Samenvatting 3.pdf Histologie van het circulatiestelsel (PDF)

Histologie H 1. Het circula0estelsel Inleiding Func'e van hart en bloedvaten: Transport van zuurstof en voedingstoffen Transport van kooldioxide en afvalstoffen Transport van hormonen Transport van immunocompetente cellen en...

Histologie H 1. Het circula0estelsel Inleiding Func'e van hart en bloedvaten: Transport van zuurstof en voedingstoffen Transport van kooldioxide en afvalstoffen Transport van hormonen Transport van immunocompetente cellen en eiwi?en Transport van warmte Systeem van bloedstolling Pompsysteem Func'e van de lymfevaten: Drainage van lichaamsvocht Transport van immunocompetente cellen en eiwi?en Het hart Anatomie en histologie De wand van de ventrikels zijn veel dikker dan de wand van de atria Atriale spiercellen zijn kleiner dan de spiercellen van de ventrikels De wand van het linkerventrikel is dikker dan die van de rechterventrikel Het hart is gelegen in de pericardiale ruimte die bekleed is met een visceraal blad van het pericard als een pariëtaal blad van het pericard. Die bestaan uit afgepla?e mesotheliale cellen met eronder een dun losmazig bindweefsellaag Het pariëtale blad is gehecht via ligamenten aan het diafragma Hartspiercellen zijn korter spoelvormige, vertakte cellen die het myocard vormen met daartussen een bindweefselskelet Aan de buitenkant van het hart is er losmazig bindweefsel die het epicard vormen en daarbuiten is er het viscerale blad van het pericard, daarna de pericardiale ruimte van het hartzakje en het pariëtale blad van het pericard met daarbuiten een laagje van losmazig bindweefsel Aan de binnenkant is er het endocard (die de binnenkant van de atria en ventrikels aflijnt) bestaat uit een endotheel met daaronder een dun subendotheliaal Figuur 1: endocard, myocard en laagje van losmazig bindweefsel epicard 1  Intercalaire schijven: ver'cale lijnen vooral mechanische junc'es (adherens zonula en macula adherens: dus desmosomen) en horizontale lijnen vooral communica'ejunc'es (gap junc'on) 1 tot 2 centrale celkern T-tubuli (transversaal-tubuli) zijn buisvormig instulpingen van sarcolemma, die aan maar aan één zijde (ipv 2thv grens A/I-band: triade) ter hoogte van Z-lijn: diaden Zeer goed gevasulariseerd Veel mitochondria (aerobe metabolisme) Atriaal syncy'um Atriale granulen die natriuretrische factor (ANF) Figuur 2: veel mitochondria beva?en: - Bloeddruk verlagend (antagonist van vasopressine en angiotensine II) - Elektrolietenhuishouding (voorkomt reabsorp'e van Na en H2O; s'muleert diuresis en natriuresis en voorkomt aldus hypervolumie en hypertensie wat zou leiden tot harYalen). Ventriculair syncy'um Geleidingssysteem Sinusknoop Subepicardiaal gelegen thv overgang van vena cava cranialis in RA Atrioventriculaire knoop Subendocardiaal gelegen in laagste deel van interatriaal septum Bundel van His Ontspringt uit atrioventriculaire knoop, doorboort het atrioventriculair septum en splitst in crus dexter en crus sinister (beide takken verlopen endocardiaal of oppervlakkig in myocard beiderzijs van het intercentriculair septum en rafelen uit in de vezels van Punkinje Purkinje-vezels In beide crura en eindvertakkingen Zwaarder dan gewone hartspiercellen Centrale zone van cel rijk aan glycogeen en mitochondriën (blekere aankleuring) Myofibrillen enkel perifeer Onduidelijke intercalair schijven 2  Geen transversaal tubulair systeem Nodale cellen Liggen in beide nodi en in begin van fasciculus Gemodifieerde hartcellen, kleiner, rijker aan glycogeen Onduidelijke intercalaire schijven, onduidelijke dwarsstreping Niet al'jd van fibroblasten te onderscheiden Vormen een weinig georiënteerd netwerk Innerva'e Parasympathicus: vertraging Sympathicus: versnelling Sensibele innerva'e: Pijn- en stretchvezels Regula'e Baro- en chemoreceptoren Ter hoogt van de caro's sinus (caro'slichaampje) en de aortaboog Baroreceptoren: bloeddruk Chemoreceptoren: O2, CO2 en H+ Bloedvaten Func'e Weefsels voorzien van zuurstof en voedingsstoffen + afvoer afvalstoffen Transportsysteem: verzorgt communica'e en coördina'e tussen cellen en weefsels op grote afstand van elkaar Transport van hormonen Warmtehuishouding Algemeen bouwplan Tunica in'ma: - Aaneengesmolten endotheel op lamina basalis - Subendotheliaal BW - Membrana (lamina) elas'ca interna (niet bij alle Figuur 3: algemeen bouwplan bloedvaten) Tunica media: - Voornamelijk circulair gerangschikte gladde spiercellen - Extracellulaire matrix: rijk aan proteoglycanen, collageen en elas'sche BW-vezels; geproduceerd door gladde spiercellen - Membrana (lamina) elas'ca externa 3  Tunica adven''a: - = Bindweefsel-laag - BW- vezels, zenuwbundels, vetweefsel, bloedvaten (vasa vasorum), lymfevaten Tunica serosa: - Alleen rond bloedvaten van de thoracale of abdominale zone. Macrocircula'e - = blote oog - Elas'sche arterie = geleidingsar'eën (bv: aorta); (Ø2,5 cm) - Musculeuze arterie = verdelingsarteriën (bv: a. femoralis); (Ø0,4cm) - Middelgrote vene (bv: v. hepa'ca); (Ø2-9mm) - Grote vene (bv: v. cava inferior) Microcircula'e = microscoop - Arteriolen - Metarteriolen - Capillairen - Postcapillaire venulen - Verzamelvenulen - Musculeuze venulen Capillairen = haarvaten Capillairbed = anastomoserend netwerk tussen terminale arteriolen en postcapillaire venulen Meestal niet volledig met bloed doorstroomt (gedeelte gecollabeerd) Voorkeurkanaal – precapillaire sfincter – atriovenous anastomosis Endotheel Basale membraan - Lamina basalis - Lamina re'cularis Pericyten of adven''ële cellen: - Omsloten door de lamina basalis van het endotheel - Zijn ongedifferen'eerde mesenchymale cellen, die kunnen differen'ëren tot BW-cellen of 4  spiercellen (waarschijnlijk betrokken bij angiogenese) - Beva?en ac'nefilamenten en kunnen contraheren Opbouw: - Diameter meestal 7-9µm - Bestaat enkel uit tunica in'ma (1 of enkele endotheelcellen) met pericyten en zeer dunne adven''a - Soms randplooien (= marginal folds) Arterioveneuze anastomosen - = rechtstreekse verbinding tussen arteriële en veneuze systeem - Hebben sterk ontwikkelde spierlaag dat lumen volledig kan afsluiten - Controle via bezenuwing, hormonen, histamine,… - Open: rechtstreekse doorgang zonder doorgang capillair bed - Dicht: wel door capillairen (cfr blozen, erec'e) - Glomus: sterk gekronkelde arteriole en venule omringd door spier Con'nue capillairen - Type 1 capillairen - Vb: in spier- en zenuwweefsel - Niet-gefenestreerd (con'nu) endotheel - Con'nue lamina basalis - Gelijkma'ge dikte van endotheliale wand Gefenestreerde capillairen - Type II capillairen - Vb: in endocriene organen, gastrointes'nale-tractus, nier - Gefenestreerd endotheel (al dan niet met diafragma: verhindert doorgang van vloeistof en/of deeltjes) - Con'nue lamina basalis 5  Sinusoïdale capillairen - Vb: lever, milt - Aaneengesloten endotheelcellen die gefenestreerd zijn - Geen lamina basalis - Verwijd lumen Endotheel = 1-lagig plaveiselepitheel van het volledige circula'esysteem Zeer pla?e cellen; kern puilt uit in het lumen Cytoplasma met ER en intermediare filamenten (desmine, vimen'ne) Golgi, centriolen, transportvesikels (diacytose) en weinig mitochondriën Onderling weinig adherenscontacten, wel occludensverbindingen Gefenestreerd endotheel Adhesiemoleculen aan hun oppervlak (vb: selec'nen) voor adhesie van bvb wi?e bloedcellen. Bij ontsteking verhoogde expressie van ICAM-I zodat adhesie en extravasa'e wordt bevorderd. Expressie apankelijk van de leeqijd, orgaan, speciesverschillen. Func'e: - Permeabiliteitbarrière - Synthese van elementen (bv: proteoglycanen en collageen) voor lamina basalis - Produc'e stollingsfactoren - Produc'e van factoren die thrombusvorming promoten (zoals von Willebrandfactor) - Produc'e van secre'e van moleculen die pathologische thrombusvorming tegengaan (vb: prostacyclinen, thrombomoduline) - Produceert vasoac'eve stoffen (NO, endotheline, ATP,…) die invloed hebben op gladde spieren - Produc'e van moleculen die betrokken zijn bij inflammatoire reac'es zoals Il-1, Il-6, celadhesiemoleculen - Produc'e groeifactoren - Inac'veert bradykinine, serotonine, prostaglandinen, noradrenaline, thrombine Grotere moleculen passeren endotheel via: - Pericellulaire passage: intercellulaire spleten tussen de occludensverbindingen (vb: kleinere eiwi?en, …) - Diacytose of transcytose (vesikeltransport) voor grotere moleculen 6  Arteriën Elas'sche arteriën - Vb: aorta; truncus branchiocephalicus; a. caro's communis; a. subclavia; a. iliaca communis - = geleidingsarteriën - In'ma: § Endotheel met hoge vervangingssnelheid (cfr beschadiging) § Dikke subendotheliale BW laag § MEI niet overal duidelijk - Media: § Concentrische gevensterde elas'sche membranen (aantal en dikte nemen toe met leeqijd) § Schuin verlopende gladde spieren die aan de mambraan zijn gehecht à contrac'e brengt membranen dichter bij elkaar dus verandering elas'sciteit = opvangen veranderingen in druk § Collagene vezels en amorfe tussenstof rijk aan chondroï'nesulfaat (basofiel) - Adven''a: § MEE § Elas'sche + collagene vezels Musculeuze arteriën - Vb: a. radialis; a. 'bialis; a. poplitea; a. axillaris; a. splenica; a. mesenterica; a. intercostalis - - ‘verdelings’ arteriën - In'ma: § Endotheel § Subendotheliaal BW § Al'jd MEI, meestal meanderach'g geplooid - Media: § Goed ontwikkeld met circulair verlopende gladde spieren § Glycosaminoglycaanrijke extracellulaire matrix (collageen en elas'ne) - Adven''a: § Longitudinale vezels die naar buiten losser worden § Alleen bij grote vaten MEE Arteriolen - Vanaf 15µm diameter (microcircula'e) - Opbouw apankelijk van de groo?e van de arteriole 7  - Grote arteriole: § In'ma § MEI § Gladde spiercellen - Kleine arteriole: § In'ma § Geen MEI § Gladde spiercellen (1 laag) - Kleinste arteriole: § 1 laag endotheelcel + 1 laag gladde spiercel Venen Postcapillaire venulen