Συνθήκες Ισορροπίας_24_25 PDF

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Tμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών Μακροοικονομικές Πολιτικές της Ε.Ε. Μαργαρίτα Κατσίμη ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 Η (ονομαστική) συναλλαγματική ισοτιμία Ορι...

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Tμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών Μακροοικονομικές Πολιτικές της Ε.Ε. Μαργαρίτα Κατσίμη ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 Η (ονομαστική) συναλλαγματική ισοτιμία Ορισμός: Η συναλλαγματική ισοτιμία είναι η σχετική τιμή των διαφόρων νομισμάτων Η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία, S, είναι η εγχώρια τιμή του ξένου νομίσματος: Η αύξηση του S σημαίνει ότι χρειάζονται περισσότερες μονάδες του εγχώριου νομίσματος να αγοραστεί μια μονάδα συναλλάγματος και ονομάζεται υποτίμηση. Η πτώση του S ονομάζεται ανατίμηση. Έστω ότι χρειάζονται 1,4 ευρώ για την αγορά 1 δολαρίου. Στην Αμερική με την άμεση αναφορά η ισοτιμία θα ήταν USD/EUR = 1,4 (δηλαδή 1 δολάριο κοστίζει 1,4 ευρώ). Στην Ευρώπη με την έμμεση αναφορά η ισοτιμία θα ήταν EUR/USD = 0,714 (δηλαδή 1 ευρώ κοστίζει 0,714 δολάρια). ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑ = 1/ΕΜΜΕΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 2  Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία Ορισμός: Η σχετική τιμή των αγαθών σε διαφορετικές χώρες είναι η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (και είναι ένας δείκτης της ανταγωνιστικότητας!). St Pt  Qt = Pt Καθώς αυξάνεται το Q τα προϊόντα γίνονται φθηνότερα στην εγχώρια οικονομία. 3 1. Ισορροπία στις Διεθνείς Αγορές Εμπορευμάτων: Αρμπιτράζ και Ισοδυναμία Αγοραστικής Δύναμης Αν το αρμπιτράζ είναι αποτελεσματικό προϊόντα (πχ αυτοκίνητα) θα αγοράζονται στην Ευρώπη και θα πουλιούνται στις ΗΠΑ.  Η τιμή των αυτοκινήτων στην Ευρώπη θα αυξηθεί και θα πέσει η τιμή των αυτοκινήτων στις ΗΠΑ.  Η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία θα ανατιμηθεί.  Το arbitrage θα εξισώσει τις σχετικές τιμές. Στην ισορροπία, St Pt  Qt = =1 Pt σε λογάριθμους, έχουμε: q = st + pt − pt = ln(1) = 0 4   st + p = pt t Ισοδυναμία αγοραστικής δύναμης (PPP ή Νόμος της Μίας Τιμής) Η PPP είναι μια συνθήκη ισορροπίας που ισχύει για την αγορά αγαθών 5  4-4  The exchange rate between two currencies should equal the ratio of the countries’ price levels: P$ S($/£) = P£ ⚫ For example, if an ounce of gold costs $300 in the U.S. and £150 in the U.K., then the price of one pound in terms of dollars should be: P$ $300 S($/£) = = = $2/£ P£ £150 6  4 - 12 The Big Mac PPP Standard 7 Πολύ σημαντική σημείωση: Η PPP εξαρτάται από την ταχεία προσαρμογή των τιμών σε ευκαιρίες arbitrage! Αν η PPP ίσχυε σε πολύ βραχυπρόθεσμη περίοδο, με σταθερές ξένες τιμές αυτό θα σήμαινε ότι οι διακυμάνσεις της ονομαστικής ισοτιμίας θα οδηγήσουν σε ισοδύναμες μεταβολές στο επίπεδο τιμών.  Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία είναι σταθερή και η ονομαστική πλευρά της οικονομίας δεν επηρεάζει την πραγματική πλευρά (Αν η PPP ισχύει, το χρήμα μιας οικονομίας δεν επηρεάζει το προϊόν). Όμως αυτή η βραχυπρόθεσμη προσαρμογή δεν υποστηρίζεται από τα εμπειρικά στοιχεία! 8  4 - 10 Real Exchange Rates 9  Ένας πολύ χρήσιμος κανόνας είναι ο ακόλουθος. Ας ορίσουμε: x(t ) = ln X (t ) Τότε θα ισχύει dx(t ) 1 dX (t ) = dt X (t ) dt Μια απλή εφαρμογή της PPP Ας υποθέσουμε ότι παραγωγίζουμε την PPP ως προς το χρόνο, ds dp dp = − dt dt dt 10  Δεδομένου ότι η PPP είναι λογαριθμική εξίσωση οι συντελεστές (είναι όλα 1) είναι όλοι ελαστικότητες (που μπορεί να γραφτεί ως):  t =  t −  t που ονομάζεται Σχετική Ισοδυναμία Αγοραστικής Δύναμης (RPPP) όπου  t = είναι το ποσοστό υποτίμησης του νομίσματος και  t = είναι το ποσοστό του εγχώριου πληθωρισμού. Για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητά, η συναλλαγματικής ισοτιμία πρέπει να υποτιμηθεί σε ποσοστό ίσο με τη διαφορά του πληθωρισμού μεταξύ των δύο χωρών. 11  4 - 28 Quarterly Deviations from Relative PPP CPI: Germany and the United States, 1973-1999 0.20 0.15 Spot Rate Changes 0.10 % Deviations 0.05 0.00 -0.05 Average -0.10 Inflation (US-German) Difference Inflation -0.15 1973 1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 12 2. Ισορροπία στη Διεθνή Χρηματοπιστωτική Αγορά: Ακάλυπτη Ισοδυναμία Επιτοκίων Ερώτηση: Πώς αποφασίζουν οι ιδιώτες επενδυτές πόσο να επενδύσουν σε κάθε νόμισμα υπό την προϋπόθεση ότι εγχώριοι και ξένοι τίτλοι (αξιόγραφα) είναι τέλεια υποκατάστατα; Απάντηση: Επιλέγουν τον τίτλο με την υψηλότερη αναμενόμενη απόδοση. Η απόδοση του εγχώριου τίτλου ισούται με το (ονομαστικό) εγχώριο επιτόκιο i του εν λόγω αξιόγραφου, Η αναμενόμενη απόδοση του ξένων περιουσιακών στοιχείου σε εγχώριο νόμισμα ισούται με το ξένο επιτόκιο συν το αναμενόμενο κέρδος κεφαλαίου, που προκαλείται από την αναμενόμενη μεταβολή της συναλλαγματική ισοτιμίας. 13 Για παράδειγμα αν την προηγούμενη περίοδο η συναλλαγματική ισοτιμία του Ευρώ ήταν: 1 Euro = 1.10 USDollars. Υποθέστε ότι αυτή την περίοδο: 1 Euro = 1.25 USDollars  Αν ένας επενδυτής είχε χρησιμοποιήσει USDs (110) για να αγοράσει Euros (100) σε χαμηλότερη ισοτιμία και τα πούλησε σε υψηλότερη θα είχε κερδίσει 13.6 cents (κέρδος 1.25 − 1.10 κεφαλαίου). Σε ποσοστά:  100  13.6% 1.10 Ορολογία Το αναμενόμενο ποσοστό υποτίμησης ανάμεσα σε δύο περιόδους μπορεί να γραφτεί ως : Et (S t +1 ) − S t St Ή αν το χρονικό διάστημα είναι πολύ μικρό: 14  Et (dS dt ) Et ( S t ) = St St (Η τελεία πάνω από την μεταβλητή σημαίνει την παράγωγο της ως προς το χρόνο) Αντίστοιχα σε λογάριθμους: Et (st +1 − st ) Et ( s t ) Η συνολική απόδοση ενός ξένου τίτλου μπορεί να γραφτεί ως: Et (S t +1 ) − S t it + St 15 Αν οι τίτλοι είναι τέλεια υποκατάστατα, τότε αν: E (S t +1 ) − S t it  it + St  Οι επενδυτές μπορούν να κάνουν αναμενόμενα κέρδη αν δανειστούν στο εξωτερικό και στη συνέχεια να επενδύσουν σε εγχώριους τίτλους. (Σημείωση: Δεδομένου ότι ο επενδυτής έχει κέρδη, η ροή κεφαλαίων προς τους εγχώριους τίτλους είναι δυνητικά άπειρη). Επίσης αν: Et (S t +1 ) − S t it  it + St  Η ροή κεφαλαίου προς τα ξένα περιουσιακών στοιχείων θα είναι δυνητικά άπειρη. Η ισορροπία απαιτεί η αναμενόμενη απόδοση των ξένων και των εγχώριων τίτλων να είναι ίση. 16  Ακάλυπτη Ισοδυναμία Επιτοκίων Et (St +1 ) − St it = it + St Η UIP είναι μια θεμελιώδης σχέση που ισχύει για τις χρηματοπιστωτικές αγορές σε μια ανοιχτή οικονομία, όταν οι εγχώριοι και οι ξένοι τίτλοι είναι τέλεια υποκατάστατα. Η UIP είναι μια κατάσταση ισορροπίας που ισχύει στις χρηματοπιστωτικές αγορές. 17 Πολύ σημαντικές σημειώσεις: Η UIP εξαρτάται από την αναμενόμενη συναλλαγματική ισοτιμία, την οποία δεν παρατηρούμε! Αν τα ξένων περιουσιακά στοιχεία φέρουν κάποιον επιπλέον κίνδυνο τότε η UIP θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να περιλάβει το ασφάλιστρο κινδύνου. Οποιασδήποτε εμπειρικός έλεγχος της UIP είναι ταυτόχρονα και ένας έλεγχος της υπόθεσης για το σχηματισμό των προσδοκιών. Εναλλακτικός τρόπος να γράψουμε και να ερμηνεύσουμε την UIP Δse = (i - i* )  Unc. Interest Parity: Αναμενόμενη Υποτίμηση = Διαφορά επιτοκίων Επίπτωση: Το εγχώριο επιτόκιο πρέπει να είναι μεγαλύτερο (μικρότερο) από το ξένο επιτόκιο κατά ένα ποσό ίσο με την αναμενόμενη υποτίμηση (ανατίμηση) του εγχώριου νομίσματος. 18  3. Ισορροπία Αγοράς Ξένου Συναλλάγματος Η ισοτιμία καθορίζεται στην αγορά συναλλάγματος. Ζήτηση για ξένο νόμισμα: εισαγωγές και εξαγωγές χαρτοφυλάκιο ξένων τίτλων άμεσες ξένες επενδύσεις (για παράδειγμα, οι εγχώριοι εισαγωγείς χρειάζονται συναλλάγμα για να αγοράσουν ξένα αγαθά) Όσοι πραγματοποιούν τις παραπάνω πράξεις πρέπει να θεωρηθούν αποδέκτες των τιμών. 19  Παράδειγμα: Καθώς η ισοτιμία αυξάνεται η τιμή του ξένου νομίσματος αυξάνει (ισοδύναμα, το εγχώριο νόμισμα υποτιμάται). Ceteris paribus: Η ζήτηση για εγχώρια αγαθά αυξάνεται Η ζήτηση για ξένα αγαθά πέφτει Έχουμε ροές κεφαλαίων προς την εγχώρια οικονομία Προσφορά ξένου νομίσματος: Η Κεντρική Τράπεζα είναι έχει το μονοπώλιο της προσφοράς του εγχώριου νομίσματος. 20 4. Ισορροπία στην αγορά χρήματος Η συναλλαγματική ισοτιμία είναι η τιμή του εγχώριου νομίσματος σε σχέση με τα ξένα νομίσματα χρήματα: Η αγορά χρήματος είναι κεντρικής σημασίας για τον καθορισμό της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η προσφορά χρήματος καθορίζεται από την Κεντρική Τράπεζα και είναι εξωγενής ως προς το υπόδειγμα. 21 Η ζήτηση χρήματος εξαρτάται από: Την πραγματική ζήτηση χρήματος: καθώς αυξάνεται το επίπεδο τιμών, η συνόλικη ζήτηση για χρήμα αυξάνει περίπου κατά το ίδιο ποσό. Το κόστος ευκαιρίας του χρήματος: Η οικονομία έχει τριών ειδών αξιόγραφα: εγχώρια και ξένα ομολόγα, και εγχώριο χρήμα. Υποθέτουμε ότι τα ομόλογα είναι τέλεια υποκατάστατα. Τα ομόλογα αντιπροσωπεύουν αξιόγραφα που δεν είναι ρευστά και αποδίδουν τόκο, ενώ τα χρήματα είναι ένα ρευστό αξιόγραφο χωρίς επιτόκιο. Καθώς το επιτόκιο αυξάνεται μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού πλούτου κρατείται με τη μορφή ομολόγων και λιγότερο με τη μορφή χρήματος. Το επίπεδο των συναλλαγών: Όταν τα άτομα γίνουν πλουσιότερα σε πραγματικούς όρους αγοράζουν περισσότερα αγαθά. Έτσι, όταν το πραγματικό ΑΕΠ αυξάνεται η ζήτηση για χρήματα επίσης αυξάνεται. 22  Εξίσωση ζήτησης χρήματος mt − pt = yt − it (όλες οι μεταβλητές είναι σε λογάριθμους εκτός από το επιτόκιο)  = ελαστικότητα της πραγματικής ζήτησης για χρήμα ως προς το ΑΕΠ.  = ημι-ελαστικότητα της πραγματικής ζήτησης για χρήμα ως προς το επιτόκιο. Τυπικές τιμές είναι  = 1 και  =.2, που σημαίνει ότι η επέκταση της προσφοράς χρήματος προκαλεί πληθωρισμό. 23 Νομισματική προσέγγιση του προσδιορισμού της συναλλαγματικής ισοτιμίας Οι τέσσερεις θεμελιώδεις ισορροπίες (PPP, UIP, εγχώρια ισορροπία αγοράς χρήματος, ξένη αγορά χρήμάτος) Οι εξισώσεις αυτές μπορούν να συνδυαστούν για να σχηματίσουν ένα-νομισματικό - υπόδειγμα της ανοιχτής οικονομίας. Επιπλέον υποθέσεις: Η ξένη αγορά χρήματος παίζει ρόλο, γιατί η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ δύο νομισμάτων εξαρτάται από τη ζήτηση και την προσφορά και για τα δύο νομίσματα. Η εγχώρια οικονομία είναι μικρή, έτσι ώστε δεν μπορεί να επηρεάσει τις ξένες μεταβλητές, οι οποίες είναι εξωγενείς. Υπάρχει τέλεια διορατικότητα, δηλαδή η μελλοντική συμπεριφορά όλων των μεταβλητων του παραπάνω συστήματος εξισώσεων είναι γνωστές με βεβαιότητα (προφανώς όχι πολύ ρεαλιστικό!). 24 Νομισματικό Υπόδειγμα Ευέλικτων Τιμών Χρηματοπιστωτικές Αγορές (Τέλεια Υποκατάστατα) it = it + Et ( s t ) (1) Αγορές Αγαθών (Ένα αγαθό, ευέλικτες τιμές) st = pt − pt (2) Εγχώρια Αγορά Χρήματος mt − pt = yt − it (3) Ξένη Αγορά Χρήματος mt − pt = yt − it (4) 25 ΕΡΩΤΗΜΑ 1: Ποιοι είναι οι προσδιοριστικοί παράγοντες της συναλλαγματικής ισοτιμίας; ΕΡΩΤΗΜΑ 2: Ποια είναι η σχέση μεταξύ πραγματικού ΑΕΠ και των ονομαστικών μεταβλητών όπως η προσφορά χρήματος; Η απάντηση στην ερώτηση (2) είναι ότι δεν υπάρχει καμία σχέση, διότι ισχύει πάντα η ΡΡΡ και η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία είναι σταθερή.  Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία είναι η σχετική τιμή ταυτόσημων προϊόντων σε ένα ενιαίο νόμισμα. Αν αυτή δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις στην εγχώρια προσφορά χρήματα χρήματος δεν μπορεί να επηρεαστεί το προϊόν. Παρατηρήσετε ότι η ΡΡΡ αντικρούεται από τα εμπειρικά δεδομένα. Είναι δύσκολο ακόμη και να δείξει κανείς ότι η PPP ισχύει μακροπρόθεσμα. (Λόγοι: διαφοροποιημένα προϊόντα ή/και άκαμπτες τιμές).  η χαλάρωση της ΡΡΡ είναι επομένως πιθανόν να επιτρέψει την επίδραση των ονομαστικών σε πραγματικές μεταβλητές. Ακόμα, και αω γνωρίζουμε πως το υπόδειγμα δεν είναι ρεαλιστικό εξακολουθεί να προσφέρει ένα χρήσιμο μέσο για την ανάλυση πολλών θεμάτων. 26  Επίλυση του υποδείγματος Λύστε για pt και pt τις (3) και (4) mt − pt = yt − it (3) mt − pt = yt − it (4) Υποκαταστήστε στη (2). st = pt − pt (2) Στη συνέχεια χρησιμοποιήστε την (1) για να αντικαταστήσετε για τη διαφορά των επιτοκίων. 27  st = mt − mt −  ( yt − yt ) + Et  t   ds  (4)  dt  Εναλλακτικά αγνοούμε την ξένη αγορά χρήματος και γράφουμε την (4) ως,  ds  (5) st = mt − yt − pt + it + Et  t   dt  Η συναλλαγματική ισοτιμία εξαρτάται από τέσσερις μεταβλητές συν το αναμενόμενο ποσοστό υποτίμησης. 28  ΕΡΩΤΗΜΑ: Τι οδηγεί την ισοτιμία σε υποτίμηση; Η συναλλαγματική ισοτιμία θα υποτιμηθεί αν η προσφορά χρήματος αυξάνεται, το πραγματικό ΑΕΠ πέφτει, αν πέφτει το επίπεδο των ξένων τιμών ή αν το ξένο επιτόκιο αυξάνεται. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι το αναμενόμενο ποσοστό της υποτίμησης εξαρτάται από τις τέσσερις μεταβλητές που προηγούνται στην εξίσωση (5). Αυτές ονομάζονται «θεμελιώδεις» (fundt). 29