Hücre Membranlarındaki Transport SUNUMU

HÜCRE MEMBRANLARINDA TRANSPORT Prof.Dr.Murat ÖRMEN Tıbbi Biyokimya A.D SUNUM PLANI  Membran fonksiyonları nelerdir?  Membranın yapısal komponentleri  Membrandan madde transportu  Temel mekanizmalar  Örnekler  MEMBRAN FONKSİYONLARI  Hücre sınırlarını belir...

HÜCRE MEMBRANLARINDA TRANSPORT Prof.Dr.Murat ÖRMEN Tıbbi Biyokimya A.D SUNUM PLANI  Membran fonksiyonları nelerdir?  Membranın yapısal komponentleri  Membrandan madde transportu  Temel mekanizmalar  Örnekler  MEMBRAN FONKSİYONLARI  Hücre sınırlarını belirler  Bariyer (engel) oluşturur.  Madde alışverişini gerçekleştirir. Enzimler içerir (kompleks reaksiyon dizilerini organize eder)  Bilgi aktarımında (sinyal iletimi) rol oynar.  Organel membranları, organeli sitoplazmadan ayırır MEMBRAN MODELİ MEMBRAN PROTEİNLERİ Taşıyıcı (transporter) Kanal proteinleri Reseptör Enzim Hücre yüzeyi antijenleri  MEMBRANLARDAN TRANSPORT Küçük moleküllerin taşınması  Basit difüzyon  Kolaylaştırılmış difüzyon  Aktif transport Büyük moleküllerin taşınması  Endositoz  Egzositoz KÜÇÜK MOLEKÜLLERİN TAŞINMASI BASİT DİFÜZYON Taşıyıcı(-) Satüre olma özelliği (-) Konsantrasyon farkı oluşturma (-) Enerji gerektirme (-)  ÖRNEK  Yağda çözünebilir bazı yapılar  O2, N2, CO2, H2O, üre,etanol Basit Difüzyon Basit Difüzyon  KOLAYLAŞTIRILMIŞ DİFÜZYON Taşıyıcıprotein (+) Satüre olma özelliği (+) (solüt için belli bir bağlanma kapasitesi) Spesifite (+) Konsantrasyon gradiyenti oluşturma (-) Enerji gerektirme (-) Örnek: Eritrosit membranında yeralan GLUT1 ve anyon değiştirici protein Transporter (taşıyıcı protein) tipleri Glukoz’un kolaylaştırılmış difüzyon ile hücreye alınması AKTİF TRANSPORT Taşıyıcı protein (+) Satüre olma özelliği (+) Konsantrasyon gradienti oluşturma (+) Enerji gerektirme (+) AKTİF TRANSPORT Primer aktif transport Enerji kaynağı: ATP Örnek: Na+-K+ ATPaz (tüm hücrelerin plazma membranında) Sekonder aktif transport Enerji kaynağı: İyon gradienti Örnek: Aminoasidlerin ve glukozun barsak lümeninden sodyuma bağımlı emilimi İyonik dengeyi sürdürmek için hücreler çeşitli hücresel zarlarda yer alan ATP-bağımlı iyon pompaları kullanırlar. Bu proteinler genel olarak ATPazlar olarak adlandırılır  P-ATPaz Na+/K+-ATPaz : hücre membranlarında, istirahat durumundaki enerjinin %25i harcanmasından sorumlu H+/ K+-ATPaz: mide parietal hücrelerinde Ca2+-ATPaz: sarkoplazmik retikulum ve endoplazmik retikulum Cu2+ -ATPaz: plazma membranı ve sitoplazmik veziküller, barsaktan absorbsiyon ve karaciğerden atılım F-ATPaz ATP sentaz Mitokondri iç membranı  ETZ’de oluşan (H+) elektrokimyasal farkı dengelenmesi sırasında ATP oluşumunu sağlar  V-ATPaz : H+-ATPaz  İdrarın asidleştirilmesi  Kemiğin yeniden şekillenmesi  Lizozom, endozom, golgi ve salgısal veziküllerin asidlendirilmesi ABC tasıyıcıları (ATP Binding Cassette) Hücre içi veya dışına madde taşınmasını sağlarlar İyon, ağır metal, ilaç, şeker, aminoasit, fosfolipid, polisakkarit ve peptidler gibi maddelerin zardan geçişini sağlar. Primer aktif transport (Na+-K+ ATPaz) BARSAK EPİTELİNDE GLUKOZ EMİLİMİ Midede Asit Sekresyonu Böbrek Tübül Epitelinden Glukoz Geri Emilimi Büyük moleküllerin taşınması ENDOSİTOZ - Fagositoz - Vezikül çapı >250 nm - Pinositoz - Vezikül çapı