Samenvatting Bestuursrecht (3e Bach) PDF

**[Samenvatting: Bestuursrecht (3^de^ Bach.)]** Structuur van het boek ====================== - **Deel I.** Bestuursrecht: Definitie, Indeling, Functies, Kenmerken en Bronnen - **Deel II.** Besluitvormingsinstrumentarium - **Deel III.** Mensen en middelen - **Deel IV.** Bestuursorganisatie en begrip bestuur - **Deel V.** Preventieve rechtsbescherming tegen het bestuur - **Deel VI.** Curatieve rechtsbescherming tegen het bestuur - **Deel VII.** Bestuurlijke handhaving DEEL 1: Bestuursrecht: Definitie, Indeling, Functies, Kenmerken en Bronnen ========================================================================== I. Begrip 'bestuursrecht' ------------------------- Onderscheid publiek- en privaatrecht, maar onderscheid vervaagt. =\> Onderdeel van het Publiek recht. Publiek recht gaat over de organisatie en de werking van de staat en al zijn instellingen en ook de relatie tussen de staat en de rechtsonderhorigen. =\> De toenemende vervlechting van het publiek- en privaatrecht. Vroeger kon men dit veel sterker van elkaar scheiden. Binnen publiekrecht: onderscheid grondwettelijk recht -- bestuursrecht. =\> Binnen het publiekrecht ook onderscheid. Fiscaal recht is eigenlijk een soort bijzonder bestuursrecht. Fiscaal recht wordt echter apart gedoceert, en dus NIET in dit vak. Strafrecht gaat eigenlijk ook over publiek recht maar wordt ook niet hier behandelt. =\> Grondwettelijk recht is eigenlijk het Staatsrecht dat we al gezien hebben. Gaat meer over hoe de staat in zijn algemeenheid is georganiseerd. **3 mogelijke wijzen van omschrijving**: 1. Formeel-juridische definitie 2. Definitie vanuit de relaties die worden beheerst door het bestuursrecht 3. Omschrijving vanuit de materiële bevoegdheid van het bestuur: het begrip openbare dienst ### 1. Formeel juridische definitie Vertrekt vanuit een **organieke benadering**: focus op de organen of instellingen die worden gereguleerd uitvoerende macht (idee: besturen = tenuitvoerlegging van beleid en wetgeving). Leidt tot **definitie vanuit driemachtenleer**: *"Het bestuursrecht omvat het geheel aan rechtsregels m.b.t. de organisatie, de bevoegdheden en de werking van de organen die met [uitvoerende macht] zijn bekleed."* =\> Deze definitie komt het vaakst terug. Deze definitie vertrekt vanuit het basisgegeven dat het bestuursrecht de uitvoerende macht organiseert. Bestuursrecht gaat over het tenuitvoerleggen van beleid en wetgeving. Goed uitgangspunt, maar vraagt aanvulling en nuancering, want... =\> Veronderstelt dat we scherp kunnen omschrijven wie 'organen van de UM' zijn. Eigenlijk [kunnen we de organen van de uitvoerende macht niet exact omschrijven]. =\> Driemachtenleer roept een te vereenvoudigd beeld op van uitoefening taken in een moderne staat. Zie klassieke schema op p. 4 handboek. De SdM en de functies aan elke macht gekoppeld zijn veel te simplistisch. Er is veel meer scheiding dan wat de SdM ons doet denken. We moeten dus de Functionele benadering gebruiken. Organieke benadering moet worden aangevuld met **functionele benadering.** #### UM: Taken van tenuitvoerlegging Tenuitvoerlegging van wetgeving én beleid! Tenuitvoerlegging vereist soms ook dat men normen gaat maken, en dus vereist soms dat de UM ook taken van de wetgevende macht gaat overnemen! Dit noemen we reglementen, de normen die dus door de UM gemaakt worden voor de tenuitvoerlegging van beleid. \- Voor de Koning: art. 108 Gw. -\> Deze bevoegdheid gaat soms zeer ver! #### UM: Normatieve taken Heel vaak gaat de UM veel verder dan de uitvoering van wetgeving. Dan spreken we van een [delegatie van normatieve bevoegdheid], dan vermeld de wetgeving zelf deze delegatie van normatieve bevoegdheid. =\> Bepaalde materies worden door de grondwet specifiek aan de wetgever behouden. In dergelijk geval is het veel moeilijker voor de wetgever om normatieve bevoegdheid te gaan delegeren aan de decreetgever of ordonnantiegever. Het is dus moeilijker maar het gebeurd wel vaak dat dus de UM verregaande normatieve bevoegdheid gaat krijgen. =\> Dit gebeurd omdat het veel sneller gaat bij de UM en ook de complexiteit is makkelijker haalbaar in de UM. Er is vaak meer expertise in de UM om bepaalde normen te gaan uitvaardigen. Dit zijn dus redenen voor de wetgevende macht om hun normatieve bevoegdheid te gaan delegeren aan de UM. #### UM: Taken van (rechts)handhaving en geschiloplossing **Via kennisname van georganiseerde bestuurlijke beroepen.** **Regulatoren in de nutssectoren**. bv: VLEK, CREG, BBT (regulator in post en electronische comm.), Mediaregulator. Deze regulatoren opereren allen in nutssectoren die via EU wetgeving geliberaliseerd zijn. Dit zijn alle nutssectoren waarin vroeger een monopolie van de overheid bestond, bv telefonie was vroeger enkel in handen van Belgacom, nu zijn er allemaal andere bedrijven en is er dus concurrentie zoals bv orange. Dit is het gevolg van de liberalisering van deze markten, de EU was van mening dat deze sectoren opengegooid moesten worden en dat er dus concurrentie mogelijk moest zijn. **Administratieve boetes**: bv GAS-boetes. Gemeentelijke Administratieve Sanctie. Dit is op gemeentelijk niveau dat een ambtenaar ons voor kleine overtredingen bepaalde boetes kan opleggen. Dit zijn dus ook besturen die taken gaat uitvoeren die normaal alleen door rechters gebeuren! #### WM + RM: Taken van 'bestuurlijke aard' De UM heeft steeds meer normatieve taken en taken van handhaving. Omgekeerd gaan de WM en RM steeds meer bestuurlijke taken uitvoeren. =\> Hiervoor worden dan overheidsopdrachten uitgevaardigd. Schema op p.6 zeker bekijken! #### Wie zijn bovendien de organen van de UM? Niet alle staatsorganen worden door de Grondwet onder één van de klassieke staatsmachten gebracht. Ook de [provinciale en gemeentelijke instellingen] worden bij het bestuur gerekend. [Bestuurlijke rechtscolleges]: komen in dit vak heel vaak voor. Hiervan is er maar 1 erkend door de Gw, namelijk de RvS, dit is ook de hoogste bestuurlijke rechter. =\> Er is naast de 'gewone rechtsorde' ook een [administratieve rechtsorde]. Deze bestuurlijke rechtscolleges staan dus niet in de RM en ook niet in de UM! Zij staan hierbuiten. #### Bestuurlijke rechtscolleges = administratieve rechtscolleges -- zie DEEL VI - rechtsprekende functie; - *sui generis-*statuut (artt. 160-161 Gw.); - hoogste en algemene bestuursrechter = Raad van State. #### #### Conclusie formeel juridische definitie 1. Het bestuursrecht omvat het geheel van regels m.b.t. alle handelingen van de **uitvoerende macht** in de ruime zin van het woord, *ongeacht* of deze handelingen een bestuurlijke, een normatieve, een sanctionerende of een geschilbeslechtende inhoud hebben. 2. **Sommige activiteiten van de uitvoerende macht** worden evenwel **niet** gereglementeerd door het bestuursrecht. Het gaat om activiteiten die zij verrichten als privaat bedrijf en waarbij zij dus geen staatsgezag uitoefenen (zie *infra*, DEEL IV). 3. Daarbij komt dat het bestuursrecht ook sommige handelingen van de organen van de **wetgevende en rechterlijke macht** reguleert, met name wanneer zij taken van 'bestuur' of 'uitvoering' uitoefenen. 4. Ten slotte vormen ook de organisatie en de werking van **de lokale besturen** en de **bestuursrechtspraak** een onderdeel van het bestuursrecht. ### Omschrijving vanuit de relaties Bestuursrecht reguleert eerst en vooral de **relatie tussen bestuurde, bestuur en rechter**. -\> Bestuurde: bv particulier of onderneming -\> Bestuurder: bv gemeente Soms bestaan er ook **geschillen tussen besturen onderling en dan een rechter**. Lokale besturen in Vlaanderen genieten een autonomie maar deze is niet onbegrensd, deze lokale besturen staan namelijk onder bestuurlijk toezicht van de Vlaamse regering. De vlaamse regering kan dus ingrijpen indien de lokale besturen beslissingen nemen die ingaan tegen het algemeen belang. Deze beslissingen kunnen dan vernietigd worden en de lokale besturen kunnen deze vernietiging ook aanvechten voor een rechter. Soms ook **geschillen tussen een personeelslid van het bestuur en de bestuursorganisatie of instelling en dan een rechter**. Deze geschillen kunnen dan ook bij een specifieke rechter aanhangig gemaakt worden. ### Omschrijving vanuit materiële bevoegdheid bestuur Taken openbare dienst - bestuursrecht = **'recht van de openbare diensten'**? =\> **Definitie**: Gaat over diensten die op algemene en voortdurende wijze ter beschikking moeten staan van hele bevolking en waartoe iedereen effectief toegang moet hebben. =\> Bestuur is verantwoordleijk voor openbare diensten. Bijvoorbeeld: openbaar vervoer, onderwijs, huwelijk,... Het is moeilijk een begrip te geven voor 'openbare diensten'. =\> Wat die openbare diensten zijn wordt door de overheid bepaald. **Maar**: niet alleen overheid oefent taken van openbare dienst uit, ook privé-instanties + [gevolgen economische liberalisering]. #### Economische liberalisering Bv. gas en elektriciteitslevering, postdiensten, telefonie =\> verlies vroegere overheidsmonopolie =\> nu ook private spelers (\< Europese wetgeving) Wel nog steeds overheidsbedrijven actief (bpost, Proximus,...) **Dus**: =\> Er zijn namelijk nog andere spelers dan besturen actief zijn op het gebied van de openbare diensten. Nu is een nieuwe rol voorgelegd voor het bestuur in de nutssectoren, namelijk die van regulator en controleur. II. Indeling bestuursrecht -------------------------- **Onderscheid** algemeen -- bijzonder bestuursrecht. =\> Ook in het bestuursrecht kunnen we indelingen onderscheiden. In dit vak ENKEL het algemeen bestuursrecht! =\> Bijzonder bestuursrecht is eigenlijk het sectoraal bestuursrecht, dus specifieke sectorale regelgeving. -\> Bv: milieurecht. **Onderscheid** bestuursorganisatierecht, materieel bestuursrecht, procedureel bestuursrecht, bestuursprocesrecht. ### Algemeen vs bijzonder bestuursrecht +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **Algemeen bestuursrecht** | **Bijzonder bestuursrecht** | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Globale, overkoepelende thema's | Specifieke, sectorale regelingen | | van bestuursrecht. | (bv. recht van de ruimtelijke | | | ordening, milieurecht, | | | vreemdelingen- en migratierecht, | | | onderwijsrecht,...) -- technisch | | | / gedetailleerd. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Hoofdzakelijk belang rechtspraak | Toenemend belang rechtspraak | | Raad van State. | *bijzondere* bestuurlijke | | | rechtscolleges (zie DEEL VI). | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Basiscursus 3^de^ bachelor. | Zie opleidingsonderdelen (vnl. | | | bijzondere studies) in master. | | | | | | Zie voorbeelden in deze cursus. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ **Algemeen bestuursrecht**: overkoepelende themas van bestuursrecht, ongeacht in welke sector het bestuursrecht optreedt. In het algemeen bestuursrecht is de rechtspraak van de RvS enorm bepalend. Voor heel wat leerstukken en beginselen van bestuursrecht er nog steeds geen wettelijke basis is, en dan komt de RS van de RvS. =\> RvS is de hoogste bestuursrechter, is eigenlijk zoals het HvC voor de lagere bestuurlijke rechtscolleges. Er zijn steeds meer bestuurlijke rechtscolleges met ook steeds belangrijkere bevoegdheden ### Relatie tussen algemeen en bijzonder bestuursrecht Toch in de cursus vaak verwijzingen naar het bijzonder bestuursrecht. Dus we bekijken het bijzonder bestuursrecht niet maar er komen wel veel casussen en voorbeelden uit dat bijzonder bestuursrecht. -\> Bv: omgevingsrecht wordt zeer vaak ter illustratie gebruikt. =\> Er bestaat een **permanente wisselwerking** tussen bijzonder en algemeen bestuursrecht. Algemeen bestuursrecht wordt namelijk maar ontwikkeld doordat in het bijzonder bestuursrecht geschillen optreden. In het bijzonder bestuursrecht zijn soms bepaalde zaken niet geregeld en dan wordt teruggevallen op algemeen bestuursrecht. =\> **Aanvullende werking** van het algemeen bestuursrecht III. Functies bestuursrecht --------------------------- **Legitimerende functie**: bieden van rechtsbasis voor bestuur, gelet op legaliteitsbeginsel. =\> Legaliteitsbeginsel is hier het belangrijkst. Elk optreden van het bestuur, daarvoor moet dat bestuur een grondslag vinden in de wet of GW, zonder basis in wet zijn geen bestuurlijke beslissingen mogelijk! Bestuur zal dus ook altijd naar norm moeten verwijzen waardoor zij bevoegdheid hebben om te besturen. (Art. 105 en 108 GW) **Waarborgfunctie**: waarborgen voor bestuurden in hun relatie tot het bestuur (democratie -- rechtsstaat) =\> (zie DEEL 5) we hebben bv allemaal het recht om in de situatie waarbij er tegen ons een individuele bestuursbeslissing genomen wordt om dan een recht te hebben op motivering. Zie ook alle beginselen van behoorlijk bestuur, dit zijn ook allemaal waarborgen. **Instrumentele functie**: het bestuursrecht helpt het overheidsbeleid te realiseren =\> Bv onderwijs organiseren om ervoor te zorgen dat we goed opgeleide burgers hebben. IV. Kenmerken bestuursrecht --------------------------- **Autonomie en eigenheid** van het bestuursrecht = bestuursrecht als **uitzonderingsrecht** **Meergelaagdheid** van het bestuursrecht (*multilevel governance*) ZEER BELANGRIJK! ### 1. Bestuursrecht als uitzonderingsrecht Redenen dat het uitzonderingsrecht is: 1° prerogatieven van de overheid 2° specifieke verplichtingen voor de overheid 3° afwijkingen van het gemeen recht Verklaring uitzonderingspositie Nuancering uitzonderingskarakter #### 1° Prerogatieven van de overheid Bevoegdheid tot het uitvaardigen van **eenzijdige bestuurlijke rechtshandelingen** *(*hierna: EBR*)* -... met *dwingende* kracht (*privilège du préalable*) -... met *uitvoerbare* kracht (*privilège de l'exécution d'office*) =\> Allerbelangrijkste prerogatief van de overheid: ze kunnen burgers eenzijdig verplichtingen opleggen. =\> Eenzijdige bestuurlijke rechtshandelingen (1 van de belangrijkste begrippen in deze cursus, EBR) EBR is bekleed met privileges: -\> Dwingende kracht -\> Uitvoerbare kracht (zie DEEL 2) **Begrip** **EBR**: **=\>** [Eenzijdige]: zonder instemming bestuurde. (i.t.t. contract) **=\>** [Bestuurlijke]: uitgaande van een bestuur **=\>** [Rechtshandeling]: handeling die rechtsgevolgen beoogt of belet dat rechtsgevolgen tot stand komen. (i.t.t. feitelijke handeling,...) **Wetten van de openbare dienst**: -\> Aspect van de uitzonderingspositie: de wetten van de openbare dienst. =\> [Veranderlijkheidsbeginsel]: bestuur kan ten allen tijde naar de toekomst toe zijn beleid wijzigen. *Regels en beleid kunnen dus naar toekomst toe ALTIJD veranderd worden*! Ook kan de overheid zijn statutair benoemd ambtenaren ten allen tijde van positie veranderen. De ambtenaar moet ook accepteren dat de overheid dit kan doen. =\> [Continuïteitsbeginsel]: overheid moet blijven draaien want zij behartigen essentiele diensten en moet er ook voor zorgen dat ze dit kunnen blijven doen. #### 2° Specifieke verplichtingen voor besturen Er is dus ook een keerzijde: de overheid mag niet alleen meer maar MOET ook meer. Zij hebben namelijk **GEEN vrije keuze in personeel, aannemers**,... overheid zal dus altijd een vacature moeten uitschrijven waarbij iedereen op gelijke voet de kans krijgt om een bepaald beroep te beoefenen. Ook de **keuze van leveranciers en aannemers is niet vrij**. 90% hiervan komt uit het Europees recht voort via richtlijnen. EU heeft er alle belangen bij dat ook buitenlandse ondernemingen de kans krijgen om een overheidsopdracht uit te kunnen voeren. Zo moet er dus een europese 'vacature' komen opdat ook buitenlandse bedrijven de overheidsopdracht kunnen doen. Overheid is ook gebonden door allerlei **vormvoorschriften** waartoe burgers niet gebonden zijn. **Controle / rekenschap**: #### 3° Afwijkingen van het gemene recht **Specifiek statuut voor het statutair overheids*personeel*** ambtenarenrecht =\> We hebben een arbeidsrecht, maar voor het overheidspersoneel bestaat er een bijzonder regime, namelijk het ambtenarenrecht. Echter hebben we steeds meer contractueel overheidspersoneel, maar de regel is nog steeds dat men met een specifiek statuut moet hebben. **Specifiek statuut voor de *goederen* van de overheid** domeingoederenrecht **Specifieke *contracten*** 'administratieve' contracten **Specifieke *rechtspersonen***, nl. publiekrechtelijk vormgegeven rechtspersonen **Specifieke *rechters****,* nl. bestuursrechters) bestuursprocesrecht **Autonoom sanctierecht**: bestuurlijke sancties, hierop is NIET het strafrecht van toepassing! **Specifieke beginselen van behoorlijk handelen** ##### Verklaring uitzonderingspositie bestuur? =\> **Ongelijkheid** in de rechtsverhoudingen tussen overheid en burger. We gaan er in ons recht vanuit dat partijen gelijk zijn wanneer zij overeenkomsten sluiten, dit is echter een fictie. De relatie tussen burger en bestuur wordt namelijk gekenmerkt door ongelijkheid. =\> **Bestuur moet het algemeen belang vrijwaren**. (NIMBY syndroom: Not In My Back Yard syndroom) Overheid moet eenzijdig beslissingen kunnen nemen, tegen het particulier belang in, omdat anders het NIMBY syndroom ons blokkeert. =\> Er is steeds meer aandacht voor inspraak en participatie (zie openbaar onderzoek bij stedenbouwkundige vergunningen). **Overheid behoudt ALTIJD het laatste woord**! Het openbaar onderzoek bv, daar kunnen wel bezwaren uit voortkomen maar dit zorgt er niet voor dat de overheid hierdoor gebonden is. ##### Publiekrecht vs Privaatrecht **Publiekrecht** **Privaatrecht** -------------------------------------------- ---------------------------------- Ongelijkheid partijen (burger vs. bestuur) (Juridische) gelijkheid partijen EBR Contracten Algemeen belang Persoonlijk / individueel belang #### Nuancering uitzonderingsrecht [Soms ziet de overheid gedeeltelijk af van de eenzijdige beslissingsbevoegdheid door inspraak en participatie maar ook bv door beleidsovereenkomsten]. Dit zijn ovks die de overheid afsluit met ondernemingen waarbij zij dingen afspreken over hoe zij hun beleid gaan voeren. Ook steeds meer [publiek-private samenwerking]. Vandaag is [steeds meer personeel in overheidsdienst contractueel personeel]. De Vlaamse overheid heeft plannen om op de vrij korte termijn alleen nog maar contractueel ambtenaren aan te nemen, slechts een klein percentage van de ambtenaren zou dan nog statutair zijn. [Heel wat besturen worden dus vormgegeven als rechtspersonen die ook de burgers kunnen sluiten volgens het WVV]. Een bestuur privaatrechtelijk organiseren is om ervoor te zorgen dat de bestuursrechter er soms niet over kan oordelen. Soms zijn er ook fiscale redenen om een bestuur privaatrechtelijk te organiseren. Steeds vaker beslist de wetgever of decreetgever om [bepaalde geschillen te onttrekken aan de rechtsmacht van de bestuursrechter]. Regulatoren in de nutssectoren zijn besturen en oorspronkelijk konden de beslissingen van deze regulatoren aangevochten worden bij de bestuursrechter, maar nu heeft de wetgever beslist dat het Hof van Beroep van Brussel (marktenhof) de beroepen tegen beslissingen van regulatoren zal berechten. Men verwachtte namelijk dat dit marktenhof hier beter voor gespecialiseerd is. Binnen het domeingoederenrecht wordt onderscheid gemaakt tussen privaat en domein goederen. [Het buiten de handel zijn van het openbaar domein is zeer zwaar afgezwakt,] eerst door cassatie RS maar ook door wetgeving. Normaal waren namelijk de goederen van de overheid volledig buiten het private bestel. Er konden zo geen zakelijke rechten op gevestigd worden etc, maar dit is nu dus wel steeds meer mogelijk. -\> Er is een 'privatisering' van het bestuursrecht. =\> **Mogelijke EX-vraag**: over de toenemende vervlechting van privaat en publiek recht in kader van bestuursrecht. ### 2. Meergelaagdheid van het bestuursrecht **Horizontale** meergelaagdheid =\> van 'government' (verticaal) naar 'governance' (horizontaal) **Verticale** meergelaagdheid =\> van 'central level government' naar 'multilevel governance' (supranationaal, nationaal, gewestelijk, lokaal) **Horizontale meergelaagdheid**: we bestuderen steeds meer entiteiten bij de overheid. Ook entiteiten die privaatrechtelijk georganiseerd zijn die ook overheidstaken op zich nemen, overheid is steeds meer afhankelijk van private actoren om hun beleid te kunnen uitvoeren. Overheid gaat dus steeds vaker overheidstaken uitbesteden aan private ondernemingen. Belangrijker nog: **verticale meergelaagdheid** (zeer goed van bewust zijn): Als je bestuursrecht bestudeerde tot 50 jaar geleden dan ging het vooral over de regels die het optreden van de nationale overheid beheersten en de overheid op lokaal niveau zoals provincies en gemeenten. Nu moet je ook rekening houden met allerlei niveau's: supranationaal, gewestelijk, lokaal,...! #### Opmars Europees bestuursrecht Drieledige betekenis: 1. Bestuursrecht van de instellingen van de EU 2. EU-wetgeving die nationale recht beïnvloedt ook interpretaties van nationale wetgeving door het HvJ zijn hierin belangrijk. (Dit is WEL heel belangrijk in deze cursus) 3. Gemeenschappelijke regels en beginselen van Europese landen harmonisering bestuursrecht je merkt steeds meer dat de nationale bestuursrechtelijke stelsels op elkaar zijn gaan gelijken, dit is ook mede door de invloed van EU recht. Steeds meer van ons bestuursrecht wordt beïnvloed door het europees recht, heel wat [examenvragen] hebben tot doel om te bekijken of je dit beseft, dat er invloed is van het europees recht. #### Invloed EVRM =\> Art. 6 EVRM: recht op een eerlijk proces =\> Art. 1 Eerste aanvullend protocol : bescherming eigendomsrecht, zorgt ervoor dat overheid niet zomaar kan onteigenen of niet zomaar beperkingen op ons eigendomsrecht kan leggen. Ook de RS van het EHRM is steeds belangrijker voor het bestuursrecht. Haal de beiden goed uit elkaar! EU recht en EHRM zijn NIET hetzelfde. EHRM is GEEN instelling van de EU!!! Goed op letten op het examen! #### Tegenstrijdige evolutie Supranationalisering **harmonisering** bestuursrecht. Belgische staatshervormingen **fragmentering/verkaveling Belgisch bestuursrecht** Vlaams, Waals, Brussels bestuursrecht. #### Staatshervorming **Belangrijke gevolgen**: =\> [*algemeen* bestuursrecht] (bv. diverse deelregeringen, diverse administraties, organigram, aparte regelgeving, aparte ambtenarenstatuten, bijzondere bestuursrechters,...) =\> [*bijzonder* bestuursrecht] =\> *lokale* besturen ( **Studietip**: maak steekkaarten met centrale begrippen en elke keer je deze tegenkomt later in de cursus dan noteer je dat. Zo slaag je erin op het examen om goed de theorie vraag te beantwoorden, want dan heb je veel voorbeelden om te geven. OP EXAMEN WORDEN VAAK VOORBEELDEN GEVRAAGD!! ) V. Bronnen bestuursrecht ------------------------ Vele soorten bronnen: \- o.a. beginselen van behoorlijk bestuur en wetten van de openbare dienst harmonisering bestuursrecht "Europees" bestuursrecht staatshervorming fragmentering bestuursrecht "Vlaams" bestuursrecht ! **[1. Metaprincipes of -waarden]** = die (de bronnen van het bestuursrecht) voeden: 1° (Meta)constitutionele principes 2° Principes van good governance 2 groepen van metaprincipes, dit zijn [GEEN formele rechtsbronnen]! Dit zijn principes die verklaren waarom het bestuursrecht in een bepaalde richting is geëvolueerd. Dus de ontwikkelingen in RS en wetgeving in het bestuursrecht gaan verklaren. De ethiek en moraal #### (Meta) constitutionele principes **Constitutionalism**: staatsmachten bestaan en functioneren maar bij gratie van Constitutie -- scheiding der machten. =\> Belang van de SdM, voor bestuursrecht heeft dit belangrijke gevolgen. Enerzijds zorgt het ervoor dat de bestuursrechter een heel belangrijke controle taak heeft maar ook dat de rechter beperkt is in het aantal remedies dat deze kan bieden. In de meeste gevallen zal de bestuursrechter ZELDEN een rechtsherstel kunnen bieden. **Rechtsstaatbeginsel** (*rule of law*): overheid is *ondergeschikt* aan het recht; haar handelen moet gesteund zijn op een rechtsgrondslag =\> Rechtstaatbeginsel: overheid is onderhevig aan het recht. [Legaliteitsbeginsel]: bestuur moet ALTIJD alvorens een beslissing te nemen zijn bevoegdheidsgrondslag aanhalen. **Democratie:** representatieve, directe, participatieve, deliberatieve democratie =\> Democratie: feit dat we een democratische rechtstaat zijn. Eerst en vooral zijn we een [representatieve democratie], we verkiezen dus onze parlementsleden die in het algemeen belang beslissingen moeten nemen. Deze wordt echter aangevuld met beperkte volksraadplegingsmogelijkheden. De representatieve en directe democratie wordt steeds sterker aangevuld met sterke burgerparticipatie. =\> [Deliberatieve democratie] bouwt voort op het participatieve element. Vandaag steeds meer besturen die inzetten op deliberatieve democratie waarbij er dus echt wordt samengezeten met burgers en dus een dialoog voeren. =\> In [participatieve democratie] gaat het eerder om eenrichtingsverkeer, de burger participeert maar het bestuur gaat niet in dialoog met de burgers en doet met hun uitspraken wat het wil. (Bv: in Vlaanderen heb je steeds meer kwaliteitskamers waarin dus architecten en dergelijke zetelen waarbij zij door dialoog en debat tot een beslissing te komen) Besturen gaan steeds meer het belang inzien van dergelijke deliberatieve democratie om achteraf conflicten te vermijden. #### Principes van good governance #### Oorsprong = Ontwikkelingsrecht =\> Principes van good governance hebben een eigenaardige oorsprong, ze komen uit het [internationaal ontwikkelingsrecht.] Principes die de Wereldbank is gaan gebruiken doordat men deze gaat verbinden bij het geven van leningen aan landen, om ervoor te zorgen dat er geen corrupte mensen dat geld slecht gaan gebruiken. Op een gegeven moment waren er mensen in de academische wereld en politici die zeiden van als wij als westerse landen dat gaan verlangen van derde wereld landen, zouden we dan niet beter eens bekijken of wij als westers land ook aan die principes van good governance voldoen. Juridische status? (Nog) geen hard recht, waarvan je naleving kan claimen voor rechter = ethische waarden (moraal) = beleidsdoelstellingen = *interpretatieve* en *inspirerende* waarde, **voedingsbodem voor recht** Er is zeer veel literatuur over good governance, maar dit zijn **5 principes** die overal wat terugkomen. 1. [Rekenschapsbeginsel]: idee dat overheid verantwoording verschuldigd is aan degenen die onderhavig zijn aan hun beslissingen en daar de gevolgen van dragen. Het feit dat we afzonderlijke bestuursrechters hebben is een erkenning van het feit dat de OH rekenschap moet afleggen. Ook het bestuurlijk toezicht door de overheid op de lokale besturen is een erkenning van dit principe van good governance. 2. [Participatiebeginsel]: burgers bevragen en informeren bij beslissingen die wat delicater zijn. 3. [Transparantiebeginsel]: overheid moet voldoende openbaarheid moet geven aan zijn/haar handelen. 4. [Integriteitsbeginsel]: onpartijdigheid garanderen. Onpartijdigheidbeginsel is ontwikkeld geïnspireert door dit beginsel van good governance 5. [Effectiviteitsbeginsel]: oh moet zorgen dat zijn beleid zijn doel bereikt. =\> Regelgeving van openbaarheid van bestuur is er gekomen door het opkomen van het transparantiebeginsel, opdat de overheid het vertrouwen van de burgers kan behouden. In BE is openbaarheid van bestuur een grondrecht, in NL bv niet. ### 2. Bronnen positief bestuursrecht Bronnen van positief bestuursrecht zijn de bronnen die je voor de rechter kan aanhalen. Zijn dus **formele rechtsbronnen**. - Internationaal en supranationaal recht - Grondwet - Bijzondere (meerderheids)wetten - Wetten, decreten en ordonnanties - Beginselen van behoorlijk bestuur - Reglementen (besluiten/verordeningen) - Pseudo-wetgeving (omzendbrieven) - Rechtspraak - Gewoonte - Billijkheid #### #### Internationaal en supranationaal recht Bv. recht op eerlijk proces, bescherming eigendomsrecht, milieurecht, overheidsopdrachtenrecht, vreemdelingenrecht, hergebruik overheidsinformatie,... =\> Zekere "Europese" harmonisering/bovenbouw bestuursrecht =\> Bestuursrecht kleurt meer en meer Europees #### Grondwet Zeer belangrijke rechtsbron! O.a: - Bevoegdheidsverdeling in federale staat - Rechten burger t.a.v. het bestuur - Toegewezen aard uitvoerende macht art. 105 GW - Rechtsbescherming tegen de overheid (burgerlijke rechter/bestuursrechter/scheidsrechter) - Territoriale decentralisatie - Verplichting bekendmaking overheidsbesluiten (art. 190 GW) HEEL BELANGRIJK! In boek staat randnummer met opsomming met belangrijkste bepalingen in de GW op vlak van bestuursrecht, DUID deze aan! -\> Zonder bekendmaking van een beslissing van de OH is NIET geldend. #### Bijzondere (meerderheids)wetten BWHI: o.a. organisatie en werking van deelstatelijke regeringen en hun administraties BWHI (art. 20 BWHI als spiegelbepaling van art. 108 GW). #### Wetten, decreten en ordonnanties MAAR: geen algemene wet/decreet bestuursrecht in België/Vlaanderen! Wel : Vlaams Bestuursdecreet. Amalgaam van diverse wetskrachtige (en andere) normen. =\> Bestuursrecht = lappendeken. #### Beginselen van behoorlijk bestuur Dit is NIET hetzelfde als principes van good governance! (Deze laatste zijn dan ook geen formele normen) Beginselen van behoorlijk bestuur zijn **WEL formele normen**! Algemene rechtsbeginselen zijn vaak ongeschreven recht die door de rechtspraak gecreëerd worden, dit geldt ook voor de beginselen van behoorlijk bestuur. Deze zijn ook door het HvC erkent. Geformuleerd door de rechter, soms opgenomen in regelgeving, maar ook dan behouden zij hun karakter van 'beginsel'. **Onderdeel algemene rechtsbeginselen** Onderdeel beginselen van **behoorlijk *handelen***: -\> Behoorlijk bestuur: deze gelden in principe altijd op de besturen. -\> Behoorlijk burgerschap: evolutie hiernaartoe. #### Reglementen = Besluiten met algemene strekking die ***abstracte rechtsregel*** formuleren, bedoeld om in een onbepaald aantal gevallen te worden toegepast = Verordeningen, zijn dus 2 verschillende termen maar beteken dus hetzelfde. = Wetgeving in *materiële* zin van het woord Normen gemaakt door bestuur = Reglementen. #### Reglementaire besluiten - Koninklijke besluiten - Ministeriële besluiten (staatssecretarissen) - Besluiten van de gemeenschaps- en gewest*regeringen* - Besluiten van de *leden* van de gemeenschaps- en gewestregeringen - Besluiten van de lokale besturen - Besluiten van verzelfstandigde besturen (Bv: FAVV, Kind en gezin, \...) Koepelbegrip: kunnen verschillende benamingen hebben. ##### Koninklijke besluiten =\> [Koninklijke besluiten kunnen een reglementair besluit zijn maar is dit niet altijd]. Als de koning algemene rechtsregels uitbrengt dan gaat het om een KB als reglementair besluit. -\> DUS: KB's die individuele beslissingen nemen zijn GEEN reglementaire besluiten. Dit is zowat de algemene regel hierbij. =\> Onbekwaamheid Koning medeondertekening vereist van minister (art. 106 Gw.) =\> Koning slechts toegewezen bevoegdheid (artt. 105 en 108 Gw.) KB = slechts wettig als het steun vindt in Gw. of wet! -\> Voorbeeld van een EBR. KB is maar geldig als medegetekend door de Koning. **Bijkomende bevoegdheden** van de Koning: =\> Bevoegdheid ambtenaren te benoemen (Federaal) Alle ambtenaren die in Federale overheids Diensten werken worden benoemd door de Koning. =\> Bevoegdheid politiereglementen uit te vaardigen. (niet te diep op in gaan) ##### Soorten Koninklijke besluiten **Reglementaire**: formuleren rechtsregel met algemene draagwijdte (ontwerp reglementair KB: advies afdeling Wetgeving Raad van State!) **Individuele:** passen algemene rechtsregel toe op bepaalde perso(o)n(en) of za(a)k(en) **Organieke:** organiseren openbare dienst. (besluiten die de Koning neemt ter organisatie van een FOD. Er is discussie of dit echt wel een aparte categorie van KB is. Niet kennen in principe.) #### Pseudowetgeving = Geheel van omzendbrieven, circulaires, richtlijnen, instructies, dienstnota's, dienstorders, beslissingskaders,... =\> De inhoud hiervan lijkt heel erg op normen, regels. [De juridische waarde van deze pseudowetgeving is beperkt maar niet nihil]. =\> Hierboven allerlei benamingen die besturen geven aan pseudowetgeving. Link (Deel I) Bronnen-- (Deel II) instrumentarium #### Rechtspraak - [EHRM] -- Hof van Justitie van de EU - [Grondwettelijk Hof]: zeker laatste decenium belangrijke bestuurswetgeving vernietigt wegens strijdigheid met GW. - [Raad van State en andere bestuursrechters] - [Gewone rechter] (overeenkomsten, aansprakelijkheidsrecht,...) Deze rol is **niet te onderschatten in het Bestuursrecht**! ##### Rechtspraak: i.h.b. RS van de RvS Formuleren/ uitwerken beginselen van behoorlijk bestuur. Werken belangrijke leerstukken uit die louter jurisprudentieel zijn, bv. leer intrekking. #### Gewoonte Minder belangrijk. [Leerstuk van de lopende zaken] (zie regering die niet meer aan macht is maar wel nog enkele essentiële taken kan blijven doen totdat er nieuwe regering is) -\> Sommigen zeggen dat dit echter een beginsel is, prof vind dit niet echt belangrijk. #### Billijkheid Is billijkheid een bron van bestuur? **Billijkheid kan NOOIT contra legem gebruikt worden**! Klachten bij de ombudslieden worden beantwoord op basis van billijkheid. Dus de adviezen die ze geven of de conflictoplossing die ze doen gebeurd aan de hand van billijkheid. **Gelijkheid van Burgers voor de Openbare Lasten**. ([GBOL principe] dat art. 11 RVS-wet vervangt) dus de schadeloosstelling voor buitengewone schade veroorzaakt door bestuur. DEEL 2: Besluitvormingsinstrumentarium ====================================== Globaal overzicht ----------------- **1)** We maken een **onderscheid tussen overheid die feitelijk handelt en overheid die rechtshandelingen stelt.** =\> Ook dit feitelijk handelen van de overheid kan leiden tot schadevergoeding indien er een fout gebeurd. **2)** Opsplitsing van 2 rechtshandelingen gesteld door de overheid. 1 begrip dat deze 2 RH met elkaar verbind: de leer van de afsplitsbare RH (zie later) **3)** =\> Publiekrechtelijk optreden = eenzijdig optreden = exorbitante bevoegdheid \< verplichting om algemeen belang te behartigen. =\> Privaatrechtelijk optreden = contractueel optreden. =\> Vrije keuze? Zie *infra*: **tweewegenleer**. Bv. onteigening vs. minnelijke verkoop. 4\) Naast feitelijke handelingen en rechtshandelingen, is er nog een derde categorie van overheidshandelingen: gebruik van **pseudowetgeving,** *soft law.* = eenzijdig, publiekrechtelijk instrument ≠ rechtshandelingen (in beginsel) De eenzijdige bestuurlijke rechtshandeling (EBR) ------------------------------------------------ **= een eenzijdige handeling, uitgaande van een bestuur, die de rechtstoestand van de bestuurde wijzigt, dan wel belet dat deze wordt gewijzigd.** ### EBR: ontleding #### 'Eenzijdige' **Instemming van de bestuurde is niet vereist**. =\> Vgl. met privaatrechtelijke relaties: rechtstoestand van één partij in een contract kan niet worden gewijzigd zonder diens toestemming wilsovereenstemming noodzakelijk. Nuancering: =\> "Gradaties van eenzijdigheid", al naargelang de betrokkenheid / inbreng van de bestuurde. PÂQUES: drie types EBR's. *1. Décisions exécutoires\ 2. Autorisations de police* *3. Acte unilatéral, relation consensuelle mais non contractuelle* =\> NIET enkel handelingen waarbij de overheid een verplichting of last oplegt! =\> 3 types EBR: (franstalig auteur) Het zijn allemaal EBR maar verschillende gradaties van eenzijdigheid, in de ene EBR is de bestuurde al meer betrokken dan de andere. **Décisions exécutoires**: bestuur neemt zelf het initiatief om een EBR tegen een bestuurde te nemen, dit zal in de regel dan ook een negatieve EBR zijn. (Bv: GAS-boete, tucht sanctie) **Autorisations de police**: Tussencategorie, hier neemt het bestuur maar een beslissing nadat de burger het initiatief heeft genomen, door bv een aanvraag te doen om subisidie, erkenning, vergunning te krijgen. Het initiatief komt van de burger MAAR het bestuur is niet gebonden door wat de burger vraagt! Moet dus niet toekennen wat de burger vraagt, kan ook gedeeltelijk toekennen. Het gaat hier ENKEL over rechten, plichten kunnen enkel worden opgelegd als voorwaarden. (Bv: Vergunning toekennen onder bepaalde voorwaarden, bv dat er 3 parkeerplaatsen voorzien moeten worden). **Acte unilatéral**: Minst eenzijdige van de 3. Het initiatief komt opnieuw van de burger maar de burger moet ook instemmen met de beslissing van de OH om de rechtsgevolgen te doen ontstaan. De rechtsverhoudingen worden echter eenzijdig bepaald. Bv: Benoeming, men mag een bestuurde niet eenzijdig benoemen. Het initiatief zal van de burger zelf moeten komen, ook zal je niet kunnen onderhandelen over loon etc, overheid heeft al op voorhand vastgelegd wat je rechten en plichten zijn. Maar in dit geval zal de burger dus moeten toestemmen alvorens men benoemd is en men dus onderworpen is aan de benoeming. (Het gaat hier over statutaire ambtenaren!) **Het zijn dus Alle 3 EBR's!! En er zijn dus gradaties in eenzijdigheid van de EBR!** **Nuancering**: Er zijn een aantal waarborgen die eenzijdig optreden verzachten: =\> [Hoorplicht]: in een aantal gevallen zal de OH in geval van EBR de burger moeten horen! =\> [Collectief overleg]: In het kader van het ambtenarenrecht, zal de OH in veel gevallen moeten onderhandelen met vakbonden vooraleer zij het personeelsstatuut veranderen, dit syndicaal overleg is verplicht, men moet de opinie van de vakbonden niet volgen maar men moet er wel naar luisteren! =\> [Inspraak in sommige domeinen] (bv: ruimtelijke ordening). Inspraak heeft te maken met een democratisch proces, je zal een collectiviteit van burgers horen, hun opinie laten delen, met de verplichting om hier rekening mee te houden maar OH is niet verplicht dit te volgen. (Inspraak =/= Horen!) =\> [Participatie meer in het algemeen]: **Beslissingsmacht van de OH wordt NOOIT aangetast door deze waarborgen en verzachtingen!** #### 'Bestuurlijke' Zie DEEL 4, het moet gaan om beslissingen van een administratieve overheid (zie dus later) #### 'Rechtshandeling' **Wezenskenmerk**: Handeling die doelbewust word gesteld, met het oog op rechtsgevolgen of juist te vermijden dat rechtsgevolgen tot stand komen! Niet alle handelingen die een bestuur stelt in het kader van besluitvormingsprocedures die leiden tot een EBR, zijn zelf ook EBR!! **GEEN EBR**: de voorbereidende handelingen in het kader van een complexe bestuurlijke rechtshandeling. Hier gaan dus heel wat dingen aan vooraf die dus lijken op een RH maar dit eigenlijk niet zijn. Heel wat handelingen die dus voorafgaan aan een RH zijn zelf geen RH en dus ook geen EBR. Dus meestal zijn de voorafgaande handelingen zelf geen EBR, je moet je steeds afvragen of een bepaalde handeling de rechtstoestand van een burger veranderen of niet, en of deze rechtsgevolgen beoogt! **EBR is een voorwaarde om dit te kunnen aanvechten bij een bestuursrechter**, daarom is het belangrijk te weten wanneer iets GEEN EBR is. =\> MAAR het is niet dat je als bestuur geen onwettigheden kan begaan bij voorafgaande handelingen! Je zal dan deze voorafgaande handeling of beslissing niet kunnen aanvechten omdat het geen EBR is, maar je kan dan later de EBR die hieruit voorkomt wel aanvechten door de onwettigheden in voorafgaande handelingen aan te halen! **Nuance**: [Voorbeslissingen] zijn WEL EBR! Dus voorafgaande beslissingen die wél rechtshandelingen beogen of iemands rechtstoestand wijzigen. Dit zal men ook kunnen aanvechten. Je kan maar een voorbeslissing hebben wanneer zij **uitsluitend** en **noodzakelijk** voorbereidend is op een latere beslissing. **Art. 159 GW** is een van de belangrijkste bepalingen uit de GW wat bestuursrecht betreft. Voorbeslissing is dus een EBR en is dus aanvechtbaar! Zijn ook géén EBR: =\> **Beslissingen die volgen op een beslissing ter kennisgeving of uitvoering ervan zijn ook GEEN EBR**! =\> **Zuivere maatregelen voor inwendige orde** , (synoniemen...) **zijn ook GEEN EBR.** =\> **Zuivere inlichtingen** (zie voorbeeld van ambtenaar dat verkeerde informatie geeft) Men zal dan mogelijks naar burgerlijke rechter moeten gaan, maar is dus geen EBR en men zal dit niet kunnen aanvechten bij de bestuursrechter. =\> Ook **het uiten van meningen, intenties of voornemens zijn géén EBR**. Ambtenaren hebben bv spreekrecht, ook dit is geen EBR wanneer zij hun mening geven. In tuchtrecht is er een straf die heet: de waarschuwing, dit is dan wél een EBR, dit wordt namelijk opgenomen in je personeelsdossier, dit heeft rechtsgevolgen omdat je als ambtenaar dan bepaalde vorderingen niet kan doen. Ook kan dit op de lange termijn rechtsgevolgen hebben omdat dit een verzwarende omstandgheid kan zijn bij latere tuchtstraffen. =\> **Louter bevestigende beslissing is ook geen EBR**! Wanneer een beslissing dus een andere beslissing bevestigd en dezelfde draagwijdte en gevolgen heeft is geen EBR. ### Belang van het begrip EBR A. Toegangspoort tot de Raad van State of een andere bestuursrechter. B. Criterium voor kwalificatie als 'administratieve overheid'. C. Criterium voor het bepalen van het toepassingsgebied van publiekrechtelijke regelgeving. **Zonder EBR GEEN beroep bij de bestuursrechter!!** ### Privileges waarmee de EBR is bekleed ![](media/image2.png) #### Verbindende kracht van de EBR **Verbindende kracht van de EBR**: zonder instemming van de bestuurde kan het bestuur u binden. (Kleine nuance: bij benoeming van ambtenaar zal ambtenaar moeten toestemmen) [Voorwaarde voor verbindende kracht: de EBR moet bekendgemaakt worden]! =\> Verbindende kracht van de EBR **geldt ook ten aanzien van andere besturen**! Ook in de relatie tussen een hoger bestuur en een lager bestuur. Art. 159 GW kan enkel door rechters en NIET door besturen worden toegepast! #### Vermoeden van wettigheid **Vermoeden van wettigheid**: HEEL CRUCIAAL KENMERK EBR. Een bestuur moet geen beroep doen op de rechter om een EBR toe te passen of uit te voeren. (Dus niet vergelijkbaar met SE die iets wil opeisen. Het bestuur wordt vermoed wettig te handelen! **=\> EBR heeft dus ook rechtsgevolgen zolang hij niet geschorst, vernietigd, ingetrokken of hervormd is!** **=\> UITZONDERING** op vermoeden van wettigheid: **Leer van de onbestaande RH**: Beslissingen die zo onwettig zijn dat je zelfs niet moet wachten tot de EBR wordt vernietigt om te stoppen ze te volgen. Maar dit is zeer restrictieve RS. -\> Het moet echt flagrant onwettig zijn! Pas dit dus niet te snel toe. =\> Vermoeden van wettigheid is dus duidelijk **weerlegbaar**! MAAR het louter instellen van een beroep heeft GEEN schorsende werking van de EBR! Je moet dus wachten totdat er een beslissing is van een rechter. #### Uitvoerbare kracht van de EBR Uitvoerbaarheid zonder voorafgaande tussenkomst van de rechter. =\> Maar: gedwongen uitvoering is niet altijd mogelijk. =\> Hof van Cassatie: ambtshalve tenuitvoerlegging van EBR slechts mogelijk wanneer een wettekst daartoe machtigt of er bijzondere omstandigheden zijn die een dringend ingrijpen noodzakelijk maken, teneinde een ernstige verstoring van de openbare orde te voorkomen. =\> Probleem: bestuur zal zich zelden op subjectief recht kunnen beroepen. Voorstel GOFFAUX: beoordeling *in concreto*, rekening houdende met het belang van de continuïteit van de openbare dienst. =\> Maar, in beginsel en volgens de huidige stand van de rechtspraak dus ook hier legaliteitseis: niet alleen voor nemen van beslissing (zie DEEL V), ook voor uitvoeren. =\> Wetgever moet bovendien voldoende waarborgen verlenen tijdens administratieve procedure en/of rechtsbescherming voorzien. Bv. gemeentelijk dwangbevel (niet-fiscale schuldvorderingen) Bv. onteigening (géén inbezitstelling zonder rechterlijke tussenkomst) Bv. bestuurlijke sancties gekoppeld aan EBR ### Typologie van de EBR's **Indelingen naar de INHOUD** **Indelingen naar de VORM** ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------- Reglementaire vs. individuele EBR Schriftelijke vs. mondelinge EBR EBR die rechten verlenen vs. EBR die geen rechten verlenen Analoge vs. elektronische EBR Bestuurshandelingen genomen op grond van een gebonden bevoegdheid vs. EBR genomen op grond van een discretionaire bevoegdheid Uitdrukkelijke (reële) vs. stilzwijgende (fictieve) EBR Declaratieve vs. constitutieve handelingen Bestaande vs. onbestaande EBR Gezagshandelingen vs. andere EBR (waaronder afsplistbare rechtshandelingen) #### Reglementaire VS individuele EBR's **Reglementen** = verordeningen: =\> hebben algemene draagwijdte, formuleren rechtsregel = wetgeving in de materiële zin; =\> hebben een abstract, algemeen en onpersoonlijk karakter die voor de duur van gelding op een onbepaald aantal gevallen van toepassing zijn; =\> zijn van toepassing op alle bestuurden of op een abstracte categorie van bestuurden die zich in dezelfde objectieve toestand bevinden. **Individuele EBR's** = beschikkingen = uitvoeringsbesluiten die algemene rechtsregels toepassen op één of meer bepaalde personen (of besturen), situaties of zaken. =\> Individuele EBR: algemene rechtsregels gaan toepassen op 1 of meer SPECIFIEKE persoon of bestuur! =\> Omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen is een individuele EBR! De stedenbouwkundige verordening is een reglement! Auteur besluit ≠ relevant. Komt voort in allerlei niveau's: bij KB, door individuele minister, gemeente besluit,... Reglement ≠ collectieve rechtshandeling. Organiek besluit = bijzonder soort reglement? Besluiten met hybride / tweeslachtig karakter, bv. verkavelingsvergunning. =\> EBR met hybride karakter: dit zijn EBR die een stukje reglementair zijn en een stukje individueel. Toezichtsbeslissing m.b.t. reglement ≠ reglement. =\> Toezichtsbeslissing mbt reglement is zelf GEEN reglement! Beslissing van een hogere overheid (bv: provincie beslissing ten aanzien van gemeente) is opzich geen reglement, dit is een individuele EBR. ##### Belang van het onderscheid? **Hiërarchische verhouding**, ook wat de eigen reglementen betreft. =\> Hiërarchische verhouding: Individuele EBR moet ALTIJD in overeenstemming zijn met de reglementaire EBR die haar beheerst! =\> Patere legem quam ipse fecisti: volg de regel die je zelf hebt gemaakt ook zelf na. (beginsel van behoorlijk bestuur) **(Vorm)vereisten strenger voor reglementen**: bv; advies RvS, afdeling Wetgeving / syndicaal overleg of onderhandeling (= substantiële vormvereisten) + beginselen van behoorlijke regelgeving. =\> Er gelden strengere vormvereisten voor reglementen dan voor individuele EBR. =\> Beginselen van Behoorlijke regelgeving zijn evengoed van toepassing op onze parlementen, maar ook op de reglementen! **Formele vs. materiële motivering.** =\> 1 [vormvereiste die CRUCIAAL is die net niet van toepassing is op reglementen en ENKEL van toepassing op individuele EBR: de formele motivering], wanneer besturen een EBR nemen met een individuele strekking, en deze is schriftelijk, dan geldt er een rechtsplicht voor besturen om deze te motiveren, dus om de motivering in de beslissing zelf op te nemen! = FORMELE motiveringsplicht, deze geldt niet voor reglementen. =\> PAS OP: zeg nooit op examen dat reglement niet moet worden gemotiveerd! [Reglementen moeten niet formeel maar wél materieel worden gemotiveerd]! Bestuur moet steeds motiveren waarom ze een beslissing nemen, bij ALLE beslissingen! Dus of het een reglement of een individueel EBR is. Besturen moeten bij elke beslissingen een dossier opmaken, in dit dossier moet duidelijk blijken wat de motivering is! **Bekendmaking vs. kennisgeving**. =\>Algemene regel: -\> Individuele EBR: [kennisgeving] (= betekening, maar liever term kennisgeving gebruiken) **Wijzigbaarheid naar de toekomst toe**. =\> Reglementaire EBR zijn ALTIJD WIJZIGBAAR naar de toekomst toe! **Beroepsmogelijkheden** (georganiseerd bestuurlijk beroep -- belang -- art. 159 Gw.). =\> Bijna alle georganiseerde bestuurlijke beroepen lopen tegen individuele EBR. Dit is dus in principe voorbehouden voor individuele EBR. =\> Bij reglement: hierbij volstaat dat je kan aantonendat je in de toekomst mogelijk onder de werking van het reglement zou komen. Bv: iemand is werkbaar bij bestuur, is statutair ambtenaar, maar de reglementen veranderen over bevordering, de ambtenaar in kwestie komt nu nog niet in aanmerking voor bevordering maar binnen 5 jaar wel. De ambtenaar zal nu dan al een belang kunnen aantonen omdat deze binnen 5 jaar wel in aanmerking komt voor bevordering en dus dat dit reglement hem ook zal benadelen. =\> Art. 159 GW zal altijd toegepast worden op reglementen maar niet zozeer op de individuele EBR. #### EBR die rechten verlenen VS EBR die geen rechten verlenen =\> Voorbeeld: benoeming verleent rechten, je krijgt een voordeel, je wordt namelijk ambtenaar. Een tuchtstraf daarentegen is in je nadeel, hiermee wordt je een last of een verplichting opgelegd. =\> Belang van het onderscheid: zie later bespreking van intrekking en opheffing. Dit onderscheid is voor deze leer cruciaal. #### Bestuurshandelingen o.b.v. gebonden bevoegdheid VS discretionaire bevoegdheid ZEER BELANGRIJK ONDERSCHEID, dit heeft alles te maken met het [onderscheid tussen wettigheid en beleid]. =\> Gebonden bevoegdheid: bestuur is verplicht een bepaalde beslissing te nemen binnen de toepasselijke regelgeving. Bestuur wordt geen beoordelingsbevoegdheid gelaten. =\> Bepaalt inhoud / voorwerp van beslissing die bestuur moet nemen wanneer voorgeschreven voorwaarden vervuld zijn. **Discretionaire bevoegdheid:** veronderstelt beleidsmarge, appreciatiemarge om zelf invulling te geven aan een beslissing. =\> Maar: geen vrijbrief voor willekeurige beslissing: zie *infra,* redelijkheidsbeginsel. **Voorbeelden** van GEBONDEN bevoegdheden: =\> [Vergelijkend verwervingsexamen]: overheid die opzoek is naar nieuw personeel organiseert dit soms. Mensen die zich kandidaat willen stellen om een overheidsjob wil opnemen doen deze test. Aan elke persoon wordt een score toegekend, op basis van wie hoogste score heeft wordt beslist wie de job krijgt. Overheid is GEBONDEN aan die scores! De personen met de hoogste scores MOETEN benoemd worden. =\> [Ontslag wegens beroepsongeschiktheid]: als men 2x na elkaar onvoldoende haalt op de evaluatie dan MOET men deze persoon ontslaan! Men is dus gebonden om op dat moment tot ontslag over te gaan! =\> [Geslaagd verklaren van een student die geen enkel tekort behaalde]: In dit geval heeft de examencommissie een GEBONDEN bevoegdheid om te student te laten slagen! =\> [Toekenning van leeflonen door OCMW]: Er is geen enkele appreciatiebevoegdheid voor de OCMW's, wanneer je aan bepaalde vastgelegde voorwaarden voldoet MOET het OCMW een leefloon toekennen. Als aan bepaalde voorwaarden in de wet niet voldaan is MAG het OCMW geen uitkering geven. **Voorbeelden** van DISCRETIONAIRE bevoegdheden: =\> [Benoemingen of bevorderingen naar keuze]: bestuur schrijft procedure uit waarin verschillende elementen een rol kunnen spelen om te bepalen wie de job krijgt. Bestuur zal dan rekening houden met alle elementen om de beslissing te maken. =\> [Opleggen van tuchtstraf en strafmaat]: ambtenaren die hun deontologische plichten niet nakomen kan hiervoor een tuchtstraf krijgen. Het behoort tot de discretionaire bevoegdheid van het bestuur OF men een tuchtstraf oplegt of niet, en bestuur kan ook bepalen met welke strafmaat een ambtenaar moet worden gestraft. =\> [Beslissing tot beschermen monument] =\> [Geslaagd verklaren van student die 1 tekort heeft]: In sommige examenreglementen staat dat een student die 1 tekort heeft KAN slagen, maar dit moet niet. Dit kan ook een gebonden bevoegdheid zijn in de examenreglementen. **Gebonden vs. discretionair karakter kan betrekking hebben op**: -\> Het al dan niet verplicht zijn te handelen. -\> Het al dan niet verplicht zijn een bepaalde procedure te volgen. -\> het al dan niet verplicht zijn binnen een bepaalde termijn te handelen. -\> het al dan niet verplicht zijn een beslissing met een bepaalde inhoud te nemen. ##### Belang van het onderscheid? **Omvang van de rechterlijke controle (wat de inhoud betreft):** volledig vs. toetsing aan het redelijkheidsbeginsel. =\> [Wanneer een bestuur handelt op een gebonden bevoegdheid dan is de controle van de rechter volledig]! Bestuur heeft dan geen beleidsvrijheid, dus de rechter mag bekijken of het bestuur effectief een correcte beslissing heeft genomen die in overeenstemming is met de wetgeving. =\> [Bij een bestuurlijke beslissing met discretionaire bevoegdheid zal de rechter dus niet volledig kunnen controleren]. Maar bv een ambtenaar die zijn taken niet nakomt dan zal men deze tuchtsancties kunnen opnemen. Dan zal de rechter wél kunnen kijken naar redelijkheid! **Formelemotiveringsplicht**. =\> Formele motiveringsplicht is [strenger bij een discretionaire bevoegdheid dan bij een gebonden bevoegdheid]! **Bemiddeling**. =\> Steeds meer aandacht voor bemiddeling met besturen. Bemiddeling: soort van alternatieve conflictoplossing waarbij partijen beslissing een neutrale onafhankelijke onpartijdige derde aan te stellen die in alle vertrouwen gaat proberen de partijen te laten komen tot een gezamenlijke oplossing, dit kan dan in een overeenkomst (= dading) worden vastgelegd. **Indeplaatsstelling**. =\> Indeplaatsstelling: rechters hebben zeer zelden de mogelijkheid om zelf een beslissing te nemen in de plaats van het bestuur indien het bestuur een strijdige beslissing heeft genomen. **Geen vernietiging bij elke onwettigheid in geval van een gebonden bevoegdheid**. =\> Soms zal je er in slagen het bestuur te overtuigen dat de beslissing onwettig is. Bv: je bent als ambtenaar 2 maal gefaald op je evaluatie, dus is het bestuur verplicht je te ontslagen. Als je een onwettigheid vind in de procedure hiervan kan je dit ook aantonen en aanvechten. MAAR er is niet steeds een vernietiging bij elke onwettigheid van beslissing! Wanneer er sprake is van een gebonden bevoegdheid bv is dit het geval. **Gevolgen voor de rechtsmacht**. =\> Art. 143 -- 160 GW #### Declaratieve VS constitutieve handelingen ***Declaratieve* handeling** = beslissing o.b.v. een gebonden bevoegdheid, die **géén EBR** is. -\> Bv: je bent ambtenaar en je krijgt een loonbrief waarop je loon duidelijk wordt berekend. Het is niet zo dat je loon ontstaat pas op het moment de loonbrief er is. Je recht op maandelijks loon heb je al louter door het feit dat het wettelijk vastgesteld is. -\> Bv. verval omgevingsvergunning 'van rechtswege' als vergunde gebouw nietwinddicht is binnen de 5 jaar (art. 9Omgevingsvergunningsdecreet). Omgevingsvergunning zal van rechtswege vervallen, exact 5 jaar nadat je de vergunning hebt gekregen. Je krijgt na 5 jaar en 1 maand krijg je hiervoor een brief. Het is niet pas bij het krijgen van de brief dat de vergunning vervalt, neen de wetgeving zegt na 5 jaar. ***Constitutieve* handeling** = beslissing o.b.v. een gebonden bevoegdheid, die **wél een EBR** is ("constitutief" betekent hier immers: brengt op zichzelf rechtsgevolgen tot stand). -\> Bv. ontslag wegens beroepsongeschiktheid: je hebt een tweede neatieve evaluatie gekregen, maar het is niet zo dat je meteen na de tweede onvoldoende ontslagen wordt bij rechtswege. Je bent pas ontslagen wanneer je een brief krijgt van het bestuur waarin je dus ontslagen wordt. Dit is uiteraard van belang want als die brief pas een maand later komt dan heb je nog recht op een maandloon. Het is hier dus de beslissing zelf die de rechtsgevolgen tot stand brengt. Bv. subsidies in het kader van verduurzaming: In dit kader worden subsidies op basis van gebonden bevoegdheden gegeven, subsidies werden dan in regelgeving opgenomen en het bestuur moet ze gewoon uitkeren wanneer dit nodig is. Je hebt echter pas recht op dit bedrag op het ogenblik dat het bestuur zijn gebonden bevoegdheid heeft uitgeoefend. ##### Belang van het onderscheid? **Declaratieve handelingen zijn GEEN EBR**! Hierdoor kan je zo'n handeling niet aanvechten bij de RvS. =\> Indien declaratieve handeling een voordeel erkent dan gaat het om de erkenning van een subjectief recht -\> Dit is een bijkomende reden dat de RvS niet bevoegd is. #### Bestaande vs. onbestaande bestuurlijke rechtshandelingen **Onbestaande EBR**: zo flagrant onwettig dat zij voor onbestaande moet worden gehouden. Dit is ZEER uitzonderlijk, dus als je zegt ik ga de EBR niet naleven dan doe je dit op eigen risico! Want er wordt vermoed dat de EBR wettig is tot op het moment ze wordt ingetrokken, vernietigd,... =\> In principe niet aanvechtbaar bij RvS omdat ze zogezegd toch niet bestaat. Maar soms gebeurd het toch dat het vernietigd wordt met het oog op rechtszekerheid. #### Gezagshandelingen vs. andere bestuurshandelingen Zie DEEL IV, Hoofdstuk II. #### Schriftelijke vs. mondelinge EBR Indelingen op basis van de VORM vanaf hier, niet meer op basis van de inhoud dus. De overgrote meerderheid van EBR zijn schriftelijk! =\> Soms ook mondeling: bv stakingsbevel, mensen die speciaal zijn aangeduidt omdat zij PV's kunnen opstellen als zij schendingen van omgevingsregels vaststellen. Deze persoon kan dan onmiddellijk een mondeling stakingsbevel neer te leggen, men is dan ook verplicht om dit na te leven en de werken meteen stil te zetten. -\> Mondelinge EBR moet uit zijn aard niet formeel gemotiveerd worden. Belangrijk voor de formelemotiveringsplicht (zie *infra*, deel V)*.* #### Analoge VS elektronische EBR =\> Ter info: elektronische EBR heeft evenveel waarde als een analoge EBR, dus ook digitale EBR zijn even geldig als een uitgeprint exemplaar! =\> Zie o.a Bestuursdecreet #### Uitdrukkelijke VS stilzwijgende EBR Uitdrukkelijke EBR = reële EBR. Stilzwijgende EBR = fictieve EBR. =\> Soms is de overheid *verplicht* om een beslissing te nemen (normatief of via zorgvuldigheidsbeginsel)...... maar blijft een beslissing binnen de *voorgeschreven termijn* uit. Figuur van de stilzwijgende EBR kende we initieel niet. Maar steeds meer opgenomen in regelgeving [om rechtsbescherming te bieden tegen stilzitten van de overheid of een bestuur]. =\> We vertrekken steeds vanuit de hypothese dat het bestuur VERPLICHT is een beslissing te nemen. Ofwel omdat een norm dit verplicht dan wel op basis van het zorgvuldigheidsbeginsel. =\> Als een bestuur dan geen beslissing neemt binnen de voorgeschreven termijn, en het bestuur die normatieve termijn niet naleeft, dan kan de regelgever ervoor kiezen om het stilzwijgen van het bestuur samen te leggen met een stilzwijgende beslissing. -\> Kan dan zeggen dat 'als het bestuur geen beslissing heeft genomen tegen... dan wordt geacht dat bv een vergunning is verleend, of juist niet verleend. Kan een stilzwijgende weigering of een stilzwijgende positieve beslissing zijn. =\> Voordeel: ook wanneer het een stilzwijgende negatieve beslissing kopelt, dan nog is dit beter dan een wetgever die niets bepaald, want dan heb je ten minste een EBR in handen die je kan gaan aanvechten bij een bestuursrechter. =\> Het kan zijn dat de termijn overschreden zijn, en dat er een stilzwijgende beslissing wordt genomen, en bestuur neemt enkele dagen later alsnog een beslissing. Heel vaak is dit dan een omgekeerde beslissing dan wat de stilzwijgende EBR zegt. =\> Indien er een **stilzwijgende weigering** is dan komt de latere, uitdrukkelijke beslissing IN DE PLAATS van deze stilzwijgende beslissing. Ingeval van een stilzwijgende beslissing de normatieve termijn een termijn van orde is. =\> Bij een **stilzwijgende positieve beslissing** is dan kan niet alsnog een latere, uitdrukkelijke beslissing worden genomen, in dit geval spreken we van een vervaltermijn. -\> Dit heeft allemaal te maken met het oog op rechtszekerheid. Heeft de wetgever altijd de vrije keuze om ofwel een stilzwijgende weigering of positieve beslissing te gaan koppelen aan een beslissing? =\> NEEN, invloed van het EU recht op het Belgisch bestuursrecht. Vroeger bepaalde de Vlaamse regelgever dat wanneer je een vergunning voor bouwen aanvroeg en de gemeente deze niet binnen een termijn gaf dan kreeg je automatisch een positieve stilzwijgende beslissing. Dit is volgens het HvJ strijdig met het EU-recht, specifiek het MER-regeling. Dit zorgt dat voor heel wat projecten die mogelijks negatieve impacten hebben op het milieu dan wordt een milieu-rapport opgemaakt. Probleem is dat als je werkt met een stilzwijgende vergunningen dan zal je soms vergunningen hebben waarvoor geen MER voor is opgesteld! Je mag aan het springen van die termijn van de vergunning niet zomaar de positieve stilzwijgende beslissing koppelen. =\> Nu wordt de vergunning geacht te zijn gewijgerd wanneer het bestuur niet binne de termijn over de vergunning besloten heeft. =\> [Dienstenrichtlijn in Europa]: ervoor zorgen dat ondernemingen zo makkelijk mogelijk diensten kunnen aanbieden. Deze richtlijn schrijft het principe van de stilzwijgende positieve beslissing voor. =\> In het kader van een bijzonder bestuurlijk toezicht zijn wel nog fictieve positieve beslissingen. Het gaat om een hiërarchisch hoger bestuur een goedkeuringsplicht heeft over lagere besturen. Hier heb je dus ook stilzwijgende POSITIEVE beslissing, anders zou de hogere bestuur de lagere besturen blokkeren. ##### Belang van het onderscheid? géén onderscheid wat aanvechtbaarheid betreft (zowel georganiseerd bestuurlijk beroep indien voorgeschreven als jurisdictionele rechtsbescherming); **fictieve EBR moet in de regel niet ter kennis worden gegeven**; precies omdat hij niet 'echt' bestaat, wordt ook niet op geschrift gezet. TENZIJ regelgeving beslist dat deze toch ter kennis moeten gegeven worden. **fictieve EBR moeten niet formeel worden gemotiveerd**. Ze moeten wél materieel gemotiveerd worden! Bestuur moet dus dossier hebben waaruit blijkt welke stukken een bepaalde beslissing staven. Wanneer er geen materiele motiveringsplicht zal er een vernietiging zijn, je zal dan als bestuurde bijna altijd gelijk krijgen bij de rechter. ### Bekendmaking en kennisgeving van EBR Art. 190 GW: **Zonder bekendmaking is een overheidsbesluit NIET verbindend of niet tegenstelbaar**. Dit geldt ook voor wetten, decreten en ordonnanties. Wij kijken hier naar bestuurlijke beslissingen, zoals KB's,... =\> Voor de deelstatelijke overheden vindt je een spiegelbepaling in Art. 22 BWHI. =\> **Dit principe geldt voor ALLE EBR**, zowel voor reglementaire als voor individuele. Maar wordt wel anders ingevuld. =\> Het gaat in het artikel enkel over algemeen (=federaal), provinciaal of gemeentelijke bestuur. Betekent dit dan dat andere besturen, zoals het FANK (is geen FOD), dat hun beslissingen wél verbindend worden zonder bekendmaking? Het enige gevolg van een niet-bekendmaking is dat het niet verbindend of niet tegenstelbaar is! Dit maakt de beslissing dus NIET niet-tegenstelbaar. In bestuursrecht onderscheid tussen -\> Bekendmaking -\> Kennisgeving. =\> Art. 190 gebruikt de term 'bekendmaking' in de generieke betekenis. =\> Een [reglementaire] EBR is NOOIT tegenstelbaar aan de bestuurde wanneer deze niet [bekendgemaakt] is. =\> Een [individuele] EBR is NOOIT tegenstelbaar aan de bestuurde wanneer deze niet correct [ter kennis is gegeven]. ##### Reglementaire EBR Niet bekendmaking of niet ter kennisgeving **heeft GEEN GEVOLGEN voor de wettelijkheid van een beslissing!** =\> Reglement moet bekend gemaakt worden: EBR moet algemeen bekend gemaakt worden zodat iedereen die potentieel de gevolgen van die EBR moet ondergaan kennis kan nemen van die EBR. Van zodra een reglementair KB bekend gemaakt wordt, wordt iedereen geacht de inhoud van dat KB te kennen! (nemo cencetur). Het KB wordt dan ten aanzien van alle bestuurden verbindend. =\> Voor de KB en MB moeten bekend worden gemaakt in het BS. =\> Voor reglementen die uitgaan van de Vlaamse regering geldt een bijkomende verplichting van publicatie op de site van de Vlaamse Overheid. =\> Voor de provinciale beslissingen is het bijkomend verplicht om ook deze beslissing te publiceren op de site. Gebeurd dit niet dan is de beslissing NIET tegenstelbaar aan u. Als wetgever niets regelt moet het **bestuur op afdoende wijze publiceren**. MAAR het [nemo cencetur beginsel is dan een WEERLEGBAAR vermoeden]. (Is normaal NIET weerlegbaar!) =\> Ten aanzien van de reglementen van zelfstandige besturen, die zelf beslist hoe men gaat bekendmaken dan kan je dus weerleggen dat je kennis hebt kunnen nemen van die reglementen. ##### Individuele EBR Individuele EBR **moeten individueel bekendgemaakt worden aan de bestuurde(n).** Gaat om alle bestuurden die door de EBR in hun rechtstoestant gewijzigd wordt/ belet wordt dat zijn rechtstoestand wijzigt. =\> Soms zijn er specifieke vormvereisten voor opgenomen. (Bv: in regelingen staat dat bekendgemaakt moet worden door aangetekende zending. =\> De vormvereisten en termijnen zijn relevant voor het beginnen lopen van beroepstermijnen. =\>Soms ook termijnen voorgeschreven. Bestuur moet dan niet enkel binnen bepaalde termijn een beslissing nemen maar ook binnen bepaalde termijn bekendmaken. =\> EBR moeten formele gemotiveerd worden. **Gevolgen**: =\> Nodig om besluit verbindend of tegenstelbaar te maken. NIET de onwettigheid van de EBR, wel de niet verbindend of niet tegenstelbaar zijn van de EBR. =\> Het is niet steeds zo dat EBR meteen verbindend wordt na bekendmaking. Deze zaken NIET vanbuiten leren, staat namelijk gewoon in je wetboek. =\> Gebrek of bekendmaking of ter kennisgeving maakt besluit niet onwettig. Wel mogelijke gevolgen voor wettigheid andere EBR. =\> Aanvangspunt voor de beroepstermijn. ### Termijnregeling voor de EBR #### Normatieve termijnen In wetgeving die bepaalde bestuurlijke zaken regelt, ga je heel vaak termijnen terugvinden, dit noemen we dan normatieve termijnen. We maken een onderscheid: -\> Beslissingstermijnen (vooral in dit vak) -\> Verzendingstermijnen -\> Ontvangsttermijnen -\> Uitvoeringstermijnen, (wanneer bestuur de regelgeving moet beginnen uitvoeren.) =\> Datum van verzending geldt bij het begin van de termijn indien norm voorschrijft dat beslissing binnen een bepaalde termijn moet worden betekend. =\> Binnen die normatieve termijnen, onderscheid: -\> Vervaltermijn -\> Verjaringstermijn. **Vervaltermijn**: als bestuur niet binnen die termijn beslissing neemt dan kan dat bestuur geen beslissing meer nemen hierover. Ze verliezen hun bevoegdheid hierover! -\> Sanctie = Bevoegdheidsverlies **Ordetermijn**: bestuur [verliest bevoegdheid niet bij niet nakoming], maar als bestuurde vindt dat hij schade heeft geleden door de niet naleving van de termijn door het bestuur dan kan hij [overheidsaansprakelijkheid] aantonen. (FLANDRIA-arrest) Bestuurde kan dan recht hebben op schadevergoeding. **Verjaringstermijn**: is eigenlijk vervaltermijn maar regelgever geeft de [mogelijkheid van schorsing of stuiting]. Als deze termijn wordt overschreden dan is er ook bevoegdheidsverlies, zoals bij de vervaltermijn. Hoe weten we dat het gaat om een vervaltermijn of verjaringstermijn? Regelgever gaat soms zelf aangeven om welke termijn het gaat. Heel vaak bepaald de regelgever echter niets. =\> Bestaan vervaltermijn kan niet worden vermoed. =\> Decisieve criterium: wanneer de rechtszekerheid in het gedrang is, zal er sprake zijn van een vervaltermijn of verjaringstermijn. =\> Principe is: wanneer er onzekerheid is over welke termijn het is dan gaat men ervan uit dat het om een ordetermijn gaat en NIET om een vervaltermijn. =\> Soms bij gebrek aan kwalificatie toch uitgaan van vervaltermijn: namelijk als de rechtszekerheid in het gedrang zou komen. **Voorbeeld**: =\> Bv: Termijn algemeen bestuurlijk toezicht. Decreet Lokaal bestuur mogelijkheid [vernietiging] voor de Vlaamse regering: de termijn hiervoor is een vervaltermijn, wordt algemeen aanvaard door de RS. =\> Bv: Termijn bijzonder bestuurlijk toezicht: geldt maar voor een klein aantal gemeenten. (geldt ook in de relatie tussen federale regering en aantal besturen) klein aantal beslissingen zal de vlaamse overheid moeten accepteren vooraleer de gemeente dit kan nemen. Dit is een Ordetermijn! =\> Impliciete weigering aanvraag? Normatieve termijn = ordetermijn. =\> Impliciete toekenning gevraagd aanvraag? Normatieve termijn = vervaltermijn. -\> Doorslaggevend criterium is dus of er een probleem is van rechtszekerheid. #### Ongeschreven redelijketermijneis Soms wordt niet vastgesteld binnen welke termijn een bestuur een beslissing moet nemen. Dan geldt de redelijketermijneis, dit is een **beginsel van behoorlijk bestuur**. **Recht op eerlijk proces van art. 6 EVRM geldt NIET ten aanzien van de bestuursbeslissingen.** Hoewel dat het dus niet van toepassing is bij procedures bij besturen, heeft het toch een belang want het EHRM, wanneer het gaat beoordelen over de redelijke termijn, dan gaan ze ook nagaan hoelang het nemen van de beslissing heeft geduurd. art. 1 EP EVRM: [Onteigeningsdreiging mag niet te lang aanslepen]. Bij onteigening eerst bestuursfase, die leidt tot een EBR. Maar vervolgens is men als bestuur verplicht de rechter te adiëren. De rechterlijke tussenkomst is dus nodig om te kunnen overgaan tot onteigening. In het verleden gebeurde het wel eens dat bestuur een beslissing nam tot onteigening, maar vervolgens ging het bestuur niet naar de rechter. Terwijl het bestuur zelf naar de rechter moet stappen. Je weet dus als bestuurde dat je onteigent zal worden maar je hebt nog geen recht op een vergoeding want de rechter moet deze kunnen uitspreken. Om te vermijden dat deze situatie te lang zou aanslepen heeft men dus ook een bepaalde redelijke termijneis volgens het art. 6 EVRM. =\> Dit is uiteraard ook gewoon een [algemeen rechtsbeginsel]! =\> We zouden ook kunnen zeggen dat het onderdeel is van andere beginselen van behoorlijk bestuur. MAAR de RS van RvS laat blijken dat de redelijketermijn eis een afzonderlijk rechtsbeginsel is. ##### Toepassingsgebied **2 mogelijkheden bij toepassing**: 1. Er is geen normatieve termijnstelling én de overheid is verplicht te handelen of de rechtszekerheid is in het gedrang. Dit is de **residuaire functie** van de redelijketermijneis. 2. Wanneer er sprake is van een orde termijn, dit is de **subsidiaire functie**. Men kan de ordetermijn wel overschrijden en vaak zal men dan geen nadeel hiervan ondergaan als bestuur. MAAR ondergeschikt geldt dus wel de redelijke termijneis, die dus betekent dat nadat de ordetermijn is verstreken dat het bestuur het proces niet onredelijk lang mag rekken. **Geldt in alle domeinen van het bestuursrecht**. **Geldt voor ALLE fasen van het overheidshandelen**. Heel wat EBR zijn zogenaamde complexe EBR. Heel wat verschillende fases moeten vaak doorlopen worden vooraleer er een EBR kan komen. In al deze fases kan men dus bekijken of de redelijke termijn nageleefd werd. Criteria ter beoordeling van het al dan niet redelijk karakter van een termijn? =\> Hoe weten we of een bepaalde termijn onredelijk is? Dit moet **in CONCRETO worden beoordeeld**! Had bestuur goede redenen om zo lang de tijd te nemen om een beslissing te nemen? =\> **RS houdt rekening met**: **Lange termijn ≠ per definitie onredelijk lange termijn**; maatwerk. -\> [Stilzitten, talmen, besluitloosheid van het bestuur wordt bestraft]. Termijn die overheid nodig heeft om op een zorgvuldige wijze, met kennis van zaken beslissing voor te bereiden en te nemen kan nooit onredelijk zijn! =\> RvS kijkt fase per fase na. =\> Zorgvuldigheidsbeginsel dus afwegen tegen redelijke termijneis en zal over het algemeen ook primeren! ##### Sanctie bij schending van de redelijketermijneis? **Vordering tot schadeloosstelling** (burgerlijke rechter / RvS). -\> Recht van de bestuurde op een schadevergoeding. **Maar soms ook bevoegdheidsverlies** of 'modulering' bevoegdheid tot het nemen van een nieuwe beslissing. =\> In sommige gevallen zal uit de RS van de RvS volgen dat er toch sprake is van bevoegdheidsverlies (Bv: in heel wat tuchtprocedures). In meer recente RS blijkt dat een mogelijke sanctie, of mogelijke vorm van rechtsherstel erin kan bestaan van het moduleren van de bevoegdheid voor een nieuwe beslissing. Art. 21ter V.T.Sv.: veroordeling bij eenvoudige schuldigverklaring of straf die lager is dan de wettelijke minimumstaf mogelijk. =\> Bij overschridjing van redelijke termijn in strafrecht kan de rechter ook rechtsherstel bieden. Door een eenvoudige schuldigverklaring te doen of een straf op te leggen die lager is dan de wettelijke minimumstraf. **Voor andere EBR (die niet karakter sanctie) hebben: andere mogelijkheden**? =\> Overschrijding redelijketermijneis heeft evenwel niet automatisch tot gevolg dat men bepaalde gunst automatisch krijgt. -\> Het meest geëigende rechtsherstel is vaak de schadevergoeding. =\> Redelijketermijneis = zelf bron van rechtsonzekerheid. ### Werking in de tijd van EBR =\> Verbindend worden EBR: zie *supra*, bekendmaking / kennisgeving. =\> Verbod van terugwerkende kracht: zie *infra*, DEEL V, beginselen van behoorlijk bestuur. =\> EINDE van de EBR: wanneer verdwijnt een EBR uit het rechtsverkeer? ### Einde van de gelding van de EBR #### 1. Tijdelijke bestuurshandelingen en bestuurshandelingen die vervallen: =\> Een aantal bestuurshandelingen zijn uit hun aard tijdelijk: -\> Bv: experimentwetgeving, dit gaat over reglementaire besluiten die eigenlijk worden ingevoerd voor een korte termijn om te gaan experimenteren of we met bepaalde regelgeving komen tot het beoogde resultaat. (Bv: in Verenigd Koninkrijk, deelsteps. Dit kwam op vlak voor covid, in veel landen in de EU bestond hier geen regelgeving over. Over de micro-mobiliteit stond er niets opgenomen in de verkeersregelementen. Dit zorgde initieel voor heel wat tragische ongevallen met de deelsteps, ongevallen met dodelijke afloop. In het VK heeft men op korte tijd veel dodelijke ongevallen gehad. Men heeft hier op een gegeven moment een verbod ingevoerd om deze nog te gebruiken. Men heeft daarna dan een aantal zone's afgebakend waarin die steps tijdelijk terug toegelaten, men heeft dan experimentwetgeving opgemaakt. Om te bekijken of bepaalde regelgeving ervoor zorgt dat steps toch veilig konden worden gebruikt, als we dit algemeen zouden van toepassing verklaren. Deze wetgeving is dus ook vanuit zijn aard tijdelijk. -\> Een ander voorbeeld is de wapendrachtvergunning. Alle vergunningen in de wapenwet zijn van onbepaalde duur. Enkel de vergunning van wapendracht is tijdelijk! Het recht om een wapen te dragen houdt op na 3 jaar! -\> Bv: omgevingsvergunning. Er zijn ook een aantal bestuursbeslissingen die na een tijd vervallen. Stel je hebt een vergunning voor het bouwen van een woning, als je dit niet na 5 jaar winddicht hebt gemaakt dan vervalt je vergunning! Dan zou je in theorie je woning terug moeten afbreken, dit is absurd en de omgevingsvergunning is dus van onbepaalde duur. MAAR als je na 5 jaar nog niet eens bent begonnen met bouwen dan vervalt je omgevingsvergunning! -\> Bv: onteigeningsbesluit. Onteigeningsdreiging mag niet te lang aanslepen, om dit ook te vermijden heeft de Vlaamse decreetgever bepaald dat het onteigeningsbesluit automatisch vervalt als het bestuur na X aantal jaren nog geen onteigeningsbesluit heeft genomen. Dit om ervoor te zorgen dat je niet onredelijk lang in onzekerheid blijft over wanneer en hoe je onteigend zal worden en wat je schadevergoeding zal zijn. Daarom heeft men dus voorzien in het verval van een onteigeningsbesluit na een bepaalde periode. #### 2. Intrekking of opheffing door de overheid die de EBR zelf heeft uitgevaardigd Heel wat EBR zijn dus niet tijdelijk van aard. Hoe kunnen onbepaalde EBR dan ophouden te bestaan? -\> Door intrekking of opheffing door de overheid zelf die de EBR heeft uitgevaardigd. =\> Dit gaat om een handeling van het bestuur die zelf het EBR heeft genomen!! **Intrekking of opheffing gaat dus ENKEL over de overheid die zelf besluit heeft vastgesteld** (OF de hiërarchisch overste, maar zie later) -\> Het is dus in principe ENKEL de overheid die de EBR heeft uitgevaardigd. =\> Intrekking of opheffing kan impliciet of expliciet geveuren. **Opheffing**: geldt EX NUNC, dus enkel voor de toekomst! Dus geldt na enkele dagen na bekendmaking, tot de dag voor in werking treding geldt dus nog de oude verordening! **Intrekking**: geldt EX TUNC, EBR wordt met terugwerkende kracht uit de rechtsorde verwijdert! Dus de gevolgen van intrekking gaat veel verder dan de gevolgen van opheffing. ##### Toelaatbaarheid? =\> Jurisprudentiële leer, die evenwicht zoekt tussen legaliteitsbeginsel en rechtszekerheidsbeginsel. =\> Onderscheid tussen intrekking en opheffing. ##### Intrekking: +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | **EBR die géén | **EBR die rechten | | | rechten verleent** | verleent** | | +=======================+=======================+=======================+ | Kan steeds worden | Wettig? | Onwettig? | | ingetrokken indien | | | | algemeen belang dit | \-\-\-\-\-\-\-\-\-\-\ | \-\-\-\-\-\-\-\-\-\-\ | | vereist. | -\-\-- | -\-\-\-- | | | | | | | Geen intrekking | Enkel binnen de | | | mogelijk. | beroepstermijn voor | | | | de bevoegde | | | | bestuursrechter of | | | | tot aan sluiten | | | | debatten indien | | | | ontvankelijk beroep | | | | ingesteld. | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ Onderscheid dat hierbij belangrijk is: **EBR die geen rechten verleent**: Dit kan ALTIJD ingetrokken worden INDIEN belang dit vereist (Bv: een tuchtstraf, overheid kan dus altijd een tuchtstraf intrekken, het is namelijk ook alleen in het voordeel van de bestuurde op wie een tuchtstraf geldde. **EBR die rechten verleent**: =\> [Die wettig is]: kan NOOIT meer ingetrokken worden, overheid heeft namelijk geen enkele reden om deze weer in te trekken, het is namelijk wettig. Het verleent ook rechten dus het intrekken zou rechtsonzekerheid betekenen voor de bestuurde. (Bv: je hebt vergunning gekregen, en deze is wettig verleent, dan zou het niet oke zijn dat hierop mag teruggekomen worden. =\> [Die onwettig is]: hier krijgen we dan een spanning tussen 2 belangrijke beginselen. Enerzijds legaliteitsbeginsel dat zegt dat de overheid het recht moet naleven! Anderzijds het rechtszekerheidsbeginsel, men heeft namelijk bepaalde rechten gegeven aan een bestuurde, dan mag men hier niet op terugkomen. =\> BESTUUR KAN wanneer een EBR die rechten doet ontstaan maar onwettig is dan kan men deze niet intrekken, dus rechtszekerheid primeert op wettigheid, BEHALVE als de EBR toch nog aangevochten kan worden bij de rechter of hij wordt al aangevochten bij de EBR, dan is het ook niet onlogisch dat ook het bestuur zelf nog tot intrekking kan overgaan. Maar als beroepstermijn is verlopen of beroep is nietig dan kan de EBR niet meer worden ingetrokken, dan is de EBR definitief geworden. (Dit is ongeacht of het om reglementaire of individuele EBR gaat. Intrekking is **ALTIJD zonder tijdsbeperking mogelijk** **indien**: -\> [Een norm het toelaat]. =\> Ook (burgerlijke) rechter kan intrekking bevelen op grond van art. 159 Gw. ##### Opheffing: **Individuele EBR** **Reglementaire EBR** --------------------- -------------------------------------------------------------------------- Zie intrekking. Steeds mogelijk, maar eventueel wel bepaalde vormvereisten noodzakelijk. Opheffing is minder verregaand en **geldt slechts voor de toekomst**. Alle rechten die de EBR al heeft gehad voor het verleden blijven dus altijd bestaan. =\> Voor de iEBR is de regelgeving exact hetzelfde als bij de intrekking. =\> Bij reglementaire EBR is opheffing STEEDS mogelijk, maar eventueel wel bepaalde vormvereisten noodzakelijk. #### 3. Schorsing of vernietiging door de toezichthoudende overheid of de bestuursrechter EBR kan ook ophouden te ontstaan omdat de bestuursrechter of toezichthoudende overheid de EBR schorst of vernietigt. Een schorsing betekent NIET het einde van de EBR op zich. MAAR bij een schorsing kan de overheid de EBR tijdelijk niet meer uitvoeren. Dit is uiteraard tijdelijk maar dit is wel het rechtsgevolg ervan. Pseudowetgeving --------------- = ook eenzijdig optreden van de overheid, maar in beginsel géén EBR = verzamelnaam voor **omzendbrieven**, beleidsregels, beleidskaders, richtlijnen, richtsnoeren, gedragscodes,... = instrument dat gebruikt wordt *tussen* besturen / personen *binnen* het bestuur (bv. minister -- ambtenaren) of dat besturen '*tot zichzelf* richten' Lijkt dus op wetgeving in de materiële zin van het woord, maar juridisch gezien gaat het **NIET om EBR of reglemente**n. Dit is toch het uitgangspunt. In sommige gevallen gaat de RS de pseudowetgeving toch gaan herkwalificeren naar een reglement. Maar de wetgever die pseudowetgeving uitbrengt heeft niet de intentie om reglementen op te stellen. =\> De titel verschilt hier vaak, men geeft dus verschillende benamingen aan deze pseudowetgeving. Al deze figuren hebben wel gemeen dat ze pseudowetgeving zijn. Dit wordt gebruikt tussen besturen, maar ook tussen personen met een bepaalde rol binnen hetzelfde bestuur! (typevb: richtsnoer of richtlijn van een minister gericht aan zijn ondergeschikte ambtenaren) MAAR bestuursorgaan kan ook de pseudowetgeving aan zichzelf richten. ### Bevoegdheid tot het opstellen van pseudowetgeving Bij reglementen geldt het legaliteitsbeginsel. Dit geldt NIET voor pseudowetgeving. ELK bestuur dat van de regelgever een discretionaire bevoegdheid heeft gekregen mag voor zichzelf of voor zijn ondergeschikten gedragsregels opstellen **met het oog op een consistente uitoefening van bevoegdheden**. Om dus de discretionaire bevoegdheid consistent te gaan uitoefenen en met het oog op het naleven van het gelijkheidsbeginsel. =\> Men mag die pseudowetgeving niet gaan toepassen alsof het regelgeving is! =\> Wanneer een lokaal bestuur een beslissing neemt in strijd met het algemeen belang dan kan de vlaamse regering deze vernietigen, in deze omstandigheid is de vlaamse overheid een toezichtsbestuur. Deze bevoegdheid is een vernietigingsbevoegdheid, is dus geen bevoegdheid om bevel te geven, geen bevoegdheid om beslsising te nemen in plaats van het bestuur. Dit is zo omdat de autonomie van de lokale besturen beschermd is. Precies omdat het principe in de relatie tussen regering en gemeente de autonomie het principe is, dan zegt de regelgeving dat het aan de vlaamse regering niet toekomt om via pseudowetgeving allerlei regels op te leggen. Toch zijn er vaak pseudowetgeving van de regering aan gemeentes. Dit moet echter gezien worden als een kader dat de minister zichzelf geeft, om te kunnen bepalen hoe hij zal omgaan met zijn toezichtsbevoegdheid op de gemeenten. Dit zijn veeleer regels die de ministers zichzelf gaat opgeven om zichzelf aan te geven hoe hij in vernietigingszaken zal handelen. =\> Rechtstreekse toewijzing van bevoegdheid: wanneer wetgever dit doet, dan betekent dat de specifieke ambtenaar ana wie dit gegeven wordt niet onder hiërarchische verhouding ten aanzien van de minister staat. De minsiter mag dus geen regels opleggen aan de ambtenaar in kwestie, ook niet via pseudowetgeving. =\> De regelgeving via pseudowetgeving aan lokale besturen is dus GEEN regel of bevel aan deze gemeente maar regels voor de overheid zelf! Tweede mogelijke bedoeling van pseudowetgeving: soms gaat bestuur een richtsnoer uitvaardigen **met het oog op interpretatie van regelgeving**! Ambtenaar is bv steeds hierarchisch ondergeschikt aan een hogere ambtenaar (vaak minister). Heel vaak komt het voor dat minister een omzendbrief aan ambtenaren richt, minister zegt hierin dan hoe die ambtenaren bepaalde wetgeving moeten interpreteren wanneer de ambtenaren deze gebruiken. -\> Deze interpretatie is steeds VOORLOPIG, deze kan namelijk later steeds overruled worden door een rechter!! Enkel wetgever kan een authentieke interpretatie geven, dit is de meest rechtszekere interpretatie die we hebben. ### Soorten omzendbrieven Onderscheid tussen 3 types omzendbrieven. (Term omzendbrief wordt hier nu gebruiken maar dit kan even goed gaan om een pseudowetgeving met een andere titel!) #### Interpretatieve omzendbrief =\> Uitlegging van regelgeving. =\> Gaat vaak uit van minister en is gericht aan hiërarchisch ondergeschikte ambtenaren of gedecentraliseerde besturen. In hoeverre zijn deze interpretatieve omzendbrieven bindend? =\> **BINDEND in relatie tussen ambtenaren en minister**. Ambtenaar is deontologisch VERPLICHT de interpretatie van de minister te volgen! Dit volgt uit de deontologische plicht die wij de **gehoorzaamheidsplicht** noemen. Deze plicht vloeit voort uit het feit dat tussen de ambtenaren en de minister een hiërarchisch verband bestaat. Indien de ambtenaar deze interpretatie niet volgt zal hij mogelijk een tuchtstraf krijgen. =\> **NIET BINDEND voor besturen**! Het bestuur kan de omzendbrief niet tegenwerpen tegen de bestuurden. In relatie tot de besturen is de omzendbrief niet bindend. Anderzijds kunnen we ons hierop ook niet beroepen! Bestuurden halen noch rechten noch plichten uit een dergelijke omzendbrief. =\> Omdat het voor besturen geen rechtsgevolgen genereert, is dit **GEEN EBR**. Je kan dit dus ook niet gaan aanvechten voor de bestuursrechter, met name de RvS. =\> Bestuurde kan niet argumenteren: individuele EBR is strijdig met interpretatieve omzendbrief, dus moet worden vernietigd -- put er rechten, noch plichten uit. ⇒ *Patere legem quam ipse fecisti* ≠ van toepassing. =\> Het adagium hierboven is hier dus NIET van toepassing! ('leef de regel na die je zelf hebt gemaakt' kan je dus niet opwerpen tegen een minister die een omzendbrief opmaakt voor interpretatie) #### Indicatieve omzendbrief Bestuur stelt voor zichzelf, voor zijn hiërarchisch ondergeschikte diensten of voor de diensten waarop het administratief toezicht uitoefent, richtlijnen vast die het zich voorneemt te volgen bij het uitoefenen van een **discretionaire bevoegdheid** in individuele gevallen. **Doel** = gelijke behandeling van gelijke gevallen -- eenheid, voorspelbaarheid, rechtszekerheid creëren in beleid. =\> Wij kunnen niet voorspellen hoe een bestuur zijn bevoegdheden zal uitvoeren. Het bestuur kan dan meer voorspelbaarheid creëeren door zo'n omzendbrief. Maar: **discretionaire bevoegdheid** is niet alleen een recht / privilege, maar ook een **plicht**. Dus: gedragsregels niet toepassen alsof het rechtsregels zijn. -\> Voorbeeld 1: [Deliberatierichtlijnen]. Het is vaak dat bepaalde besturen discretionaire bevoegdheden heeft. Het gebeurd dan wel eens dat bv een examencommissie voor zichzelf richtlijnen opstelt, bv dat we een student die nooit een tekort heeft behaald altijd geslaagd verklaren. Dit doet men om enig beleid in deze discretionaire bevoegdheid te maken. MAAR het feit dat men als bestuur dergelijke discretionaire bevoegdheid heeft dat men altijd bereid moet zijn om van de omzendbrief af te wijken! Dit MOET de examencommissie in dit voorbeeld kunnen doen. Want de discretionaire bevoegdheid is op zichzelf ook een PLICHT om in concrete gevallen te kunnen beslissen naar dit specifieke gevallen. De pseudowetgeving is nooit volledig bindend, want dan zou het bestuur een extra regelgeving gecreëerd hebben en die bevoegdheid heeft het bestuur niet. Als er dan afgeweken wordt van de omzendbrief dan zal moet dit steeds goed moeten MOTIVEREN. -\> Voorbeeld 2: [Boetekaders]. Steeds meer besturen zijn bevoegd om boetes op te leggen, bv de regulatoren in de nutssectoren. Zo'n bestuur dat over zo'n boetebevoegdheid beschikt, heeft vaak een heel ruime vork waarbinnen ze een boete kunnen opleggen. Dus een heel ruime discretionaire bevoegdheid, het gebeurd ook heir dan vaak dat er pseudowetgeving opgenomen wordt. (BV: het basisbedrag bij overtreding X is Y, Of men gaat de verzachtende omstandigheden waarmee rekening gehouden zal worden hierin op,...) DUS: **géén EBR**, kan niet worden aangevochten bij de RvS. =\> Bestuurde kan niet argumenteren: individuele EBR is strijdig met indicatieve omzendbrief, dus moet worden vernietigd -- put er rechten, noch plichten uit. ⇒ *Patere legem quam ipse fecisti* ≠ van toepassing. =\> Precies omdat de indicatieve omzendbrief niet bindend mag zijn, ontlenen wij hier als bestuurde opnieuw geen rechten of plichten uit! Dus ook dit kan niet aangevochten worden bij bestuursrechter (RvS). =\> Enige dat je zou kunnen proberen aan te vechten bij bestuursrechter is dat bestuur niet voldoende gemotiveerd heeft waarom er is afgeweken van een omzendbrief. MAAR: zomaar afwijken kan ook niet. Zie formelemotiveringsplicht (DEEL V): uitleggen *waarom men afwijkt*. = **'relatief bindende kracht**' (K. LEUS) =\> Een afwijking moet steeds ook goed GEMOTIVEERD worden door het bestuur. Vandaar heeft prof. Leus gesproken over de relatief bindende kracht van omzendbrieven. Je kan namelijk wel verlangen van het bestuur dat ze goed motiveren waarom ze afwijken van de omzendbrief ookal haal je er geen rechten en plichten uit. #### Verordenende omzendbrief Formuleert een nieuwe rechtsregel met het doel deze dwingend op te leggen aan de organen waartoe hij is gericht. = '**reglement in disguise'** Dus aanvechtbaar bij de RvS herkwalificatie naar **reglementaire EBR**. =\> De titel van dergelijk document zal 'omzendbrief,...' zijn. MAAR de rechter bekijkt dit document en zegt dat je wel de bedoeling kan hebben gehad om pseudowetgeving te maken, maar [het is zo dwingend geformuleerd dat men eigenlijk een reglement heeft willen opstellen]. =\> Reglement in disguise: dit doet men om op die manier aan de vormvereisten die een reglement moet voldoen te kunnen vermijden. Zo is er bijvoorbeeld een adviesplicht, dit duurt lang om advies te vragen,... =\> Vandaar hebben we in het verleden gezien dat ministers een pseudowetgeving uitvaardigen maar gaan toepassen alsof het een reglement is. =\> De RvS biedt hiertegen bescherming: RvS gaat de omzendbrief dan herkwalificeren naar een reglementaire EBR. **Voorwaarden** voor kwalificatie: -\> nieuwe regels toevoegen aan de bestaande; -\> intentie om regels verplichtend te stellen; -\> overheid beschikt over middelen om zelf handhaving af te dwingen. ! Zal vaak onwettig zijn omdat totstandkomingsvereisten reglement niet zijn gerespecteerd (bv. advies RvS). =\> Het gevolg van herkwalificatie naar EBR is dat je deze kan aanvechten! In 95% van de gevallen zal je beroep dan ook ontvankelijk of gegrond zijn. Want als bestuur moet je altijd een adviesverplichting voldoen, en dat is vaak niet gebeurd wanneer men een EBR heeft willen maskeren als pseudowetgeving. ### Bekendmaking en kennisgeving pseudowetgeving =\> Algemeen rechtsbeginsel dat ook uit art. 190 Gw. volgt is niet van toepassing op indicatieve en interpretatieve omzendbrieven. =\> Reglementaire omzendbrief moet worden bekendgemaakt. Let op: niet (behoorlijk) bekendmaken leidt niet tot onwettigheid! =\> EBR moeten gepubliceerd worden om verbindend en tegenstelbaar te worden. =\> De reglementaire omzendbrief MOET worden bekendgemaakt omdat het eigenlijk wel een reglementaire EBR is. Het contractuele spoor: de overeenkomst met het bestuur ------------------------------------------------------- Afbeelding met tekst, visitekaartje, schermopname, Lettertype Automatisch gegenereerde beschrijving --------------------------------------------------------------------------------------------------- Eenzijdig optreden van de overheid komt van de **toegewezen bevoegdheid**. Voor de EBR moet het bestuur ALTIJD kunnen verwijzen naar een grondslag in wetgeving op basis waarvan ze een EBR mag opstellen. Dit is NIET zo wanneer de overheid een contract wil sluiten! Dit komt omdat art. 5.40 BW bepaalt dat eenieder die daarvoor door de wet niet onbekwaam is verklaard contracten kan afsluiten. En die 'eenieder' interpreteert men als ook de overheid en de besturen die de principiele contractvrijheid genieten. **TWEEWEGENLEER**: keuze die de overheid heeft om in plaats van bevoegdheid van de wetgever gekregen te gebruiken in EBR, een contractuele weg te bewandelen. Deze leer komen we nog op terug in Deel 4, want deze geldt niet enkel voor het optreden van de overheid maar ook voor de vormgeving van de overheid. ### Tweewegenleer MAAR enkele **beperkingen** aan de principiele contractsvrijheid van de overheid. 1. Overheid mag hiermee geen algemene dwingende rechtsregels of algemene rechtsbeginselen schenden! 2. Overheid mag ook de bevoegdheden van andere overheid gaan miskennen. Je kan dus geen contract gaan sluiten over iets dat onder de bevoegdheid van een ander bestuur ligt. 3. Geen miskenning van de eigen bevoegdheden. Cursief want dit is in de praktijk de meest delicate voorwaarde. Omdat er recent een aantal arresten zijn geweest van de RvS waarin precies deze voorwaarde in het geding was. De RvS ging de beslissing in het contract heeft vernietigt door deze laatste voorwaarde. Derde voorwaarde is in de praktijk de meest delicate **afstand discretionaire bevoegdheid.** =\> Het gaat hier specifiek over miskenning van de eigen discretionaire bevoegdheid van een bestuur. We gaan op deze voorwaarde terugkomen. Maar hier al even kort. Een discretionaire bevoegdheid is ook een verplichting voor besturen, opdat men maatwerk kan leveren. Wetgever wilde namelijk dat bestuur in elk individueel geval tot de beste oplossing kan komen voor het algemeen belang. =\> Eigen aan recht ruimtelijke ordening in Vlaanderen: Hierin 2 belangrijke instrumenten, de planningen en de verordeningen (dit zijn EBR). Deze gaan vastleggen welke bestemming een bepaald gebied krijgt. Daarnaast heb je het vergunningsinstrumentarium, dit zijn individuele EBR. Nu deze overheid zal zowel wanneer het planningen maakt, als wanneer het vergunningen geeft, zal men rekening moeten houden met 'goede ruimtelijke ordening'. Als je een vergunning aanvraagt om een woning te bouwen, dan is de overheid verplicht deze te weigeren, wanneer deze strijdig is met een stedenbouwkundige verordening. (patere legem beginsel) =\> Als je vergunning al strijdig is met een stedenbouwkundige verordening dan kan deze vergunning dus nooit gegeven worden. Maar zelfs al is je vergunningsaanvraag in overeenstemming met alle mogelijke regels, dan nog ben je niet zeker dat je je vergunning kan krijgen. Omdat de vlaamse overheid bijkomend verplicht is de vergunning te weigeren wanneer deze in strijd is met de 'goede ruimtelijke ordening'. Dit is de meest omvangrijke discretionaire bevoegdheid die bestuur heeft in Vlaanderen. Dit is dus een verplichte toets aan de plaatselijke situatie die de besturen moeten doorlopen. De laatste jaren hebben we gezien dat gemeenten contracten gingen afsluiten met aannemers, waarbij de gemeenten zichzelf contractueel bonden om een vergunning te verlenen. In heel wat van deze gevallen zijn deze gemeenten teruggefloten door de RvS. Het bestuur mag de discretionaire bevoegdheid hierboven niet zomaar uitoefenen in een vacuum. Er zijn namelijk wat voorwaarden voor de tweewegenleer. =\> Men is dus verplicht de discretionaire bevoegdheden uit te oefenen en men mag dus deze discretionaire bevoegdheden pas uitoefenen wanneer de hele decretale procedure is doorlopen, namelijk het openbaar onderzoek en de adviezen ophalen. Bovendien zijn er enkele **GELDIGHEIDSVEREISTEN** aan de tweewegenleer gekoppeld: 1. [Bevoegde orgaan] 2. [Voorwerp mag niet buiten de handel zijn]. (Bv: goederen die behoren tot het openbaar domein, deze liggen in principe buiten de handel, dit moet vandaag wel sterk genuanceerd worden, met het nieuwe BW is de wetgever hierop namelijk wat teruggekomen, zie later) 3. [Rekening houden met gelijkheids- en transparantiebeginsel]. Overheid mag niet zomaar vrij haar contractspartner kiezen. (particulieren wel) In heel wat gevallen is de overheid gebonden door [gunningsprocedures] om te bepalen welke procedures de overheid moet doorlopen om haar contractspartner te kiezen. Er zijn heel wat contraten waarvoor we geen wetgeving hebben die gaat bepalen welke stappen doorlopen moeten worden voor de keuze van contractspartner door de overheid. Overheid zal ook in deze gevallen het gelijkheidsbeginsel moeten respecteren en ook enkele vereisten voldoen. (Dit is de leer van de schaarse publieke rechten) 4. [Eventueel bestuurlijk toezicht]: het kan zijn dat voor het afsluiten van bepaalde overeenkomsten de overheid eerst de goedkeuring nodig heeft van een andere overheid om een contract te kunnen sluiten. Dit is dan specifiek in wetgeving opgenomen. Er zijn nog steeds **2 discussies hangende over de tweewegenleer**. 1\) [Zijn BBB ook van toepassing bij uitvoeren en beëindigen van ovk's]. (Zie deel 5) 2\) [Kan overheid in algemeen belang een ovk eenzijdig wijzigen of beëindigen buiten het BW om.] Normaal strekt een overeenkomst partijen tot wet. Dit is het bindend zijn van de ovk in de relatie tussen contractspartijen. Geldt dit principe in dezelfde mate voor de overheid als voor particulieren of ondernemingen? Of moeten wij aan vaarden dat de overheid, omdat ze overheid is, wanneer het algemeen belang het noodzakelijk maakt, eenzijdig kan terugkomen op de ovk of deze ovk eenzijdig kan wijzigen. #### Contracten waarbij minstens één partij bestuur moet zijn vs

Samenvatting Bestuursrecht (3e Bach) PDF

Document Details

Tags

Related

Summary

Full Transcript

Upgrade to continue