Bronnen en beginselen van het recht - Deel 3 Rechtstakken

**Bronnen en beginselen van het recht -- deel 3 rechtstakken** Hoofdstuk 1 : Inleidend ======================= **intern recht** = Zuiver Belgisch recht. Bv. 2 personen met dezelfde Belgische nationaliteit willen samen wonen en huwen in België. Dit zijn Belgische aanknopingspunten. Hier is Belgisch...

**Bronnen en beginselen van het recht -- deel 3 rechtstakken** Hoofdstuk 1 : Inleidend ======================= **intern recht** = Zuiver Belgisch recht. Bv. 2 personen met dezelfde Belgische nationaliteit willen samen wonen en huwen in België. Dit zijn Belgische aanknopingspunten. Hier is Belgisch recht op van toepassing. **Grensoverschrijdend recht** = Een situatie die aanknopingspunten heeft met vreemde rechtsorde maar toch nemen wij dit op in onze nationale rechtsorde en word het zo een beetje Belgisch recht vb. Onze samenwerking op het niveau van de Europese Unie met richtlijnen, met ordingen. Richtlijnen moeten we omzetten in nationale wetgeving. Een rechtslijn heeft dus aanknopingspunten met een vreemde rechtsorde namelijk de Europese Unie dat 'grensoverschrijdende' maar doordat wij die ook opnemen in onze Belgische rechtsorde kunnen we het ook beschouwen als Belgisch recht. Ander voorbeeld : Wanneer wij een verdrag afsluiten met Marokko. Dan kan dit verdrag inhoudelijk gevolgen hebben in onze interne rechtsorde maar het heeft uiteraard aanknopingspunten met een vreemde rechtsorde =\> dit is geen zuivere interne Belgische situatie. **Vreemd recht** Geen Belgisch recht =\> intern recht van een vreemde staat. Zo heeft Frankrijk, Duitsland,... zijn eigen rechtsregels. Hoofdstuk 2: grensoverschrijdend recht ======================================  I. Internationaal (publiek)recht - Regelt betrekkingen tussen soevereine staten (word vaak tussenstaatsrecht genoemd) - Het is publiekrecht maar dat niet uitsluitend in een nationale context een oorsprong heeft en daar zich situeert bv. Een verdrag tussen België en Marokko. - Synoniem voor internationaal publiekrecht : Volkenrecht Waar vinden we dit vooral terug? In internationale verdragen/pact/handvest = synoniemen voor verdragen op internationaal niveau. Tussen twee soevereinem staten. **Billateraal verdrag** : komt tot stand tussen twee staten vb. verdrag tussen België en Marokko rond sociale zekerheid. **Multilateraal verdrag**: wanneer er meer dan twee staten zijn betrokken zoals bijvoorbeeld : art. 8 EVRM: "1. Een ieder heeft het recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie. \[...\]" II. Europees recht - Regelt de samenwerking van alle EU-lidstaten en het recht dat deze lidstaten gemeen hebben. - Onderscheid Primair recht en Secundair Europees recht **Primair** **recht** = voornamelijk terug te vinden in de verdragen van de Europese Unie met hoofdzakelijk directe werking. Verdragen die gericht zijn tot het totstandkoming van de Europese Unie, EU-lidstaten die bepaalde bevoegdheden gingen afstaan bv. Controle van onze grenzen, douane,... =\> dit werd in Primair Europees recht omschreven en afgestaan aan de Europese Unie. Vervolgens moest er in die verdragen ook EU instellingen of organen worden opgericht zoals - Hof van justitie - Europees parlement - Europese commissie Zodat de Europese Unie ook effectief iets kon doen met bepaalde bevoegdheden op dat niveau bv. VWEU: het verdrag betreffende de werking van de Europese Unie **Secundair recht** = wanneer een Europees orgaan/instelling die is opgericht volgens dat primair Europees recht en die bevoegdheden heeft gekregen vanuit dat primair Europees recht (vanuit die verdragen) -- wanneer die dan effectief haar bevoegdheden gaat uitoefenen en dus zelf bepaalde regelgeving gaat maken bv. Een Europees parlement dat een richtlijn uitvaardigt. Dit is Secundair Europees recht want dan gaat die EU-instelling iets doen met de bevoegdheden die ze heeft gekregen vanuit het Primair Europees recht. **Hoe noemen we dan de regelgeving die tot stand komt?** = Secundair Europees recht =\> o.a. een verordening of een richtlijn. **Verordening** : juridisch het meest bindend. **Een richtlijn**: enkel maar verbindend ten aanzien van het doel = het doel moet worden bereikt maar de manier waarop is vrij te kiezen bv. Gezinsherenigingsrichtlijn = een Fransman komt wonen/werken in België en die is in tussentijds getrouwd met zijn Chinese echtgenote en hij wil zijn echtgenote dan ook naar België laten overkomen om een gezin te herenigen. Dan is daar deze gezinsherenigingsrichtlijn daarop van toepassing. III. Internationaal privaatrecht Regelt de private rechtsverhoudingen die zich niet binnen één land afspelen. - Internationale situatie met aanknopingspunten in meerdere landen = een internationale situatie context bv. Ik ga op reis naar Italië en wanneer ik er bijna ben heb ik een zwaar verkeersongeval met mijn wagen die in België verzekerd is en het blijkt dat de andere wagen een Duitser is en die zijn wagen is in Duitsland verzekerd = internationale situatie want je krijgt aanknopingspunten in verschillende landen. Het blijft wel een privaatrecht verhouding want dit is een rechtsverhouding tussen twee private partijen. - Hoe wordt zoiets opgelost? Regels in het internationaal privaatrecht =\> de verhouding is internationaal, maar rechtsregels zelf is nationaal - Internationaal privaatrecht bevat bevoegdheidsregels, verwijzingsregels en regels die bepalen welke rechter bevoegd is voor zo een internationale situatie - verwijzingsregels: welk recht toepasselijk is op een internationale situatie bv. De Belgische internationaal privaat recht = Belgische rechter bevoegd maar dat die Italiaans recht moet toepassen - Regels over het omgaan met vreemde beslissingen: stel je voor dat daar een rechtszaak in Italië is geweest over dat verkeersongeval en dat dat Italiaans arrest moet ten uitvoer gelegd worden in België omdat ik bv. Als Belg (die in de fout was bij verkeersongeval) een bepaalde vergoeding moet betalen) Een arrest = een uitspraak = een beslissing in Italië die ten uitvoer moet worden gelegd in België. - Waar vinden wij dan internationaal privaatrecht terug? In het wetboek IPR Voorbeeld **Overzicht met samenvattende definitie van elke rechtstak**  Hoofdstuk 3: intern recht ========================= **Publiekrecht** - Organisatie van de overheid - Verhouding tussen overheid en particulier (rechtspersonen of natuurlijke personen) - Overheid is dominant - Raken soms de openbare orde, overheid kan er niet van afwijken. - Typische regel: regels over onteigening vb. een bredere weg = 2 huizen moeten wijken, ze kunnen verplicht worden om hun huis te verkopen =\> dominante positie van de overheid (stad, gemeente) - Verticale verhouding - Conflicten opgelost door administratieve rechtscolleges : bv. Raad van state **Privaatrecht** - Regels die verhouding tussen particulieren gaan regelen - Gelijke partijen - Typisch voorbeeld: huur - Stel , je wenst als student een kot te huren. Je gaat het contract lezen bij de kotbaas en je gaat zien welke regels in het contract worden opgenomen (prijs, duur) je kan hier misschien over onderhandelen. Dit zal op basis van gelijkheid gebeuren (huurder-verhuurder) - Horizontale verhouding - Hier kunnen conflicten ontstaan : gewone rechtbank (vredegerecht bv.) - Meeste regels zijn aanvullend recht Overheid kan in overheidsfunctie optreden bv. Afleveren van bepaalde vergunning, beslissing als overheid (publiekrecht) maar een overheid kan optreden als contractspartij (zoals particulier) stel binnenkort is het een bal van de burgemeester dan gaat de gemeente een contract afsluiten met dranken handelaar , in zo een situatie dan gaat de gemeente optreden als koper. I. Publiekrecht **Staatsrecht** - Inrichting staat of fundamentele rechten van de burgers - Regels over gemeente, provincie - Fundamentele rechten= onschendbaarheid van de woonst (niet iedereen mag zomaar binnenkomen in uw woning. **Administratief recht** - Organisatie werking van overheidsbestuur - Stel je wilt een café openen dan gaat dat, maar daar moet je een vergunning voor aanvragen bij de overheid. **Fiscaal recht** - Belastingrecht - Heffen/innen van belasting - Met aangifte - Vormen van belasting: personen belasting, grond belasting (aankoop onroerend goed) **Strafrecht** - Welke handelingen gekoppeld aan een straf? - Wat zal die straf zijn (diefstal, stalking) **Strafprocesrecht** - Procesrechtelijke - De inrichting en organisatie van strafrechtbanken - Wanneer en hoe moet er iemand verschijnen voor een raadkamer? - Wanneer gaat er een opsporingsonderzoek gebeuren? - Voorlopige hechtenis: kan dat en hoelang? - Wat is onmogelijk in het onderzoek? **De socialezekerheidsrecht** - Vergoedingsrechten van de burger ten aanzien van de overheid - Bepaalde sociale risico's worden verzekerd. - Sociaal vangnet (deel van onze geneesmiddelen worden terugbetaald, doktersbezoek, oogarts,...) - Regels daarrond en in welke omstandigheden: kom je in aanmerking met het groeipakket? - Aanmerking voor pensioen. 1. Staatsrecht Synoniem = Grondwettelijk recht Regelt de inrichting/werking van de staatsmachten, hun onderlinge relaties - Wetgevende macht - Uitvoerende macht - Rechterlijke macht Bijvoorbeeld : Hoe verhoud de wetgevende macht zich tot de rechterlijke macht Het staatsrecht regelt ook de verhouding van de staatsmachten tot de burgers. - Grondrechten - Meest fundamentele rechten en vrijheden - Het is mogelijk dat het optreden van de uitvoerende macht (regering) begrensd word omdat er een bepaald recht van de burger geld (vrijheid van vereniging) Staatsrecht staat voornamelijk in de Grondwet  Voorbeelden - Kamers van volksvertegenwoordigers (werking, samenstelling, de inrichting van de kamer) word geregeld door het staatsrecht en word verder bepaald in de grondwet. - Artikel 23 'vrijheid van onderwijs' = grondrechten + fundamentele rechten en vrijheden - De kleuren van onze Belgische vlag: grondwet - 3 gewesten = de indeling van België in deze drie gewesten is ook iets dat geregeld word in de staatsrecht = valt onder het 1^e^ luik = werking van de staat. 2. Administratief recht Synoniem = bestuursrecht - Rechtstak die de organisatie en de werking regelt van het overheidsbestuur maar ook de controle daarop o.a. administratieve rechtbanken. - Het administratief recht gaat onze uitvoerende macht gaan organiseren, bepalen wie en wat tot de uitvoerende macht behoord en dan ook de regels gaan voorschrijven hoe die uitvoerende macht moet werken, welke beslissingen die moeten nemen en op welke manier dit moet gebeuren. - De uitvoerende macht 'ruim' = regering op federaal niveau, t.e.m. de burgemeester op gemeentelijk niveau. **Controle** : beslissing genomen door de uitvoerende macht mag in vraag worden gesteld door andere overheid of een vraag door de rechtsondderhorende , de rechtssubjecten of de burgers. Voor wie de beslissing van belang is = de rechtzoekende heeft soms rechtsbescherming nodig tegenover de overheid. - Rechtsbescherming wordt geleverd bij de administratieve rechtbank (regels die nageleefd moeten worden tussen overheid en burger -- publiekrecht) - Duaal rechtsbescherming systeem -- administratieve en burgerlijke rechtbanken **Raad van state**: administratief rechtscollege dat controle uitoefent op de manier/wijze hoe het overheidsbestuur de voorgeschreven regels naleefde. **Waar vinden we administratief recht terug?** Er is geen specifiek wetsboek voor, dus het bestuursrecht ga je doorheen de codex/reglementen terug vinden. Intern/nationaal niveau. Verspreid over wetgeving in ruime zin =\> het word geleid vanuit enkele algemene rechtsbeginselen **Rechtsbeginselen**: ongeschreven regels die het fundament vormen (maatschappij administratief recht) - Binnen administratief recht noemen we de algemene rechtsbeginselen : beginsel van behoorlijk bestuur - Beginselen moeten gerespecteerd worden elke keer een overheidsbestuur een beslissing neemt: dat een beslissing moet gemotiveerd worden = **motiveringsbericht**. Voorbeelden: - Onderwijsrecht = administratief recht = als je het niet eens bent met je examenresultaten kan je in beroep gaan. - Sportrecht en regels rond het sportrecht bv. Dopingcontrole - Wil je een huis bouwen of tuinhuis plaatsen dan moet je in de meeste gevallen een bouwvergunning krijgen = omgevingsrecht = administratief recht = overheid bepaalt waar en hoe iets nieuws mag gebouwd worden. - Milieu recht = administratief, is de bodem vervuild? Niet vervuild? Wat moet je doen als een tankstation niet langer meer in werking is? Moet de bodem gesaneerd worden? - Alles wat te maken heeft met vreemdelingen recht behoort ook tot het administratief recht. Overheid beslist of iemand in België mag komen en Belgische nationaliteit krijgt. Op basis van wetgeving maar beslissing zelf is een overheidsbeslissing. Vind jij dat jou beslissing over jouw Belgische nationaliteit niet correct is genomen door de overheid dan ga je die beslissing gaan aanvechten bij de administratieve rechtscolleges 3. Fiscaal recht Synoniem = belastingrecht Deel van het recht dat onze belastingen gaat regelen. Het gaat regelen hoe de overheid inkomsten gaat gaan verwerven om de werking van ons land te verzekeren. Het regelt hoe de overheid belastingen erft en int. Het gaat gaan bepalen wie belastingplichtig is = wie belastingen verschuldigd is en hoe we ze moeten betalen en hoeveel we moeten betalen. [Onderscheid belastingen] - Directe belastingen - Hierbij kijkt de overheid naar de duurzame toestand waarin de belastingplichtige zich bevind. (activiteiten , de job van iemand ; patrimonium,) daarop word dan belasting gegeven door de overheid. Dat is dus belasting op zaken die min of meer constant zijn in het leven van de belastingplichtige zoals bv. De personenbelastingen die je betaalt jaarlijks a.d.h.v. een aanslagbiljet en gaat ingeven wat we hebben verdiend. En de overheid zal daarop de belastingen innen. We betalen al maandelijks via ons loon een deel van de belasting. Dan gaan ze op jaarlijks niveau zien of we meer moeten betalen en of we daar een deel van terug krijgen. - Vennootschapsbelasting: vennootschappen die privaatrechtelijke rechtspersonen zijn betalen belastingen op hun inkomsten. Ze betalen geen personen belasting zij betalen een vennootschapsbelasting. - Indirecte belastingen - Hier gaat de overheid gaan kijken naar bepaalde eenmalige kortstondige gebeurtenissen in het leven van de belastingplichtige waar dan ook dingen op gevraagd worden. Gebeurtenissen die eenmalig of kortstondig voorkomen. - Indirecte belasting : de BTW , van zodra je iets gaat eten of aankopen zoals een gsm daar betaal je BTW op, op eigenlijk alle goederen die we aankopen. Aankoop zelf is kortstondig daarom een indirecte belasting. - Ander vb. Een accijns/accijnzen = tabak, alcohol, brandstof, dat is éénmalig. Kortstondige gebeurtenis die wel herhaald word maar het is geen voortdurende duurzame toestand die blijft voortduren zoals bij directe belastingen. - Vb. registratierechten : betaal je wanneer je een huis koopt, wanneer je je naam wilt laten veranderen, dan betaal je ook een éénmalig registratie recht. Het onderscheid heeft dus betrekking op de situatie van de belastingplichtige zelf. Hij bevind zich in een kortstondige (indirecte) dan wel duurzame (directe)belasting. **Onderscheid tussen belastingen en retributies:** hier word gevraagd aan de burger om een betaling te doen maar die moeten we wel gaan onderscheiden van de belastingen Belastingen worden eenzijdig opgelegd door de overheid maar daar staat nooit een rechtstreekse tegenprestatie tegenover Belastingen die worden geint eenzijdig door de overheid zodat die overheid kan voorzien in haar algemeen uitgave zoals bv. Gemeentebelasting die de burgers betalen, daarvoor krijg je geen specifieke tegenprestatie maar draag je bij de algemeen werking van de gemeente en mag je daarvoor ook gebruik maken van de algemeen diensten zoals bibliotheken , openbare wegen, stad word er proper en veilig mee gehouden maar een belasting is een onrechtstreekse tegenprestatie Een retributie daarentegen dat betantwoord wel aan een specifiek tegenprestatie die je bepaalt voor een bepaalde dienst of prestatie zoals het feit dat je betaalt bijvoorbeeld voor een gemeentelijke parking : duidelijke tegenprestatie **Waar vinden we het fiscaal recht terug?** Niet in één specifiek wetboek. Voorbeelden daarvan : op nationaal niveau = wetboek van inkomstenbelasting en het wetboek BTW. Op Vlaams niveau is het dan de Vlaamse codex fiscaliteit die de belastingen op Vlaams niveau onder de bevoegdheden van de Vlaamse overheid zal gaan regelen. Er zijn ook heel wat plaatselijke belastingen zoals de provincie en gemeentebelastingen om de werking op lokaal niveau te gaan bekostigen. Voorbeelden: - Belastingen invullen -- uiting van personenbelasting = directe belastingen - Een pintje -- accijnzen/belastingen. = Indirecte belasting omdat het van toepassing is op deze éénmalige aankoop van dit pintje. - Overlijden : erfgename moet aangifte doen van het overlijden en erfbelastingen zullen moeten betaald worden. Éénmalige gebeurtenis = éénmalige erfbelasting betalen (nalatenschap als je die aanvaard) - Diesel : van zodra je gaat tanken betaal je belastingen -- indirecte belastingen - Registratierechten : bij immo kantoren moet je een bepaald percentage betalen aan de overheid voor de aankoop van die woning -\> registratierechten -\> indirecte belastingen = het tarief is nu 12% in bepaalde gevallen 3% (eerste eigen woning) - Huis te koop wegens grondbelasting -- directe belasting- grondbelasting = onroerende voorheffing gegeven word op de grond van een eigendom en omdat het periodiek word geheven door de overheid komt dat op een bepaald moment in het jaar opnieuw als binnen. 4. Strafrecht -- strafprocesrecht Regelt de handhaving van de openbare orde en veiligheid - Rechtstak situeert zich in het publiek recht. Het bepaalt dus welke feiten de burger niet mag stellen en waarvoor het OM hem voor een strafrechter mag kunnen dagen om een bepaalde straf te krijgen. - Overheid moeit zich mee in deze rechtstak en die gaat meekijken of een bepaalde burger een straf dient te krijgen en of die de openbare orde/veiligheid heeft verstoord. [Opdeling] - Materieel strafrecht - Hier krijg je de misdrijven opgesomd (gedragingen) die voor de Belgische wetgever als een misdrijf word aangezien - Misdrijven = overkoepelende term - 3 categorieën - Minst zware = categorie van de overtredingen - Wanbedrijven - Misdaden - Voor elk misdrijf omschrijft het materieel strafrecht dan ook een mogelijke straf bv. Gevangenisstraf, geldboete, een enkelband, een werkstraf,... - Formeel strafrecht (strafprocesrecht) - Regeling van verschillende **strafrechtbanken** vb. politierechtbank, correctionele rechtbank en het hof van assisen. - Regelgeving over de **onderzoeksfase** : plaats van delict en hoe men daar bepaalde sporen kan vinden. Wanneer mag een onderzoeksrechter goedkeuring geven voor een telefoontap,.... - Bevoegdheden van de politie, bevoegdheden van het OM enzovoort. - **Vonnisfase** regelgeving = vertelt hoe een procedure moet verlopen voor een politie rechtbank, correctionele rechtbank of hof van assisen. - **Strafuitvoering** regelgeving = als iemand een bepaalde straf heeft opgelegd gekregen hoe moet die dan worden uitgevoerd bv: een gevangenisstraf , wat zijn dan de rechten van gedetineerden? Kan hij bv. Wanneer zijn moeder sterf een dag 'verlof' krijgen om de begrafenis bij te wonen. Waar vind je die regelgeving terug? Materieel strafrecht = strafwetboek , je ziet de misdaden en de sancties staan en een aantal definities rond bv. Poging tot diefstal , samenloop enz. Materieel strafrecht kun je ook terugvinden in bijzondere wetten, denk aan de drugswetgeving , verkeerswetten enz. Formeel strafrecht vind je dan weer terug in het wetboek van strafvordering hierin vind je dan regelgeving over verschillende strafrechtbanken en wat in een onderzoeksfase allemaal kan en wat tijdens de vonnisfase procedureel kan gebeuren en wat bij de strafuitvoering rechten en plichten zijn bv. Van een gedetineerde. Ook in bijzondere wetten zoals : wet op voorlopige hechtenis of opsporingsmethodes enz. Voorbeelden: - Vingerafdruk : formeel strafrecht /strafprocesrecht -- onderzoeksfase - Drugsmisdrijf -- materieel strafrecht - Veroordeeld tot twee jaar gevangenis: vonnisfase is al afgerond - Online grooming : misdrijf -- materieel strafrecht : omschrijving van dat misdrijf met de bijhorende sanctie 5. Socialezekerheidsrecht Rechtstak die de sociale voorzieningen en de bestaanszekerheid regelt Rechtstak die een dekking bied tegen zogenaamde sociale risico's van het leven. In België zorgen ze ervoor dat er een vangnet is als er iets misloopt in ons leven. - Ziekte- en invaliditeitsverzekering - Werkloosheidsuitkering - Groeipakket - Pensioenen - RSZ bijdragen - bijdrage aan de rijksdienst voor sociale zekerheid. Ben je een werknemer? Dan ga je merken op je loonfiche dat een deel van jouw loon automatisch word afgenomen en naar de overheid gaat , de werkgever betaalt bovenop jouw loon ook nog eens RSZ bijdrage -- zelfstandigen moeten dit ook doen , ieder kwartaal komt de overheid een deel van de inkomsten van de zelfstandigen halen om in de sociale zekerheidskas te stoppen. Dat word bij een zelfstandige berekend op vroegere inkomsten om zo de bijdrage te betalen. - Ook overheidspersoneel /ambtenaren betalen ook op hun loon RSZ bijdragen. Waar vind je het socialezekerheidsrecht? Niet in een bepaald wetboek, verspreid over verschillende wetgevingsnormen. Vaak is die afhankelijk van het statuut van de persoon die bijdragen levert of een uitkering int. Voorbeeld : groeipakket **Overzicht publiek rechtstakken** Alle rechtstakken zijn materieel publiekrecht enkel strafprocesrecht = formeel publiekrecht II. Privaatrecht Voornamelijk horizontale verhouding tussen de burgers onderling - Rechtstakken die onder het materieel recht vallen - Burgerlijk recht, arbeidsrecht, economisch recht, verzekeringsrecht - Rechtstakken onder het formeel recht (gaat andere rechtstakken ondersteunen wanneer een bepaalde gedraging van de andere rechtstakken omschreven staat niet word nageleefd dan kan men via burgerlijk proces recht die gedraging gaan afdwingen. - Burgerlijk procesrecht 1. Burgerlijk recht Synoniem = civiel recht Basisrechtstak van het privaatrecht - Regelt de verhouding tussen private personen in het algemeen. - Het burgerlijk recht = het 'gemeen recht' = het algemeen recht = de regels uit het BR kunnen ook van toepassing zijn in andere rechtstakken - Bv. algemeen recht uit het burgerlijk recht ten opzichte van specifieke regels die je in andere rechtstakken kan tegenkomen zoals bijvoorbeeld het arbeidsrecht waar mogelijk specifieke bepalingen spelen in de verhouding tussen werknemer/werkgever maar wanneer er geen specifieke afwijking is dan telt gewoon het burgerlijk recht als het gemeen recht als de aanvullende regelgeving = algemeen recht - Waar kan je dit voornamelijk terugvinden? - Burgerlijk wetboek BW = basis wettekst **Subrechtstakken Burgerlijk recht**  (Burgerlijk recht benoemen is te algemeen!) Personen en familierecht: erkenning terwijl er al iemand gestorven is. = Je krijgt een naam, bekwaamheid minderjarig, meerderjarig, huwen, wettelijk samenwonen, echtscheiding, kinderen krijgen en band juridisch laten vaststellen. Goederenrecht: Ben ik eigenaar van deze woning? Is er een erfdienstbaarheid die speelt, ben ik vruchtgebruiker enz. Verbintenissenrecht: aansprakelijkheidsregeling, basisvoorwaarden om te kunnen spreken over een geldig contract , toestemming, voorwerp, oorzaak, enz. Contractenrecht : over bijvoorbeeld het huurcontract, wat zijn de rechten en de plichten van een huurder , hoe kan een huurovereenkomst beëindigt worden. Wat is de basisduurtermijn van een huurovereenkomst, specifiek regelgeving voor een welbepaald type contract, koop / huur/ aanneming/ lening/ schenking enz. Relatievermogensrecht: koppel dat gehuwd is wil het vermogen graag regelen bv. Trouwen onder het wettelijk stelsel met scheiding van goederen.... , Relatie tot derden , testament opstellen en ik wil daar mijn buurvrouw daar in opnemen als begunstigden. Alles wat te maken heeft met je vermogen tussen personen met wie je een welbepaalde relatie hebt of ten aanzien van derde. [Oefening: Schrijf onderstaande kernwoorden bij de juiste subrechtstak van burgerlijk recht.] Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype, Rechthoek Automatisch gegenereerde beschrijving Personen- en familierecht....................................................... Goederenrecht:.............................................................................. Verbintenissenrecht:..................................................................... Contractenrecht:........................................................................... Relatie-vermogensrecht:.............................................................. Enkele voorbeelden - Lening = contractenrecht - Erfenis = relatievermogensrecht - Recht van doorgang= goederenrecht - Huwelijk = personen en familierecht 2. Burgerlijk procesrecht Synoniem = Gerechtelijk privaatrecht Enigste rechtstak binnen het privaatrecht die van formeel rechterlijke aard is. Bestaat uit handhavingsregels en deze rechtstak zal dus andere materiële rechtstakken binnen het privaatrecht ondersteunen. - Ondersteunen van de rechtstakken die in de horizontale verhouding zitten tussen de burgers onderling - Regelt alle aspecten van onze rechterlijke macht die te maken hebben met het privaatrecht - Enerzijds onze rechterlijke organisatie : welke burgerlijke rechtbanken en hoven bestaan er allemaal en ook de bevoegdheid: welke materie kan je aan welke rechtbanken en hoven voorleggen en over welk territorium is een rechtbank of een hof bevoegd. - Het regelt ook de rechtspleging namelijk de manier waarop een procedure verloopt en het tenuitvoerlegging van vonnissen en arresten. - Op het einde van een procedure spreekt de rechter 'recht' uit en schrijft hij zijn vonnis. Een hof kan ons een arrest bezorgen. Die vonnissen en arresten zullen iemand gelijk en iemand ongelijk geven of alle partijen deels gelijk en deels ongelijk geven maar dat moet natuurlijk nog ten uitvoer gelegd worden , we gaan immers gaan materialiseren wat in het vonnis of het arrest staat. Waar vinden we dit terug? In het Gerechtelijk Wetboek= Ger. W. Voorbeelden: - Justitiepaleis van Antwerpen: rechtbank van eerste aanleg en ook enkele vredegerechten - Familierechtbank : deel van de rechtbank van eerste aanleg - Actoren die in de procedure betrokken zijn = rechters, raadsheren, advocaten/raadsmannen, de gerechtsdeurwaarder. - Huurgeschillen: burgerlijk proces regelt dus zowel gerechtelijke organisatie/actoren maar ook verloop van procedure, de bevoegdheid en het tenuitvoerlegging van vonnissen en arresten die hier uitkomen. 3. Arbeidsrecht - Veiligheidsmateriaal: werkgever moet dit ter beschikking stellen. - Ontslag is een arbeidsrecht - Jobstudent: is dat gelimiteerd en in welke mate heeft dit gevolgen voor de ouders? - Vakantie: hoe en wanneer kan een werknemer vakantiedagen opnemen en is dat altijd betaald door de werkgever of ook onbetaald verlof? 4. Economisch recht **Ondernemingsrecht** - Geheel van regels die het economisch gebeuren gaan beheersen. Productie, distributie, het gebruik en het verbruik van goederen en diensten. [Vennootschapsrecht] - Regelt de verschillende vennootschapsvormen (nv, bv) - Regels zijn te vinden in het nieuw wetboek vennootschappen en verenigingen) - Aansprakelijkheid van een zaakvoerder. Regels die verband houden met beslissingen van de raad van bestuur. Hoe zit het met kapitaalsverhoging? Als aandeelhouders samen geroepen worden, op welke manier moet dat gebeuren? = word allemaal geregeld binnen het vennootschapsrecht [Insolventierecht] - Regelt de maatregelen bij financiële moeilijkheden van ondernemingen, inclusief een mogelijk faillissement. - De regels zijn terug te vinden in Boek XX (10) in het wetboek van Economisch Recht (de insolventie van ondernemingen) afkorting : WER - Wanneer we het hebben over maatregelen bij financiële moeilijkheden van onderneming dan is het onder meer belangrijk om tijdig te gaan opsporen wanneer een onderneming in moeilijkheden verkeerd, en dan de nodige maatregelen gaan treffen bv. Dat bepaalde schuldvorderingen nog niet opeisbaar worden. Gaat het over een faillissement van een onderneming, dan zal die onderneming haar activiteiten moeten stopzetten, maar hoe zit het dan bijvoorbeeld met de uitbetaling van schuldeisers , of wat gebeurt er met lopende contracten , worden die zonder meer stopgezet of kunnen die verder gezet worden **Marktrecht** Regelt de mededinging, oneerlijke concurrentie, reclame, prijzen, intellectuele eigendomsrechten,... Geheel van regels die betrekking hebben op het marktgebeuren, op het handel van voornamelijk ondernemingen. De regels zijn terug te vinden in diverse boekdelen van het wetboek WER - Hoe zit het met concentraties van ondernemingen, kan dat niet? Onder welke voorwaarden? - Verkopen met verlies, hoe zit het daarmee? - Bepaalde handelspraktijken die agressiever zijn naar klanten toe , kan dat of kan dat ook niet? - De prijzen , hoe moeten die aangeduid worden - Hoe zit met de intellectuele eigendomsrechten (hoe zit het met auteursrechten merkrechten,...) Voorbeelden: voor meer context zie PP. Dia 45 - Colruyt/Torfs : ondernemingsrecht, vennootschapsrecht - Solden: economisch recht -- marktrecht - Faillissement : insolventierecht als onderdeel van het ondernemingsrecht - Namaakproduct: het bedrijf gaat optreden tegen dit soort praktijken, praktijken die behoren tot het marktrecht. - Frisdrankmerk: rechtszaak tegen frisdrank maker aangespannen en gewonnen: flesjes uit de handel 5. Verzekeringsrecht Het verzekeringsrecht regelt hoe een persoon zich financieel beschermt tegen risico's. **Een verzekering** = een overeenkomst waarbij de verzekeraar zich tegen betaling van een premie verbindt de verzekerde schadeloos te stellen voor financieel verlies of schade ontstaan door een omschreven risico Verzekering is nooit gratis, degene die zich wilt beschermen tegen het risico zal een premie moeten betalen. Dit kan jaarlijks zijn, periodiek of éénmalig. Betaling van de premie is een essentieel onderdeel van een verzekering.) **Wat is een risico?** Een risico is een onzekere en toekomstige mogelijke gebeurtenis. Die zich al dan niet zal voordoen buiten de wil van de partijen buiten het contract. Verzekeringsrecht regelt deze bescherming en het bestaat uit het sluiten van meerzijdige rechtshandelingen namelijk : sluiten van verzekeringen of verzekeringscontracten. - Je betaalt een premie om je te beschermen tegen een risico, onzekere toekomstige en mogelijke gebeurtenissen , risico moet wel omschreven zijn! Je kan je niet zomaar tegen een zeer groot vaag risico gaan beschermen. Je moet duidelijk zijn waartegen je , je precies gaat beschermen. Bij verzekeringscontract zie je algemene voorwaarden en ook heel veel bijlagen waarin precies duidelijk het risico vermeld staat bv. Brandverzekering = goed kijken of je wel degelijk verzekerd bent tegen stormschade, hagelschade, omvallende bomen,....) - De verzekeringsmaatschappij gaat als je , je premie op tijd hebt betaald vergoeden als het risico zich voordoet. De verzekeraar zal dus jou vergoeden en jou financieel verlies en schade gaan herstellen. **Verzekering is een kans contract**: de meerzijdige rechtshandeling die werd afgesloten , nakomen van verbintenissen erin is onzeker. Het is niet zeker dat het risico zich zal voordoen en dat de verzekeraar dus zal moeten het financieel verlies en de schade gaan moeten vergoeden = er is een kans maar geen zekerheid dat alle verbintenissen in de meerzijdige rechtshandeling zullen moeten uitgevoerd worden [4 partijen:] **Verzekeraar**: Diegene die de verbintenis op zich neemt om het risico te accepteren en als het risico zich voordoet de schade te vergoeden. Meestal verzekeringsmaatschappijen, verzekeringsondernemingen, rechtspersonen die als maatschappelijk doel hebben verzekeringen af te sluiten. **Verzekeringsnemer** : natuurlijke persoon/rechtspersoon die de premie zal betalen. Het is ook degene die het risico op een correcte wijze moet weergeven , moet volledig beschrijven waartegen hij zich wilt verzekeren en moet dit ook waarheidsgetrouw doen. Hij moet vaak een attest ondertekenen waarin hij bv. Geen medische voorgeschiedenis heeft als je een hospitalisatie verzekering wil afsluiten. **Verzekerde**: diegene op wiens persoon/bezit de verzekering word aangegaan. Op wiens persoon is de persoon van de verzekerde zelf , dus zijn fysieke integriteit op zijn bezit is dan die goederen waarvan de verzekerde eigenaar is. **Begunstigde**: De persoon aan wie de verzekerde zal uitbetalen. De persoon in wiens voordeel de verzekering is afgesloten. **Verzekeringsnemer**: de verzekerde en de begunstigde zijn één en dezelfde persoon. Bv. Een brandverzekering. Je hebt een huis en je wenst jou tegen brand te gaan verzekeren. Brand = risico , maar in een brandverzekering zit ook het risico van stormschade, hagelschade, enz.... , dus je wilt je daar tegen gaan verzekeren. Jij sluit een verzekeringscontract af bij een verzekeraar. Dan word jij de verzekeringsnemer en moet jij jaarlijks je premie betalen. Je bent dezelfde tijd ook de verzekerde want op jouw huis word de verzekering afgesloten, jouw bezit. Je bent zelf ook de begunstigde want stel dat je stormschade zou hebben en je venster is stuk dan gaat de verzekeraar aan jouw het financieel verlies/schade gaan vergoeden. - Maar dit hoeft niet, het is mogelijk dat de partijen ook effectief 3 verschillende personen zijn Voorbeeld levensverzekering: stel nu dat je gehuwd bent en je sluit een levensverzekering af op het leven van jouw man. Leeft jouw man tot aan een zekere leeftijd, daarna krijg je een vergoeding uitbetaald. Sterft jouw man voor een bepaalde datum dan word er ook een vergoeding betaald. Aangezien je het contract aangaat en een premie betaalt voor die levensverzekering maakt dit jouw de verzekeringsnemer. Uw man is de verzekerde. = op zijn leven rust het risico. De begunstigde = uzelf als verzekeringsnemer maar het kan evengoed jouw kinderen zijn. Als de man overlijd voor een bepaalde datum, dan krijgen uw kinderen uitkering van de verzekeraar Voorbeelden: voor meer context zie PP dia 47 - Auto moet verzekerd zijn = verplichting (Je gaat pas verzekeren voor je eigen schade als je een omnium verzekering afsluit. - Gebroken vaas aangericht bij iemand anders = verzekering burgerlijke aansprakelijkheid /familiale verzekering = bv. Voetbal door de ruit van de buren. - Uitvaartverzekeringen. Jij bent verzekeringsnemer, de verzekerde en nabestaande = begunstigden. - Brandverzekering - Verzekeren lichaamsdelen. Verzekeraar moet financiële schade vergoeden. **Overzicht**  Notities: Formeel: wanneer het materieel recht niet word gesteld , wanneer dat dat gedrag niet word gesteld dan gaat men kijken naar de formele kant hoe men dat gedrag dan kan gaan afdwingen. Hoofdstuk 4: codex ================== Opbouw - Volgens rechtstakken - Binnen 1 rechtstak: - Eerst basiswet - Dan bijzondere wetten Voor verdere opbouw zie VRG-codex opbouw blad. **Structuur**:  **Verwijzing wetsbepaling** **Te kennen afkortingen**