Science and Technology Current Affairs PDF

विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी MPSC चालू घडामोडी – ALL IN ONE BATCH संकलन: गणेश मानकर सर प्रकरण - 08 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी 1. AI सेफ्टी समिट...

विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी MPSC चालू घडामोडी – ALL IN ONE BATCH संकलन: गणेश मानकर सर प्रकरण - 08 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी 1. AI सेफ्टी समिट 2023....................................... 2 15. पमिला िानवीय िोबो पायलट................................3 2. िंकीपॉक्स आणीबाणी सिाप्त................................ 2 16. कॅ नॅमबस संशोधन प्रकल्प......................................3 3. िलेरियाविील दस ु ऱ्या लसीला िान्यता.................... 2 17. इमं डया पटेि कॉन्फिन्स.........................................4 4. जगातील टॉप 500 सपु ि कंप्यूटि............................ 2 18. 5G िोबाइल संचांची यशपवी चाचणी.....................4 5. भाितीय िाष्ट्रीय मवज्ञान कााँग्रेस............................... 2 19. भाितनेट प्रकल्प.................................................4 6. 'कचका' (Kachaka) िोबोट................................ 2 20. पटािफायि अल्गोरिदि.........................................4 7. जगातील पमिले पोटेबल िॉमपपटल......................... 2 21. 'मबग कॅ च अप' उपक्रि........................................4 8. िाष्ट्रीय क्वांटि मिशन.......................................... 3 22. िाष्ट्रीय वैद्यकीय उपकिण धोिण, 2023...................4 9. भािताची पमिली उपग्रि-आधारित मगगाबाईट ब्रॉडबाँड 23. डोनानेिॅब औषध...............................................4 सेवा................................................................ 3 24. ईपट टेक 2023 शो.............................................4 10. पमिले सायबि सिु क्षा कें द्र..................................... 3 25. के िळिधील पमिली थ्रीडी मप्रंटेड इिाित...................5 11. िे मपपिे टिी मसमन्समशअल व्िायिस साठी लशीला िंजिु ी 3 26. भािताचे पमिले मिवाळी आमक्टिक संशोधन...............5 12. जगातील पमिली मचकनगमु नया लस........................ 3 27. पृथ्वी मवज्ञान योजना............................................5 13. 'नभमित्र' प्रणाली................................................ 3 28. संमक्षप्त मवज्ञान व तंत्रज्ञान चालू घडािोडी..................5 14. ॲिेझॉन चा प्रोजेक्ट कुइपि................................... 3 29. वन लाइनि चालू घडािोडी 2024..........................8 Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 1 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर AI सेफ्टी सममट 2023 िगातील पवहले तीन सुपर भारतातील पवहले तीन सुपर कम्प्युिर कम्प्युिर कुठे आयोवित: ब्लेचले पाकि , मिल्टन के न्स, यनु ायटेड मकंगडि पमिला - फ्रंवियर(अिेरिका) 75. ऐराित, C-DAC, पणु े कधी आयोवित: 1 व 2 नोव्िेंबि 2023 िोजी दसू िा - फुगाकू(जपान) 131. परम वसद्धी, C-DAC, पणु े आिृत्ती: पमिली मतसिा - LUMI (मफनलाँड) 169. प्रत्यषू , भाितीय भारताचे प्रवतवनवधत्ि: कें द्रीय ित्रं ी िाजीव चद्रं शेखि उष्ट्णकमटबंधीय िवािानशास्त्र ▪ पुढील AI सुरक्षा शिखर पररषद 2024 च्या मध्यात दक्षिण कोरिया भाितीय िाष्ट्रीय विज्ञान कााँग्रेस आणि त्यानंतर 2024 च्या उत्तरार्धात फ्रान्समध्ये आयोशित करण्याची योिना आहे. कधी आयोवित: 3 ते 7 जानेवािी 2023 ▪ Bletchley Park Declaration हा फ्रंटियर AI िोखीम कोठे आयोवित: िाष्ट्रसतं तुकडोजी ििािाज नागपूर मवद्यापीठ हाताळण्यासाठीचा पहहला िागततक करार आहे. कोणाद्वारे आयोिन: इमं डयन सायन्स कााँग्रेस असोमसएशन आित्त ृ ी: 108 वी मंकीपॉक्स आणीबाणी समाप्त थीम: िमिला सक्षिीकिणासि शाश्वत मवकासासाठी मवज्ञान आमण तत्रं ज्ञान चचेत का: WHO ने 11 मे 2023 िोजी Mpox उद्रेक यापढु े नागपिू िध्ये पाचव्यादं ा िी कााँग्रेस पाि पडली. जागमतक आिोग्य आणीबाणी नसल्याचे घोमषत के ले. आणीबाणी कधी िाहीर के ली होती: जल ु ै 2022 िध्ये मागील काही पररषदा आिृत्ती िषष वठकाण मंकीपॉक्स विषयी अधिक माहिती पमिली 1914 कोलकाता ▪ मंकीपॉक्स हा दुहेरी रचनेचा DNA तिषािू आहे. 108 वी 2023 नागपिू ▪ पहिल्यांदा कुठे आढळला: 1970 मध्ये पहहल्यांदा काँगो लोकशाही 109 वी 2024 लखनौ प्रिासत्ताकमध्ये ▪ उष्णकटिबंर्धीय िषािनांमध्ये आढळतो. 'कचका' (Kachaka) िोबोट ▪ लिणे काय आिेत: ताप, डोकेदुखी, सूि, पाठदुखी, स्नायू दुखिे आणि सामान्य आळस जपानिधील टोमकयो-मपित पटाटिअप Preferred Robotics ▪ संसर्ग: 14 ते 21 हदिस ने घिगतु ी वापिासाठी कचका (Kachaka) नावाचा िोबोट सादि के ला आिे. मलेरियाििील दुसऱ्या लसीला मान्यता िोबोटचे AI तंत्रज्ञान कॅ िेयािच्या प्रमतिाचं े मवश्लेषण किण्यास सक्षि असनू तो अडिळे शोधू शकतो आमण टाळू शकतो. लसीचे नाि: R21/Matrix-M कचका िोबोट किाल 20 मकलो वािून नेऊ शकतो. कोणी विकवसत के ले: ऑक्सफडि मवद्यापीठ आमण सीिि इमन्पटट्यटू ऑफ इमं डया जगातील पविले पोटेबल िॉस्पिटल 'नोव्िाव्िॅक्स' च्या तंत्रज्ञानाचा वापि R21/Matrix-M लसीला िान्यता देणािा घाना िा जगातील चचेत का: आिोग्य िैत्री एड क्यबू ' या जगातील पमिल्या पोटेबल पमिला देश बनला आिे. िॉमपपटलचे 2 मडसेंबि 2023 िोजी गुरुग्राममध्ये अनाविण किण्यात आले. जगातील टॉप 500 सुपि कंप्यूटि BHISHM (Bharat Health Initiative for Sahyog Hita and Maitri) प्रकल्पांतगित पवदेशी मडझाइन के लेले, रुग्णालय 72 कधी िाहीर: 23 िे 2023 िोजी (आंतरराष्ट्रीय सुपरकॉम्प्युट ंग मवलग किण्यायोग्य मिनी-क्यब्ू सचे बनलेले आिे. कॉन्फरन्स, जर्मनी र्ध्ये ) जखिींवि उपचाि किण्यासाठी आपत्कालीन पिळी आिृत्ती: 61 वी पोिोचल्यानतं ि तासाभिात रुग्णालय उभािले जाऊ शकते. प्रथम स्थान: फ्रंवियर ििासगं णक याद्वािे 200 रुग्णांवि उपचाि किता येणाि आिेत. भािताचा 'ऐराित' जागमतक क्रिवािीत 75 व्या क्रिांकावि आिे. Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 2 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर िाष्ट्रीय क्ांटम ममशन 'नभममत्र' प्रणाली मंिरु ी कधी वमळाली: 19 एमप्रल 2023 कोणी विकवसत के ले: इस्रो-पपेस अॅमप्लके शन सेंटिने उविष्टे: येत्या आठ वषाांत िध्यि पातळीचे क्वांटि कम्पप्यटु ि मवछिमारांछया सिु क्षेसाठी ISRO ने मवकमसत के लेल्या 'नभमित्र' मवकमसत किणे िे या िोमििेचे प्रिख ु उमिष्ट असेल. या उपकिणाची 26 ऑगपट 2023 िोजी नींदकरा (के रळ) येिे धोरणातील ठळक िैवशष्ट्ये यशपवी चाचणी घेण्यात आली. आवथषक तरतूद: 6003.65 कोटी रुपयांचा मनधी िंजिू कालािधी: 2023 ते 2031 ॲमेझॉन चा प्रोजेक्ट कुइपि क्वांटि तत्रं ज्ञानाच्या आधािे 'वफविकल क्यूवबि' संगणक तयाि के ले जातील. चचेत का: अलीकडेच ॲिेझॉनने आपला पवहला उपग्रह पढु ील आठ वषाांत, 50 ते 1000 क्यमू बट्स क्षितेसि क्वाटं ि प्रक्षेवपत के ला आिे. संगणक मवकमसत किण्यावि लक्ष कें मद्रत के ले जाईल. 'प्रोजेक्ट कुइपि' िा ॲमेझॉन कंपनीचा अवकाश प्रकल्प आिे. या प्रकल्पात 'कुईपरसॅि-1' आमण 'कुईपरसॅि-2' नावाच्या भािताची पविली उपग्रि-आधारित गगगाबाईट ब्रॉडबाँड सेिा उपग्रिाचं ी जोडी आिे. युनायिेड लााँच अलायसस ॲिलस व्ही रॉके ि वापरून के प चचेत का: रिलायन्स मजओ इन्फोकॉि मलमिटेड या भाितातील कॅ नवेिल, फ्लोरिडा येिनू िे प्रक्षेमपत किण्यात आले. अग्रगण्य दिू सचं ाि कंपनीने 'मजओपपेसफायबि' उपग्रि ब्रॉडबैंड िे पृथ्वीपासनू सिु ािे 500 मकलोिीटि उंचीच्या कक्षेत पिामपत सेवा सरूु के ली आिे. (ऑक् ोबर 2023 र्ध्ये) के ले गेले आिेत. उविष्ट: भाितातील वंमचत आमण दगु िि भागात िायपपीड ॲिेझॉनने 3000 मक्वपि उपग्रि प्रक्षेमपत किण्याची योजना इटं िनेटचा मवपताि किणे आखली आिे. िे सवि उपग्रि पृथ्वीच्या खालच्या कक्षेत पिामपत के ले जातील. पविले सायबि सुिक्षा केंद्र 'प्रोजेक्ट कुइपि' चा उिेश इटं िनेट कम्पयमु नके शन सवित्र सल ु भ किणे िा आिे. कोठे स्थापन: चंदीगडिधील सेक्टि-18 िध्ये असलेल्या एअि फोसि िेरिटेज सेंटिच्या इिाितीिध्ये पविला मानिीय िोबो पायलट मुख्य कायष: जमटल सायबि गन्ु ियांची उकल, फॉिे मन्सक तपास आमण सायबि गन्ु ्ापं ासनू सिु क्षा प्रदान किणे कोणाद्वारे विकवसत: कोरिया अॅडव्िान्पड इमन्पटट्यटू ऑफ पायाभरणी: िाजनाि मसंि यांच्या िपते सायन्स अाँड टेक्नॉलॉजी (KAIST) िधील सशं ोधकाद्वं ािे नाि: 'पायबोट' (Pibot) िेस्पििेटिी ससन्सिसशअल व्हायिस साठी लशीला मंजुिी कॉकमपटिध्ये बदल न किता मविान उडवू शकणािा िानवीय िोबोट मवकमसत कित आिे. चचेत का: यएू स फूड अाँड ड्रग ॲडमिमनपरेशन (FDA) ने 21 िा िगातील पवहला मानिीय रोबो पायलट असणाि आिे. ऑगपट 2023 िोजी पमिली लस िंजिू के ली आिे, जी नवजात िानवांसाठी मडझाइन के लेल्या कॉकमपटिधील सवि मनयंत्रणे बालकांना रेवस्परेिरी वसवससवशअल व्हायरस (RSV) पासनू िाताळून तो िानवी पायलटप्रिाणेच मविान उडवू शकतो. सिं क्षण किते. लस कोणी विकवसत के ली: फायझि कॅनॅबबस संशोधन प्रकल्प लसीचे नाि: Abrysvo CSIR - इवं डयन इवसस्िि्यूि ऑफ इवं िग्रेविव्ह मेवडवसन जगातील पविली गचकनगुननया लस (िम्पम)ू या सपं िेचा 'कॅ नॅमबस सश ं ोधन प्रकल्प' आिे. िा भाितातील अशा प्रकािचा पवहला कॅ नेवबस औषध प्रकल्प नोव्िेंबि 2023 िध्ये फ्राससने जगातील पमिली मचकनगमु नयाची आिे. लस मवकमसत के ली. या प्रकल्पािळु े मवमवध प्रकािच्या सयरू ोपॅथी आमण मधमु ेहाछया लस कोणी विकवसत के ली: फ्रेंच कंपनी 'व्हॅल्नेिा' वेदनांसाठी मनयाित गणु वत्तेची औषधे तयाि के ली जातील. लसीचे नाि: IXCHIQ Indus Cann Limited सोबत साविजमनक खाजगी भागीदािीने (PPP) िा प्रकल्प िाबमवला जात आिे. Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 3 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर Cannabis च्या लागवडीसाठी पिवाना मिळवणािी IIIM िम्पमू स्टािफायि अल्गोरिदम िी पमिली संपिा आिे. चचेत का: जलु ै 2023 िध्ये, मवज्ञान आमण तत्रं ज्ञान मवभागाच्या इंरडया स्टेम कॉन्फिि संपिेतील रमण संशोधन संस्था (RRI) िधील शास्त्रज्ञांनी STARFIRE नावाचा अल्गोरिदि मवकमसत के ला आिे. कधी आयोवित: ऑक्टोबि 2023 िध्ये STARFIRE चा लॉंग फॉिि: Simulation of TerrestriAl कोठे आयोवित: नवी मदल्ली # आित्त ृ ी: पाचवी Radio Frequency Interference in oRbits around Earth उद्घािन: मनतीन गडकिी यांच्या िपते STEM म्पिणजे Science, Technology, Engineering and Math 'बबग कॅच अप' उपक्रम मवज्ञान, तत्रं ज्ञान, अमभयामं त्रकी आमण गमणत (STEM) मवषयांिध्ये पदवी प्राप्त किणाऱ्या मवद्याथ्याांची संख्या भाितात िागवतक आरोग्य संघिना, युवनसेफ आमण GAVI-द सवािमधक आिे. व्हॅवक्सन अलायसस या तीन संघटनांनी एकत्र येऊन, एकिी लस न घेतलेल्या िल ु ानं ा मवलबं िोण्यापवू ी मकिान लसीकिण सरू ु 5G मोबाइल संचांची यशस्वी चाचणी किण्यासाठी 'मबग कॅ च अप' िा कायिक्रि िाती घेतला आिे. या कायिक्रिाचा भाग म्पिणनू मेवक्सको, ब्रावझल, नायिेररया, एकाच वेळी एक कोिी '4G' व '5G' िोबाइल सचं िाताळण्याची मोझांवबक, इवथओवपया, भारत, इडं ोनेवशया, वफवलवपसस या क्षिता पवदेशी दिू संचाि तंत्रज्ञान संिचनेिध्ये असनू त्याची यशपवी देशांिधील लसीकिणापासनू वंमचत िामिलेल्या िल ु ानं ा लस चाचणी घेण्यात आली आिे. देण्याचा कायिक्रि िाती घेण्यात आला आिे. िे तत्रं ज्ञान मवकमसत किणािा भाित िा सहािा देश बनला आिे. अमेररका, स्िीडन, वफनलंड, दवक्षण कोररया आवण चीन या िाष्ट्रीय िैद्यकीय उपकिण धोिण, 2023 पाच देशानं ी पवतःची दिू सच ं ाि तत्रं ज्ञान प्रणाली मवकमसत के ली आिे. कें द्रीय आिोग्य ित्रं ी मनसुख मांडविया यांनी 26 मे 2023 िोजी कें द्राच्या आमििक सा्ातून 'C DOT' आमण िािा समूहातील िाष्ट्रीय वैदयकीय उपकिण धोिण, 2023 चे अनाविण के ले. 'TCS' यांच्या संयक्त ु प्रकल्पातनू देशातील दिू संचाि तंत्रज्ञान तसेच 'सािान्य समु वधासं ाठी वैदयकीय उपकिणे क्लपटिसाठी मवकमसत किण्यात आले आिे. सिाय्य' (AMD-CF) यासोबतच Export Promotion या तंत्रज्ञानाच्या आधािे कें द्र सिकािच्या अखत्यािीतील 'BSNL' Council for Medical Devices चे अनाविण के ले. कंपनीद्वािे 2023 िध्ये देशभि '4 जी' व '5 जी' दिू संचाि सेवा पढु ील 25 वषाांत 10- 12% जागमतक बाजािपेठेतील वाटा साध्य पिु वली जाणाि आिे. किण्याबिोबिच देशांतगित वैदयकीय उपकिणे क्षेत्राची बाजािपेठ 2030 पयांत 11 अब्ज डॉलि वरून 50 अब्ि डॉलरपयंत भाितनेट प्रकल्प वाढण्यास िदत िोईल कें द्रीय िमं त्रिडं ळाने भाितनेट प्रकल्पातं गित देशभिातील 6.4 डोनानेमॅब औषध लाख गावांसाठी लापट-िाईल ब्रॉडबाँड कनेमक्टमव्िटी योजनेसाठी 1.39 लाख कोटी रुपयाचं ी तितदू के ली आिे. चचेत का: "डोनानेिॅब" नावाचे दसु िे औषध लवकि अल्झायिि सध्या भाितनेट प्रकल्पांतगित सिु ािे 1.94 लाख गािे जोडली िोग असलेल्या लोकािं ध्ये सज्ञं ानात्िक घट तपासण्यासाठी गेली आिेत. प्रभावी असल्याचे आढळले आिे. िी कनेमक्टमव्िटी BSNL ची शाखा असलेल्या 'भाित ब्रॉडबाँड कोणी विकवसत के ले: 'एली मलली' कंपनी (USA) नेटवकि मलमिटेड' (BBNL) द्वािे प्रदान के ली जात आिे. पवहल्या औषध: lecanemab ऑक्टोबि 2011 िध्ये 'नॅशनल ऑमप्टकल फायबि नेटवकि ' उविष्ट: अल्झायिि िोगाच्या सरुु वातीच्या टप्प्यातील व्यक्तींवि (NOFN) कायिक्रि सरुु झाला. उपचाि किणे 2015 िध्ये 'भाित नेट प्रोजेक्ट' असे त्याचे नािकिण किण्यात आले. ईस्ट टेक 2023 शो उिेश: देशातील सवि ग्रािपच ं ायतींना ब्रॉडबाँड कनेमक्टमव्िटी प्रदान किणे कालािधी: 10-11 ऑक्टोबि 2023 स्थळ: गवु ािाटी, आसाि ईशान्य भाितातील िा पवहलाच सिं क्षण तत्र ं ज्ञान शो िोता. Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 4 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर आयोिन: भाितीय लष्ट्कि आमण आसाि सिकािने संयक्त ु पणे संसक्षप्त विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी के ले आिे. AMRIT तत्रं ज्ञान केिळमधील पविली थ्रीडी वप्रिंटेड इमाित IIT िद्रास संपिेने पाण्यािधनू आसेमनक आमण धातचू े आयन काढण्यासाठी मडझाइन के लेले 'अिृत' िे तत्रं ज्ञान मवकमसत के ले चचेत का: के िळने मतरुअनंतपिु ििधील PTP नगि येिील के िळ आिे. AMRIT चा फूल फॉिि काय आिे - Arsenic and Metal िाज्य मनमििती कें द्र (के समनक) कॅ म्पपसिध्ये असलेल्या Amaze- Removal by Indian Technology 28 नावाच्या पवहल्या 3D-वप्रंिेड इिाितीचे अनाविण (ऑक् ोबर वनग्लेररया फॉलेरी-मेंदू खाणारा अवमबा 2023 र्ध्ये) के ले आिे. के िळिधील अलाप्पझु ा मजल््ातील एका 15 वषाांच्या िल ु ाचा 6 िी 380 चौिस फूट क्षेत्रातील एक खोलीची इिाित थ्रीडी मप्रमं टगं चा जल ु ै 2023 िोजी मनग्लरे िया फॉवलेिी मकंवा िेंदू खाणािा अमिबा या वापि करून के वळ 28 तासातं बाधं नू पणू ि झाली. दमु ििळ संसगाििळु े िृत्यू झाला. बांधकाम कोणी के ले: पटाटि-अप Tvasta वलम्पफॅविक वफलेररयावसस भाित 2027 पयांत मलम्पफॅमटक मफलेरियामससचे मनिल िू न किे ल. (जागटतक टफलेररयाटससचे टनर्मलन लक्ष: 2030) भािताचे पविले वििाळी आर्क्क्टिक संशोधन देशातील पवहला वलवथयमचा साठा जम्पि-ू काश्िीिच्या रियासी मजल्ियात मलमियिचा 5.9 दशलक्ष चचेत का: आमक्टिकिधील पवालबाडिच्या नॉवेमजयन द्वीपसििू ात न्य- टन साठा भाितीय भगू भीय सवेक्षणला (GSI) सापडला आिे. अलेसंडु येिे वसलेल्या वहमाद्री या भािताच्या आमक्टिक संशोधन जम्पि-ू काश्िीिनत ं ि िाजपिानच्या देगानािध्ये (नागौि) कें द्राकडे भािताच्या पमिल्या मिवाळी वैज्ञामनक िोमििेला कें द्रीय मलमियिचा साठा सापडला आिे. जम्पिू आमण काश्िीििध्ये भमू वज्ञान िंत्रयानं ी वडसेंबर 2023 िध्ये मििवा झेंडा दाखवला. अलीकडे सापडलेल्या मलमियि साठ्यापेक्षा िाजपिानिधील साठा जापत आिे. ▪ भािताचे आर्क्टक ग मिील संशोिन केंद्रः हहमाद्री (2008) व्हाईि लंग वसंड्रोम ▪ भािताची अंटार्क्टक ग ामिील संशोिन केंद्रेः दशक्षि गंगोत्री (1983); उत्ति चीन आमण अिेरिके तील ओिायोिध्ये श्वसनाच्या आजािाचा मैत्री (1989); भारती (2013) उद्रेक व्िाईट फुफ्फुस मसंड्रोि म्पिणनू लोक म्पिणत आिेत, यािळ ु े कोमवड-19 नंति नवीन सािीच्या धोक्याची ऑनलाइन चचाि सरू ु पृथ्वी विज्ञान योजना झाली आिे. भारतातील पवहली एआयशाळा कें द्रीय िंमत्रिंडळाने िानेिारी 2024 िध्ये भमू वज्ञान िंत्रालयाच्या के िळ िाज्याने मतरुअनंतपिु ििधील सांिीमगिी मवद्याभवन येिे पृथ्वी मवज्ञान (PRITHvi Vigyan: PRITHVI) या पमिली AI (Artificial Intelligence) शाळा सरू ु के ली. सविसिावेशक योजनेला िंजिु ी मदली. इवं डया 5G िेस्िबेड िी योजना 2021 ते 2026 या कालावधीसाठी लागू असेल. िे ल्वे ित्रं ालय आमण IIT िद्रासने मसकंदिाबाद येिील इमं डयन िे ल्वे उिेशः पृथ्वी प्रणाली मवज्ञान वाढवणे आमण सािामजक, इमन्पटट्यटू ऑफ मसग्नल इमं जमनअरिंग अाँड टेमलकम्पयमु नके शन्स पयािविणीय आमण आमििक कल्याणासाठी िित्त्वपणू ि सेवा प्रदान (IRISET) येिे 'इमं डया 5G टेपटबेड' पिामपत किण्यासाठी किणे. सािंजपय किािावि पवाक्षिी के ली. माया ऑपरेविंग वसस्िीम पाच उप-योजनांचा समािेश पायाभतू समु वधांवि वाढत्या सायबि आमण िालवेअि िल्ल्यांच्या ▪ ACROSS: Atmosphere & Climate Research-Modelling पाश्विभिू ीवि संिक्षण िंत्रालयाने इटं िनेटशी जोडलेल्या सवि Observing Systems & Services संगणकांिधील िायक्रोसॉफ्ट ऑपिे मटंग मसपटीि बदलनू नवीन ▪ O-SMART: Ocean Services, Modelling Application, माया ऑपिेमटंग मसपटीि वापिण्याचा मनणिय घेतला आिे. Resources and Technology वत्रनेत्र AI प्रणाली ▪ PACER: Polar Science and Cryosphere Research C-DOT च्या 40व्या वधािपन मदनी सायबि गन्ु िे मनयत्रं णािध्ये ▪ SAGE: Seismology and Geosciences आणण्यासाठी पवदेशी AI प्रणाली मवकमसत किण्यात आली आिे ▪ REACHOUT: Research, Education, Training and आग्नेय आवशयातील सिाषत मोठा वडसॅवलनेशन प्रकल्प Outreach तामिळनाडूचे िख्ु यिंत्री एि. के. पटॅमलन यांनी 21 ऑगपट 2023 िोजी कोईम्पबतिु जवळील पेरूर येिे मडसॅमलनेशन प्रकल्पाची पायाभिणी के ली. Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 5 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर मैबेला लस िलदोस्त एअरबोि लसमनिािता कंपनी इमं डयन इम्पयनु ोलॉमजकल मलमिटेडने (IIL.) 25 नॅशनल एिोपपेस लॅबोिे टिीजने (NAL) 2 ऑगपट 2023 िोजी नोव्िेंबि 2023 िोजी 'िॅबेला' (Mabella) या िल ु ासं ाठीच्या गोबि जलदोपत एअिबोटचे अनाविण के ले. िी एअिबोट पाण्यावि मफरून आमण रुबेला लसीचे अनाविण के ले आिे. िॅबल े ा िी दोन-डोस पाण्यात तिंगणािा कचिा काढून टाकण्यासाठी मडझाइन के लेली इजं ेक्टेबल लस आिे. आिे. निाचार गॅलरी िाष्ट्रपती द्रौपदी ििु िू यानं ी 25 जल ु ै 2023 िोजी इटं ेल इमं डयाच्या 1. कोमवड-19 आता 'आतं ििाष्ट्रीय मचंतच े ी साविजमनक आिोग्य सिकायािने िाष्ट्रपती भवनाने मवकमसत के लेल्या 'नवाचाि' आणीबाणी' नसल्याचे जागमतक आिोग्य सघं टनेने के व्िा जािीि (Navachara) या आमटिमफमशयल इटं ेमलजन्स सक्षि गॅलिीचे के ले.- 6 मे 2023 उद्घाटन के ले. 2. पंचायती िाज ित्रं ालयाने तत्रं ज्ञानावि आधारित पिामनक '75/25' उपक्रम मनयोजनास प्रोत्सािन देण्यासाठी कोणत्या भौगोमलक िामिती कें द्रीय आिोग्य ित्रं ालयाने 17 िे 2023 िोजी जागमतक उच्च प्रणाली (GIS) ऍमप्लके शनचे अनाविण के ले. - 'ग्राम मानवचत्र' िक्तदाब मदनामनमित्त 2025 पयांत उच्च िक्तदाब आमण िधिु िे (Gram Manchitra) असलेल्या 75 दशलक्ष लोकाचं ी तपासणी करून त्यानं ा प्रािख्ु याने 3. 'जपान टोिस 60 सपु ि अॅडव्िान्पड' (JT-60SA) या जगातील प्रािमिक आिोग्य कें द्राद्वं ािे (PHCs) पटैंडडि के अिवि ठे वण्याचा िित्त्वाकाक्ष ं ी उपक्रि सरू ु के ला आिे. सवाित िोठ्या आमण सवाित प्रगत आमण्वक फ्यजू न अणभु ट्टीने मेिाचे Seamless M4T जपानिधील नाका येिे आपले कायि सरू ु के ले. िेटा (Meta) कंपनीने Seamless M4T नािक एक कृ मत्रि 4. वमजिन अटलांमटकच्या बोइगं -787 ड्रीमलायनर विमानाने 28 बुमिित्ता (AI) िॉडेल मवकमसत के ले आिे, जे िजकूि आमण भाषण नोव्िेंबि 2023 िोजी लंडन ते न्ययू ॉकि पयांत 100% Sustainable दोन्िीिध्ये 100 िून अमधक भाषािं ध्ये भाषातं ि आमण प्रमतलेखन Aviation Fuel (SAF) वापरून ऐमतिामसक उड्डाण के ले. (Translate Transcribe) किण्यास सक्षि आिे. 5. मब्रटनिध्ये HIN2 विषाणूचे (Pig Virus) पमिले िानवी चीनची 'ट्रायडेंि' दुबीण प्रकिण आढळल्याची यक ू े िेल्ि मसक्यरु िटी एजन्सीने 'घोपट पामटिकल्स' मकंवा न्यमू रनो म्पिणनू ओळखल्या जाणाऱ्या (UKHSA) 27 नोव्िेंबि 2023 िोजी िामिती मदली. िायावी कणांचा शोध घेण्यासाठी चीन पमिि पॅमसमफक ििासागिात 6. Blod.in ने रुग्णालये आमण िक्तपेढ्यांसाठी Blod+ िे भाितातील रायडेंट' (Trident) नावाची जगातील सवाित िोठी न्यमू रनो पमिले ऑन-मडिांड ब्लड लॉमजमपटक प्लॅटफॉिि सरुु के ले आिे. शोधणािी दमु बिण उभाित आिे. 7. कोणत्या िाज्याच्या सिकािने IIT रुिकी येिे भाितातील पमिले देशातील पवहला कृषी चॅिबॉि 'टेमलकॉि सेंटि ऑफ एक्सलन्स' सरू ु किण्याची घोषणा के ली ओमडशाचे िाज्यपाल प्रा. गणेशी लाल यांनी 'कृ षी ओमडशा 2023' आिे. - उत्तर प्रदेश परिषदेिध्ये 'Ama KrushAl' नािक कृ षी क्षेत्रांसाठीच्या 8. IIT िोपिच्या संशोधकांच्या पिकाने पंजाबिधील सतलज भाितातील पमिल्या कृ मत्रि बुिीित्ता (AI) आधारित चॅटबॉटचे नदीच्या वाळूिध्ये इलेक्रॉमनक घटकांच्या मनमिितीिध्ये वापिल्या अनाविण के ले. Tele-MANAS जाणाऱ्या कोणत्या दमु ििळ धातूचे अमपतत्व शोधनू काढले आिे. - भाितातील पमिला चॅटबॉट जम्पिू आमण काश्िीिने 'टेली-िानस' 'िैंिलम' (Tantalum) (Tele- MANAS) िा भािताचा पमिला चॅटबॉट जल ु ै 2023 िध्ये 9. चंमदगड पिाटि मसटी मलमिटेडच्या िख्ु य कायिकािी अमधकािी सरू ु के ला. अमनमं दता मित्रा यानं ी नागरिकानं ा िामिती आमण सेवािं ध्ये प्रवेश भारतातील पवहली 'कार िी सेल' (CAR T- Cell) थेरपी किण्यासाठी वन-पटॉप प्लॅटफॉिि प्रदान किण्यासाठी 'BIR- मिं रू BAL' िे कृ मत्रि बमु िित्ता चॅटबॉट सरुु के ले आिे. आयआयटी बॉम्पबेचे सिाय्यप्राप्त 'इम्पयनु ो अॅडॉमप्टव्ि सेल िेिपी' 10. पोलडं च्या िॅन्सन िोबोमटक्स आमण मडक्टेडॉि या कंपनीने 'वमका' कंपनीच्या NexCAR19 नािक पमिल्या िानवीकृ त CD19- (Mika) नावाच्या जगातील पमिल्या ्िु नॉइड िोबोट CEO ची लमययत Chimeric Antigen Receptor T cell (CAR T- नेिणक ू के ली आिे. cell) Therapy उत्पादनाला सेंरल ड्रग्ज पटाँडडि कंरोल 11. DGCA कडून ड्रोन पिवाना प्रिाणपत्र प्राप्त किणािी भाितातील ऑगिनायझेशन (CDSO) ने िान्यता मदली आिे. पमिली कंपनी कोणती िोती.- थ्रॉिल एरोस्पेस गुइलेन-बरे वसंड्रोम 12. WHO च्या िते, इविप्त िा जागमतक आिोग्य संघटनेच्या (Guillain-Barre Syndrome: GBS) प्रकिणांिध्ये झालेल्या मनकषांनुसाि वहपॅिायिीस सी नष्ट किण्याच्या िागािवि 'गोल्ड वाढीला प्रमतसाद म्पिणनू पेरूने 90 मदवसांची िाष्ट्रीय आिोग्य मटयि' दजाि प्राप्त किणािा पमिला देश ठिला आिे. आणीबाणी जल ु ै 2023 िध्ये घोमषत के ली. Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 6 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर 13. पवीडनची दिू सच ं ाि उपकिणे मनिािता कंपनी एररक्सनने 28 27. अॅमनमिया किी किण्यासाठी आिाखडा - कोणत्या संपिेने ऑक्टोबि 2023 िोजी भाितात 6G संशोधन आमण मवकास अॅमनमिया किी किण्यासाठी प्रििच व्यापक आिाखडा जािीि (R&D) कें द्र कोणत्या मठकाणी पिापन किण्याची घोषणा के ली. के ला आिे. - िागवतक आरोग्य संघिनेने (WHO) चेसनई 28. 'ओिायक्रॉन'वि बूपटि लस पण्ु यातील जेनोव्िा 14. कोणत्या संपिेने ित्नामगिी मजल््ातील आिवलीच्या गिि बायोफािािपयमु टकल्स कंपनीने ओमिक्रॉनविील देशातील पमिली पाण्याच्या झऱ्यािध्ये आढळणाऱ्या 'पपोिानेिोमबयि बूपटि लस तयाि के ली आिे. - GEMCOVAC-OM' िायड्रोजेमनफॉििन्स' या मजवाणचू ा शोध लावला आिे.- 29. भाितातील पमिले 100% डायमििाइल इिि (DME) इधं नयक्त ु पुण्यातील आघारकर संशोधन संस्थेने (ARI) रॅक्टि/वािन कोणी मवकमसत के ले आिे. - IIT कानपूर 15. AI च्या िदतीने चंदीगड येिील रुग्णालयाने िे मडओलॉजी 30. अॅपलछया भाितातील पमिल्या मवक्री दालनाचे उद्घाटन तज्ज्ञाप्रं िाणेच अत्यतं अचक ू पणे वपत्ताशयाछया ककष रोगाचे मबुं ईतील िांद्रे-कुलाष कॉम्पप्लेक्सिध्ये (बीके सी) 18 एमप्रल मनदान के ले आिे. 2023 िोजी झाले. 16. पिाटिफोन ब्राँड नोवकयाने 5 ऑक्टोबि 2023 िोजी बंगळुरू येिे 31. भारतातील पवहल्या भवू मगत पॉिर ट्राससफॉमषर पटेशनचे त्याची 6G िागवतक सश ं ोधन आवण विकास (R&D) लॅब उद्घाटन 5 सप्टेंबि 2023 िोजी बगं ळुरूिध्ये किण्यात आले. पिापन किण्याची घोषणा के ली. 32. िाष्ट्रीय आिोग्य प्रामधकिण (NHA) ने 100 िायक्रोसाइट्स 17. कोणत्या िाज्याने तणनाशक म्पिणनू वापिण्यात येणाऱ्या प्रकल्पांतगित 23 ऑगपट 2023 िोजी आयझॉल (वमझोरम) येिे 'पॅराक्िॅि' (Paraquat) िसायनावि 5 ऑक्टोबि 2023 िोजी पमिले 'आयुष्मान भारत वडवििल वमशन (ABDM) बंदी घातली - ओवडशा िायक्रोसाइट' लााँच के ले. 18. पवहले स्िदेशी ई-ट्रॅक्िरचे नाि काय आहे - 'CSIR Prima 33. के रळचे िख्ु यित्रं ी मपनिाई मवजयन यांनी 5 जनू 2023 िोजी के िळ ET 11 (िा रॅक्टि कें द्रीय यांमत्रक अमभयांमत्रकी संशोधन संपिेने फायबि ऑमप्टक नेटवकि प्रकल्पाचे (KFON) के ले. (इटं िनेटचा (CMERI) बनवला आिे) वापि िा िल ू भतू अमधकाि बनवणािे के िळ िे देशातील एकिेव 19. उद्योग आमण शैक्षमणक सपं िाच्ं या सिकायािने सिकाि कोणत्या िाज्य आिे.) वषाििध्ये सेिीकंडक्टि संशोधन कें द्र सरू ु किणाि आिे. - 2024 34. ओमडशा टीव्िी (OTV) या न्यजू पटेशनने भाितातील पमिली 20. ईशान्य क्षेत्र मवकास िंत्रालयाचे िाज्यित्रं ी बी. एल. विाि यांनी प्रादेमशक एआय न्यजू अाँकि 'वलसा'चे अनाविण के ले. कोणत्या मदवशी मवज्ञान भवन, नवी मदल्ली येिे 'डेिा 35. के िळ पटेट इनलाँड नॅमव्िगेशन कॉपोिे शनने सौि ऊजेवि चालणािी अॅनावलविक्स डॅशबोडष' आमण 'ईशासय संपकष सेतू' पोटिलचे भारतातील पवहली पयषिक नौका सरू ु के ली आिे. सयू ांशू अनाविण के ले. 12 ऑक्िोबर 2023 (Sooryamshu) असे या नौके चे नाव असनू ती 27 मकलोवॅट 21. 21 िाचि 2023 िोजी यनु ायटेड रिपमब्लक ऑफ टाझं ामनयाच्या ऊजाि मनिािण करू शकते. आिोग्य ित्रं ालयाने देशात कोणत्या िोगाचा उद्रेक घोमषत के ला. - 36. क्षयरोगाछया (TB) प्रकिणांचा अंदाज घेण्यासाठी देश पातळीवि मारबगष विषाणू गमणतीय िॉडेल मवकमसत किणािा भारत िा जगातील पमिला देश 22. िोफत इन मवरो फमटिलायझेशन (IVF) उपचाि देणािे भाितातील ठिला आिे. कोणते पमिले भाितीय िाज्य ठिले आिे. - गोिा 37. भारत आवण बांगलादेश याच्ं यातील व्यापािाला चालना 23. भाितातील पमिल्या पवदेशी बनावटीच्या MRI (Magnetic देण्यासाठी, िेघालयातील पमिि जैमतया मिल्स मजल््ात कें द्रीय Resonance Imaging) पकॅ नि कोणी मवकमसत के ले आिे - िंत्री मनत्यानदं िाय यांच्या िपते डाबकी लाँड पोटिचे (Dawki नॅशनल बायोफामाष वमशन अंतगषत िोक्सेलवग्रड्स land port) उद्घाटन किण्यात आले. (VoxelGrids) इनोव्हेशसस प्रायव्हेि वलवमिेडने 38. िरियाणा िाज्यातील कनािलमपित नॅशनल डेअिी रिसचि 24. आत्िमनभिि भाित उपक्रिाचा एक भाग म्पिणनू , िैदिाबादमपित इमन्पटट्यटू ला देशी गीि जातीचे भारतातील पवहले क्लोन कोणत्या संपिेने संिक्षण क्षेत्रासाठी भाितातील पमिला पवदेशी के लेले वासरू तयाि किण्यात यश आलेल्या वासिाला 'गंगा' नाव चतष्ट्ु पाद (चाि पायाच ं ा) िोबोट आमण एक्सोपके लेटन मवकमसत देण्यात आले आिे. के ले आिे. - स्िय रोबोविक्सने (Svaya Robotics) 39. दिू संचाि मवभागाने 27 व 28 िाचि 2023 िोजी निी वदल्ली येिे 25. ओपनएआय, िायक्रोसॉफ्ट, गगू ल आमण अाँथ्रोमपक यांनी एकत्र पमिल्या आतं ििाष्ट्रीय 'क्िांिम कम्पयुवनके शन कॉसक्लेव्ह' चे येऊन िोठ्या िशीन-लमनांग िॉडेल्सच्या सिु मक्षत आमण जबाबदाि आयोजन के ले िोते. मवकासाला सिकायि किण्यासाठी कोणत्या िचं ाची पिापना के ली 40. इलेक्रॉमनक्स आमण िामिती तंत्रज्ञान िंत्रालयाने 23 िाचि 2023 आिे.- फ्रंवियर मॉडेल फोरम िोजी कनािटकातील धािवाड मजल््ातील कोतुि आमण बेलिू 26. 27 सप्टेंबि 2023 िोजी गगु लच्या पिापनेला 25 वषे पणू ि झाली. औद्योमगक परिसिात इलेक्ट्रॉवनक्स उत्पादन क्लस्िर प्रकल्प उभािण्यास िान्यता मदली. Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 7 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर 41. जागमतक आिोग्य संघटनेने (WHO) अझरबैिान आमण िन लाइनि चालू घडामोडी 2024 ताविवकस्तानला 21 िाचि 2023 िोजी िलेरियािक्त ु देश म्पिणनू घोमषत के ले आिे. (1 जानेवारी 2024 ते 28 फे ब्रवु ारी 2024) 42. उत्ति भाितातील पमिला अणु प्रकल्प हररयाणाछया फतेहाबाद NICDC ने ग्रीनफिल्ड स्मार्ट फिर्ीचा फिकाि िाढफिण्यािाठी मजल््ातील गोिखपिू गावात पिामपत के ला जाईल, असे कें द्रीय कोणत्या िंस्थेशी िामंजस्य करार के ला आहे? िंत्री मजतेंद्र मसंि यांनी 18 फे ब्रवु ािी 2023 िोजी जािीि के ले. उत्तर : आयआयटी दिल्ली 43. इराक िा 31 जल ु ै 2023 िोजी जागमतक आिोग्य सघं टनेद्वािे इस्रोने नुकत्याच प्रक्षेफित के लेल्या XPoSat (X-ray Polarimeter Satellite) िाठी अभ्यािाचे प्राथफमक फिषय कोणते आहेत? (WHO) ट्रॅकोमामक्त ु म्पिणनू घोमषत किण्यात आलेला 18 िा उत्तर : न्यट्रू ॉन तारे आदि black holes देश ठिला आिे. नुकताच चचेत आलेला 'ज्यिू जॅफकंग' म्हणजे काय? 44. 'बॅराकुडा' या भाितातील सवाित वेगवान सौि-मवद्यतु बोटीचे उत्तर : सायबर हल्ला (Solar-Electric Boat) 14 मडसेंबि 2023 िोजी अलाप्पझु ा, िािटजफनक क्षेत्रातील कोणती अंतराळ कंिनी 2024 च्या अखेरीि के िळ येिे जलावतिण किण्यात आले. स्िेिएक्ि रॉके र्द्वारे भारताचा जीिॅर् -20 उिग्रह प्रक्षेफित करेल? 45. के िळला मनपािचे मनदान किण्यासाठी टूनेट चाचणी (Truenat उत्तर : न्यस्ू पेस इदं िया दलदिटेि Test) वापिण्याची पिवानगी भाितीय वैद्यकीय संशोधन परिषदेने ग्लेनमाकट ने नक ु तेच भारतीय बाजारात लााँच के लेल्या बायोफिफमलर (ICMR) मदली आिे. अाँर्ीडायबेफर्क औषधाचे नाि काय आहे? 46. नागालाँडला अमधकृ तपणे लम्पपी मपकन मडसीज (Lumpy Skin उत्तर : दलरादिट (Lirafit) Disease) पॉमझमटव्ि िाज्य म्पिणनू घोमषत किण्यात आले आिे. आयिु ेदाच्या प्राधान्य क्षेत्रातील फक्लफनकल अभ्यािाि प्रोत्िाहन 47. ओमडया भाषेतील न्यजू पटेशन Odisha TV ने वलसा (Lisa) देण्यािाठी CCRAS िह कोणत्या िस्ं थेने 'स्मार्ट 2.0' कायटक्रम िरू ु नािक देशातील पमिल्या प्रादेमशक एआय वृत्तमनवेमदके चे (Al के ला? news anchor) अनाविण जल उत्तर : नॅशनल कदिशन िॉर इदं ियन दसस्टीि ऑि ु ै 2023 िध्ये के ले. िेदिदसन 48. कें द्रीय मवज्ञान आमण तत्रं ज्ञान िाज्यित्रं ी डॉ. मजतेंद्र मसगं यानं ी अरुणाचल प्रदेशात िािडलेल्या नव्या बेडूक प्रजातीचे नाि िर्काई ऑगपट 2023 िध्ये 'नमोह 108' नािक किळाच्या नवीन र्ेकडयाच्ं या नािािरून काय आहे? वाणाचे अनाविण के ले. उत्तर: ग्रॅदसक्सालस पॅटके एदन्सस (Gracixalus 49. यनु ायटेड नेशन्स एज्यक ु े शनल, सायमं टमफक अाँड कल्चिल patkaiensis) ऑगिनायझेशन (UNESCO) आमण तेलगं णा सरकारछया नुकत्याच िरू ु झालेल्या ERNET इफं डयाच्या नव्याने फिकफित िामिती तंत्रज्ञान, इलेक्रॉमनक्स आमण कम्पयमु नके शन्स (ITE&C) के लेल्या इफं र्ग्रेर्ेड िेब िोर्टलचे लक्ष्य िािरकते कोण आहेत? मवभागाने कृ मत्रि बमु िित्ता प्रणालीिध्ये कृ मत्रि बमु िित्तेच्या उत्तर : दशक्षि संस्था नैमतकतेचा (Ethics of Al) अंतभािव किण्यासाठी भागीदािी झोिरु ाबालफिन (Zosurabalpin), नुकतेच िािडलेले कंिाऊंड, के ली आिे. कोणत्या प्रकारच्या िैद्यकीय औषधांशी िंबंफधत आहे? 50. पण्ु यातील एिआयटी-वल्डि पीस यमु नव्िमसिटीने MIT-World उत्तर : अँटीबायोदटक Peace University 'सेंटि फॉि सबसी इमं जमनअरिंग रिसचि' भारतात फिरि स्िरूिात उिलब्ध अिलेल्या िफहल्या के मो औषधाचे (Centre for Subsea Engineering Research: CSER) या नाि काय आहे? आमशयातील पमिल्या सबसी ररसचष लॅबचे (subsea research उत्तर : प्रीवाल (Prevall) नुकतेच बातम्यामं ध्ये फदिलेले 'बायोफिग' म्हणजे काय? lab) िे 2023 िध्ये उद्घाटन के ले. उत्तर : कचरा व्यवस्थापन तंत्रज्ञान 51. चीनिध्ये H3N8 या बडि फ्लच्ू या दमु ििळ परेनिळ ु े एका चीनी नुकतेच भारताच्या ितं प्रधानांनी कोणत्या राज्यात देशातील िफहले िमिलेचा िृत्यू झाला असनू या िोगािळ ु े झालेला िा पमिला स्िदेशी ग्रीन हायड्रोजन फ्यल ू िेल अंतदेशीय जलमागट जहाज िरू ु िानवी िृत्यू असल्याची पष्टु ी जागमतक आिोग्य संघटनेने मदली के ले? आिे. उत्तर : तादिळनािू यएू िए, जिान, कॅ नडा आफण यरु ोफियन यफु नयनिह नािाच्या लनू र गेर्िे स्र्ेशनिर मॉडयल ू फिकफित करण्यात कोणत्या देशाने अलीकडेच िहभाग ााची घोषणा के ली? उत्तर : युएई 1972 मध्ये अिोलो 17 नंतर चंद्राच्या िृष्ठभागािर उतरलेल्या िफहल्या अमेररकन अतं राळयानाचे नाि काय आहे? उत्तर : पेरेदग्रन दिशन -1 Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 8 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर िृथ्िीच्या किचात घिु नू मानिी इफतहािात प्रथमच आिरणाियंत उत्तर : काबो विे िोहोचण्यािाठी तयार करण्यात आलेल्या चीनच्या अत्याधफु नक िागरी नुकतेच बातम्यामं ध्ये फदिलेले 'HD 63433d' म्हणजे काय? खोदकाम नौके चे नाि काय आहे? उत्तर : पृथ्वीसारखा एक्सोप्लॅनेट उत्तर : िेंगदशयांग (Mengxiang) IISc, बेंगळुरू येथे I-STEM (Indian Science, Technology, लाल बहादरू शास्त्री इफन्स्र्र्यर्ू ऑि र्ेक्नॉलॉजी िॉर िमु न and Engineering facilities Map) ने िरू ु के लेल्या प्रकल्िाचे नाि (LBSITW), जी नक ु तीच WESAT नािाच्या नॅनो उिग्रहाच्या काय आहे? प्रक्षेिणामळ ु े चचेत होती, कोणत्या शहरात आहे? उत्तर : सिवेश प्रकल्प (Samavesha) उत्तर : दतरुवनतं परु ि अलीकडेच बातमीत "मॅफजक आयलाँडि" हा शब्द कोणत्या खगोलीय िृथ्िीिरील ठराफिक फदिि-रात्र चक्राच्या तल ु नेत आतं रराष्ट्िीय फिडं ािर िािडलेल्या िैफशष्टयाचं ा िदं भट देतो? अतं राळ स्थानकािर अतं राळिीरानं ी अनभु िलेला फदििाचा उत्तर : टायटन कालािधी फकती अितो? मच्छीमारांिाठी दिु ऱ्या फिढीचे िंकर् अलर्ट िान्िमीर्र कोणत्या उत्तर : 45 दिदनटे िंस्थेने फिकफित के ले? भारतातील 100,000 डेव्हलििटना एआय तत्रं ज्ञानािर प्रफशफक्षत उत्तर : इस्रो करण्यािाठी कोणत्या कंिनीने अलीकडेच "एआय ओफडिी" या प्राणघातक फनिाह फिषाणिू ाठी मानिी लिीची िफहली चाचणी उिक्रमाची घोषणा के ली आहे? कोणत्या िंस्थेने िरू ु के ली आहे? उत्तर : िायक्रोसॉफ्ट उत्तर : ऑक्सििड दवद्यापीठ िूड फडफलव्हरी कामगारानं ा फकमान िेतनाची हमी देण्यािाठी कोणत्या अलीकडेच कोणत्या एनआयर्ी ने िौर ऊजाट िरु िठयािाठी 'िॉल्र् आयआयर्ीने अलीकडेच 'िकट 4 िूड' िोल्यश ू न फिकफित के ले आहे? र्ॉलरंर् इन्व्हर्टर' फिकफित के ले? उत्तर : आयआयटी दिल्ली उत्तर : एनआयटी रायपूर उत्तर ग्रीनलाँडमध्ये िािडलेल्या मांिाहारी फकडीच्या नव्याने ICD-11 TM Module 2चा प्राथफमक उिेश काय आहे? िािडलेल्या प्रजातीचे नाि काय आहे, ज्याला शास्त्रज्ञांनी अलीकडेच उत्तर : आधुदनक बायोिेदिदसनचे वगीकरि "दहशतिादी प्राणी" (terror beast) अिे नाि फदले आहे? नुकतेच बातम्यांमध्ये फदिलेली Chang'e 6 मोहीम कोणत्या देशाशी उत्तर : दतिोरबेदस्टया कोपरी िंबंफधत आहे? िायरफ्लाय ग्रीन फ्यल्ू ि ने अलीकडेच फिकफित के लेल्या निीन जेर् उत्तर : चीन इधं नाचा प्राथफमक स्त्रोत कोणता आहे? दाहक आतडयांिंबंधी रोग (Inflammatory Bowel Disease- उत्तर : िानवी सांिपािी IBD) चा एक प्रकार क्रोहन रोगामळ ु े शरीराच्या कोणत्या अियिािर ह्यमु नॉइड रोबोर् ALOHA च्या फिकािात कोणत्या िंस्थांचा िहभाग ििाटत जास्त िररणाम होतो? होता? उत्तर : लहान आतिे उत्तर : गुगल िीपिाइिं आदि स्टॅनिोिड युदनव्हदसडटी नुकतीच चचेत फदिणारी SLIM (Smart Lander for यरु ोफियन स्िेि एजन्िीच्या (ESA) Proba-3 मोफहमेचे प्राथफमक उफिष्ट Investigating Moon) मोहीम कोणत्या िंस्थेने िरू ु के ली आहे? काय आहे? उत्तर: जपान एरोस्पेस एक्सप्लोरेशन एजन्सी (जॅक्सा) उत्तर : सौर दनरीक्षिासाठी अचूक दनदिडती चे प्रिशडन कोणत्या िंस्थेने नुकतीच 'हॅफव्हिअ ु र' (Havisure) नािाची िफहली करिे स्िदेशी फिकफित फहिॅर्ायर्ीि ए लि लॉन्च के ली? अलीकडेच चचेत आलेल्या '30 Doradus B' चे खालीलिैकी कोणते उत्तर : इदं ियन इम्यनु ोलॉदजकल दलदिटेि (IIL) िणटन करते? अलीकडेच, कोणत्या िस्ं थेने आरोग्यिेिेत लाजट मल्र्ी-मोडल मॉडेल्ि उत्तर : सपु रनोव्हा अवशेष (Large Multi-Modal Models-LMM) च्या नैफतक िािराबिल कोणत्या भारतीय िस्ं थेने अलीकडेच निीन प्रकारच्या बॅर्री फिफलकॉन मागटदशटक तत्त्िे जारी के ली? हाय एनजी ली-आयन िेलची यशस्िी चाचणी के ली, ज्यात एनोड उत्तर : WHO िामग्री म्हणनू िी-ग्रॅिाइर् कंिोफझर् चा िमािेश आहे? अाँर्ीमाइक्रोफबयल रे फझस्र्न्ि (एएमआर) चा िामना करण्यािाठी उत्तर : इस्रो कोणत्या राज्याने ऑिरे शन 'AMRITH' िरू ु के ले? फचनी शास्त्रज्ञांनी अलीकडेच शोधल्याप्रमाणे िृथ्िीचा "आतील गाभा" उत्तर : के रळ कशामळ ु े होतो? आयएमडी ने नुकतेच लॉन्च के लेले कोणते मोबाइल अॅि हिामानाशी उत्तर : कोर आदि िेंटल िधील दवसगं ती िंबंफधत ििट माफहतीिाठी एकाफत्मक जीआयएि-आधाररत िेिा प्रदान नुकत्याच चचेत आलेल्या XRISM उिग्रह मोफहमेचे प्राथफमक उफिष्ट करते? काय आहे? उत्तर : िौसि उत्तर : क्ष-दकरि दवश्वाचे दनरीक्षि CoRover.ai भारतात नुकत्याच िादर के लेल्या िफहल्या मोठया अलीकडेच जागफतक आरोग्य िंघर्नेने (WHO) कोणत्या देशाला भाषेच्या मॉडेलचे नाि काय आहे? मलेररया मक्त ु देश म्हणनू प्रमाफणत के ले आहे? उत्तर : भारतजीपीटी Telegram: Prayag Edutech Contact: 8421150354 Page | 9 विज्ञान ि तंत्रज्ञान चालू घडामोडी संकलन: गणेश मानकर सर नुकताच बातम्यामं ध्ये फदिणारा कुष्ठरोग हा खालीलिैकी कोणत्या खालीलिैकी कोणते फिलोबॉर्चे िणटन करते, ज्याचा उल्लेख नुकताच आजारामळ ु े होणारा िंिगटजन्य आजार आहे? बातमीत के ला गेला आहे? उत्तर : बॅक्टेररया उत्तर: एक नवीन अदभनव वनस्पती-प्रेररत रोबोट नुकताच बातम्यामं ध्ये फदिणारा झोम्बी व्हायरि खालीलिैकी कोणाशी नुकताच बातम्यांमध्ये फदिणारा स्क्रब र्ायिि हा िंिगटजन्य आजार िबं फं धत आहे? खालीलिैकी कोणामळ ु े होतो? उत्तर: प्राचीन दवषािू आदक्टडक पिाडफ्रॉस्टिध्ये उत्तर : बॅक्टेररया गोठलेले आहेत मलेररयाची निीन लि, मोफस्क्िररक्ि फनयफमतिणे मल ु ानं ा देणारा बातम्यामं ध्ये फदिलेला मॅग्नेर्ोमीर्र बमू कोणत्या फमशनशी िबं फं धत िफहला देश कोणता देश बनणार आहे? आहे? उत्तर : कॅ िेरून उत्तर: आदित्य-एल 1 नुकताच बातम्यामं ध्ये फदिणारा 'फडिीज एक्ि' खालीलिैकी कोणाशी नुकतेच बातम्यांमध्ये फदिलेले 'िॅरामायरोथेफिअम इफं डकम' म्हणजे िंबंफधत आहे? काय? उत्तर: भदवष्यातील िहािारीसाठी काल्पदनक उत्तर: िायटोपॅथोजेदनक बुरशी रोगजनक ककट रोगफिरोधी औषध कॅ म्िर्ोथेफिन (िीिीर्ी) चे उत्िादन नुकतेच बातम्यांमध्ये नमदू के लेले िें र्ॅफनल (Fentanyl) म्हणजे काय? िाढफिण्यािाठी कोणत्या भारतीय िंस्थांनी नोथािोडायर्ि उत्तर: एक प्रकारचे औषध फनमोफनयाना िनस्िती िेशींच्या चयािचय अफभयांफत्रकीिर िहकायट नुकत्याच बातम्यामं ध्ये फदिलेल्या र्ायडल फडस्र्बेशन इव्हेंर्ि (Tidal के ले? Disruption Events-TDEs) काय आहेत? उत्तर : इदं ियन इदन्स्टट्यूट ऑि टेक्नॉलॉजी िद्रास उत्तर : तारा आदि कृष्िदववर यांचा सिावेश आदि िंिी असलेल्या खगोलीय घटना 2023 मध्ये 1850-1900 च्या िरािरीच्या तुलनेत जागफतक बातम्यामं ध्ये फदिणारा Wheat Blast हा गहू फिकाचा आजार िृष्ठभागािरील हिेच्या तािमानात फकती िाढ झाली? खालीलिैकी कोणत्या रोगामळ ु े होतो? उत्तर : 1.48 अंश सेदल्सअस उत्तर : बुरशी इस्रोने नुकताच प्रक्षेफित के लेला INSAT-3DS हा कोणत्या प्रकारचा िंशोधकांनी अलीकडेच कोणत्या देशात 'फमलीिीडि' ची एक निीन उिग्रह आहे? जात आफण िाच निीन प्रजाती शोधनू काढल्या? उत्तर : हवािान दवषयक उपग्रह उत्तर : आदफ्रका नुकताच बातम्यांमध्ये फदिणारा िेस्र्नट इक्िाइन एन्िेिलायर्ीि फिष