SINAUNANG KABIHASNAN PDF

SINAUNANG KABIHASNAN Kabihasnan - Antas o uri ng tao sa lipunan - Nagmula sa salitang “civis” o “civitas” (lungsod) - Mataas na lebel ng pamumuhay - Maunlad ng pamumuhay MGA SALIK NG PAGKAKAROON NG KABIHASNAN: - Organisadong pamahalaan - Sining/panitikang - Relihiyon/pagsamba - Kalakalan -...

SINAUNANG KABIHASNAN Kabihasnan - Antas o uri ng tao sa lipunan - Nagmula sa salitang “civis” o “civitas” (lungsod) - Mataas na lebel ng pamumuhay - Maunlad ng pamumuhay MGA SALIK NG PAGKAKAROON NG KABIHASNAN: - Organisadong pamahalaan - Sining/panitikang - Relihiyon/pagsamba - Kalakalan - Teknolohiya - Edukasyon (agham at matematika) - Ekonomiya - Istraktura Kabihasnang Mesopotamia - Matatagpuan ito sa rehiyon ng Fertile Crescent - Ang salitang Mesopotamia ay nagmula sa mga salitang Greek na meso na ang ibig sabihin ay “pagitan” at potamos o “ilog” - Nangangahulugang ang lupain sa dalawang ilog. Dalawang ilog ang dumadaloy rito: ang mga ilog Tigris at Euphrates na parehong nagmula sa kabundukan ng Armenia at tumatagos sa Golpo ng Persia. - Ang ilog Tigris at Euphrates ay nagiiwan ng matabang lupa na ginagamit naman sa pagsasaka. At nagsisilbi din silang daanan ng mga kalakal na patungong Golpo mula sa dagat Mediterranean. - Sa Mesopotamia nahubog ang apat na kabihasnan: Ang Sumer, Babylonia, Akkad at mga Assyria Sumerians - Ang Katimugang Mesopotamia ay tinawag na Sumer. Ang mga [amayanang malapit sa ilog ay bumuo ng 12 lungsod/estado na pinamumunuan ng isang lugal o hari. - Matatagpuan sa bawat estado ang mga templong tinatawag na ziggurat. - Ang ziggurat ay nagsisilbing sagradong tahanan at templo ng mga patron o diyos ng isang lungsod. Samakatuwid, ang mga pari lang ang maaring pumasok dito. - Ang kanilang mga diyos ay may katangian o katauhan ng isang tao (anthropomorphic). - Ang mga kaganapan sa Sumer ay naitala sa pamamagitan ng kanilang sistema ng pagsusulat. Ito’y tinatawag na cuneiform na ibig sabihin ay wedge-shaped. - Clay table at stylus ang kanilang ginagamit sa pagsulat. - Mayroon din silang sasakyan na tinatawag na chariot. - Nalikha nila ang gulong at araro. - Mga tanim nila: barley, chickpeas, lentils, millet, wheat, dates, lettuce, leeks, singkamas, mustasa, sibuyas at bawang. AKKADIANS - Ang mga lungsod sa katimugan ay nagsimula muling isulong ang kanilang pagiging Malaya. - Pangunahin sa mga lungsod na ito ay ang Ur sa Ilalim ni Ur Nammu, ang lungsod na ito naging kabisera ng isang imperyo na kumalaban sa Akkadian. - 2100 b.c.e – panandaliang nabawi ng Ur ang kapangyarihan nito pinamunuan amg sumer at akkad, at nagpatayo rin ng ziggurat si Ur Nammu sa Ur. - Sa ilalim ng pamumuno ng apo ni ur nammu na si ibbi-su ang ur ay bumagsak sa pagdating ng mga Amorite at hurrian sa Mesopotamia. BABYLONIAN - Ang lungsod ng Babylon ay nagsimulang lumakas na humantong sa pagsakop ng Mesopotamia at paghahari ni Hammurabi mula 1792 hanggang 1750 b.c.e. - Ang Babylon ang naging kabisera ng imperyong babylonia. Hammurabi`s Code -Ang katipunan ng mga batas ni Hammurabi, na mas kilala bilang code of Hammurabi o batas ni Hammurabi, ay isa sa pinakamahalagang ambag ng mga sinaunang tao sa kabihasnan. -Noong 1595 b.c.e, sinalakay ng mga Hittite mula sa Anatolia ang Babylon. Matagumpay sila at nakuha nila ang estatwa ni marduk, ang patron ng Babylon. -Pinaniniwalaang ang mga kassite na naghari sa Babylon at ang kaharian ng hurrian sa mittani sa hilaga ang namayani sa Mesopotamia. -Ang mga kassite at hurrian ay mula sa mga tala ng new kingdom sa Egypt at Hittite sa kanluran. -Ang mga Hittite ay orihinal na nagmula sa hilagang-silangan bahagi ng black sea. ASSYRIANS - Ang Assyria ay matatagpuan sa bulubunduking rehiyon nasa hilaga ng babylonia. - Ang rehiyong ito ay nagmula sa Tigris at umaabot hanggang sa mataas na kabundukan ng Armenia. - Shamshi-Addad I (18138 B.C.E – 1781 B.C.E) – napasakamay niya ang Ashur ang unang kabisera ng Assyria. Ng pumanaw si Shamshi-Addad I: - Nagsimulang bumagsak ang imperyo - Ang hilagang bahagi ng Ashur ay naging bukas sa pananalakay - 1120 B.C.E – Tiglath-Piliser I kinilala siyang pinakamahusay na hari sa Assyria, ay nagawang supilin ng mga Hittite at maabot baybayin ng Mediterranean. Siya ang tinuturing na tagapagtatag ng imperyong Assyrian. - Ashurnasirpal II: isa siya sa mahalagang pinuna ng Assyria na nagpadala ng mga mapasakamay ang mahahalagang rutang pangkalakalan at makatanggap ng tribo mula sa mahihinang estado. - 745 B.C.E, napasakamay ni Tiglath-Piliser III ang kapangyarihan at isinailalim ang iba pang mga estado sa isang imperyo. - Pinalawig pa ng mga haring Assyrian ang imperyo na umabot mula sa iran hanggang Egypt. Kabilang ditto ang haring sina sennacherib at essarhaddon. -Sa pagkamatay ni Essarhaddon noong 668 B.C.E, siya ay hinalilihan ng kaniyang anak si Ashurbanipal na kinakitaan din ng maayos na pamamahala. CHALDEANS - Ang Chaldean ay matatagpuan sa katimugang bahagi ng Babylonia at kanang pampang sa Euphrates River. - 612 B.C.E- Panibagong imperyo ang tinatag at pinamunuan ito ng isang hari mula sa Chaldean si Nabopolassar - 625 B.C.E- Pinamunuan niya ang isang pag-aalsa laban sa imperyo ng Assyrian na siyang kumokontrol sa Babylon sa loob ng halos dalawang siglo. - 627 B.C.E- dalawangpung taon matapos ang pagkamatay ni Ashurbanipal ang Assyria ay muling nasadlak sa tunggalian at pagkawasak. - 614 B.C.E- isang hukbo sa ilalim ni Cyaxares ng Medes ang sumalakay sa lupain ng Assyria at winasak ang lungsod ng Ashur. - 621 B.C.E – Nasakop ng magkatuwang pwersa ni Cyaxares at Nabopolassar, ang hari ng Babylon, ang lungsod ng niniveh. -609 B.C.E – tuluyang pinuksa ang natitirang hukbo ng Assyrian sa ilalim ni Nebuchadnezzar II anak ni Nobopolassar. - 610 B.C.E. – 605 B.C.E – nakipagtunggali si Nobopolassar sa Egypt. -Sa ilalim ng pamumuno ni Nebuchadnezzar II, natamo ng babylonia ang rurok ng kadakilaan. Ang Babylon ay naging isa sa mga pinakamahalagang lungsod sa buong daigdig sa kanyang panahon. - Hanging Garden of Babylon – ipinagawa ni Nebuchadnezzar II para sa kanyang asawa, kinikilala ng mga greek bilang isa sa Seven Wonders of the Ancient World. PAGBAGSAK: Ang 60 taong pamamayani ng Babylonia ay muling nasadlak sa panganib sa panahon ni Nabonidus nang masaksihan ng Mesopotamia ang pag-usbong ng panibagong kapangyarihan mula sa silangan, ang mga Persian - 539 B.C.E – ang hukbo ni Cyrus the Great ng Persia ay nilusob ang Babylon. - Napasailalim sa kanyang kapangyarihan ang lungsod, kabilang na ang buong imperyo. Ang Mesopotamia ay tuluyang naging bahagi ng mas malawak na imperyo ng mga Persian na umabot sa Egypt hanggang India. Sa pagusbong ng sibilisasyong Greek at ang pagbagsak ng imperyo ng Persia sa mga kamay ng hari ng Macedonia na si Alexander The Great. Ang Kabihasnang Persiano - Ang mga Persian ay nagtatag ng isang malawak na imperyo at tinawag nila itong imperyong Achaemenid. - Nagsimulang manakop ang mga Persian sa panahon ni Cyrus The Great (559 B.C.E – 530 B.C.E.) at napasailalim sa kanila ang Medes at Chaldean sa Mesopotamia at Asia Minor (Turkey) - Darius The Great (521 B.C.E. -486 B.C.E), -umabot ang sakop ng imperyo hanggang india. - Hinati ang mga imperyo sa mga lalawigan o satrapy at pinamahalaan ng gobernador o satrap. - Royal Road- may habang 1,200 milya mula Surdis hanggang Susa. Dito naglalakbay ang mga, opisyal at mensahero. - Zoroastrianism: relihiyon ng Persia na lalong nagpatanyag sa kanila. Ipinarangal ni Zarathustra o Zoroaster. Isa itong paniniwala ukol sa labanan ng mabuti at pananagumpay ni Ahura Mazda, ang diyos ng kabutihan Ang Kabihasnang Indus · Ang lambak ilog Indus at Ganges ay makikita sa Timog Asya. · Ito ay binabantayan ng matatayog na kabundukan sa Hilaga. · Ang kabundukan ng Himalayas at ng Hindu Kush ay may ilang landas sa ilang kabundukan nito, tulad ng Khyber Pass. · Khyber Pass – Nagsisilbing lagusan ng mga mandarayuhan mula sa Kanluran at Gitnang Asya Lupaing Indus: · Ang lupain ng Indus ay di hamak na mas malawak kaysa sa sinaunang Egypt at Mesopotamia · Sakop nito ang malaking bahagi ng Hilagang Kanluran ng dating India at ang lupain kung saan matatagpuan ang Pakistan sa kasalukuyan Ilog Indus: · Ang tubig ng ilog ay nagmula sa malayelong kabundukan ng Himalayas sa Katimugang Tibet · Ito ay may habang 1000 milya na bumabagtas sa Kashmir patungong kapatagan ng Pakistan · Ang pag-apaw ng ilog ang nagsisilbing pataba sa lupa na nagbibigay daan para malinang ang lupain. · Ito ay nagaganap sa pagitan ng hunyo at Setyembre · Sa kasalukuyang ang India ay isa lamang sa Timog Asya. SISTEMANG CASTE · Caste-hango sa salitang Casta na nangangahulugang “angkan” RELIHIYON · Sumasamba ang mga Dradivian sa mga Diyos na sumisimbolo sa kalikasan. · Ang mga eksperto ay walang nahukay na malalaking templo sa halip ay mga istatwang hugis hayop at tao · Isa sa mga sinasamba nilang hayop ay ang Bull. PAMANA AT AMBAG SA DAIGDIG: · Urban planning o pagpaplanong lungsod (Grid Pattern) · Sewerage System · Drainage System · Pagpapataya at pagsusukat ng haba, bigat at oras. · Mayroon ding kaalaman ang mga taga Indus sa panggamot sa pagbubunot ng ngipin · VEDAS (Sanskrit “Knowledge)- naglalaman ng mga pangyayari sa panahon ng unang milenyong pangyayari sa panahon ng inang milenyong paghahari ng mga Aryan sa Hilaga at India · Dinala nila sa mga rehiyong ito ang wikang tinatawag ngayong Indo-European · Ang wikang dinala nila sa Indiaay tinatawag na Sanskrit · SANSKRIT- ang wikang klasikal ng panitikang Indian · MAHABHARATA- the Great Story of Bharata · RAMAYANA- Rama’s way · BHAGAVAD GITA- itinuturing na pinakadakilang tulang piloposikal sa daigdig · PANCHATANTRA- maaring isinusulat sa pagitan ng 1500 B.C.E at 500 B.C.E · ARTHASHASTRA- isinulat ni Kautilya sa aspertong pamamahala. Ito ang kaunaunahang akda hingil sa pamahalaan at ekonomiya · AYURVEDA- “agham ng buhay” · SURGERY · AMPUTATION · CS (Caesarian Section) · PI · Konsepto ng Zero · Arkitektura Ang Kabihasnang Harrapa Ang kabihasnang harrapa na natuklasan sa lambak Indus ay tinatayang umusbong noong 2700 B.C.E · Ang Harrapa ay matatagpuan sa kasalukuyang Punjab na bahagi ng Pakistan. · Sa kabilang dako ang Mohenjo-Daro ay nasa katimugang bahagi ng daluyan ng Indus River. LUNGSOD · Ang bawat lungsod ay may sukat na halos isang milya kwadrado at may tinatayang halos 40,000 katao. · Malalapad at planado ang mga kalsada · Hugis parisukat ang mga gusali · Ang mga kabahayan ay may malalawak na espasyo, at ang ilan ay may ikalawang palapag · Ang pagkakaroon ng mga palikuran ay itinuturing na kauna-unahang paggamit ng sistemang alkantarilya o sewer system sa kasaysayan. PAMAHALAAN · Walang tala ng mga pangalan ng hari o reyna o namamahala rito. Wala ring impormasyong natala tungkol sa kabuhayan ditto kung sila ba ay napopondohan sa pamamagitan ng pagbubuwis Dibisyon sa Lipunan · Ang lipunang Harrapan ay kinakitaan ng malinaw na pagpangkat ng mga tao. · Ang ganitong dibisyon sa lipunan ay nanalitisa India hanggang sa kontemporaryong panahon Uri ng Lipunan · Masasabing may hirarkiya ng uri ng lipunan ang kabihansang Indus. · Ang mga nakatira sa mataas na moog ay msasasbing naghaharing uri · Kabilang sa kanila ang paring-hari, mga opisyal ng lungsod at eksperto · Sa mababang moog nakatira ang mga mabababang uri ang mga mangangalakal, artisano at magsasaka. · Ang mga magsasakang gumagawa ng dike at kanal para sa irigasyon sa pananim ANG KABIHASNANG EGYPT Ang Egypt ay tinawag bilang “Pamana ng Nile” dahil sa ilog na ito, ang buong lupain ay nagging disyerto. Nagsilbing mahusay na ruta sa paglalakay ang ilog na ito. ANG PAGHAHATI SA KAHARIAN: Dahil sa hindi pagkakasundo, hinati sa dalawa ang Egypt. Upper Egypt- Nasa katimugang bahagi mula sa Libyan Dessert hanggang sa Abu Simbul. Lower Egypt- nasa hilagang bahagi ng lupain kung saan ang Nile ay dumadaloy patungong Mediterranean Sea URI NG TAO SA LIPUNAN Pharoah- Hari (Pharoah- ang tawag sa hari ng Egypt. “Great House”) Nomarchs-pinuno ng pamayanan Vizier- pangunahing opisyal (mata ng hari) PANAHON NEOLITIKO ASWAN DAM Ay naitayo upang makapagbigay ng elektrisidad at masisisayos ang suplay ng tubig. Ang taunang pag-apaw nito ay nagsilbing daan upang makapagtanim ang mga magsasaka sa lambak. Ito ang nagsilbing susi sa pag-unlad ng Kabihasnang Egypt. SINAUNANG KASAYSAYAN LUMANG KAHARIAN (Panahon ng Pyraminds): Zoser/Haring Djoser - Unang nagpatayo ng “piramide” and “Step Pyramind” na may 6 na patong patong na mastaba. - Sa tulong ng arkitekotong si Imhotep, nadesenyohan ang pirmaide - Ito ang isa sa pinakamatandang piramide sa kasaysayan ng Old Kingdom GREAT PYRAMIND OF GIZA - Sa panahon ni Khufu/Cheops itinayo ang Great Pyramind of Giza - Kabilang ito sa 7 Wonders of the Ancient World. - Binubuo ito sa loob ng 20,000 taon kasama ng 50,000 tao - May sukat na 70m2, taas na 147 ft. at lawak na may kabuuan 5.3 hectares GITNANG KAHARIAN (Pinamunuan ng 14 na Pharoah): AMENEMHET II - Ang kinilala bilang pinakamahusay na pinuno ng gitnang kaharian. - Nakilala ang Thebes bilang kabisera ng Egypt - Nilimitahan niya ang kapangyarihan ng mga nobles, muli niyang inorganisa ang pamahalaan at pinanatili ang kasaganaan ng kaniyang nasasakupan. - THEBES ang kabisera ng Egypt - Sa kaniyang panahon nasakop ang Nubia (rehiyon sa katimugang Egypt) - Maging ang Syria ay napasailalim ng kaniyang kapangyarihan - Pag-unlad sa kalakalan HYKSOS - Napabagsak ang kaharian - Mga Semitic mula sa Asya - Mga prinsipe mula sa dayuhang lupain - Sinakop ang Egypt sa loob ng 100 taon noong 17th century - Nagpakilala sa paggamit ng Chariot sa mga Egyptian. - Hyksos (Egyptian, “foreign rulers”) BAGONG KAHARIAN (Empire Age) Ang pinakadakilang Panahon AHMOSE - Nagbigay sa mga dayuhang Hyksos - Nagtatag ng bagong kaharian - Isang Theban Prince - Sa panahon niya ginawang unified nation ang Egypt THUTMOSE II - Idinagdag niya sa Imperyong Palestine - Anak ni Thutmose I, half brother ni Reyna Hatshepsut REYNA HATSHEPSUT - Anak ni Thutmose I - Pinakasalan ang kaniyang half brother na si Thutmose II at kaniyang kaagapay sa pamamahala hanggang siya’y namantay. - Angkaniyang successor na si Thutmose III na ank niya sa iba ay namuno noong 1458 sa pamamagitan ng paghirang sa kaniyag sarili. - Kauna-unahang babae na namuno sa daigdig - Nagpatayo ng templo - Nagpadala rin siya ng mga ekspedisyon. THUTMOSE III - Ng dahil sa kaniya, nagging maipmpulwensya ang Egypt sa Palestine, Phoenicia, at Syria. - Siya ang nagpatayo ng Heliopolis, Memphis, Abydos at ang templo sa Al Kamak. AKHENATON - Nagpatupad ng Monotheism (pananalig sa iisang Diyos) - Pagsasamba kay Aton TUNTANKHAMEN - “Boy King” ng Egypt - Naging Pharoah sa gulang na 9 - Nagpatupad ng Polytheism (pananalig sa diyos na hihigit sa isa) HOWARD CARTER - Isang British Egyptologist na nakatuklas sa labi ni Tuntankhamen RAMSES II - Kinalaban at tinaboy ang Hittites - Si Ramses ay itinuturing bilang isang “Living God” - Siya ang 3rd ruler ng 19th dynasty, anak ni Seti RAMSES - Sinasabing sa kaniyang pagkakaupo ay nagkaroon ng mahigit 100 anak sa iba’t ibang babae - Ang kaniyang 13th son na nagsilbi bilang kaniyang successor na si Merenptah ay naupo sa trono sa edad na 60 - Namatay si Ramses sa edad na 90, ang kaniyang mga labi ay inilagak sa Valley of the Kings PAGBAGSAK NG EGYPT: Mga sanhi: - Pagpapabaya sa Ekonomiya - Pag-aalsa ng mga kaharian - Pagsakot ng Egypt sa mga sumusunod: Assyrian, Persiano KABIHASNANG TSINO China- Zhongua Renmin Gongheguo (People’s Republic of China) Kabihasnan: Beijing Wika: Mandarin Relihiyon: Confucianism, Taoism, Buddhism Pamahalaan: Commonist Pananalapi: Yuan Kalagayang Heograpikal: - May natural na balakid na naghihiwalay pa sa iba pang bansa - Natuto silang gumawa ng mag-isa at hindi na umaasa pa sa iba. - Pinaniniwalaan nila na nasa gitna sila ng mundo kaya’t tinawag nila itong Zhongguo na ibig sabihin ay Gitnang Kaharian Sinaunang Kasaysayan: - Pagtuklas ng Homo Erectus a.k.a Peking Man - Naitatag ng pamayanan: Yangshao at Longshao’ - Huang Ti ang Yellow Emperor MGA DINASTIYA: HSIA (Xia) 2070 BCE – 16600 BCE - Pinamumunuan ni Yu - Maalamat na dinastiya at walang talang naiwan - Nagpatayo ng irigasyon para sa sakahan Shang (1600 BCE – 1046 BCE) - An-yang ang kabisera - Unang Historical - Gumagawa ng bronze, magagarang palasyo at libingan Chou (Zhou) 1046 BCE – 256 BCE - Pinamumunuan ni Wu Wang - Panahong Pilisopo at Piyudalismo - Pinakamatagal na namahala (900 taon) - Paniniwala sa Mandate of Heaven - Panahon ng Pilosopo (Confucius, Lao Tzu, Mencius) Chin (Qin) 221 BCE – 206 BCE - Pinamumunuan ni Chao Hsiang Wang - Cheng, unang emperador - Hinago dito ang pangalang China Han (206 BCE – 220 CE) - Pinamumunuan ni Liu Bang - Xian ang kabisera - Pinaka-makapangyarihang emperyo - Nakapsok ang Buddhism sa bansa - Marami silang naiambag: Lunar Calendar, Sesimograph, Papel, Tinta at Brush Sui (581 CE – 618 CE) - Maikling Dinastiya - Nagpagawan ng Grand Canal Tang (618 CE – 907 CE) - Pinamumunuan ni Li Yuan - Chang’an ang kabisera - Naiambag ang “Diamond Sutra” (Unang aklat sa buong mundo) Sung (Song) 960 CE – 1279 CE - Pinamumunuan ni Chao Kuang yin - Kai-Feng ang kabisera Monggol (Yuan) 1279 CE – 1368 CE - Pinamumunuan ni Kublai Khan - Peking ang Kabisera - Unang dayuhang namahala sa China - Dumagsa ang Europa sa China Ming (1368 CE – 1644 CE) - Pinamumunuan ni Chu-Yuang-Chang - Nagpatayo ng palasyo tulad ng Forbidden City Manchu (Qing) - Pinamumunuan ni Nurchachi - Nasakop ang Korea - Si Puyi ang huling emperador ng China SINAUNANG KABIHASNAN NG GRESYA Hangganan: Silangan – Aegean Sea Kanluran – Ionian Sea Timog – Mediterranean Sea - Estratehikong lokasyon para sa kalakalan at pangingisda - mga daungan o look - maganda sa labas, ngunit mabato, mabundok at malubak sa loob - highly motivated ang mga Griyego sa kanilang kapaligiran, kaya’t mataas ang antas ng lakas at talino Heograpiya: - Timog – Silangan ng Europe - Balkan Peninsula - Irregular ang baybay dagat at maraming magandang daungan - Binubuo ng 1000 pulo - Hindi nabiyayaan ng mainam na yamang likas ang kalupaan ng Greece - 75% - kabundukan - Mabato, hiwa-hiwalay, pulu-pulo, mabundok at hindi patag ang mga lupain kaya ang nabuong kabihasnan ay mga watak-watak na lungsod-estado Sinaunang Kabihasnan ng Minoan at Mycenaean Archaic Greece (1450 - 700 B.C.E.) Kabihasnang Minoan kauna-unahang kabihasnang umusbong sa Greece Crete Pinamunuan ni Haring Minos na anak ni Zeus at Europa Cretan – mahuhusay na manlalayag at mangangalakal Sir Arthur Evans – isang English na arkeologong nakadiskubre sa kabihasnang Minoan nang mahukay ang Knossos noong 1899 Knossos – maunlad na lungsod at sentro ng Minoan na nasira dahil sa lindol, pagkasunog at pananalakay ng mga dayuhan Minotaur – isang dambuhala na may ulo ng toro at katawan ng tao na nasila ni Theseus, hari ng Athens Kabihasnang Mycenaean - Kilalang hari si King Agamemnon ng Mycenae - nadiskubre ni Heinrich Schliemann - Mycenaean = Achaeans - Mycenae – pinakamalaking lungsod ng Mycenaean - Ang karibal ng Troy, isang mayamang lungsod sa Asia Minor Kulturang Hellenic Hellen – ninuno Hellenic – kabihasnan Hellas – bansa Hellenes – tao Tinatayang nagsimula sa unang pagtatanghal ng paligsahan ng mga laro bilang parangal kay Zeus (Olympics, 776 BCE) Mga Akda ni Homer: 1. Iliad – tungkol sa digmaan ng mga Griyego at Trojan (Trojan War) 2. Odyssey – Odysseus – pagbalik sa Greece matapos ang Trojan War 12 Olympians 1. Zeus - Chief God at pinuno ng Mt. Olympus; diyos ng kalangitan, kidlat at hustisya. 2. Hera - Reyna ng mga Diyos at ng langit; diyosa ng mga kababaihan, ng kasal at ng pagka – ina. 3. Poseidon - Diyos ng Karagatan; lindol; gumawa ng ma kabayo 4. Demeter - Diyosa ng Fertility, agrikultura, kapaligiran at mga panahon 5. Hestia - Diyosa ng hearth at tahanan 6. Aphrodite - Diyosa ng pag-ibig, kagandahan, desire, at fertility. 7. Apollo - Diyos ng Araw, liwanag, pagpapagaling, musika, tula, propesiya, archery at katotohanan 8. Ares - Diyos ng Digmaan, pagkagalit, at pagdanak ng Dugo 9. Athena - Diyosa ng Katalinuhan, at strategic battle. 10. Hephaestus - Panday ng mga Diyos; diyos ng apoy 11. Hermes - Kartero ng mga Diyos; diyos ng komersyo, bilis, magnanakaw at kalakalan 12. Hades - Diyos ng impyerno 13. Dionysus - Diyos ng alak Lungsod-Estado ng Athens at Sparta Demokratikong Polis Cradle of the Western Civilization Malapit sa karagatan (kalakalan) Kapatagan na may mga burol at bundok (Mt. Lyccabettus) Iniwasan ang sentralisadong pamumuno at monarkiya Pamahalaan - Isinilang ang DEMOKRASYA – pamahalaan ng nakararami - Solon (638-559 BCE - Lumikha ng Council of 400 - Pisistratus (608-527 BCE) - Cleisthenes - Ostracism – pinahihintulutan ang mga mamamayan na palayasin ang sinumang opisyal na mapanganib sa Athens - Pericles (443 – 429 BCE) - Tugatog ng demokrasya - Pag-upo sa opisina ng mga karaniwang mamamayan - Direct Democracy – direktang nakababahagi ang mga Athenians sa pagpili ng kinatawan at maaaring manungkulan - Subalit hindi kasama ang mga babae at banyaga Mandirigmang Polis ng Sparta -manidirigmang polis -matatagpuan sa Peloponnesus -sandatahang lakas at militar -pananakop ng lupain at pagpapalakas ng militar -Lacedaemon – dating pangalan -Oligarkiya -Karibal ng Athens Pamahalaan Mga Hari lahi ni Hercules 2 inihahalal ng aristokrato Pangunahan ang sundalo at panrelihyong ritwal Assembly kalalakihan lampas 30 taong gulang magpasa ng mga batas, magpasya kung digmaan o kapayapaan Ephors at Elders 5 bagong miyembro ng Ephors 28 na tao lampas 60 taong gulang ang mga Elders Uri ng Lipunan 1. Aristocrats – mayayaman, pakikidigma 2. Perioeci – mangangalakal, malalayang tao 3. Helots – magsasaka, alipin ANG KABIHASNANG ROMANO Ang Sinaunang Roma ay isang sinaunang kabihasnan sa Europa na umiral sa Italyanong Peninsula. Ang maliit na agrikultural na lungsod ay lumaki at naging isa sa mga pinakamalawak na imperyo ng sinaunang panahon sa Dagat Mediteraneo. Sa mga siglo ng pag-iral, ang Romanong kabihasnan ay naging kaharian, isang oligarkiyang republika at naging malakas na imperyo. Nang daan-daang taon kinontrol ng mga Romano ang kabuuan ng kanlurang Europa, pati na rin ang buong kasakupang pumapalibot sa Dagat Mediteraneo at bahagi ng kasakupang pumapalibot sa Dagat na Itim. Bumagsak ang Kanlurang Imperyo Romano noong 476 AD sa mga barbaro habang ang Silangang Imperyo Romano ay tumagal hanggang 1453 AD bago bumagsak ang kabisera nito sa mga Turkong Ottoman. Kasaysayan: Ayon sa alamat, ang lungsod ng Roma ay itinatag ng dalawang kambal na sila Romulus at Remus. ipinatapon ang magkambal noong sila ay mga sanggol pa at iniwan malapit sa Ilog ng Tiber. Inalagaan sila ng mga lobo pero noong lumaki na sila, natagpuan sila ng isang pastol at inalagaan din sila ng pastol. Itinatag nila ang bayan ng Roma pero nag-away sila kung sino ang mamumuno dito pero sabi ng mga ilang historyan, ang pangalan lang ng lungsod ang pinagawayan nila. Nanalo si Romulus at namatay naman si Remus at ipinangalan kay Romulus ang bayan ng Roma. Naging kaharian ang Roma, pero ang huling hari ng Roma, si Tarquin na Nakapagmamalaki, ay pinabagsak. Itinatag ang Republika ng Roma noong 509 BC at namuno ang mga senador pero namuno si Julius Caesar sa lahat at sinakop niya ang karamihan ng Gitnang Europa. Pinatay siya noong 44 BC ng ilang mga senador at pagkayari may tatlong taong namuno na sila Lepidus, Octavius at si Mark Anthony pero nag-away silang lahat para sa pamumuno ng Roma. Tinalo ni Octavius sila Lepidus at tinalo rin niya sila Mark Anthony at si Cleopatra sa Digmaan sa Actium noong 31 BC at kinuha niya ang panglang Augustus Caesar at siya ang naging unang Emperador ng Imperyo ng Roma. Hinati ni Emperador Diocletian ang Imperyo ng Roma noong 293 AD dahil masyado itong malaki at malawak. Hinati niya ito sa dalawang imperyo - ang Silangang Imperyo Romano at ang Kanlurang Imperyo Romano. Si Emperador Constantine ang namuno sa Silangang Imperyo Romano. Sinakop ng mga Vandal ang Kanlurang Imperyo Romano noong 476 AD pero ang Silangang Imperyo Romano o ang Imperyong Bizantino na ay natira pero sinakop din ito ng mga Turkong Ottoman sa pamumuno ni Mehmed II noong 1453 AD. DIGMAANG PUNIC Unang Digmaang Punic Ang Unang Digmaang Punic Ito ay naganap sa Sicily Natalo ng mga Romano ang mga Carthaginian at ito'y pinilit na magbayad ng malaking bayad-pinsala at isuko ang Sicily sa Rome. Corvus- ginamit ng mga Romano sa pakikidigma, "rotating bridge w/ a spike on the end" Ikalawang Digmaang Punic Ang Ikalawang Digmaang Punic Si Hannibal ang pinakamagiting na heneral na Carthaginian, ay bumuo ng isang makapangyarihang hukbo Ikatlong Digmaang Punic Sa tatlong pagkakataon, natalo nina Hannibal ang mga pwersang Romano na sumalubong sa kanila sa Trebbia, Ilog Trasimene at Cannae. Ang mga Roman ay nagulantang at sa loob ng 15 taon ay napanatili ni Hannibal ang kanyang hukbo sa lupain ng mga Romano na hindi nadaig kahit na sa isang digmaan. Mga Kaguluhan sa Republika/ Digmaang Sibil sa Roma: Mga Sanhi ng Kaguluhan: Pagkakaiba ng Mayaman at Mahirap: Lumaki ang agwat sa pagitan ng mga patrician (mayayaman) at plebeian (karaniwang tao). Napabayaan ang mga magsasaka dahil sa paglaganap ng latifundia (malalaking lupain ng mayayaman). Pag-aagawan ng Kapangyarihan: Ang Senado, na kontrolado ng patrician, ay nagkaroon ng labis na kapangyarihan. Nagkaroon ng tensyon sa pagitan ng mga lider-militar at mga politiko na naghahangad ng kontrol. Reforma nina Tiberius at Gaius Gracchus: Sinubukan ng magkapatid na Gracchus na magpatupad ng reporma sa lupa para sa mahihirap, ngunit sila'y pinatay ng mga mayayaman. Mga Pangunahing Digmaang Sibil: Unang Digmaang Sibil (88–82 BCE): Gaius Marius vs. Lucius Cornelius Sulla: Nagkaroon ng tunggalian ang dalawang heneral para sa kontrol ng Roma. Nanalo si Sulla at naging diktador. Ikalawang Digmaang Sibil (49–45 BCE): Julius Caesar vs. Pompey: Nag-away si Caesar at Pompey matapos ang pagbuwag ng First Triumvirate. Natalo ni Caesar si Pompey, at naging diktador si Caesar. Ikatlong Digmaang Sibil (44–31 BCE): Octavian vs. Mark Antony: Naglaban ang dalawang tagapagmana ng kapangyarihan ni Julius Caesar. Nanalo si Octavian (na magiging si Augustus), at nagtapos ang Republika at nagsimula ang Imperyo ng Roma. Epekto: Naging dahilan ng pagbagsak ng Republika ng Roma. Naitatag ang Roman Empire sa ilalim ni Augustus Caesar noong 27 BCE.