Persian Language Lessons PDF

‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫‪ -4‬انشانویسی در این درس شروع میشود؟‬ ‫...

‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫‪ -4‬انشانویسی در این درس شروع میشود؟‬ ‫ب) باغچهی اطفال‬ ‫الف) اتفاق ساده‬ ‫د) لطف حق‬ ‫ج) فرمانده دلها‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ج ‪ -‬انشانویسی در درس فرمانده دلها شروع میشود‪.‬‬ ‫‪ -5‬این درس بیانگر روایت و نقل یک واقعه به شکل منظوم است‪.‬‬ ‫ب) باغچهی اطفال‬ ‫الف) اتفاق ساده‬ ‫د) شیر و موش‬ ‫ج) لطف حق‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه الف ‪ -‬درس اتفاق ساده بیانگر روایت و نقل یک واقعه به شکل منظوم است‪.‬‬ ‫فصل ششم‪ :‬راه زندگی‬ ‫اهداف فصل ششم‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ آشنایی با صفات برجستهی انسانی مانند بخشش و چشمپوشی‬ ‫‪ 2‬ـ یادآوری چگونگی تولد و بزرگ شدن حضرت موسی (ع)‬ ‫‪ 3‬ـ افزایش اعتماد و توکل به خدا در همهی مراحل زندگی‬ ‫‪ 4‬ـ آشنایی با دو شاعر بزرگ ایرانی «پروین اعتصامی و ایرج میرزا»‬ ‫‪ 5‬ـ تقویت مهارت خواندن اشعار با لحن مناسب‬ ‫‪ 6‬ـ تقویت درک مفهوم شعرها‬ ‫‪ 7‬ـ ایجاد عالقه در دانشآموزان به مطالعهی ضربالمثلها و درک پیام و کاربرد آنها‬ ‫‪ 8‬ـ افزایش درک دانش زبانی در دانشآموزان با انجام تمرینهای مرتبط‬ ‫‪ 9‬ـ بسط و گسترش دایرهی واژگان‬ ‫‪ 10‬ـ افزایش درک مفهوم تصویر و بیان پیام آن‬ ‫‪ 11‬ـ افزایش عالقه و تقویت مهارتهای قصهگویی و قصهخوانی‬ ‫‪ 12‬ـ تقویت درک شنیداری‬ ‫‪ 13‬ـ تقویت مهارت انشانویسی‬ ‫‪ 14‬ـ آشنایی با ابزارهای انسجام گزارههای متن‬ ‫‪ 15‬ـ تقویت مهارت امال و خوشنویسی‬ ‫‪201‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫‪ 16‬ـ آشنایی با اجزای جمله‬ ‫درس سیزدهم‪ :‬لطف حق‬ ‫اهداف‬ ‫‪ -1‬آشنایی با شاعر بزرگ ایرانی «پروین اعتصامی»‬ ‫‪ -2‬افزایش درک متن‬ ‫‪ -3‬گسترش واژگان با فرایند واژهسازی «تکرار»‬ ‫‪ -4‬تقویت درک دیداری و سخنوری‬ ‫‪ -5‬آشنایی با نشانههای ساختار بالغی متن مانند «بعد‪ ،‬سپس»‬ ‫‪ -6‬تثبیت یادگیری بند مقدمه و بندهای بدنه‬ ‫روش تدریس‬ ‫بحث گروهی‬ ‫بحث گروهی‪ :‬روش بحث گروهی گفتوگویی است سنجیده و منظم دربارهی موضوعی خاص که‬ ‫موردعالقهی مشترک شرکتکنندگان در بحث است‪.‬‬ ‫مراحل اجرا‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ دانشآموزان را گروهبندی کنید‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ با طرح یک سؤال یا نشان دادن تصویر‪ ،‬دانشآموزان را هدایت کنید‪.‬‬ ‫‪ -3‬فرصت بدهید تا دانشآموزان در هر گروه‪ ،‬فعاالنه عقیده و طرز تلقّی خود را دربارهی موضوع‬ ‫تعیینشده‪ ،‬برای همگروهیهایشان بیان کنند‪.‬‬ ‫‪ 4‬ـ نمایندهی هر گروه نتیجهی بحث را در جمع کالس مطرح کرده و جمعبندی شود‪.‬‬ ‫‪ 5‬ـ متن درس را با رعایت تکیهها و آواها برای بچهها بخوانید‪.‬‬ ‫مزایای این روش‪ ،‬پرورش اعتمادبهنفس و توانایی اظهارنظر در جمع‪ ،‬تقویت قدرت بیان و‬ ‫استدالل‪ ،‬تقویت قدرت تجزیهوتحلیل و تصمیمگیری در دانشآموزان است‪.‬‬ ‫‪202‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫درک متن‬ ‫سطوح سؤاالتی که در بخش «درست و نادرست» و «درک مطلب» این درس آمده است به ترتیب‬ ‫بهصورت زیر است‪:‬‬ ‫درست و نادرست‬ ‫سؤال اوّل‪ :‬درک اطالعات آشکار متن‬ ‫سؤال دوم‪ :‬رسیدن به استنباط‬ ‫درک مطلب‬ ‫سؤال اوّل‪ :‬رسیدن به استنباط‬ ‫سؤال دوم‪ :‬تلفیق و تفسیر اطالعات متن‬ ‫سؤال سوم‪ :‬درک اطالعات آشکار متن و رسیدن به استنباط‬ ‫سؤال چهارم‪ :‬تفسیر اطالعات متن‬ ‫واژه آموزی‬ ‫یکی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی"تکرار" است؛ در این فرایند با تکرار یکپایه یا واژه‪،‬‬ ‫کلمهی جدیدی ساخته میشود‪.‬فرایند تکرار دو نوع دارد‪:‬‬ ‫تکرار تام مانند آرامآرام‪ ،‬پرسان پرسان‪ ،‬دستیدستی‬ ‫▪‬ ‫تکرار افزایشی مانند لبالب‪ ،‬گرداگرد‪ ،‬دمادم‬ ‫▪‬ ‫کلماتی که در این درس آمده است حاصل فرایند واژهسازی تکرار افزوده است‪.‬‬ ‫خواندن با لحن مناسب‬ ‫شعر لطف حق‪ ،‬اثر پروین اعتصامی در اصل داستانی است که شاعر (راوی) مقدمات آن را آغاز‬ ‫میکند‪ ،‬آنگاه دو شخصیت اصلی داستان یعنی مادر موسی ( ع) و خداوند در مکالمهای باهم گفتوگو‬ ‫میکنند؛ بدین ترتیب لحن اصلی‪ ،‬روایی (بیان داستان) است ‪.‬‬ ‫لحنهای این شعر را میتوان به شکل زیر تقسیمبندی کرد‪:‬‬ ‫‪203‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫الف) لحن اصلی حاکم بر فضای شعر که لحن روایی است‪.‬‬ ‫ب) لحن فرعی که بهتناسب رویدادها و تغییر شخصیتها خودنمایی میکند و در این شعر عبارتاند‬ ‫از‪:‬‬ ‫پرسشی (همراه نگرانی و دلشوره)‬ ‫▪‬ ‫مفاخره‬ ‫▪‬ ‫مناظره‬ ‫▪‬ ‫ترغیبی‬ ‫▪‬ ‫امال‪ :‬امالی کلمه گمشده‬ ‫این نوع امال در قالب یک بازی مفرح است‪.‬ابتدا دانشآموزان کلمات مهم درس را روی تابلو‬ ‫مینویسند و همه باهم آنها را همخوانی میکنند‪.‬‬ ‫سپس دانشآموزی را از کالس خارج کرده‪ ،‬معلم یکی از کلمهها را پاک میکند‪.‬‬ ‫وقتی دانشآموز به کالس برگشت باید کلمهی گمشده را پیدا کند و آن را بنویسد‪.‬‬ ‫البته صحیح نوشتن کلمه بسیار مهم است‪.‬‬ ‫درس چهاردهم‪ :‬ادب از که آموختی‬ ‫اهداف‬ ‫‪ 1‬ـ آشنایی با آداب زندگی و مفاهیم اخالقی‬ ‫‪ 2‬ـ آشنایی دانشآموزان با اجزای جمله‬ ‫‪ 3‬ـ تقویت درک شنیداری‬ ‫‪ 4‬ـ آشنایی با نشانههای ساختار بالغی متن مانند «اول‪ ،‬دوم‪ ،‬سوم و‪»...‬‬ ‫‪ 5‬ـ آشنایی با بند نتیجهگیری‬ ‫دانش زبانی‬ ‫در درس ادب از که آموختی؟ فعل جمله بهگونهای است که پازل جمله‪ ،‬سه خانهای میشود‪.‬‬ ‫‪204‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫درواقع فعل متعدی است و نیاز به مفعول دارد‪.‬‬ ‫هدف‪ ،‬آموزش دستور نیست لذا از توضیح فعل متعدی و مفعول و غیره پرهیز شود‪.‬و تنها از طریق‬ ‫بازی تا پازل انواع جمله را به دانشآموزان نشان میدهد‪.‬‬ ‫نمونه سؤال‬ ‫پازل این جمله‪ ،‬چند خانه دارد؟‬ ‫پیرزن‬ ‫مهربان‬ ‫خنداند‬ ‫را‬ ‫کودک‬ ‫غمگین‬ ‫علی سیب را خورد‪.‬‬ ‫مثال‪ :‬محمد‪ ،‬معلم را دید‪.‬‬ ‫وقتی به کسی بگویید‪ « :‬محمد دید» او میپرسد‪« :‬چه کسی را دید؟» برای اینکه پیام کامل شود‪،‬‬ ‫جمله به بخش دیگری نیاز دارد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬امالی توپ کاغذی مربوط به درس «ادب از که آموختی؟» است‪.‬‬ ‫نگارش‬ ‫درس ادب از که آموختی در ادامهی آموزش انشانویسی پس از معرفی بند مقدمه و بندهای بدنه به‬ ‫بند نتیجهگیری پرداخته است‬ ‫در درس ادب از که آموختی دانشآموز با خواندن متن در مرحلهی تشخیص بندها را باهم مقایسه‬ ‫میکند‪ ،‬موضوع هر یک را بررسی میکند و ساختار انشا را درک میکند‪.‬‬ ‫بدیهی است در این درس باید تمرکز معلم بر بند نتیجهگیری باشد‪.‬‬ ‫‪205‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫تست‪ :‬آموزگار پایه چهارم در درس چهاردهم « ادب از که آموختی؟»‪ ،‬پایه « فعل متعدی»‬ ‫و «مفعول» را آموزش میدهد‪.‬کدام روش مناسبتر است؟ (آ‪.‬پ ‪)1403‬‬ ‫الف) تعریف فعل متعدی و مفعول را روی تابلو مینویسد‪.‬دربارهاش توضیح داده مثال میزند‪.‬‬ ‫ب) از دانشآموزان میخواهد خودشان در مورد فعل متعدی و مفعول تحقیق کنند و فردا در گروه‬ ‫برای دیگران توضیح دهند‪.‬‬ ‫ج) مجموعهای از جمالت را به دانشآموزان میدهد تا جمالتی را که فعل الزم دارند‪ ،‬جدا کنند‪.‬آنچه‬ ‫باقی میماند جمالتی با افعال متعدی و مفعول هستند‪.‬‬ ‫د) چون هدف‪ ،‬آموزش مستقیم دستور نیست‪ ،‬از توضیح فعل متعدی و مفعول پرهیز میکند و تنها‬ ‫از طریق بازی تا پازل انواع جمله را به دانشآموزان نشان میدهد‪.‬‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه د ـ چون هدف‪ ،‬آموزش مستقیم دستور نیست‪ ،‬از توضیح فعل متعدی و مفعول‬ ‫پرهیز میکند و تنها از طریق بازی تا پازل انواع جمله را به دانشآموزان نشان میدهد‪.‬‬ ‫درس پانزدهم‪ :‬شیر و موش‬ ‫اهداف‬ ‫‪ 1‬ـ تقویت مهارت خوانش شعر با رعایت لحن‬ ‫‪ 2‬ـ گسترش دایرهی واژگان با فرایند واژهسازی اشتقاق (گل ‪ +‬زار)‬ ‫‪ 3‬ـ آشنایی با چگونگی بیان پیان قصه‬ ‫‪ 4‬ـ آشنایی با ابزارهای انسجام متن‬ ‫‪ 5‬ـ تقویت فضایل اخالقی بهویژه گذشت‬ ‫‪ 6‬ـ تثبیت یادگیری ابزارهای انسجام متن‬ ‫‪ 7‬ـ انشانویسی شامل کلیهی بندها (بند مقدمه‪ ،‬بندهای بدنه‪ ،‬بند نتیجهگیری)‬ ‫روش تدریس‬ ‫ایفای نقش‪ :‬ایفای نقش روشی است که میتواند برای تجسم عینی موضوعات و درسهایی که‬ ‫برای نمایش مناسب باشند‪ ،‬به کار رود‪.‬‬ ‫در این روش فرد یا افرادی موضوعی را بهصورت نمایش کوتاه اجرا میکنند‪.‬‬ ‫‪206‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫دانشآموزانی که در صحنهی نمایش به ایفای نقش میپردازند‪ ،‬معموال یکدیگر را مخاطب قرار‬ ‫میدهند و گفتوگوهایی بین خود آنها ردوبدل میشود‪.‬‬ ‫صحنهی اجرای نمایش باید طوری ترتیب داده شود که همهی دانشآموزان بتوانند ایفای نقش را‬ ‫ببینند‪.‬‬ ‫همچنین آنان باید بلند صحبت کنند تا همه بتوانند صدای آنان را بشنوند‪.‬‬ ‫برای مطلوبیت بیشتر در اجرای روش تدریس "ایفای نقش" باید از دانشآموزانی مدد گرفت که‬ ‫نسبت به یکدیگر حس خوبی دارند‪.‬‬ ‫نکته چالشی‪ :‬روش تدریس ایفای نقش یادگیرندگان را تا پای واقعیت میبرد چون فقط به اجرا‬ ‫درآوردن نقش نیست بلکه در این جریان دانشآموزان نهتنها موقعیتها و مهارتهایی را بررسی کرده‬ ‫و به کسب و فهم آنها اقدام میکنند بلکه به تجسم عینی موضوعات درس نیز دست مییابند‪.‬‬ ‫مراحل اجرای روش تدریس‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ انتخاب بازیگران‬ ‫‪ 2‬ـ آمادهسازی‬ ‫‪ 3‬ـ بیان اهداف برای دانشآموزان‬ ‫‪ 4‬ـ اجرای نمایش‬ ‫‪ -5‬طرح پرسش‪ :‬با توجه به رخدادهای نمایش سؤاالتی را از دانشآموزان بپرسید و آنان را به‬ ‫پاسخگویی در زمینه اهداف موردنظر هدایت کنید‪.‬‬ ‫‪ 6‬ـ توضیح‪ :‬برای بسط تجربه و دانش محتوای درسی‪ ،‬توضیحاتی ارائه میشود؛ باید دقت شود تا‬ ‫آنچه میگوییم بر مبنای تجربهی دانشآموزان از زندگی و از نمایش کالس باشد‪.‬‬ ‫درس «شیر و موش» حاوی مطالب ارزندة اخالقی است که در قالب نمایش میتوان به بچهها انتقال‬ ‫داد‪.‬‬ ‫درک متن‬ ‫سطوح سؤاالتی که در بخش «درست و نادرست» و «در مطلب» درس شیر و موش آمده است به‬ ‫ترتیب بهصورت زیر است‪:‬‬ ‫‪207‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫درست و نادرست‬ ‫سؤال اول‪ :‬درک اطالعات صریح متن‬ ‫سؤال دوم‪ :‬درک اطالعات صریح متن‬ ‫سؤال سوم‪ :‬رسیدن به استنباط‬ ‫درک مطلب‬ ‫سؤال اول‪ :‬درک اطالعات صریح متن‬ ‫سؤال دوم‪ :‬تلفیق و تفسیر اطالعات متن‬ ‫سؤال سوم‪ :‬تلفیق اطالعات متن‬ ‫سؤال چهارم‪ :‬تلفیق و تفسیر اطالعات متن‬ ‫واژه آموزی‬ ‫یکی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی «وندافزایی» است‪.‬در درس شیر و موش افزودن پسوند‬ ‫«زار» به اسم باعث ایجاد اسم مکان شده است‪.‬‬ ‫مثال‪ :‬سبزهزار جایی است که پر از سبزه است‪.‬‬ ‫نیزار جایی است که نی روییده است‪.‬‬ ‫تست‪ :‬آموزگار در کالس درس میخواهد کلمه "سبزهزار" را آموزش دهد هدف وی آموزش‬ ‫کدام مورد است؟ (آزمون استخدامی آموزگاری ‪)1402‬‬ ‫ب) شبه‬ ‫الف) کلمات همآوا‬ ‫د) مضافالیه‬ ‫ج) وندافزایی‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ج ‪ -‬افزودن پسوند زار به اسم باعث آموزش فرایند واژهسازی ِ وندافزایی میشود‪.‬‬ ‫نکات طالیی‬ ‫ یکی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی"تکرار" است؛ در این فرایند با تکرار یکپایه یا‬ ‫واژه‪ ،‬کلمهی جدیدی ساخته میشود‪.‬فرایند تکرار دو نوع دارد‪:‬‬ ‫تکرار تام مانند آرامآرام‪ ،‬پرسان پرسان‪ ،‬دستیدستی‬ ‫▪‬ ‫‪208‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫تکرار افزایشی مانند لبالب‪ ،‬گرداگرد‪ ،‬دمادم‬ ‫▪‬ ‫ لحنهای این شعر را میتوان به شکل زیر تقسیمبندی کرد‪:‬‬ ‫الف) لحن اصلی حاکم بر فضای شعر که لحن روایی است‪.‬‬ ‫ب) لحن فرعی که بهتناسب رویدادها و تغییر شخصیتها خودنمایی میکند و‬ ‫در این شعر عبارتاند از‪:‬‬ ‫پرسشی (همراه نگرانی و دلشوره)‬ ‫▪‬ ‫مفاخره‬ ‫▪‬ ‫مناظره‬ ‫▪‬ ‫ترغیبی‬ ‫▪‬ ‫ در درس ادب از که آموختی؟ فعل جمله بهگونهای است که پازل جمله‪ ،‬سه خانهای میشود‪.‬‬ ‫ درروش تدریس ایفای نقش یادگیرندگان را تا پای واقعیت میبرد‪.‬‬ ‫ یکی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی «وندافزایی» است‪.‬مانند پسوند «زار»‪.‬‬ ‫ایستگاه تست روان‬ ‫‪ -1‬شعر لطف حق از کیست؟‬ ‫ب) پروین اعتصامی‬ ‫الف) سعدی‬ ‫د) فاضل نظری‬ ‫ج) حافظ‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ب ‪ -‬شعر لطف حق از پروین اعتصامی است‪.‬‬ ‫‪ -2‬یکی از فرآیندهای واژهسازی در زبان فارسی ‪.......‬است‪.‬‬ ‫ب) افزودن کلمات‬ ‫الف) تکرار‬ ‫د) لحن مناسب‬ ‫ج) بحث گروهی‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه الف ‪ -‬یکی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی تکرار است‪.‬‬ ‫‪ -3‬کلمه " آرامآرام " در درس لطف حق چه نوع تکراری است؟‬ ‫ب) تکرار تام‬ ‫الف) تکرار افزایشی‬ ‫د) هیچکدام‬ ‫ج) تکرار ناقص‬ ‫‪209‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ب ‪ -‬کلمه آرامآرام در درس لطف حق تکرار تام هست‪.‬‬ ‫‪ -4‬هوشیار کردن دانشآموزان نسبت به این سرنخها در متن باعث افزایش دقت آنها‬ ‫میشود و در تقویت درک متن آنها مؤثر است مربوط به کدام درس است؟‬ ‫ب) شیر و موش‬ ‫الف) ادب از که آموختی؟‬ ‫د) هیچکدام‬ ‫ج) لطف حق‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ج ‪ -‬هوشیار کردن دانشآموزان نسبت به سرنخها در متن باعث افزایش دقت آنها‬ ‫میشود و در تقویت درک متن آنها مؤثر است این متن مربوط به درس لطف حق هست‪.‬‬ ‫‪ -5‬در این درس فعل جمله بهگونهای است که پازل جمله‪ ،‬سه خانهای میشود؟‬ ‫ب) ادب از که آموختی‬ ‫الف) شیر و موش‬ ‫د) مدرسه هوشمند‬ ‫ج) پرسشگری‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ب ‪ -‬در درس ادب از که آموختی فعل جمله بهگونهای است که پازل جمله‪ ،‬سه‬ ‫خانهای میشود‪.‬‬ ‫‪ -6‬این روش تدریس یادگیرندگان را تا پای واقعیت میبرد‪.‬‬ ‫ب) تفکر استقرایی‬ ‫الف) ایفای نقش‬ ‫د) سخنرانی‬ ‫ج) الگوی بدیعهپردازی‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه الف ‪ -‬روش تدریس ایفای نقش یادگیرندگان را تا پای واقعیت میبرد‪.‬‬ ‫فصل هفتم‪ :‬علم و عمل‬ ‫اهداف فصل هفتم‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ آشنایی با دانشمندان ایرانی ابوریحان بیرونی‬ ‫‪ 2‬ـ ایجاد تقویت روحیهی پرسشگری و کسب علم‬ ‫‪ 3‬ـ تقویت مهارت درک متن و بهبود سواد خواندن‬ ‫‪ 4‬ـ ایجاد عالقه به کتابخوانی‬ ‫‪ 5‬ـ تقویت مهارت گوش دادن و توجه به لحن داستان‬ ‫‪210‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫‪ 6‬ـ آشنایی با سخن گفتن متناسب با مخاطب و موقعیت‬ ‫‪ 7‬ـ آشنایی با اجزای جمله‬ ‫‪ 8‬ـ گسترش دایرهی واژگان‬ ‫‪ 9‬ـ تقویت توانایی حفظ شعر‬ ‫‪ 10‬ـ آشنایی با تکنولوژی و کاربرد علم در زندگی‬ ‫‪ 11‬ـ آشنایی با کاربرد ضربالمثل‬ ‫درس شانزدهم‪ :‬پرسشگری‬ ‫اهداف‬ ‫‪ 1‬ـ آشنایی با ابوریحان بیرونی‬ ‫‪ 2‬ـ تقویت روحیه پرسشگری‬ ‫‪ 3‬ـ تشخیص عناصر سازندهی جمله‬ ‫‪ 4‬ـ آشنایی با لحن مناسب در خوانش متن‬ ‫‪ 5‬ـ تقویت درک متن با تثبیت آموزههای قبلی‬ ‫‪ 6‬ـ انشانویسی شامل کلیهی بندها (بند مقدمه‪ ،‬بندهای بدنه‪ ،‬بند نتیجهگیری)‬ ‫روش تدریس‬ ‫الگوی کاوشگری‪ :‬آموزش کاوشگری واردکردن مستقیم شاگردان در فرایند تفکّر علمی از طریق‬ ‫تمرینهایی است که فرایند علمی را در زمان بسیار کوتاه فشرده میسازد‪.‬‬ ‫آموزش کاوشگری منجر به افزایش درک علوم‪ ،‬بهرهوری تفکّر خالق و مهارتهایی برای‬ ‫دریافت و تحلیل اطالعات میشود‪.‬‬ ‫مراحل اجرای الگوی کاوشگری‪:‬‬ ‫گام اول‪ :‬بر هم زدن عادت ذهنی‪ :‬ارائه یک موقعیت پرسشبرانگیز‪ ،‬معماگونه‪ ،‬مهیّج و‬ ‫غیرمعمول شروع خوبی برای الگوی کاوشگری است‪.‬‬ ‫‪211‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫برای ایجاد این موقعیت‪ ،‬باید سطح اطالعات علمی دانشآموزان را در نظر داشته باشید و از موارد‬ ‫ساده و پیشپاافتاده دوریکنید‪.‬‬ ‫گام دوم‪ :‬پرسشگری‪ :‬وقتی یک موقعیت ابهام دار را به دانشآموزان ارائه میدهید‪ ،‬عادت و تعادل‬ ‫ذهنی آنها را بر هم میزنید‪.‬آنها بالفاصله شروع به پرسیدن میکنند‪.‬برخی از دانشآموزان از شما‬ ‫میخواهند که پاسخ صحیح را ارائه دهید‪.‬‬ ‫باید هوشمندانه و با صبر و حوصله فرایند پرسشگری دانشآموزان را هدایت کنید‪.‬‬ ‫از دانشآموزان بخواهید پرسشهایی مطرح کنند که پاسخ آنها "بله" یا "خیر" یا یک عبارت‬ ‫کوتاه باشد‪.‬‬ ‫درواقع در این مرحله‪ ،‬دانشآموزان افکار خود را روی مسئله متمرکز کرده‪ ،‬آن را سازمان میدهند‪.‬‬ ‫آنها درصدد شناختن هر چه بیشتر آن رویداد هستند‪.‬‬ ‫گام سوم‪ :‬فرضیهسازی‪ :‬در این مرحله دانشآموزان به سؤاالت پاسخهایی میدهند که درستی آن‬ ‫معلوم نیست‪.‬‬ ‫از هر گروه یک نفر بهترین فرضیهها را میخواند و میتوان پاسخها را روی تابلوی کالس نوشت‪.‬‬ ‫گام چهارم‪ :‬آزمایشگری‪ :‬برای تصمیمگیری دربارهی درستی یا نادرستی فرضیهها نیاز به اطالعات‬ ‫بیشتری است‪ ،‬به دانشآموزان توضیحاتی دربارهی موضوع موردبحث ارائه دهید و برای گردآوری‬ ‫اطالعات بیشتر در این زمینه‪ ،‬تا جلسهی بعد به آنها فرصت دهید‪.‬‬ ‫گام پنجم‪ :‬تحلیل و نتیجهگیری‪ :‬پس از تأیید فرضیه از دانشآموزان بخواهید به توضیح آنچه‬ ‫گذشت بپردازند و درواقع فرایند کاوشگری خود را شرح دهند‪.‬‬ ‫هدف اصلی آگاه شدن و تسلط بر فرایند کاوشگری است نه محتوای مسئله‪.‬‬ ‫درک متن‬ ‫سطوح سؤاالتی که در بخش «درست و نادرست» و «درک مطلب» این درس آمده است به ترتیب‬ ‫بهصورت زیر است‪:‬‬ ‫درست و نادرست‬ ‫سؤال اول تا سوم‪ :‬درک اطالعات صریح متن‬ ‫‪212‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫درک مطلب‬ ‫سؤال اول‪ :‬درک اطالعات صریح متن‬ ‫سؤال دوم‪ :‬تلفیق و تفسیر اطالعات متن‬ ‫سؤال سوم‪ :‬سؤال واگرا برای اظهارنظر خالقانه و آزاد دانشآموزان‬ ‫سؤال چهارم‪ :‬تفسیر اطالعات متن‬ ‫دانش زبانی‬ ‫در درس پرسشگری جمالتی ارائه میشود که مانند پازلی با چهارخانه هستند‪.‬‬ ‫در این جمالت ظرفیت فعل بهگونهای است که با گرفتن سه قطعه کامل میشود‪.‬‬ ‫بهعنوان نمونه فعل «گذاشت» به سه قطعهی «رضا»‪« ،‬کیف» و «میز» احتیاج دارد تا بتواند جملهای‬ ‫تولید کند که معنای کاملی داشته باشد‪.‬‬ ‫در حقیقت در درس پرسشگری متمم معرفی میشود‪.‬مثال‪ :‬سینا کیف را به پدرش داد‪.‬‬ ‫ولی بههیچوجه آموزش به سبک دستور سنتی انجام نمیشود‪.‬‬ ‫هدف از مباحث دانش زبانی آشنایی با اجزای جمله بهنوعی است که دانشآموز بتواند جمله را به‬ ‫اجزای آن خرد کند‪.‬‬ ‫در درس پرسشگری لحن خواندن متن موردنظر است‪.‬‬ ‫متن شنیداری این فعالیت روایی است؛ قبال در مورد لحن متون روایی مطالب الزم ارائه شد‪.‬‬ ‫توجه کنید که دانشآموز هم لحن کلمه را رعایت کند‪ ،‬هم لحن انواع جمله را و هم لحن متن روایی‬ ‫را در نظر بگیرد‪.‬‬ ‫امال‪ :‬برای درس پرسشگری امالی خوشهای پیشنهاد میشود‪.‬‬ ‫دانشآموز کلمهای را بهدلخواه از متن درس انتخاب میکند‪.‬‬ ‫سپس با نشانهی آخر این کلمه دو کلمه از متن درس پیدا میکند که با این نشانه شروعشده باشند‬ ‫و این کار را تا زمانی ادامه می دهد که دیگر کلمهای نباشد و خوشهی بعدی را میکشد‪.‬‬ ‫‪213‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫مثال‬ ‫شنیدن‬ ‫نقاشی‬ ‫نشان‬ ‫این‬ ‫ایران‬ ‫نوری‬ ‫نرم‬ ‫نمایان‬ ‫نگارش‬ ‫در درس پرسشگری دانشآموزان ابتدا باید موضوع را خرد کنند و انشایی با چهاربند بنویسند که‬ ‫شامل مقدمه‪ ،‬دو بند بدنه و بند نتیجهگیری است‪.‬‬ ‫انتخاب موضوع کوچک تر بندهای بدنه بسیار اهمیت دارد و دانشآموزان باید موضوعات را بهگونهای‬ ‫انتخاب کنند که یکی مکمل دیگری باشد تا انشا منظم و منسجم باشد‪.‬‬ ‫درس هفدهم‪ :‬مدرسهی هوشمند‬ ‫اهداف‬ ‫‪ 1‬ـ آشنایی دانشآموزان با کاربرد فناوری در زندگی‬ ‫‪ 2‬ـ گسترش دایرهی واژگان با فرایند واژهسازی اشتقاق (بین ‪ +‬نده)‬ ‫‪ 3‬ـ آشنایی با سخن گفتن متناسب با مخاطب و موقعیت از طریق نمایش‬ ‫‪ 4‬ـ تقویت درک متن و کتابخوانی‬ ‫‪ 5‬ـ انشانویسی شامل کلیهی بندها (بند مقدمه‪ ،‬بندهای بدنه‪ ،‬بند نتیجهگیری)‬ ‫روش تدریس‬ ‫نمایش (مدل علمی)‪ ،‬بارش مغزی‬ ‫روش بارش مغزی‬ ‫الگوی بارش مغزی یکی از راهبردهای پرورش خالقیت است‪.‬‬ ‫‪214‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫استفاده از روش بارش مغزی‪ ،‬افراد یک گروه را به آفرینش اندیشههایی فراتر از آنچه تاکنون بوده‬ ‫است‪ ،‬سوق میدهد‪.‬‬ ‫گام اول‪ :‬بیان موضوع‪ :‬در این مرحله موضوعی را تعیین کنید که مطالب مربوط به آن عینا در‬ ‫متن درس نیامده باشد‪ ،‬امّا دانشآموزان در مورد آن هرچند اندک‪ ،‬اطالعاتی داشته باشند‪.‬‬ ‫طرح موضوع در قالب سؤاالت تفکّر برانگیز‪ ،‬رغبت دانشآموزان را در ارائه پاسخهای بهتر‬ ‫برمیانگیزد‪.‬‬ ‫با نشان دادن قسمتی از یک فیلم در مورد رایانه‪ ،‬یا نشان دادن تصویر و یا خواندن یک مطلب جالب‬ ‫دربارهی رایانه‪ ،‬کاربردهای مهم این ابزار را در قالب سؤال مطرح کنید‪.‬‬ ‫سؤال باید مشخص باشد نه کلی و نه آنچنان محدود که دانشآموزان نتوانند اندیشههای خود‬ ‫را به هدف معینی نشانهگیری کنند‪.‬‬ ‫گام دوم‪ :‬گروهبندی و بیان هنجارها‪ :‬کار حتما باید بهصورت گروهی انجام پذیرد‪.‬‬ ‫در هر گروه یک دانشآموز بهعنوان سرگروه‪ ،‬انتخابشده و یک یا دو نفر وظیفهی نوشتن نظریات و‬ ‫اندیشههای اعضای گروه را به عهده میگیرند‪.‬‬ ‫در کالسهای کمجمعیت میتوانید یک گروه تشکیل بدهید که اعضای آن تمام دانشآموزان کالس‬ ‫هستند و یکی از دانشآموزان نظرات را روی تابلوی کالس مینویسد‪.‬‬ ‫گام سوم‪ :‬بارش دیدگاهها و نظرات‪ :‬اصلیترین و فعالترین مرحلهی این الگو‪ ،‬تولید اندیشه و‬ ‫خالقیت (بارش فکری) است‪.‬‬ ‫در این مرحله دانشآموزان بانظم و آرامش نظرات خود را دربارهی سؤال و موضوع مطرحشده بیان‬ ‫میکنند و مسئول نگارش آنها را ثبت میکند‪.‬‬ ‫در این مرحله اگر عضوی نخواهد نظر خود را اعالم کند‪ ،‬آزاد است؛ زیرا انگیزة درونی در خالقیت‬ ‫شخصی و آزاداندیشی اهمیت بسیار دارد‪.‬‬ ‫گام چهارم‪ :‬طبقهبندی نظرات‪ :‬در این قسمت دانشآموزان با تعدد نظرات مواجه هستند‪.‬‬ ‫از آنها بخواهید که جمالت تکراری را حذف‪ ،‬جمالت مشابه را ویرایش و جمالت اصلی را در صورت‬ ‫نیاز اصالح نمایند‪.‬‬ ‫گام پنجم‪ :‬ارزشیابی افکار و نظرات‪ :‬در این مرحله نظرات گروهها موردبررسی و ارزیابی قرار‬ ‫میگیرند‪.‬‬ ‫‪215‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫برای انجام این کار از گروهها بخواهید بهنوبت‪ ،‬اندیشههای نهایی خود را بیان کنند‪.‬از دانشآموزان‬ ‫بخواهید دربارهی این افکار اظهارنظر نمایند‪.‬‬ ‫در پایان جمعبندی را انجام دهید و اگر الزم میدانید مطالب موردنظر خودتان را اضافه کنید‪.‬‬ ‫واژه آموزی‬ ‫یکی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی «وندافزایی» است‪.‬در این درس افزودن پسوند «نده»‬ ‫به بن فعل باعث ایجاد اسم فاعل شده است‪.‬مثال‪ :‬بیننده ‪ /‬گوینده‬ ‫یکی از مهمترین مهارتهایی که دانشآموزان باید کسب کنند‪ ،‬سخن گفتن متناسب با مخاطب‬ ‫و بافت است‪.‬‬ ‫آن ها باید بدانند بافت رسمی‪ ،‬غیررسمی و دوستانه گفتار خاص خودش را دارد‪.‬‬ ‫نگارش‬ ‫نگارش در درس مدرسهی هوشمند تولید انشایی با پنج بند خواستهشده است‪.‬‬ ‫درواقع هدفی که از پایهی سوم ابتدایی در صفحهی نگارش دنبال میشود این نقطه بود‪.‬‬ ‫بهعبارتدیگر دو سال آموزش داده شد تا مهارت نوشتن دانشآموز در گامهای مشخص‬ ‫مرحلهبهمرحله ارتقا یابد و به نقطهای برسد که حاال قادر است بهصورت روشمند انشایی بنویسد که‬ ‫بند مقدمه و نتیجهگیری دارد‪ ،‬بندهای بدنهی آن کامال مرتبط و مکمل یکدیگر هستند و درمجموع‬ ‫انشای منظم و منسجمی با پنج بند است‪.‬‬ ‫نکات طالیی‬ ‫ الگوی کاوشگری‪ :‬آموزش کاوشگری واردکردن مستقیم شاگردان در فرایند تفکّر علمی‬ ‫از طریق تمرینهایی است که فرایند علمی را در زمان بسیار کوتاه فشرده میسازد‪.‬‬ ‫ آموزش کاوشگری منجر به افزایش درک علوم‪ ،‬بهرهوری تفکّر خالق و مهارتهایی‬ ‫برای دریافت و تحلیل اطالعات میشود‪.‬‬ ‫ مراحل اجرای الگوی کاوشگری‬ ‫گام اول‪ :‬بر هم زدن عادت ذهنی‬ ‫‪216‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫گام دوم‪ :‬پرسشگری‬ ‫گام سوم‪ :‬فرضیهسازی‬ ‫گام چهارم‪ :‬آزمایشگری‬ ‫گام پنجم‪ :‬تحلیل و نتیجهگیری‬ ‫ در درس پرسشگری جمالتی ارائه میشود که مانند پازلی با چهارخانه هستند‪.‬‬ ‫ در حقیقت در درسش پرسشگری متمم معرفی میشود‪.‬‬ ‫ نگارش‪ :‬در درس پرسشگری دانشآموزان ابتدا باید موضوع را خرد کنند و انشایی با چهاربند‬ ‫بنویسند که شامل مقدمه‪ ،‬دو بند بدنه و بند نتیجهگیری است‪.‬‬ ‫ روش بارش مغزی‪ :‬الگوی بارش مغزی یکی از راهبردهای پرورش خالقیت است‪.‬استفاده از‬ ‫روش بارش مغزی‪ ،‬افراد یک گروه را به آفرینش اندیشههایی فراتر ازآنچه تاکنون بوده است‪،‬‬ ‫سوق میدهد‪.‬‬ ‫ در این مرحله موضوعی را تعیین کنید که مطالب مربوط به آن عینا در متن درس نیامده باشد‬ ‫بیان موضوع‬ ‫ گام دوم‪ :‬گروهبندی و بیان هنجارها‬ ‫ اصـــلیترین و فعـالترین مرحلـهی این الگو‪ ،‬تولیـد انـدیشـــه و خالقیـت (بـارشفکری) اســـت‪.‬‬ ‫بارش دیدگاهها و نظرات‬ ‫طبقهبندی نظرات‬ ‫ در این قسمت دانشآموزان با تعدد نظرات مواجه هستند‪.‬‬ ‫ارزشیابی افکار و‬ ‫ در این مرحله نظرات گروهها موردبررسی و ارزیابی قرار میگیرند‪.‬‬ ‫نظرات‬ ‫ واژه آموزی‪ :‬یکی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی «وندافزایی» است‪.‬در این درس‬ ‫افزودن پسوند «نده» به بن فعل باعث ایجاد اسم فاعل شده است‪.‬‬ ‫ در درس مدرسهی هوشمند تولید انشایی با پنج بند خواستهشده است‪.‬‬ ‫‪217‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫ایستگاه تست روان‬ ‫‪ -1‬کدام گزینه جز مراحل بارش مغزی نادرست است؟‬ ‫ب) گام دوم‪ :‬گروهبندی و بیان هنجارها‬ ‫الف) گام اول‪ :‬بیان موضوع‬ ‫د) گام چهارم‪ :‬ارزشیابی افکار و نظرات‬ ‫ج) گام سوم‪ :‬بارش دیدگاهها و نظرات‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه د ‪ -‬گام چهارم طبقهبندی نظرات است و گام پنجم ارزشیابی افکار و نظرات است‪.‬‬ ‫‪ -2‬کدام گزینه جز مراحل الگوی کاوشگری نیست؟‬ ‫ب) گام دوم‪ :‬پرسشگری‬ ‫الف) گام اول‪ :‬برهم زدن عادت ذهنی‬ ‫د) گام چهارم‪ :‬تحلیل و نتیجهگیری‬ ‫ج) گام سوم فرضیهسازی‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه د ‪ -‬تحلیل و نتیجهگیری گام پنجم کاوشگری است‪.‬‬ ‫‪ -3‬در این مرحله دانشآموزان به سؤاالت پاسخهایی میدهند که درستی آن معلوم نیست‬ ‫مربوط به کدام مراحل اجرای الگوی کاوشگری هست؟‬ ‫ب) گام دوم‪ :‬پرسشگری‬ ‫الف) گام سوم‪ :‬فرضیهسازی‬ ‫د) هیچکدام‬ ‫ج) گام پنجم‪ :‬تحلیل و نتیجهگیری‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه الف ‪ -‬در مرحله فرضیهسازی دانشآموزان به سؤاالت پاسخهایی میدهند که‬ ‫درستی آن معلوم نیست‪.‬‬ ‫‪ -4‬در این مرحله هدف اصلی آگاه شدن و تسلط بر فرآیند کاوشگری است نه محتوای‬ ‫مسئله‪ ،‬مربوط به کدام مراحل اجرای الگوی کاوشگری هست؟‬ ‫ب) فرضیهسازی‬ ‫الف) پرسشگری‬ ‫د) آزمایشگری‬ ‫ج) تحلیل و نتیجهگیری‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ج ‪ -‬در مرحله تحلیل و نتیجهگیری هدف اصلی آگاه شدن و تسلط بر فرایند‬ ‫کاوشگری است نه محتوای مسئله‪.‬‬ ‫‪ -5‬برای کدام درس "امالی خوشهای" پیشنهاد میشود؟‬ ‫ب) درس مدرسهی هوشمند‬ ‫الف) درس پرسشگری‬ ‫د) درس شیر و موش‬ ‫ج) درس لطف حق‬ ‫‪218‬‬  ‫‪............................................................................................................................................‬نوین استخدام‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه الف ‪ -‬برای درس پرسشگری امالی خوشهای پیشنهاد میشود‪.‬‬ ‫ایستگاه تست ایده نو‬ ‫‪1‬ـ گزینه صحیح را انتخاب کنید‪.‬‬ ‫‪ )1‬مراد از صندلی صمیمیت‪ ،‬صندلی معلم است که هر دانشآموز روی آن مینشیند و برای‬ ‫همکالسیهایش سخن میگوید‪.‬‬ ‫‪ )2‬شرط اول برای نوشتن بند توصیفی‪ ،‬خوب نوشتن است‪.‬‬ ‫‪ )3‬در روش تدریس روشن سازی طرز تلقی برای دانشآموزان فرصتی را فراهم میکند تا‬ ‫عقاید متنوع همکالسی های خود را بشنوند‪.‬‬ ‫‪ )4‬روشن سازی طرز تلقی‪ ،‬تاثیری عمیق بر رضایت شخصی افراد میگذارد‪.‬‬ ‫ب) نادرست‪ -‬درست‪ -‬درست‪ -‬نادرست‬ ‫الف) درست‪ -‬نادرست‪ -‬درست‪ -‬نادرست‬ ‫د) نادرست‪ -‬درست‪ -‬درست‪ -‬درست‬ ‫ج) درست‪ -‬نادرست‪ -‬درست‪ -‬درست‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه ج ‪ /‬شرط اول برای نوشتن بند توصیفی‪ ،‬خوب دیدن است‪.‬‬ ‫‪2‬ـ کدام گزینه در مورد بندهای روایتی صحیح است؟‬ ‫‪ )1‬زاویه دید که نویسنده‪ ،‬مطلب را به صورت اول شخص بیاورد یا سوم شخص‪.‬‬ ‫‪ )2‬توالی و ترتیب مطالب که یکی پس از دیگری بیان شود‪.‬‬ ‫‪ )3‬زمان افعال که باید در کل نوشته ارتباط منطقی داشته باشند‪.‬‬ ‫‪ )4‬همه گزینهها‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه د ‪ /‬همه گزینه ها در مورد بندهای روایتی درست اند‪.‬‬ ‫‪219‬‬ ‫مفاهیم پایه و روشهای یاددهی فارسی ابتدایی ‪...............................................................................‬‬ ‫‪3‬ـ گزینه مرتبط با عبارات زیر را مشخص کنید‪.‬‬ ‫‪ )1‬شناخت بیشتر شخصیت های علمی و فرهنگی محل زندگی‪.‬‬ ‫‪ ) 2‬در این بند باید در کل نوشته ارتباط منطقی داشته باشند‪.‬‬ ‫‪ ) 3‬تکوین مفهوم مرحله اول این روش تدریس است ‪.‬‬ ‫‪ )4‬شعر لطف حق اثر این شاعر است‪.‬‬ ‫الف) درس لطف حق – زاویه دید‪ -‬تفکر استقرایی‪ -‬شهریار‬ ‫ب) درس شیر و موش – نوع لحن‪ -‬تفکر استقرایی – پروین اعتصامی‬ ‫ج)درس اتفاق ساده ‪ -‬توالی و ترتیب‪ -‬روشن سازی طرز تلقی ‪ -‬شهریار‬ ‫د) درس آزاد‪ -‬زمان افعال – تفکر استقرایی – پروین اعتصامی‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه د ‪ /‬شناخت بیشتر شخصیت های علمی و فرهنگی محل زندگی از اهداف درس آزاد‬ ‫است‪ /‬در بند زمان افعال باید در کل نوشته ارتباط منطقی داشته باشند‪ /.‬تکوین مفهوم مرحله اول‬ ‫روش تفکر استقرایی تدریس است ‪ /‬شعر لطف حق اثر پروین اعتصامی است‪.‬‬ ‫‪4‬ـ با انتخاب مناسب ترین گزینه عبارات زیر را تکمیل کنید‪.‬‬ ‫‪.......... )1‬فعالیت سازمان یافتهای که کودک در آن خود را کشف و درک میکند‪.‬‬ ‫‪ )2‬عالئم ‪...........‬جدا کننده عبارات توضیحی است‪.‬‬ ‫‪ )3‬بهره گیری از روش ‪...........‬در کارهای روزمره یکی از اساسیترین فعالیتهای آموزشی‬ ‫معلم به شمار میرود‪.‬‬ ‫‪ )4‬فعالیت ‪.........‬مشکل دانشآموزان کم حرف و خجالتی را برطرف میکند‪.‬‬ ‫الف) نمایش خالق – ویرگول – حل مسئله – صندلی صمیمیت‬ ‫ب) روشن سازی طرز تلقی – نقطه‪ -‬حل مسئله – امال‬ ‫ج) بارش فکری‪ -‬نقطه ویرگول‪ -‬بحث گروهی – خوانش متن‬ ‫د) سخنرانی – گیومه – حل مسئله – صندلی صمیمیت‬ ‫پاسخ‪ :‬گزینه الف ‪ /‬پاسخ سوال های فوق در گزینه الف صحیح میباشد‪.‬‬ ‫‪220‬‬