Samenvatting FNP2 (excl. colleges) PDF

Thema 1 -- fundamenten van het strafrecht - College 1 -- psychische stoornis toerekeningsvatbaarheid & behandeling in het strafrecht - Werkcollege 1 -- fundamenten van strafrecht - [Waar moet aan zijn voldaan om tot een advies van ontoerekeningsvatbaarheid of verminderde toerekening...

Thema 1 -- fundamenten van het strafrecht - College 1 -- psychische stoornis toerekeningsvatbaarheid & behandeling in het strafrecht - Werkcollege 1 -- fundamenten van strafrecht - [Waar moet aan zijn voldaan om tot een advies van ontoerekeningsvatbaarheid of verminderde toerekeningsvatbaarheid te kunnen komen?] - 1.) **stoornis** (verstandelijke handicap, psychisch, psychogeriatrisch) ten tijde van het ten laste gelegde - het vermogen tot overleg (wilsvrijheid) opheft / beperkt - 2.) **doorwerking** (causaal verband -- geef vb. hoe dit terug te zien is in casus) - **concludeer** (ernst delict, psychische stoornis, herhaling voorkomen) -- keuzevrijheid verkleind tijdens delict - [Aan welke eisen moet worden voldaan om een TBS-maatregel te kunnen opleggen?] - Het delict moet zijn gepleegd **onder invloed** van een **psychische stoornis**. - ten minste twee deskundigenrapporten - Het gepleegde misdrijf heeft een **maximumstraf van 4 jaar of meer**. - **Gevaar criterium** - Er is sprake van een serieus gevaar voor de samenleving. - [De maatregel moet voldoen aan:] - **proportionaliteit** = in verhouding staan tot het delict - **subsidiariteit** = er moet geen minder ingrijpende maatregel mogelijk zijn - **doelmatigheid** = gericht op het behalen van vooraf gestelde doelen - H1 (Goethals) -- TBS; Niet langer behandelen dan noodzakelijk, niet korter dan nodig - [Vormen TBS] = - 1.) **klinisch gesloten** (dwangverpleging) - 2.) **voorwaardelijk ambulant** (onder voorwaarde mag client de kliniek verlaten -- geen direct gevaar en wil om voorwaarden na te leven) - *X.) Gemaximeerde TBS* = max. 4 jaar (delict zonder geweld; link delict & stoornis) - [Tweesporenstelsel] -- combinatievonnis mogelijk - 1.) **gevangenisstraf** = vergelding - **opsluiten** (bescherming maatschappij -- generale preventie) - 2.) **Maatregel** (TBS) = preventie van recidive (niet het genezen) -- **Behandelen** (specifieke preventie) - [Stepped care] = intensieve behandeling verlof resocialisatie - [Methoden om risicofactoren te identificeren en vast te stellen welke het meest van invloed zijn op het delict gedrag:] - Psychopathologische verschijnselen. - Psychosociale omstandigheden. - Bio-psychosociale risicofactoren - [Veiligheid van samenleving] -- verlof word drievoudig getoetst: - eerst door de **behandelaars** in de kliniek, daarna door; - een **onafhankelijke adviescommissie**, en tot slot door; - de **directie van Forensische Zorg** (DJI). - [Duur TBS] -- in het beginsel voor **onbepaalde tijd** (duur is gem. 8 jaar); uitzondering: - **Voorwaardelijk** (max. 9 jaar) -- open inrichting (verslavingskliniek), bij weigering kan alsnog dwangverpleging volgen - **Dwangverpleging voor niet-geweldsdelicten** -- max. 4 jaar (= onvoorwaardelijk) - H14 (Goethals) -- toerekeningsvatbaarheid - [Retrospectieve beoordeling] -- wees je hiervan bewust (delict is al gepleegd) - [Causale relatie en doorwerking] - **Gelijktijdigheidsverband** = psychische stoornis aanwezig ten tijde van delict - **Causale relatie** = relatie 'functiestoornis' en delict - **Betekenisverband** = hoeverre stoornis van betekenis was tijdens delict - Cognitief = functies gestoord - Voluntatief = vermogen tot gedragsregulatie aangedaan - Fenomenologisch = waardoor unieke persoon in specifieke situatie zo handelt - [Mate] = 3 puntenschaal -- maar kritiek: (1) **te weinig onderscheid** & (2) **ordinale schalen** - [Terminologie] = maak het 'advies'; benadrukt adviserende rol gedragsdeskundige - Nieuwe ontwikkeling = **geen uitspraken door gedragsdeskundige**; [alternatief]: - 1.) **juridische standaard** = helder / precies & gedragsdeskundige doen niet langer uitspraken over juridische begrippen - 2.) **functionele diagnostiek** = kwantificeren van invloed stoornis; [domeinen]: - **Cognitief** (verwerken van info) - **Affectief** (gevoelsleven) - **Conatief** (motivatie & gedrag) - alle 3 beoordeeld op mate van invloed op het ten laste gelegde -- 4 puntenschaal (geen, matige, sterke, zeer sterke invloed) - H11 (recht) -- de terbeschikkingstelling - [TBS met bevel tot verpleging] - Gedetineerde kan max. 1 jaar in PI geplaats worden (4 maanden; dan verlengen) als opname niet mogelijk is -- max. 4 jaar verpleging TBS (tenzij misdrijf rond integriteit van het lichaam) - bescherming van samenleving tegen onaanvaardbare recidiverisico's - [TBS met voorwaarden] -- ter veiligheid van andere (artikel 38); hebt bereidverklaring van gedetineerde nodig (max. 9 jaar -- initieel 2 jaar en dan 1 of 2 jaar verlenging) - kan in combi met gevangenisstraf (max. 5 jaar) - **BVT** (beginselenwet verpleging terbeschikkinggestelden) + **RVT** (regelement verpleging terbeschikkinggestelden) = [interne rechtspositie van tbs'er met dwangverpleging] - [BVT balans tussen] = Beveiliging, verminderen recidiverisico, eerbiediging rechtspositie - **Wetboek van Sv.** = [externe rechtpositie van tbs'er met dwangverpleging] - voorschriften voor de verlening van de tbs - voorwaardelijke beëindiging van de verpleging - omzetting van een tbs met voorwaarden in een tbs met bevel tot verpleging - **Artikel 37** -- rapportage & advisering door gedragsdeskundige; rechter kan bij weigering toch TBS opleggen (op basis van bv. oude gegevens bij HA of psycholoog van vroeger) - H12 (recht) -- de ten uitvoering van de maatregel TBS - [Voor jaren '70] vooral gericht op [veranderen persoonlijkheid] nu op **ontwikkelen** en **verminderen van recidive gevaar** - [Wet wijziging 1988] -- (1) **proportionaliteit** (max. 4 jaar TBS bij dwangverpleging) en (2) **versterken rechtspositie** (wet BVT) - [Capaciteit 1994] behandeling nu ook in FPK's; meer uitstroom naar instellingen in algemene GGZ (door lange straf nam mensen af; werkte niet meer mee aan rapportage) - [Gemiddelde verblijfsduur van TBS'ers in de kliniek nam toe in 2006] gevolg was invoering van strengere verlofeisen (AVT) -- omgekeerde van wat we wilde (verkorten) - 50% = geweldsmisdrijf + 30% = allochtoon; TBS'ers vallen minder vaak in herhaling Thema 2 -- neurolaw - College 2 -- neurolaw - **Herziening** = vrije wil, gevangenisomgeving, adolescentenstrafrecht - **Assessment** = diagnostiek & risicotaxatie; mogelijk ook geheugen- & leugendetectie - [Europees verdrag voor de rechten van de mens (EVRM] - Artikel 6 -- recht op eerlijk proces (nemo tenetur beginsel = zwijgrecht) - Wilsonafhankelijk materiaal (wel dwang) - Material-based = bestaat altijd (hersen scans) - Wilsafhankelijk materiaal (geen dwang) - Means-based = niet scans krijgen als persoon niet wilt - Artikel 8 (privacy) -- eerbiediging ban privé leven - Artikel 9 -- vrijheid van gedachte - Artikel 10 -- vrijheid van meningsuiting - **Interventie** = neuro-interventies in het strafrecht - 1.) voedingssupplementen = verminderd antisociaal gedrag & incidenten in gevangenis - 2.) medicatie = disbalans opheffen - 3.) neurostimulatie = tDCS, TMS, DBS (closed-loop voor seks offenders) - [Europees verdrag voor de rechten van de mens (EVRM] - Artikel 3 -- folterverbod (martelen, vernederen, etc.) - Artikel 5 -- recht op vrijheid en veiligheid - Artikel 8 (autonomie) -- eerbiediging ban privé leven - Artikel 9 -- vrijheid van gedachte Thema 3 -- behandeling van jonge delinquenten en jeugdrecht - College 3 -- jeugdrecht - College 4 -- behandeling jeugd - Werkcollege 2 -- behandeling van jonge delinquenten en jeugdrecht - [Hoofdstraffen jeugdrecht] = (1) **geld**, (2) **taakstraf**, (3) **detentie** - [Factoren die rol spelen in vaststellen of jeugdige onder 18 jaar door het jeugdrecht of commune strafrecht (ASR) veroordeeld word] - **Ernst van feit** -- geldt niet bij ASR (altijd bij hoofd mep) - **Omstandigheden** - **Persoonlijkheid dader** - [Voorwaarden PIJ-maatregel] -- max. 7 jaar (ontwikkelingsstoornis of psychisch) - **Misdrijfcriteria** -- min. 4 jaar straf - **Gevaarscriteria** -- voor maatschappij - **Hulpverleningscriterium** -- voor meest gunstige ontwikkeling verdachte - [Interventie good lives model] (GLM) -- richt zich of **sterke eigenschappen** persoon - Intern (capaciteiten) & extern (mogelijkheden in omgeving) - Focus op positieve met doel behandelmotivatie te vergroten - [Extra] -- **moord** (=voorbedachtenrade) vs. **doodslag** (=impulsief) - H3 (Goethals) -- Onderzoek en rapportage pro Justitia van jongeren - [NIFP] = advisering, bemiddeling, kwaliteitsborging - **Deskundigenregister** (NRGD) + **wet deskundigen in strafzaken** - ASR (adolescentiestrafrecht) = 18-23 jaar - [Diagnostiek jeugdige] = enkelvoudig niet mogelijk; verschillende informanten - **Context** + **ontwikkeling belangrijk** - [Problematische domeinwissel] -- **geneeskunde** (Multi conditionele oorzaken) vs. **juridisch** (causaliteit en eenduidigheid); lopen mogelijk langs elkaar heen - [Indicatie PJR] -- aanvraag via (1) **rechter** of (2) **OvJ** - First offenders + redelijk functioneren = niet onderzoek - Alleenpleger + geweldsdelict met psychosociale problemen = wel - [Onderdelen PJR] = (1) onderzoeksopzet, (2) (hetero)anamnese & psychiatrisch onderzoek, (3) differentiaaldiagnostiek & forensisch psychiatrische beschouwing - [SAVRY] = risicotaxatie jongeren (12-18 jaar) met geweldsdelicten (RAP kan ook) - [Weigeren mag] -- **rapporten kan wel als**: (1) moet wel poging zijn geweest en (2) er is schriftelijk materiaal aanwezig over de jongere - Weigerrapport -- niet voldaan aan voorwaarden - Rapporteren -- wel gezien of voldaan aan voorwaarden - Grondregel niet rapporteren zonder zelf onderzoek te hebben gedaan - [Ernstig geweldsdelict en weigeren] -- kan je **observatieonderzoek** (Teylingereind) - [Ontkennen reden] = ontkennen, onwetend, psychisch, paranoïde - onderzoeker dient niet aan waarheidsvinding te doen -- respecteer het - [Kwaliteitseisen PJR] = (1) **structurele**-, (2) **procesmatige**-, (3) **uitkomstfactoren** - Evaluatiestandaard = **STER** (goede inter-beoordelaarsbetrouwbaarheid & constructvaliditeit) - [Eisen rapporteur] = (1) forensisch vakbekwaam, (2) onpartijdig / onafhankelijk, (3) geen persoonlijke relatie met betrokkene, (4) behandelaar & rapporteur werken niet samen - H27 (Goethals) -- Behandeling van gedragsgestoorde kinderen, jongeren, en jongvolwassenen - [Behandeling gericht op] = **verminderen risicofactoren** + **versterken beschermende factoren**; voorkom recidive en creëer gunstige omstandigheden voor ontwikkeling - [Hoogste prevalentie] = **disruptieve gedragsstoornissen** (ODD en CD) - [Maatschappij invloed op jongeren] -- correlatie **antisociaal gedrag** en **SES**, **jeugdbuurt met criminaliteit** - Vroege systematische opvoedingshulp is erg belangrijk **(Basis programma Triple P, Positive Parenting Program)** - [Preventie best resultaat] = **ouderprogramma** + **interventies** gericht op ontwikkeling van sociale, emotionele & cognitieve vaardigheden van de jongere. - [Interventie] -- **contextuele**, **individuele**, en (in extreme gevallen) **farmacologische** - **RNR** = (1) risk, (2) need (= dynamische factoren), (3) responsitivity (sluit aan bij karakteristieken van jongere) - **Behandelmotivatie** -- mogelijk tegenslag / terugval (stadium 1 of 2) - Stadium 1 (voorbeschouwing) -- problemen geheel ontkennen - Stadium 2 (overpeinzing) -- problemen een beetje erkennen - Stadium 3 (voorbereiding van beslissing) -- nadenken over problemen - Stadium 4 (actieve verandering) -- aan de slag met problemen - Stadium 5 (consolideren/stabilisatie) -- verandering leren vasthouden - [Basismethodiek] - [Sociaal competentiemodel] -- probleemgedrag is uiting van onvermogen - **Taken verlichten** (structuur) + **vaardigheden vergroten** - [Doel] = evenwicht tussen competenties en taken herstellen - [EQUIP] -- leren verantwoordelijkheid te nemen voor eigen denken en doen - [Doel] = motiveren ('equiperen') om elkaar te helpen en van elkaar te leren - [TOPs!] (NL) -- meer aandacht voor **ouderparticipatie** en **systeemgericht** - [YOUTURN] -- uitbreiding EQUIP; basis methodiek binnen JJI's; [doel]: - Vaardiger worden in zelfstandig leven - Beter met moeilijke beslismomenten omgaan - Gemotiveerd raken voor gedragsinterventies - [Nonviolent resistance] -- agressief en oppositioneel gedrag voorkomen - Aanname dat ouders tot meer in staat zijn dan hulpverleners zelf - [Contextuele interventies ] - [Systeemtherapie] -- bij ernstige delict gedrag; trainen van jongere en ouders - **FFT** (functional family therapy) -- positief beinvloeden van onderlinge gezinsrelaties + verminderen van gedragsproblemen jongere; [fases:] - 1.) verbindings- en motiveringsfase = gezinsleden omschreven problemen herdefiniëren als gezamenlijk gezinsprobleem. - 2.) gedragsveranderingsfase = risicofactoren in kaart gebracht en een stappenplan voor verandering opgezet. - 3.) generaliseren van de behaalde resultaten buiten het gezin centraal - **MST** (multisystematic therapy) -- intensief / ambulant behandelen jongeren met antisociaal en delinquent gedrag (uithuisplaatsing dreigt) - Gericht op risicofactoren probleemgedag -- antisociaal verminderen; [stappen:] - 1.) Probleemgedrag van de jongere omschreven - 2.) in standhoudende factoren in kaart gebracht - 3.) Belemmeringen voor wegnemen in kaart gebracht - 4.) Aandacht voor sterke eigenschappen jongere en gezin - 5.) Opstellen hypothese en tussendoelen - 6.) gezin zelf toekomstige problemen oplossen - **MTFC** (multidimensional treatment foster care) -- (foster) gezin trainen in opvoedingsvaardigheden + antisociaal gedrag verminderen jongere - **MDFT** (multidimensional family therapy) -- gebruikt in de verslavingszorg om middelengebruik te verminderen (mbv CGT + gezinsbehandeling) - [Individuele interventies] - **CGT** -- afgestemd op probleemgedrag - **Farmacologische behandeling** -- op dit moment geen officiële behandeling - [Atypische antipsychotica] effect op agressiviteit en impulsiviteit - [Thymoregulatoren] stemmingswisselingen of bipolaire stoornissen - [Psychostimulantia] gedragsstoornissen of ADHD - H14 (rechten) -- kinder- en jeugdrecht - [De kinderwetten] - 1.) **burgerlijke kinderwet** - 2.) **straf wettelijke kinderwet** -- in wetboek strafrecht (Sr) en strafvordering (Sv) - 16-17 jaar kan bij uitzondering het meerderjarigenstrafrecht worden toegepast (artikel 77b Sr) - [PIJ-maatregel] (artikel 77s Sr) --strafbaar feit + gebrekkige ontwikkeling of psychische stoornis op moment van het plegen van strafbare feit. - Verlenging kan worden overwogen wanneer de problematiek van de jongere nog niet voldoende is aangepakt - [GBM] (gedragsbeïnvloedende maatregel; artikel 77w Sr) -- geen vrijheidsbeneming (voor veelplegers en hardnekkige jongeren) - [HALT] (het alternatief) -- bij niet al te ernstige misdrijven; project van max. 20 uur - 3.) **kinderbeginselen wet** - **IVRK** (Internationaal verdrag inzake de rechten van het kind) -- [3 groepen]: - 1.) **protection rights** = beschermen het kind tegen bedreigingen - 2.) **provision rights** = recht op voorzieningen - 3.) **participation rights** = recht om gehoord te worden, onder meer in juridische procedures, en het recht op vrijheid van meningsuiting - [Artikel 40] = bij strafbaar feit heeft kind recht op een eerlijk proces + pedagogische bejegening (gericht ontwikkeling en re-integratie in samenleving) - [Artikel 37b] = vrijheidsbeneming uiterste maatregel + kortst mogelijke duur - [Wmo 2015] (wet maatschappelijke ondersteuning) -- gemeenten verantwoordelijk voor jeugdhulp - [Wzd] (wet zorg en dwang) = zorg psychogeriatrische of verstandelijke beperking - [Wvggz] (wet verplichte geestelijke gezondheidszorg) = rechten mensen psychische aandoening met verplichte zorg - [Artikel 1.1 jeugdwet] = '**jeugdigen'**, niet alleen minderjarige, maar ook 18+ onder bepaalde omstandigheden - [Jeugdhulp] -- toestemming = jonger dan 12 (ouders), 12-16 (ouders en kind), 16+ (kind) - 1.) ondersteuning / bieden van hulp en zorg - 2.) bevorderen deelname maatschappij / zelfstandig functioneren - 3.) overnemen persoonlijke verzorging bij te kort aan zelfredzaamheid door beperking - [Een uithuisplaatsing in een accommodatie voor gesloten jeugdhulp] **Artikel 6.1.2.** (Een kinderrechter kan een machtiging verlenen -- indien noodzakelijk acht) - [Uitzondering jeugdige strafproces] = (1) verplicht verschijnen, (2) raadsman, (3) achter gesloten deuren, (4) inlichtingen ingewonnen over jeugdige - [Internationale invloed] = (1) medisch onderzoek, (2) bijstand ouders, (3) info over rechten - [Sinds 2010 is scheiding] - **Civielrechtelijk** = gesloten jeugdzorg / jeugdhulp - **Strafrechtelijk** = JJI(vallen onder BJJ = beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen) - Voor beroep is er de RSJ (beroepscommissie van de raad voor strafrechtstoepassing en jeugdbescherming) - H15 (rechten) -- kinder- en jeugdpsychiatrische aspecten in het Nederlandse recht - [Trent] = daling jongeren in JJI, stijging recidive, plegen eerste delict op jongere leeftijd - [Prevalentie] -- **puberteit** (**jongens** = externaliserend = hyperactief) vs. **adolescentie** (**meisjes** = internaliserend: depri / angst) - 8% heeft 1+ stoornis -- gaan gepaard met verslaving en depressie (zelfmoord) - [Groepen stoornissen in jeugdige] - **Disruptieve impulsbeheersing** -- oppositie-opstandige en normoverschrijdend - kille emotieloze trekken (cu-traits) -- aan- of afwezigheid van beperkte prosociale emoties - **Ontwikkelingsstoornissen** -- autisme en ADHD - **Internaliserende (emotionele) stoornissen** -- angst- en stemmingsstoornissen - **Psychosen** -- zeldzaam - [Jongeren opgepakt] = melding bij **kinderbescherming** strafrechtstoepassing en jeugdbescherming (**RSJ**) geeft binnen 24 uur advies bij [hechtenis] - **Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen (LIJ)** -- instrument helpt bij het bepalen of interventies nodig zijn bij [voorlopig hechtenis] - [PJR] = advies - [ForCA] (forensisch consortium adolescenten) -- observatie jongeren 12-23 jaar verdacht van ernstige strafbare feiten + weigeren medewerking - [NIFP] -- coördineert deskundige en stelt kwaliteitseisen (NRGD) - [Speciale rapportages] -- (1) seksueel misbruik, (2) groepsverkrachting, (3) LVB met seksueel grensoverschrijdend gedrag - [Civielrechtelijke rapportage] -- speciale aandacht bij mishandeling (Veilig Thuis) - [Adviesgesprek] -- vormgeven van hulpverleningsproces en behandeling - Samenvatting van problematiek en diagnose; - Type hulpverlening dat nodig is en de verwachte duur; - Toetsing van haalbaarheid en geschiktheid van de behandeling; - Resultaten van eventuele risicotaxaties - [JJI functies] = (1) preventieve hechtenis, (2) uitzitten straf, (3) behandeling - Verschuiving geweest van jongeren in JJI naar [civiele gesloten jeugdzorgvoorzieningen] (bv. JeugdzorgPlus); maar proberen zoveel mogelijk ambulant te doen (residentiële opnames zoveel mogelijk te verkorten/vermijden) - Alternatieven voor [residentiele voorzieningen] -- **Kleinschalige Forensische Voorziening** (KV; nacht- of gefaseerde detentie) of **FACT-teams** (Flexible Assertive Community Treatment; ambulante teams) - [Behandelingen] -- op basis van **risicofactoren** en **beschermende factoren** - **CGT** (agressie), **EMDR** (trauma), **schematherapie** (persoonlijkheidsproblemen -- voor complexe problematiek) Thema 4 -- Specifieke vormen van delinquent gedrag - College 5 -- vrouwen in forensische setting - College 6 -- brandstichting en impulscontrole - Pyromanie = drangstoornis & impulsbeheersingsstoornis - ≠ brandstichting - Verhoogde kans op tbs-oplegging - College 7 -- seksuele stoornissen - Werkcollege 3 -- specifieke vormen van delinquent gedrag - [Subgroepen brandstichters en kenmerken] - 1.) Vandalen -- verveling, roekeloos, groepsverband - 2.) Gestoorde brandstichters -- vanuit stoornis / drang - 3.) Relationele brandstichters -- wraak / boodschap overbrengen - 4.) Opportunistische brandstichters -- als middel (diefstal / moord) - 5.) Zuchtige brandstichters -- genieten van vuur (spanning / aandacht) - [Brandstichting in ogen van de wet] -- artikel 157 Sr (opzettelijk brandstichting/ontploffing) - 1.) gemeen gevaar voor goederen te duchten - 2.) (levens)gevaar voor zwaar lichamelijk letsel te duchten - 3.) levensgevaar te duchten en verwezenlijkt - [Behandelingen voor brandstichters] - 1.) CGT - 2.) Voorlichten over gevaren van / omgaan met vuur - 3.) Sociale vaardigheidstraining - 4.) Gedragstherapeutische interventies - 5.) Farmacotherapie - H5 (Goethals) -- agressie in forensische psychiatrische instellingen - [Impact] = (1) **veiligheid** en (2) **kwaliteit zorg** - [Factoren voor agressie op omgevingsniveau] -- (1) **overprikkeling** en (2) **gebrek privacy** (bewegingsbeperkingen) - [Meten agressie] - **Zelfrapportage** = subjectief, simpel, afhankelijk van eerlijkheid + zelfbewustzijn - **Observatieschalen** (SOAS-R) = registratie incidenten; gedetailleerd + kost tijd - **Periodieke methoden** (SPA-S) = wekelijks totaalbeeld van agressie - combi incident-gebaseerde + periodieke observatiemethode = [volledig beeld van agressie patroon] - [ERM] (early recognition method) -- voorkomen van escalaties door het herkennen van waarschuwingssignalen - [Werk samen met PT] -- **signaleringsplan** (stabiel, ontregeld, crisis) - samenwerking essentieel - H6 (Goethals) -- meisjes en vrouwen in de forensische psychiatrie - [minderheid] (wel groeiend) - (1) **veranderende sociale normen**, (2**) betere opsporing**, (3) **strengere definitie geweld** - [gewelddadige delicten] -- reactief / relationeel (minder instrumenteel) - **Wraak, jaloezie, zelfverdediging** (mannen = vaker statusgericht) - [Ontwikkelpaden] = (1) **jong moeder + trauma** (+ internaliserende problemen) en (2) **seksueel misbruik** (2-4x vaker bij meisjes dan jongens) - [Recidive] -- (1) **lager dan mannen** (vanwege minder antisociale kenmerken), (2) **hogere mortaliteit** & **lange zorgbehoefte**, (3) **borderline** (vs. antisociaal bij mannen) **/ verslaving / zelfbeschadiging** - [Risicotaxatie] - SAVRY en HCR-20 -- **minder geschikt voor vrouwen** - Lage scores bij vrouwen op psychopathie -- pas interpretatie / criteria aan - EARL-21G (meisjes) en FAM (vrouwen) -- **specifiek voor vrouwen** - [Beschermende factoren] (SAPROF-YV) = (1) **sociale steun**, (2) **religie**, (3) **positieve doelen** - [Behandeling gericht op] -- (1) **zelfbeeld**, (2) **weerbaarheid**, (3) **trauma** (bij ernstige gescheiden behandelen) - H7 (Goethals) -- adolescenten die seksueel geweld plegen - [Diverse groepen] plegen seksueel geweld - [Adolescenten] plegen 25% van al het seksueel geweld - [Classificatie] -- **generalisten** (plegen ook andere misdrijven) vs. **specialisten** - [Psychopathologie] -- **internaliserend**, **externaliserend**, **geen pyschopathologie** (niet altijd bepalende factor) - [Ontwikkeling] -- **adolescentiegebonden** (stopt daarna) vs. **chronische daders** - [Recidive] -- **seksueel laag** (12%) vs. **algemeen crimineel hoog** (73%) - [Persoonlijk leed] = **psychische stoornis** of **sociale problemen** - [Maatschappelijk leed] = **stigma**, **relatieschade**, **kosten** - [Complexe combinatie factoren] - **Neuropsychologisch** -- cognitief + emotionele controle - **Ecologisch** -- sociale + culturele omgeving - **Ontwikkelingsgerelateerd** -- adolescentie is kritieke levensfase (andere oorzaak van seksueel geweld dan volwassenen) - [Interventies] -- individuele aanpak door heterogeniteit van daders - Beperkte validatie voor **vrouwelijke adolescenten** - **RNR** -- interventie moet aansluiten bij (1) [leerstijl] en (2) [motivatie] dader - 1.) risk -- focus op medium/hoge risicovolle daders - 2.) need -- behandel risicofactoren (antisociaal attitudes, familieproblemen, impulscontrole) - 3.) responsivity -- afstemming op motivatie + leerstijl + context - [Risicotaxatie] = **J-SOAP** (juvenile sex offender assessment protocol) - [Therapie] -- (1) **emotieregulatie en gezonde seksualiteit** + (2) **sociale vaardigheden** - [Multisysteemtherapie] -- integreert invloeden gezin + vrienden + school - [Behandeling] - **Psychiatrische stoornissen** -- behandel angst + trauma + hyperseksualiteit - **Antisociaal** -- bevorder pro-sociaal gedrag + agressieregulatie + impulscontrole - [COSA] (monitoringssystemen) -- vermindert recidive; ondersteuning + toezicht - effectiviteit = [CGT] vermindert recidive (vooral bij adolescenten) - H8 (Goethals) -- pedofilie, pedoseksualiteit en andere parafilieën - [Parafilieën] = afwijkende seksuele voorkeuren / gedragingen (niet per se strafbaar -- min. 6 maanden) - **Activiteitenvoorkeur** - 1.) [hands-off -- verkeringstoornissen] (voyeurisme, exhibitionisme, frotteurisme) - 2.) [hands-on -- algolagnistische stoornissen] (masochisme / sadisme) - **Doelvoorkeur** -- pedofilie, fetisjisme, transvestie - **mannen** (visueel georiënteerd) vs. **vrouwen** (relationele fantasieën) - [Pedofilie] = seksueel opgewonden van kinderen t/m 12 jaar ([hebefilie] = pubers) - [Stoornis] = wanneer (1) **verlangens geuit worden**, (2) **lijden veroorzaken** of (3) **sociaal functioneren beïnvloeden** - [Oorzaken] = (1) **vroege blootstelling porno** of (2) **misbruikervaringen** - [Vrouwelijke plegers (5%) reden] -- PTSS, eigen misbruik/verwaarlozing, borderline - **Piramidemodel** - 1.) abstinentie -- pedofiele gevoelens die [geen misbruik] begaan - 2.) personen met [risico om te handelen ] - 3.) personen die [misbruik hebben gepleegd] maar [niet bekend bij justitie] - 4.) plegers die [wel bekend zijn] en [behandeld kunnen worden] - [Behandeling] -- focus op (1) **seksuele verlangen** en (2) **zelfregulatie** - [Therapie] = (1) **CGT** of (2) **farmacologisch** (SSRI, antiandrogenen, hormonale behandeling) - [Preventie] -- **bescherm kinderen** + **begeleidt plegers** - **Pedofilie** (gedachten) vs. **pedoseksualiteit** (handelen) -- differentiatie van gedachten en daden - H15 (Goethals) -- relevante psychische stoornissen in de strafrechtspleging - **Ontwikkelingsachterstanden** (tijdelijk) vs. **ziekelijke stoornissen** (chronisch) - [Legaliteitsbeginsel] = of handelingen strafbaar zijn - **[Psychotische stoornissen]** (MMD) = (1) **schizofrenie** en (2) **gewelddadig gedrag** - [Middelenmisbruik] -- verhoogd risico op (gewelddadig) gedrag - [Subgroepen MMD] -- (1) **vroege starters** (eerste veroordeling voor 18 jaar; plegen delict voor psychiatrische symptomen) en (2) **late starters** (vice versa) - [Fenotypen schizofrenie] -- (1) **gedragsstoornis (**antisociaal + agressief), (2) **geen** **gedragsstoornis** (agressief), (3) **na** **ziektejaren ernstig fysiek agressief delict** - **[ASS op volwassen leeftijd ]** - [Co-morbiditeit] -- **angst** (75%), **ADHD** (65%), **OCD**, **middelen**, **stemmings** - [Type delicten] = (1) **eenmalig 'bizar' delict**, (2) **heftige woede-uitbarstingen**, (3) **delict voortkomend uit starre** + **onredelijke opstelling**, (4) **seksueel delict** - [Oorsprong van delinquent gedrag] - 1.) **tekortkomingen ToM** -- egocentrisch - 2.) **Sociale wederkerigheid** -- leiden tot seksuele delicten - 3.) **beperkte / repetitieve interesses** -- bizar delict zonder logisch motief - 4.) **wraak door pesten** / **gevoeligheid voor uitbuiting** / **gedwongen deelname criminele activiteiten** -- extreem gewelddadige delicten - **[Kleptopmanie]** (stelen) -- **impulsstoornis** / **dwang** zonder materiele behoefte - [Kenmerken] = **tijdens** gevoelens van (1) lust, (2) voldoening, (3) opluchting - **vooraf** = spanning - [Co-morbiditeit] = (1) **antisociaal**, (2) **borderline**, (3) **psychotisch**, (4) **dissociatief**, (5) **ADHD** - **[Pyromanie]** -- impuls (herhaaldelijk zonder financieel motief; [exclusie] = wraak) - Zelfde kenmerken als kleptomanie - **[Pseudologia fantastic]** -- fantastische leugens ontwikkeld in complexe systemen van misleiding of bedrog; [Kenmerken] - 1.) **uitgebreide fantasieën** - 2.) inhoud en uitgebreidheid van leugens **disproportioneel** ten opzichte van persoonlijk voordeel - 3.) **nieuwe / valse identiteit** - 4.) **ingehaald door eigen fantasieën** -- gaan eigen leven leiden waar pt in gaat geloven - 5.) **liegen is centraal / persisterend in leven van pt** -- mythologie verdringt geldige herinneringen - [Forensische context] -- (1) **fraudeurs** en (2) **valse beschuldigingen** - leugens voor aandacht en vergroten belang -- niet om gedrag goed te praten - [Typologie van pathologische leugenaars] - 1.) **professionele imitator** -- bv. dokter - 2.) **zwendelaar** -- bv. rijke zakenman - 3.) **diep verontwaardigde vrouw** -- beweert slachtoffer van aanranding - 4.) **biechtvader** -- beweert ernstig delict te hebben gepleegd - ( 5.) gewone fantast -- zinloze sterke verhalen over alledaagse dingen ) - **[Munschausen-by-Proxy syndroom]** -- [Kenmerken] - 1.) **misleidende klachten bij andere** (vaak kind door geïsoleerde moeder voor persoonlijke aandacht) - 2.) **presenteer slachtoffer als ziek tegenover andere** - 3.) **evident misleidend gedrag** (mogelijk zonder externe beloning) - 4.) **niet verklaarbaar door andere stoornis** - [behandeling] = lastig door ontkenning dader - **[Extended suicide]** -- ouder neemt kind mee in zelfdoding - [Motivatie] -- pseudo-altruïstisch / symbolisch; ouder gelooft dat niemand anders goed voor het kind kan zorgen - [Doorwerking van psychische stoornis] -- hoe beïnvloed stoornis de keuzevrijheid - **Differentiatie** -- psychose [ten tijde] van delict vs. reactieve psychose [na delict] Thema 5 -- zorg in de forensische GGZ en detentie - College 8 -- behandeling forensische GGZ - Werkcollege 4 -- zorg in de forensische GGZ en detentie - [Statische factoren] -- niet behandelbaar (etniciteit, gender, etc.) - [Dynamische factoren] -- focus van behandeling - H26 (Goethals) -- Psychiatrische stoornissen en detentie -- 50-90% van gedetineerde - **equivalentieprincipe** = zo veel mogelijk zelfde als zorg buiten detentie - [Verschil zorgaanbod binnen vs. buiten de gevangenis] - **Binnen** = (1) verblijf onvrijwillig -- en gericht op straf; niet zorg, (2) gericht op recidive, (3) [normatieve zorgbehoefte] (zorgprofessional; kan niet weigeren) - **Buiten** = (1) vrijwillige opname -- gericht op zorg, (2) gericht op stoornis, (3) [subjectieve zorgbehoefte] (pt heeft zelf behoefte aan zorg) - [Psychotisch] (4%; bv schizofrenie) - **Behandeling** = (1) relatieve veiligheid, (2) structuur, (3) dagelijkse verzorging, (4) beperk middelengebruik, (5) toegang tot psychiatrische zorg - [Stemmings -- Depressief] (11%), [Angst] (10-20%) - **Behandeling** = (1) CGT, (2) mindfulness, (3) lichaamsbeweging, (4) SSRI's) - [Middelen] (70%) -- [Alcohol] (24%) - **Behandeling** = (1) CGT (+ contingency management), (2) methadon, (3) adequaat therapeutisch klimaat - [ADHD] (25%) - **Behandeling** = (1) medicatie + (2) ondersteunende / motivatieversterkende zorg - [Persoonlijkheids] (65%) -- [Antisociaal] (45%) - **Behandeling** = (1) criminogene factoren (i.p.v. persoonlijkheidsproblematiek, (2) speciale programma's - [Vrouwen] = borderline dialectische gedragstherapie - [Intellectuele disfuncties] (0,5-1,5%) -- LVB - **Behandeling** = (1) specifieke behandelaanpak + (2) aangepaste detentieomgeving - [ASS ] - **Behandeling** = (1) goede screening, (2) leefomstandigheden afstemmen op mentale + sociale handicaps - **Penitentiaire psychiatrische zorg** = te kort bevonden door RSJ positieve vooruitgang; [knel- en verbeterpunten] - 1.) vereenvoudigen en versnellen toewijzing zorg - 2.) verstevigen zorgmilieu op EZV (extra zorg voorzieningen) - [Proces penitentiaire psychiatrische zorg] - 1.) Binnenkomst PI / hulpvraag -- **binnen 24 uur verpleegkundige intake** - 2.) **PMO (Psychisch medisch overleg)** -- wekelijks overleg tussen (1) psycholoog, (2) verpleegkundige, (3) psychiater, (4) HA / inrichting arts - 3.) **multidisciplinair overleg** -- als zorg vanuit PMO onvoldoende is - [EZV] = kleinere groepen met meer structuur / bescherming - [PPC] = gespecialiseerde zorg; 24-uurs psychiatrische zorg - 4.) **Externe zorgprofessionals** -- langdurige / specifieke behandeling - H4 (rechten) -- de wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvgg) - Vervanger van de **wet BPOZ** (bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) - **+ Wfz** (wet forensische zorg) -- strafrechter kan in kader van strafzaak een civielrechtelijke machtiging opleggen (naast of i.p.v. straf); - dus als er een psychische stoornis is kan met wet **Wzd** een behandeling opgelegd worden & in **Wvgg** [verplichte zorg in geval van crisis] - Uitgangspunt = zorg staat centraal + eerste instantie ambulant - Rekening houden met wensen / voorkeuren van de betrokkene - Naasten moet betrokken blijven - Deelname van betrokkene aan maatschappij - Herstel van fysieke gezondheid - [Zorgmachtiging] - **Aanvraag** -- via familie bij gemeente of zorgaanbieder - OvJ vraagt geneesheer-directeur (wijst zorgverantwoordelijke aan -- GGZ psycholoog of psychiater) - **Criteria** - 1.) [psychische stoornis] -- geen wettelijk begrip - 2.) [ernstig nadeel] -- door gedrag vanuit stoornis - 3.) [causaal verband] -- tussen psychische stoornis en ernstig nadeel - 2.) [geen alternatieve zorg mogelijk] - 3.) [verzet tegen andere vormen van zorg] - Rechter stelt psychische stoornis o.b.v. = (1) **medische verklaring** + (2) **zorgplan** - **Zelfbindingsverklaring** -- betrokkene wilt zelf verplichte zorg; [eisen]: - 16+ jaar en wilsbekwaam (door psychiater vastgesteld) -- ondertekend door verschillende partijen (betrokkene, zorgverantwoordelijke, en geneesheer-directeur) - **Zitting** - [Duur van machtiging] -- rechter bepaalt vorm van zorg en welk termijn - Noodsituatie -- wanneer verplichte zorg noodzakelijk wordt die niet in de zorgmachtiging is opgenomen - [Locatie] -- bepaalt door rechter; mogelijk FPC (Tbs-kliniek) - [Crisismaatregel] -- ernstig nadeel **onmiddellijk dreigend** + kan niet wachten op **zorgmachtiging** - Afgegeven door **burgemeester** - **Verplichte zorg** -- max. 18 uur; **psychiater** geeft medische verklaring - **Duur** -- max 3 dagen - Mogelijk verlenging **OvJ** (schriftelijk + relevante stukken in dossier) - Binnen 3 dagen **rechter** -- beoordeelt (verlengen, intrekken, wijzigen) - [Klachtenrecht] - 1.) **klachtencommissie** -- klacht indienen bij zorgaanbieder en anders naar onafhankelijke klachtencommissie (min. 3 leden beslissen in 3 weken) - zorgaanbieder niet verplicht aanbeveling commissie op te volgen; moet wel rapporteren aan rechter binnen 6 weken - 2.) procedure bij **rechter** - **schadevergoeding** = kan door commissie en rechter toegekend worden - [Personen met strafrechtelijke titel] -- mensen die opgenomen zijn - 1.) **vrijwillig** -- met instemming - 2.) **onvrijwillig** -- met maatregel - 1.) [TBS / PIJ] -- behandeling in psychiatrisch ziekenhuis - 2.) [voorwaardelijk] -- vrijheid met voorwaarden (bv. behandeling) - 3.) [detentie] -- gevangenisstraf - [Varia] - **Vertrouwenspersonen** - 1.) patiënten vertrouwenspersoon -- adviseert / ondersteunt - 2.) familie vertrouwenspersoon -- familielid; adviseert - **Informatievoorziening** -- kwaliteitsbewaking, strafrechtelijke monitoring en beleidsverbetering - [Informatieplicht] -- voor betrokkenen, zorgverleners, familie en naasten - [Rapportage aan inspectie] -- aantal gedwongen opnames, suïcides en andere zorgverleners - [Toezicht] -- inspectie kan instellingen controleren (Art. 8.24 Wvggz) - **Inspectie gezondheidszorg en jeugd** (toezicht naleving Wvggz) - **Controles** (aangekondigd en onaangekondigd) - **Maatregelen bij overtreding** (boete, dwangsom, verscherpt toezicht, intrekking vergunning) - **Ernstige gevolgen** (strafrechtelijke vervolging door OM) - H9 (rechten) -- psychiatrische zorg in het gevangeniswezen - [Soorten zorg in het gevangeniswezen] - 1.) binnen **TBS** (FPC) - 2.) binnen **GGZ** -- extra bewaakte afdeling (FPA, FPK, FVK) - 3.) binnen **gevangeniswezen** zelf (PPC's) - [Waarom behandelen] - 1.) afwijkend gedrag zorgt voor problemen - 2.) humanitaire reden - 3.) recht op adequate behandeling (**equivalentieprincipe**) - 4.) recidive verlagen - [Modernisering psychiatrische zorg in gevangeniswezen] - **Wvggz** -- maakt gedwongen behandeling voor mensen met psychiatrische stoornissen minder ingrijpend - legt meer nadruk op voorkeuren van betrokkene + betrokkenheid van naasten bij de zorgmaatregel dan dat de Wet Bopz dat deed - BOPZ (recht te rotten --ambulante zorg) = **opname wet** vs. verplicht GGZ (uitsluitend toegepast in opname-instelling) = **behandel wet** - **Wzd** (wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijke gehandicapte cliënten) -- rechten voor onvrijwillige zorg / opname - **Wfz** (wet forensische zorg) -- geeft rechter / OvJ meer mogelijkheden mensen buiten de gevangenis te houden als zij daar vanwege hun zorgbehoefte niet thuishoren - verplichte info overdracht zorgaanbieders, OM, en reclassering -- ook bij weigering medewerking pt (via speciale commissie en toetsing gerechtshof); daarmee word medisch beroepsgeheim doorbroken - H10 (rechten) -- ambulante forensische behandeling - [Kwam voor 1990 nauwelijks voor] -- ambulant was **vrijwillig** (gevolg was weinig motivatie) - [Groei ambulante forensische klinieken sinds 1992] - Meer onvoorwaardelijke behandelingen, ook bij lichtere delicten - Besef toegenomen dat een behandeling meer biedt dan alleen straf - In natuurlijke omgeving behandelen is voordelig - [Kenmerken in forensische poliklinieken] - **Daders** = (1) 12+, (2) meer mannen, (3) migratieachtergrond, (4) relatief veel LVB - **Delict** = (1) vooral fysiek tegen personen (maar ook zonder fysiek contact) , (2) af en toe vermogens- en drugszaken - [Vrijwillig vs. onvrijwillig] - **Vrijwillig** = 2/3^de^ (deel ervaart wel druk); bv. pedofilie zonder delict - **Onvrijwillig** = client houdt zich niet aan behandelafspraken of toont geen inzet - Schorsing opgeheven of voorwaardelijke straf toch uitgevoerd - **[Proces]** = intake onderzoek behandelplan (doel en duur) behandeling evaluatie (terug naar behandelplan of afsluiten) afsluiten - [Intakeprocedure] -- derde worden betrokken voor volledig beeld - **Eisen** = (1) LVB, (2) ernstige verslavingsproblematiek, (3) hoog recidiverisico - [Risicotaxatie] -- gewone instrumenten (bv. HKT-R) niet volledig geschikt voor ambulant - **Nieuwe instrumenten** = LSI-R, RAF GGZ, - **FARE** (standaard nu) = voor 18+ jaar en voorspelt op actuariele en klinische wijze het algemene recidiverisico - **Central-eight --** kwam uit meta-analyse - 1.) antisociale cognities - 2.) antisociaal netwerk - 3.) geschiedenis van antisociaal gedrag - 4.) antisociale persoonlijkheidsstijl - 5.) problematische familie/relaties - 6.) problemen op werk/opleiding - 7.) problemen vrije tijd - 8.) problematisch middelengebruik - [Kenmerken behandeling] = **CGT**; focus op specifieke daders en specifieke kenmerken - individueel, systeemgericht (**systeemtherapie** = FAST en Topzorg) of groep - **Delict analyse** standaardonderdeel -- hoe delict gedrag is ontstaan en hoe dit voorkomen kan worden in de toekomst - **EMDR** -- voor behandelen van trauma - **Medicatie** -- in combinatie met bovengenoemde behandelingen - [Ontwikkeling] -- nu gebaseerd op **RNR-model** + [aandacht voor systeem] - \15 jaar = persoonlijke criminogene risicofactoren) - [Samenwerking externen] -- cliënt, rechter, toezichthouder klant van ambulante kliniek - **Toezichthouder** -- moet op de hoogte gehouden worden van vorderingen en de cliënt motiveren als het niet goed gaat - [Veiligheid en beroepsgeheim] - Bij **verplichte behandeling** kan bij dreigend gevaar een melding worden gemaakt naar de toezichthouder - Bij **vrijwillige behandeling** moet eerst overlegd worden of het beroepsgeheim geschonden mag worden - [Voordelen ambulante zorg] - Mensen met psychische problematiek en lichtere delicten kunnen hier terecht - Goedkoper dan klinische behandeling - 'Natuurlijke' setting - Vrijwillige vroegtijdige behandeling kan delict / recidive voorkomen