Safety Procedures in the Laboratory PDF

‫اصول ایمنی در آزمایشگاه‬ ‫انجام کارها به طور ایمن نه تنها یک راه‬ ‫درست کار کردن بلکه تنها راه است‪.‬‬ ‫( ‪Personal Protqective Equipment:‬‬ ‫وسایل حفاظت شخصی‬ ‫‪)PPE‬‬ ‫ عینک ایمنی و محافظ صورت‬...

‫اصول ایمنی در آزمایشگاه‬ ‫انجام کارها به طور ایمن نه تنها یک راه‬ ‫درست کار کردن بلکه تنها راه است‪.‬‬ ‫( ‪Personal Protqective Equipment:‬‬ ‫وسایل حفاظت شخصی‬ ‫‪)PPE‬‬ ‫ عینک ایمنی و محافظ صورت‬ ‫ دستکش آزمایشگاهی‬ ‫ روپوش آزمایشگاهی‬ ‫ کفش ایمنی‬ ‫ ماسک‬ ‫به منظور محافظت از چشم و صورت در صورت کار با هر یک از مواد زیر استفاده از عینک یا محافظ‬ ‫مناسب آزمایشگاهی ضروری است‪:‬‬ ‫‪ -1‬مواد محرک‪ ،‬مواد خورنده و یا مواد سوزش آور‬ ‫‪ -2‬مواد قابل اشتعال‬ ‫‪ -3‬مواد منفجره‬ ‫‪ -4‬لیزرها‬ ‫‪ -5‬نور فرابنفش‬ ‫‪ -6‬استفاده از شیشه آالت تحت خالء یا تحت فشار‬ ‫نکاتی که باید در تهیه و استفاده از محافظ چشم و صورت رعایت نمود به شرح زیر میباشد‪:‬‬ ‫‪ -1‬طراحی آنها به شکلی باشد که محافظتی معادل نوع خطرات موجود فراهم آورد‬ ‫‪ -2‬سایز و نوع آنها به گونهای باشد که برای دید ایجاد مشکل نکند‬ ‫‪ -3‬قابلیت ضدعفونی و گند زدایی داشته باشد و به راحتی قابل شستشو باشد‬ ‫‪ -4‬با دوام باشند‬ ‫‪ -5‬با توجه به شرایط‪ ،‬راحتی در حین استفاده را فراهم کند‬ ‫عینک ایمنی و محافظ صورت‬  ‫به دالیل زیر استفاده از لنز در آزمایشگاه تایید نمیگردد‪:‬‬ ‫‪ -1‬در هنگام بروز خطر و پاشیده شدن مواد شیمیایی به درون چشم خارج کردن لنز دشوار خواهد بود‬ ‫‪ -2‬برای تمیز کردن چشم با آب فراوان‪ ،‬لنز ایجاد مزاحمت میکند‬ ‫‪ -3‬لنز میتواند بخارات مواد شیمیایی و همچنین گرد و غبار را بر روی سطح خود جمع کند‬ ‫‪ -4‬کار کردن در کنار حرارت مشکل ساز خواهد شد‬ ‫‪ -5‬اگر سایرین که در آزمایشگاه کار میکنند از وجود لنز در چشم فرد آسیب دیده اطالع نداشته‬ ‫باشند‪ ،‬نمیتوانند کمکهای اولیه مناسبی را ارائه دهند‬ ‫محافظت از دست ها(‪)Hand protection‬‬ ‫دستکش می تواند از خطرات زیر برای دست محافظت کند‪:‬‬ ‫‪ -1‬بخارات مواد شیمیایی‬ ‫‪ -2‬حرارت‬ ‫‪ -3‬مواد بیولوژیکی زیان آور‬ ‫‪ -4‬خطرات فیزیکی مانند خراشیدگی و بریدگی‬  ‫مواردی که در استفاده از دستکش باید رعایت شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬قبل از استفاده از دستکشها از سالم بودن آنها اطمینان حاصل شود‬ ‫‪ -2‬باید همیشه دستکش در اندازههای متفاوت و از مواد مناسب و مرغوب در دسترس باشد‬ ‫‪ -3‬نباید دستکشها را هنگام انجام کار تعویض نمود‪ ،‬بلکه این کار باید بعد از اتمام کار آزمایشگاهی و‬ ‫اطمینان از پایان یافتن خطر تعویض نمود‬ ‫‪ -4‬بعد از اتمام کار آزمایشگاهی دستکشهای استفاده شده باید امحاء گردند‬  ‫دستکشها از نظر شکل ظاهری و نوع مواد سازنده آن ها انواع گوناگون و متنوعی دارند‪:‬‬ ‫‪ -1‬دستکش التکس ‪Latex gloves:‬‬ ‫التکس یا همان الستیک طبیعی خود دارای دو نوع با پودر و بدون پودر است‪.‬دستکش های التکس می‬ ‫توانند منجر به واکنش های آلرژیک برای برخی شود اما با این وجود بسیار پرمصرف هستند‪.‬‬  ‫‪ -2‬دستکش نیتریل ‪Nitrile gloves:‬‬ ‫این دستکش ها از الستیک مصنوعی ساخته شده اند و یک جایگزین ایده آل برای افرادی که به التکس‬ ‫حساس هستند میباشد‪.‬این دستکش ها در برابر سوراخ شدن مقاوم هستند و اغلب در پزشکی مورد‬ ‫استفاده قرار می گیرند‪.‬‬  ‫‪ -3‬دستکش وینیلی‪Vinyl gloves:‬‬ ‫دستکش های وینیل انتخاب مناسب برای صنعت مواد غذایی و شرایطی که در آن سطح باالیی از دوام و‬ ‫حفاظت در اولویت نیست‪.‬این دستکش ها دوام کمی دارند اما ارزانتر هستند‪.‬‬  ‫‪ -4‬دستکش نایلونی‪Nylon disposable gloves:‬‬ ‫یکی دیگر از دستکش هایی که اغلب برای پاک نگه داشتن پوست دست در برابر آلودگی استفاده می‬ ‫شود‪ ،‬دستکش نایلونی است‪.‬این دستکش کاربردهای فراوانی دارد‪.‬افراد می توانند از این دستکش برای‬ ‫جا به جایی مواد یا استفاده از مواد آرایشی بهره ببرند‪.‬این دستکش به نام دستکش یکبار مصرف نیز‬ ‫شناخته می شود‪.‬‬  ‫‪ -5‬دستکش مکانیکی‪Mechanical gloves:‬‬ ‫استفاده از دستکش های محافظ در حرفه هایی مانند آتش نشانی ‪ ،‬جوشکاری ‪ ،‬برش و در کارگاه های‬ ‫ال‬ ‫صنعتی و ساختمانی و همچنین آزمایشگاهها‪ ،‬بسیار مهم و ضروری است‪.‬دستکش های ایمنی معمو ا‬ ‫از جنس پلی اورتان‪ ،‬چرم یا پارچه ساخته می شوند‪.‬‬  ‫روپوش آزمایشگاهی (‪) Lab coat‬‬ ‫استفاده از روپوش آزمایشگاهی جهت محافظت لباس و پوست از تماس با مواد شیمیایی که ممکن است بر‬ ‫روی بدن پاشیده شود الزامی است‪.‬روپوشهایی که در آزمایشگاه استفاده میشوند باید‪:‬‬ ‫‪ -1‬تمام بدن را بپوشانند‬ ‫‪ -2‬دارای آستین بلند باشند‬ ‫‪ -3‬از جلو دکمه داشته باشند و‬ ‫‪ -4‬تا روی زانوها قرار گیرند‬ ‫‪ -5‬روپوش آزمایشگاه بایستی سفید رنگ باشد‬  ‫انواع روپوش بر اساس جنس‪:‬‬ ‫‪ -1‬کتان‪ :‬وزن اندک و راحت و مقاوم در برابر شعله‬ ‫‪ -2‬متاکریلیک‪ :‬راحت تمیز می شود‪ ،‬راحت‪ ،‬دارای خاصیت ضد لکه‪ ،‬مقاوم در برابر مواد شیمیایی‪ ،‬مقاوم در‬ ‫برابر پارگی‪ ،‬حساس به شعله مستقیم‬ ‫‪ -3‬نایلون‪ :‬وزن کم‪ ،‬جاذب آب نیست‪ ،‬مقاوم در برابر خراش و ساییدگی‪ ،‬حساس به شعله مستقیم و حرارت‬ ‫‪ -4‬پلی پروپیلن‪ :‬وزن کم‪ ،‬مقاوم در برابر مواد شیمیایی‪ ،‬مقاوت باال در برابر پارگی‬  ‫انواع روپوش بر اساس شکل ظاهر و کاربرد‪:‬‬ ‫مقاوم در برابر شعله‬ ‫روپوش بافتی‬ ‫روپوش کالسیک‬ ‫مقاوم در برابر آب‬ ‫محافظت از پاها (کفش و چکمه ایمنی)‬ ‫در مواقع زیر باید از کفش ایمنی مناسب استفاده نمود‪:‬‬ ‫‪ -1‬احتمال پاشیده شدن مواد شیمیایی‬ ‫‪ -2‬برخورد اجسام سنگین‬ ‫‪ -3‬احتمال لیز خردن بر سطح زمین‬ ‫‪ -4‬احتمال شوک الکتریکی‬  ‫محافظت از دستگاه تنفسی (ماسک های تنفسی‪،‬‬ ‫‪)Respirators‬‬ ‫انواع ماسک ها‪:‬‬ ‫‪ -1‬ماسک فیلتر دار ساده‪ :‬ماسکهای فیلتردار ساده ضد گرد و غبار از جنس پنبه و الیاف مختلف میباشد‬ ‫که با گرفتن ذرات از ورود آنها به ریهها و دستگاه تنفسی جلوگیری میکند‬ ‫‪-2‬ماسک های ضد گاز و بخار‪ :‬حاوی مواد شیمیایی خنثی کننده گاز و بخار میباشد که مناسب هر ترکیب‬ ‫شیمیایی که کار میشود ماسک متناسب با آن را نیز باید انتخاب کرد‬  ‫انواع ماسک بر حسب جزییات کاربرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬نوع ‪ :A‬گازها و بخارات آلی مختلف‬ ‫‪ -2‬نوع ‪ :B‬گازهای معدنی و اسیدی مانند مونوکسید کربن‬ ‫‪ -3‬نوع ‪ :E‬دی اکسید سولفور‬ ‫‪ -4‬نوع ‪ :G‬مواد شیمیایی با فشار بخار پایین‬ ‫‪ -5‬نوع ‪ :K‬آمونیاک و مشتقات آن‬ ‫‪ :MB -6‬متیل بروماید‬ ‫‪ :AX -7‬گروهی از ترکیبات آلی با نقطه جوش پایین (کمتر از ‪ 65‬درجه)‬ ‫‪ :HG -8‬بخار جیوه‬ ‫‪ :NO -9‬اکسیدهای نیتروژن‬  ‫بهداشت فردی‬ ‫در آزمایشگاه رعایت موارد زیر که در رابطه با بهداشت فردی است‪ ،‬الزامی است‪:‬‬ ‫‪ -1‬در تمام بخشهای آزمایشگاه از غذا خوردن‪ ،‬آشامیدن‪ ،‬سیگار کشیدن و یا سایر کارهایی که سبب تماس‬ ‫دست با دهان میگردد خودداری شود‬ ‫‪ -2‬هیچ گونه مواد غذایی در یخچالهای بخشهای مختلف آزمایشگاه نباید نگهداری شود‬ ‫‪ -3‬استعمال دخانیات مانند سیگار‪ ،‬پیپ در محیط آزمایشگاه ممنوع است‬ ‫‪ -4‬هرگونه عمل برداشت مایعات را با پیپت به وسیله دهان انجام ندهید‪.‬برای این کار حتما از پوار استفاده‬ ‫شود‬ ‫‪ -5‬جهت جلوگیری از آلودگی دستها‪ ،‬شستشوی مکرر دستها پیشنهاد میگردد‪.‬ترجیحاا این کار با‬ ‫صابون یا مواد ضدعفونی کننده صورت گیرد‪.‬‬ ‫الف) بعد از تماس اتفاقی پوست با مواد شیمیایی‬ ‫ب) بعد از تماس با دستگاههای موجود در آزمایشگاه‬ ‫ج) بعد از در آوردن دستکش ها‬ ‫‪ -6‬در صورت بلند بودن مو‪ ،‬از پوشش های یکبار مصرف برای پوشاندن مو استفاده گردد‪.‬‬ ‫‪ -7‬شستشوی مکرر روپوش آزمایشگاهی‬ ‫‪ -8‬قرار دادن وسایل شخصی از جمله کتابها جزوات و کیف‪ ،‬در کنار مواد شیمیایی ممنوع است‬ ‫برگ اطالعات ایمنی مواد شیمیایی (‪:)MSDS‬‬ ‫وسایل و تجهیزات ایمنی در آزمایشگاه‬ ‫‪ -1‬هود های آزمایشگاهی‬ ‫‪ -2‬دوش و چشم شوی ایمنی‬ ‫‪ -3‬ایمنی در برابر آتش سوزی‬ ‫‪ -4‬ذخیره و حمل و نقل مواد شیمیایی‬ ‫‪ -5‬کمک های اولیه‬ ‫‪-6‬پخش مواد شیمیایی و خنثی کردن‬  ‫هود شیمیایی‬ ‫هود در آزمایشگاه نخستین سد محافظ برای کار در محیط آزمایشگاه در هنگام مواجهه با مواد خطرناک‬ ‫شیمیایی است‪:‬‬ ‫‪ -1‬موقع کار با مواد فرار از هود باید استفاده شود‬ ‫‪ -2‬هودهای شیمیایی می بایست جهت بررسی عملکرد‪ ،‬ساالنه بازبینی شوند‬ ‫‪ -3‬در بیشتر مواقع‪ ،‬می بایست هود آزمایشگاه روشن باشد‬  ‫اجزای هود شیمیایی‬ ‫‪ -1‬بدنه خارجی (‪ :)Air foil‬قسمتی است که جلوی هود آزمایشگاهی و در زیر پنجره قرار گرفته و یک‬ ‫جریان هوای آرام ایجاد می کند که نوسانات جریان هوا به داخل هود را کم می کند و کاربر را در برابر‬ ‫ریزش های جزئی مواد شیمیایی حفاظت می کند‪.‬‬ ‫‪ -2‬بافل (‪ :)Baffle‬صفحات متحرکی که در دیواره پشتی هود قرار گرفته اند و شکاف هایی را ایجاد می‬ ‫کنند که هوا از طریق آنها مکش می شود و باعث ایجاد جریان هوای یکنواخت در دهانه هود می شوند‪.‬‬ ‫‪ -3‬پنجره (‪ :)Sash‬یک صفحه شیشه ای متحرک است که سطح دهانه هود را می پوشاند و می تواند به‬ ‫صورت عمودی‪ ،‬افقی یا ترکیبی از هر دو باشد‪.‬‬ ‫‪ -4‬فن و دودکش (‪ :)Exhaust Duct‬هدایت جریان هوای آلوده با سرعت باال به خارج از ساختمان را انجام‬ ‫می دهد‬  ‫عوامل موثر بر عملکرد هود‬ ‫‪ -1‬سرعت هوا در دهانه هود‪ :‬سرعت هوا در دهانه هود باید در محدوده ‪ 80‬تا ‪ 125‬فوت بر دقیقه باشد‪.‬البته‬ ‫این سرعت با توجه به نوع آزمایشاتی که در آزمایشگاه رخ میدهد و سرعت حرکت مولکولهای گاز و‬ ‫دمای محیط متغیر است‪.‬‬ ‫‪ -2‬الگوی گردش هوای درون آزمایشگاه‪ :‬کارایی یک هود به محل قرار گرفتن آن و سیستم تهویه هوا‬ ‫وابسته است‪.‬هود باید در محلی دور از دربها پنجرهها و محلهایی که رفت و آمد زیاد است قرار بگیرد‪،‬‬ ‫زیرا هوای موجود در این گونه محلها دارای سرعت بیشتر از سرعت مکش هود بوده و در نتیجه سبب‬ ‫میگردد بخارات آلوده از درون هود به داخل فضای آزمایشگاه منتقل گردد‪.‬‬ ‫‪ 3‬مواد سازنده هود‪ :‬مواد سازنده هود بر توانایی فیزیکی هود و مقاومت آن در برابر خوردگی ناشی از مواد‬ ‫مورد استفاده در داخل آن موثر است‪.‬‬  ‫انواع هود شیمیایی‬ ‫‪ -1‬هودهای تمام قد (‪ :)Walk-in hood‬این هودها مستقیم روی زمین قرار دارند و یک فرد میتواند به‬ ‫راحتی درون آن قرار بگیرد و زمانی استفاده میشوند که دستگاهها و ابزار بلند در آزمایش باید استفاده شوند‬ ‫برای مثال قرار دادن یک ستون کرومانوگرافی بلند‪.‬به دلیل اینکه ارتفاع این هودها با پهنهایشان متناسب‬ ‫نیست‪ ،‬جریان هوا مطلوب نبوده و اثرات مفید هودهای معمولی را ندارد‪.‬‬ ‫‪ -2‬هودهای سایبان دار (‪ :)Canopy hood‬هودهای سایهباندار برای جذب گرما و بخارات ناشی از‬ ‫دستگاههایی مانند دستگاه اسپکتروسکوپی جذب اتمی یا اتوکالوها و یا مواد شیمیایی در مقیاس خیلی کم‬ ‫طراحی شدهاند‪.‬‬ ‫‪ -3‬هودهای بخارات شیمیایی‬ Walk-in hood Canopy hood  ‫نکات ایمنی در زمینه هود‪:‬‬ ‫‪ -1‬همیشه فن خروجی روشن نگه دارده شود‬ ‫‪ -2‬چیزی در جلوی بافلها قرار نداشته باشد‬ ‫‪ -3‬هر چقدر هود خالی باشد کارایی بیشتری دارد‬ ‫‪ -4‬مواد شیمیایی که در داخل هود استفاده میشوند بعد از پایان کار تمیز شوند‬ ‫‪ -5‬دبی خروجی هود یا سرعت جریان هوا در دهانه هود بررسی شود‬ ‫‪ -6‬وسایل تا جایی که ممکن است در قسمت انتهایی هود قرار داده شوند‬ ‫‪ -7‬هیچگاه در اصلی هود نباید به طور کامل بسته شود و در اصلی حداقل به اندازه ‪ 5‬سانتیمتر باید باز باشد‬ ‫‪ -8‬درهود طوری تنظیم شود که اپراتور را در برابر پاشیدن مواد شیمیایی محافظت کند‬ ‫هودهای آزمایشگاهی‬  ‫دوش ایمنی‬ ‫‪ -1‬محل قرارگیری دوش ایمنی باید طوری باشد که در صورت بروز حادثه در حداکثر ‪ 10‬ثانیه امکان دسترسی‬ ‫به آن وجود داشته باشد‬ ‫‪ -2‬مسیر دسترسی باید خالی از عوامل مزاحم باشد‬ ‫‪ -3‬محل دوش ایمنی باید به گونهای باشد که از تجمع آب جلوگیری شده و به راحتی قابل نظافت باشد‬ ‫‪ -4‬منبع آب باید قادر به تامین حداقل ‪ 20‬گالن بر دقیقه به مدت ‪ 15‬دقیقه باشد‬ ‫‪ -5‬راهنمای فعال و غیر فعال کردن دوش ایمنی باید به طور واضح در نزدیکی دوش آب نصب شود‬ ‫‪ -6‬دوش ایمنی میتواند به صورت پدال (فعال کردن به وسیله پا) و یا دستگیره (فعال کردن به وسیله دست)‬ ‫باشد‬ ‫‪ -7‬دوش ایمنی نباید در نزدیکی منبع الکتریسیته تعبیه شود‬ ◄Safety shower  ‫چشم شوی ایمنی‬ ‫‪ -1‬محل قرارگیری چشم شوی ایمنی باید طوری باشد که در صورت بروز حادثه در حداکثر ‪ 10‬ثانیه امکان‬ ‫دسترسی به آن وجود داشته باشد‬ ‫‪ -2‬مسیر دسترسی باید خالی از عوامل مزاحم باشد‬ ‫‪ -3‬محل دوش ایمنی باید به گونهای باشد در امتداد راه خروجی باشد‬ ‫‪ -4‬حتی االمکان نزدیک به محل پر خطر باشد‬ ‫‪ -5‬منبع آب باید قادر به تامین آب به مدت ‪ 15‬دقیقه باشد‬ ‫‪ -6‬دوش ایمنی میتواند به صورت پدال (فعال کردن به وسیله پا) و یا دستگیره (فعال کردن به وسیله‬ ‫دست) باشد‬ ‫‪ -7‬مکان دوش ایمنی و چشم شو باید کنار هم نصب شوند (با فاصله ‪ 6‬اینچ از دیوار)‬ ◄Safety eye wash ‫ایمنی در برابر آتش سوزی‬ ‫سه عامل اصلی ایجاد آتش‪:‬‬ ‫‪ -1‬ماده قابل اشتعال (‪)Fuel‬‬ ‫‪ -2‬اکسیژن (‪)Oxygen‬‬ ‫‪ -3‬حرارت کافی (‪)Heat‬‬  ‫انواع مواد قابل اشتعال‬ ‫‪ -1‬مواد سوختنی خشک یا جامدات‪ :‬چوب‪ ،‬کاغذ‪ ،‬الستیک‪ ،‬پالستیک‪...‬‬ ‫‪ -2‬مواد سوختنی مایع‪ :‬فراورده های نفتی‪ ،‬الکل ها‪ ،‬رنگ ها‪ ،‬روغن های نباتی‪ ،‬چسبهای صنعتی‬ ‫‪ -3‬مواد سوختنی گازی‪ :‬پروپان‪ ،‬بوتان‪ ،‬هیدروژن‪ ،‬استیلن‪...‬‬ ‫‪ -4‬مواد سوختنی فلزی‪ :‬فلزات قلیایی و قلیایی خاکی مثل سدیم پتاسیم‪ ،‬منیزیم‪...‬‬ ‫‪ -5‬مواد سوختنی منفجره‪ :‬باروت‪TNT ،‬‬  ‫اکسیژن‬ ‫برای شروع آتشسوزی حداقل تراکم اکسیژن ‪ 16‬درصد میباشد‪.‬بنابراین اکسیژن اتمسفر‪،‬‬ ‫اکسیژن خالص یا اکسیژنی که به وسیله خود جسم ایجاد میشود مانند اکسیدهای آلی که‬ ‫هنگام سوختن بخشی از اکسیژن مورد نیاز خود را تامین میکنند‪ ،‬میتواند به شروع آتش‬ ‫کمک کند‬ ‫حرارت‬ ‫حرارت میتواند از طریق یکی از راههای زیر جهت آتش سوزی تامین گردد‪:‬‬ ‫‪ -1‬شعله آزاد‬ ‫‪ -2‬جریان برق‬ ‫‪ -3‬اصطکاک و فشار‬ ‫◄انواع آتش سوزی‬ ‫اروپا و استرالیا‬ ‫◄انواع آتش سوزی‬ ‫آمریکا و ژاپن‬  ‫راه های خاموش کردن آتش (‪)Put out the fire‬‬ ‫‪ -1‬سرد کردن به کمک آب یا خاموش کننده های سرمازا‬ ‫هرگز از آب برای خاموش کردن آتش در آزمایشگاه استفاده نمیشود‬ ‫‪ -2‬خفه کردن‪ :‬ایجاد یک الیه عایق بین هوا و آتش مانند کف مخصوص‪ ،‬پارچه خیس‪ ،‬شن و ماسه‬ ‫روش خفه کردن برای موادی که در زمان سوختن اکسیژن تولید میکنند مانند عوامل اکسید کننده مثل‬ ‫پروکسید هیدروژن‪ ،‬پرکلراتها‪ ،‬پر کلریتها‪ ،‬بوراتها جوابگو نیست‬ ‫‪ -4‬حذف مواد سوختنی ‪ :‬این روش در ابتدای بروز حریق امکانپذیر بوده و با قطع جریان‪ ،‬جابجا کردن مواد‪،‬‬ ‫جدا کردن منابع که تاکنون حریق به آنها نرسیده‪ ،‬کشیدن دیوارهای حائل و رقیق کردن ماده سوختنی مایع‬ ‫را شامل میشود‬  ‫انواع کپسول آتش نشانی( ‪Fire‬‬ ‫‪)extinguisher‬‬ ‫‪ -1‬کپسول های محتوی آب‬ ‫‪ -2‬کپسول های مولد کف‬ ‫‪ -3‬کپسول های پودری‬ ‫‪ -4‬کپسول های گاز کربنیک‬ ‫‪ -5‬کپسول های محتوی مواد هالوژنه‬ ‫چه کپسولی برای چه نوع آتشی مناسب است؟‬  ‫مزایای و معایب خاموش کننده های محتوی آب‬ ‫‪ -1‬فراوانی و ارزانی آب‬ ‫‪ -2‬ویسکوزیته پایین و قابلیت آسان انتقال‬ ‫‪ -3‬ظرفیت گرمایی ویژه باال‬ ‫‪ -4‬توان سرد کنندگی باال‬ ‫‪ -1‬فقط محدود به خاموش کردن آتش سوزی کالس ‪ A‬میشود‬ ‫‪ -2‬هادی الکتریسیته است‬ ‫‪ -3‬دارای قدرت تخریب باال‬ ‫‪ -4‬پتانسیل ایجاد خسارت به داروها‪ ،‬کارتن های بسته بندی‪ ،‬رنگ ها و‪...‬‬  ‫ویژگی های خاموش کننده های مولد کف‬ ‫‪ -1‬کف مورد مصرف بصورت محلول تهیه می شود و توسط سر لوله کف ساز بصورت کف خارج می شود و در‬ ‫هنگام استفاده به سرعت روی آتش را می پوشاند‬ ‫‪ -2‬کف با پوشاندن سطح ماده در حال اشتعال از رسیدن اکسیژن هوا به آتش جلوگیری میکند‬ ‫‪ -3‬وزن مخصوص آن کم است و در سطح مواد و مایعات قابل اشتعال شناور میگردد‬ ‫‪ -4‬آتشی که با خاموش کنندههای کفی خاموش میشود امکان آتش سوزی مجدد آن بسیار کم است‬ ‫محتوی کپسول‪:‬‬ ‫‪ -1‬محلول سولفات آلومینیوم (‪)Al2(SO4)3‬‬ ‫‪ -2‬محلول بیکربنات سدیم (‪)NaHCO3‬‬ ‫مخلوط شدن این دو‪ ،‬تولید ‪ CO2‬و ‪ Al(OH)3‬بعنوان ماده کف کننده در نازل خروجی می کند‪.‬‬  ‫ویژگی های خاموش کننده های پودری‬ ‫‪ -1‬پودرهای مورد استفاده شیمیایی عبارتند از ترکیبات شیمیایی مانند کربناتها‪ ،‬سولفاتها و‬ ‫فسفاتها‬ ‫‪ -2‬این ترکیبات برای اطفاء انواع حریق گروه ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬قابل استفاده هستند‬ ‫‪ -3‬این پودرهای شیمیایی باعث پوشاندن آتش و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش میشوند‬ ‫‪ -4‬هرچه قطر دانههای پودر ریزتر باشد‪ ،‬بازدهی آن برای اطفای حریق موثرتر میباشد‬ ‫‪ -5‬پودرهای استفاده شده دارای خاصیت خورندگی برای فلزات همچون آلومینیوم هستند‬ ‫محتوی کپسول‪:‬‬ ‫‪ -1‬پودر سدیم و یا پتاسیم بیکربنات (مناسب برای آتش های ‪ B‬و ‪)C‬‬ ‫‪ -2‬پودر آمونیوم سولفات و آمونیوم فسفات (مناسب برای آتش های ‪ A‬و ‪ B‬و ‪)C‬‬  ‫ویژگی های خاموش کننده های ‪CO2‬‬ ‫‪ -1‬گاز ‪ CO2‬غیر قابل احتراق‪ ،‬خنثی و خنک میباشد و هادی جریان الکتریسیته نمیباشد‬ ‫‪ CO2 -2‬دارای وزن سنگینتر از هوا میباشد بنابراین در اثر پاشیدن بر روی حریق اکسیژن را‬ ‫خارج کرده و خود جانشین آن میگردد‬ ‫‪ CO2 -3‬با تشکیل یک الیه سنگین در مقابل عبور هوا باعث خفه شدن آتش می شود‬ ‫‪ -4‬از آنجا که قدرت تخریب ‪ CO2‬کم میباشد لذا در مواردی که مواد با ارزش دچار حریق میشوند‬ ‫مناسبتر از آب میباشد‬ ‫‪ CO2 -5‬برای حریقهای الکتریکی و الکترونیکی نیز مناسب است زیرا به دلیل عدم هدایت برق‬ ‫باعث اتصالی یا خرابی نمیگردد‬  ‫ویژگی های خاموش کننده های محتوی مواد هالوژنه (‪)Halon‬‬ ‫‪ -1‬مناسب برای وسایل حساس‪ ،‬کامپیوترها‪ ،‬موتور هواپیما‪ ،‬وسایل الکتریکی و مواد شیمیایی‬ ‫‪ -2‬این مواد می توانند با جایگزین کردن اتم های هیدروژن ماهیت ماده سوختنی را عوض کنند‬ ‫‪ -3‬این مواد نیز از هوا سنگینتر بوده و به سرعت روی حریق را پوشانده و جانشین هوا میشوند و سبب‬ ‫حذف اکسیژن محیط میگردند‬ ‫‪ -4‬خاموش کنندههای هالوژنی قدرت تخریب کنندگی پایینی دارند‬ ‫‪ -5‬در وزن مساوی قدرت خاموش کنندگی آنها ‪ 2‬الی ‪ 3‬برابر گاز ‪ CO2‬میباشد‬ ‫‪ -6‬امروز امروزه استفاده از این نوع خاموش کنندهها به دلیل سمی بودن ترکیبات هالوژن دار ممنوع شده‬ ‫است‬ ‫طرز استفاده از کپسول های آتش نشانی◄‬  ‫نکات مهم در استفاده از دستگاههای خاموش کننده‬ ‫‪ -1‬در صورتی که به هر علتی احتمال اطفای حریق با یک خاموش کننده ممکن نشد از ‪ 2‬یا ‪ 3‬خاموش کننده استفاده‬ ‫شود‬ ‫‪ -2‬خاموش کننده را در جایی نصب کنید که برداشتن آن آسان باشد هرچند ظاهر خوبی نداشته باشد‬ ‫‪-3‬در حریقهای فضای بسته هیچگاه اجازه ندهید آتش بین شما و راه خروج قرار گیرد‬ ‫‪ -4‬هنگام استفاده از خاموش کننده احتیاج نیست کامالا به حریق نزدیک شوید زیرا قدرت پرتاب مواد آنها به‬ ‫استثنای گاز ‪ CO2‬بین ‪ 4‬الی ‪ 10‬متر میباشد‬ ‫‪ -5‬برای اطفاء حریق مایعات در ظروف‪ ،‬نباید پودر را مستقیم به داخل مایع اسپری کرد زیرا فشار آن باعث به خارج‬ ‫پاشیدن مایع و گسترش حریق میشود‬ ‫‪ -6‬در حریقهای روی زمین‪ ،‬خاموش کردن را از جلو شروع کرده و با به عقب راندن آتش‪ ،‬پیشروی کنید و آن را‬ ‫خاموش نمایید‬  ‫ذخیره و حمل و نقل مواد شیمیایی‬ ‫‪ -1‬مواد شیمیایی را باید در محلی نگه داشت که فقط افراد مجاز امکان دسترسی به آنها را داشته باشند‬ ‫‪ -2‬مواد اشتعال زا و خورنده را باید در مقادیر اندک خریداری نمود و نباید در زمان طوالنی آنها را نگه‬ ‫داشت‬ ‫‪ -3‬مواد شیمیایی در آزمایشگاه به ترتیب حروف الفبا نگهداری و مرتب نمیشوند بلکه آنها را بر اساس‬ ‫گروه عاملی طبقه بندی میکنند‬ ‫‪ -4‬مواد شیمیایی ناسازگار نباید در مجاورت یکدیگر نگهداری شوند‪.‬این مواد در اثر مخلوط شدن‬ ‫واکنشهای خطرناک و گاهاا منفجره ایجاد میکنند‬ ‫‪ -5‬مواد فرار و بدبو در کابینت با تهویه مناسب باید نگهداری کرد‬ Fire proof Explosion proof Chemical storage cabinet Chemical storage cabinet ‫نگهداری مواد شیمیایی در کابینت با تهویه مناسب‬ ‫مواد شیمیایی بدون برچسب‬ ‫نگهداری مواد شیمیایی بدون در نظر گرفتن ماهیت شیمیایی‬ ‫نگهداری مواد شیمیایی‬ ‫بدون تهویه‬ ‫تفکیک مواد شیمیایی جهت نگهداری‬ ‫‪ -1‬مواد اشتعال پذیر‬ ‫‪ -2‬مایعات اشتعال ناپذیر‬ ‫‪ -3‬مواد اکسنده‬ ‫‪ -4‬مواد واکنش پذیر با آب‬ ‫‪ -5‬اسیدها‬ ‫‪ -6‬مواد سوزآور‬ ‫‪ -7‬گازهای تحت فشار اکسنده‬ ‫‪ -8‬گازهای تحت فشار غیر اکسنده‬ ‫‪ -9‬جامدات غیر فرار و واکنش ناپذیر‬ ‫‪ -10‬مواد شیمیایی ناپایدار‬  ‫‪ -1‬مواد اشتعال پذیر‪ :‬مانند اتانول یا استون‪.‬این مواد دور از اکسنده ها‪ ،‬مواد احتراق پذیر و خورنده نگهداری شوند‬ ‫‪ -2‬مواد اشتعال ناپذیر‪ :‬مانند اتیلن گلیکول‪ ،‬تتراکلدید کربن و ‪...‬این مواد دور از اکسنده ها‪ ،‬و موادخورنده نگهداری شوند‬ ‫‪ -3‬مواد اکسنده‪ :‬مانند هیپو کلریت سدیم‪ ،‬بنزوییل پراکسید‪... ،‬دور از مواد قابل اشتعال و خورنده نگهداری شوند‬ ‫‪ -4‬مواد واکنش پذیر با آب‪ :‬مانند سدیم‪ ،‬پتاسیم‪...‬در جای خشک و خنک و دور از محلول ها نگهداری شوند‪.‬‬ ‫‪ -5‬اسیدها‪ :‬مانند اسید نیتریک‪ ،‬سولفوریک‪...،‬در قفسه مواد غیر قابل احتراق و دور از مواد بازی نگهداری شوند‪.‬اسیدهای‬ ‫اکسنده (اسید نیتریک) از اسیدهای آلی جدا شوند‪.‬‬ ‫‪ -6‬مواد سوز آور‪ :‬مانند سدیم و پتاسیم هیدروکسید‪...‬در جای خشک و دور از اسیدها نگهداری شوند‬ ‫‪ -7‬گازهای تحت فشار اکسنده‪ :‬مانند اکسیژن‪ ،‬کلر و ‪...‬دور از گازهای تحت فشار اشتعال پذیرنگهداری شوند‬ ‫‪ -8‬گازهای تحت فشار غیراکسنده‪ :‬مانند نیتروژن هیدروژن و ‪...‬دور از گازهای تحت فشار اکسنده در محل با تهویه مناسب‬ ‫نگهداری شوند‬ ‫‪ -9‬مواد شیمیایی ناپایدار‪ :‬دور از نور و دور از هوای آزاد و اکسنده ها نگهداری شوند‪.‬‬  ‫یخچال ایمنی‬ ‫‪ ‬بسیاری از مواد شیمیایی حساس به حرارت و مواد فرار باید در دماهای کمتر از دمای محیط نگهداری شوند‪،‬‬ ‫بنابراین استفاده از یخچال در نگهداری برخی مواد شیمیایی ضروری است‪.‬‬ ‫‪ ‬یخچالهای خانگی برای نگهداری مواد شیمیایی اصالا مناسب نمیباشند اگرچه این یخچالها دماهای پایین‬ ‫را تامین میکنند اما برای خطرات ناشی از مواد شیمیایی قابل احتراق و اشتعالزا طراحی نشدهاند‬ ‫‪ ‬یخچالهای مخصوص مواد شیمیایی به گونهای طراحی شدهاند که از جرقه زدن در هنگام شروع به کار کردن‬ ‫یخچال و ایجاد خطر آتش سوزی به دلیل حضور بخارات قابل اشتعال مواد اشتعالزا درون یخچال جلوگیری‬ ‫میکند‬ ‫نگهداری مواد شیمیایی در یخچال ایمنی‬  ‫کمک های اولیه‬ ‫کمکهای اولیه آموختن کمک به دیگران در بدترین و ضروریترین شرایط میباشد بنابراین بهتر است که بیاموزیم و بتوانیم در‬ ‫حوادث درست عمل کنیم و جلوی عمل غلط دیگران را نیز بگیریم‬ ‫خطرات بالقوه در آزمایشگاه‪:‬‬ ‫‪ -1‬استفاده از مواد شیمیایی اشتعالپذیر‪ ،‬سمی‪ ،‬اکسنده‪ ،‬واکنش پذیر و خورنده‬ ‫‪ -2‬خطرات فیزیکی و مکانیکی شامل پرتوها‪ ،‬سیستمهای الکتریکی‬ ‫و سیستمهای حرارتی‬  ‫زخم و خونریزی (‪)Wound and bleeding‬‬ ‫‪ -1‬بریدگی های کوچک‪ :‬اگر خونریزی جزئی باشد با ریختن آب سرد بر روی آن بند میآید و سپس محل بریدگی را با آب و صابون‬ ‫شستشو دهید و سپس با یک گاز استریل که در جعبه کمکهای اولیه موجود است ببندید‬  ‫زخم و خونریزی‬ ‫‪ -2‬بریدگی های شدید‪ :‬در این دسته از خونریزهها سریعاا به اورژانس اطالع دهید و تا آمدن آنها میتوان از روشهای زیر‬ ‫استفاده کرد‪:‬‬ ‫الف) مصدوم را به پشت بخوابانید و پاها را در وضعیت زانو خمیده باال ببرید‬ ‫ب) مصدوم را در وضعیت استراحت قرار داده و اندام زخمی را بیحرکت کنید‬ ‫ج) در صورتی که خون لخته شده باشد از کندن و تمیز کردن آن خودداری کنید زیرا این کار سبب خونریزی مجدد میشود‬ ‫د) هرگز اشیا تیز مانند چاقو و تکههای شیشه را از زخم خارج نکنید‪ ،‬زیرا امکان تشدید آسیب و خونریزی بیشتر وجود دارد‬  ‫استفاده از تورنیکت یکی از روشهای بند آوردن خونریزی میباشد‪.‬‬ ‫‪ ‬نکته مهم این است که در صورت نگذراندن دوره کمکهای اولیه‬ ‫از تورنیکت یا شریان بند که در خونریزیهای شدید استفاده‬ ‫میشود استفاده نکنید‬ ‫‪ ‬از این وسیله تنها در موارد بسیار ضروری مانند قطع سرخرگ یا‬ ‫عدم مهار خونریزی استفاده میشود‬  ‫سوختگی‬ ‫ضایعاتی که در اثر حرارت مواد شیمیایی جریان برق و مواد رادیواکتیو در بافتهای پوست ایجاد میشود را سوختگی میگویند‪.‬‬ ‫سوختگیها بر اساس عمق‪ ،‬وسعت‪ ،‬محل آن و نسبت سطح سوختگی به تمام بدن به سه نوع تقسیم می شوند‬ ‫الف) سوختگی جزئی یا درجه ‪1‬‬ ‫ب) سوختگی متوسط یا درجه ‪2‬‬ ‫ج) سوختگی شدید یا درجه ‪3‬‬ ‫عوارض سوختگی عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬شوک‪ :‬بدلیل کاهش حجم خون اتفاق می افتد‬ ‫‪ -2‬عفونت‪ :‬بدلیل نشستن میکروب ها در محل زخم سوختگی اتفاق می افتد‬  ‫سوختگی در آزمایشگاه‬ ‫سوختگی با حرارت‪ :‬این سوختگیها بر اثر وسایل حرارتی در آزمایشگاه مانند هیتر‪ ،‬منتل‪ ،‬کوره‪ ،‬آون و انواع حمامهای حرارتی به وجود‬ ‫میآید‬ ‫الف) درمان سوختگی جزئی یا درجه ‪1‬‬ ‫‪ -‬لباسهای چسبیده به محل زخم را هرگز جدا نکنید‬ ‫‪ -‬توسط آب خنک و تمیز محل سوختگی را شستشو دهید‬ ‫‪ -‬محل زخم را با گاز استریل پانسمان کنید‬ ‫ب) سوختگی متوسط یا درجه ‪2‬‬ ‫‪ -‬سریعا به اورژانس اطالع دهید‬ ‫‪ -‬بیمار را روی سطحی از بدن که سوختگی وجود ندارد دراز بخوابانید و لباسهای چسبیده به محل زخم را جدا نکنید‬ ‫توسط آب خنک و تمیز محل سوختگی را شستشو دهید و سپس محل زخم را با گاز استریل پانسمان کنید‬ ‫‪ -‬مصدوم را به اولین مرکز درمانی منقل کنید‬ ‫سوختگی با مواد شیمیایی‪ :‬این سوختگیها در سطح کم و عمق زیاد بدن را دچار سوختگی می کند‪.‬‬ ‫درمان سوختگی‬ ‫‪ -‬شستشوی موضع با آب فراوان به مدت ‪ 20‬تا ‪ 30‬دقیقه‬ ‫مصدوم را به اولین مرکز درمانی منقل کنید‬ ‫‪-‬‬ ‫تذکر‪ :‬در صورت آلوده شدن چشم با مواد شیمیایی بهترین کار شستشو‬ ‫‪-‬‬ ‫با آب فراوان است دقت کنید تا در موقع شستشو آب مصرف شده‬ ‫از جانب بیرونی چشم خارج شود تا چشم مقابل را آلوده نکند‬  ‫مسمومیت در آزمایشگاه (‪)Poisoning in Laboratory‬‬ ‫مسمومیت‪ :‬عبارت است از اختالالت و آسیبهایی که توسط مواد سمی در دستگاههای مختلف بدن به وجود میآید و ممکن است به‬ ‫طور تصادفی و در اثر بیاحتیاطی ایجاد گردد‬ ‫راه های ورود سم به بدن‪:‬‬ ‫‪ -1‬گوارشی‬ ‫‪ -2‬تنفسی‬ ‫‪ -3‬جذب پوستی‬ ‫الف) مسمومیت گوارشی با مواد شیمیایی‬ ‫عالیم این نوع مسمومیت با توجه به نوع سم‪ ،‬نسبت سم مصرفی به جثه شخص مصدوم و طول مدتی که سم خورده شده است‪ ،‬متغیر‬ ‫است‬  ‫کمک های اولیه برای مسمومیت گوارشی با مواد شیمیایی‬ ‫‪ -1‬از باز بودن مجاری تنفسی و برقراری تنفس و ضربان قلب اطمینان حاصل کنید‬ ‫‪ -2‬به وسیله وادار کردن مسموم به خوردن مقداری آب یا شیر سم را رقیق کنید‬ ‫‪ -3‬مریض را وادار به استفراغ نکنید زیرا مواد شیمیایی خورده شده مجدداا وارد دهان شده و میزان جذب از طریق دهان‬ ‫افزایش مییابد‬ ‫نکته‪ :‬کمکهای اولیه برای شخصی که هوشیار است و با ما همکاری الزم را دارد با فرد غیر هوشیار فرق میکند‬  ‫ب) مسمومیت تنفسی گازهای شیمیایی‬ ‫گازهای سمی مانند گاز مونوکسید کربن گاز آمونیاک گاز هیدروژن سیانید و بخارات مواد شیمیایی فرار مانند اترها میتوانند در‬ ‫صورت استنشاق مسمومیتهای تنفسی را ایجاد کنند‬ ‫کمک های اولیه برای مسمومیت تنفسی گازهای شیمیایی‬ ‫‪ -1‬دور کردن مسموم از منبع سم‬ ‫‪ -2‬برقراری و کنترل تنفس‬ ‫‪ -3‬باز کردن لباسهای شخص مسموم‬ ‫‪ -4‬انتقال به مرکز درمانی‬ ‫نکته‪ :‬به دلیل خطر مسمومیت امدادگر در صحنه آلوده به گازهای سمی حفاظت شخصی در جلوگیری از مسمومیت تنفسی حائز‬ ‫اهمیت است‬  ‫ج) مسمومیت های تماسی‬ ‫مواد شیمیایی سمی که از طریق پوست جذب میشوند معموالا موجب تحریک یا آسیب به محل جذب میشوند‬ ‫کمک های اولیه برای مسمومیت تماسی‬ ‫‪ -1‬دور کردن مسموم از منبع سم‬ ‫‪ -2‬شستشوی محل با استفاده از آب‬ ‫‪ -3‬باز کردن لباسهای شخص مسموم‬ ‫‪ -4‬انتقال به مرکز درمانی‬ ‫پخش مواد شیمیایی و خنثی نمودن (‪)Chemical spills in laboratory‬‬ ‫موارد کلی که باید رعایت کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬ابتدا مربی و مسئول آزمایشگاه را با خبر کنید‬ ‫‪ -2‬اگر پخش مواد منجر به ایجاد حریق و یا مشکالتی برای‬ ‫سالمتی شخص می شود‪ ،‬سریعاا به آتش نشانی یا اورژانس خبر دهید‬ ‫‪ -3‬با مراجعه به دادههای ایمنی مواد روشهای مناسبی‬ ‫برای پاک کردن مواد پخش شده تهیه کنید‬ ‫‪ -4‬اگر ماده پخش شده بسیار ناچیز باشد و خطرات شناخته‬ ‫شده برای آن کم است بالفاصله باید آن را تمیز نمود‬  ‫احتیاطات اولیه هنگام پخش مواد سمی‬ ‫‪ -1‬از استنشاق گازها و بخارات این مواد اجتناب شود‬ ‫‪ -2‬از تماس با چشم یا پوست اجتناب شود‬ ‫‪ -3‬از تجهیزات و لباسهای محافظ مناسب برای تمیز کردن استفاده شود‬ ‫‪ -4‬این مواد را با احتیاط جمع آوری کرده و به داخل یک کیسه پالستیکی منتقل کنید و پس از برچسب زدن محل را‬ ‫تمیز نموده و دستها را با دقت شستشو دهید‬ ‫‪ -5‬از هم زدن جامدات سمی مثل پنبه نسوز که غبارهای سمی ایجاد میکنند اجتناب کنید‬ ‫مواد شیمیایی خطرناک و سمی‪ :‬آکرولئین‪ ،‬دی آزو متان‪ ،‬هیدروژن سیانید‪ ،‬اسمیم تتراکسید‬  ‫احتیاطات اولیه هنگام پخش اسیدها‬ ‫در هنگام پخش اسید باید سه مرحله زیر را بکار گرفت‪:‬‬ ‫‪ -1‬محدود نمودن ناحیه پخش اسید‬ ‫‪ -2‬رقیق سازی‬ ‫‪ -3‬خنثی سازی‬ ‫‪ ‬محدود نمودن ناحیه پخش اسید بوسیله نوار مخصوص صورت می گیرد‪.‬‬ ‫این نوار باید خاصیت جذب کنندگی داشته باشد‪.‬‬  ‫‪ ‬رقیق کردن اسید بوسیله آب و باید با احتیاط صورت بگیرد‪.‬‬ ‫‪ ‬برای خنثی سازی اسید‪ ،‬از سدیم بیکربنات یا سدیم کربنات استفاده می شود‪.‬مقدار کافی از این‬ ‫ترکیبات خنثی کننده اسید را بر روی ناحیه پخش شدگی ریخته و تا زمانیکه تشکیل حباب به اتمام‬ ‫نرسیده است‪ ،‬محل را تمیز ننمایید‪.‬‬ ‫‪ ‬به نمکی که در هنگام خنثی کردن اسید ایجاد میشود باید توجه نمود‪:‬‬ ‫‪ ‬هنگامی که هیدروفلوریک اسید با سدیم بیکربنات خنثی میکنید سدیم فلورید ایجاد میشود که‬ ‫ترکیبی بسیار سمی میباشد بهتر است برای خنثی کردن هیدروفلوریک اسید از ژل کلسیم گلوکونات‬ ‫‪ %2.5‬استفاده شود‬ ‫‪ ‬زمانی که اسید نیتریک را با سدیم بیکربنات خنثی میکنید سدیم نیترات تولید میشود که نمکی‬ ‫اکسنده میباشد‪.‬بهتر است برای خنثی سازی از شن (‪)Ultrasorb 248‬استفاده نمایید‬  ‫احتیاطات اولیه هنگام پخش جیوه‬ ‫فلز جیوه یک مایع درخشنده‪ ،‬نقرهای رنگ و بی بو میباشد‪.‬میل ترکیبی جیوه بسیار باال میباشد و میتواند با‬ ‫عناصری مانندکلر‪ ،‬اکسیژن و سولفور و حتی با ترکیبات معدنی نیز ترکیب شود‪.‬‬ ‫‪ ‬کاربرد عمده جیوه بیشتر در دماسنجهای جیوهای و پر کنندههای دندانپزشکی و همچنین در باتریها‬ ‫میباشد‬ ‫‪ ‬سیستم عصبی به کلیه فرمهای جیوه حساس میباشد اما ترکیبات متیل مرکوری و بخارات جیوه فلزی‬ ‫زیان آورتر از سایر اشکال جیوه بوده و این امر به خاطر این موضوع میباشد که نفوذ ترکیبات فوق به مغز‬ ‫نسبت به سایر جیوه بیشتر میباشد‬ ‫‪ ‬مواجهه با مقادیر باالیی از جیوه فلزی و جیوه آلی میتواند به صورت پایدار منجر به آسیب به مغز‪ ،‬کلیه و‬ ‫سیستمهای رشد جنین گردد‬ ‫‪ ‬عالئمی مانند تحریک پذیری‪ ،‬لرزش‪ ،‬تغییرات در سیستم بینایی و شنوایی و مسائل حافظهای از پیامد‬ ‫های در معرض جیوه قرار گرفتن است‬ ‫نحوه جمع آوری جیوه‪:‬‬ ‫اگر مقادیر کمی از جیوه در محیط پخش شد (مانند شکستن ترمومتر یا مانومتر) از یک اسفنج جیوه برای جمع‬ ‫آوری قطرات جیوه استفاده میشود‪.‬سپس جیوه را در یک ظرف دربسته به وسیله آب پوشانده و برچسب‬ ‫مناسب بزنید‬  ‫‪ ‬برای تمیز کردن مقادیر جیوه کمتر از قطره که ممکن است‬ ‫داخل شکافها یا درزها رفته باشد و تمیز کردن آنها مشکل است‬ ‫پودر گوگرد برای رفع آلودگی استفاده میشود‬ ‫‪ ‬اگر مقادیر زیادی از جیوه در محیط پراکنده شده باشد باید‬ ‫محیط را بسته و پس از استفاده از ماسک تنفسی مخصوص‪ ،‬از پمپ‬ ‫خال برای جمع آوری مقادیر جیوه استفاده شود‬  ‫شستشوی ظروف آزمایشگاهی‬ ‫موارد زیر را در شستشوی ظروف آلوده به مواد شیمیایی رعایت نمایید‪:‬‬ ‫‪ -1‬هنگام شستشوی ظروف آزمایشگاهی دستکشهای مناسب (ترجیحا دستکشهای آشپزخانه و ضد اسید) که هیچگونه‬ ‫پارگی یا سوراخ ندارند‪ ،‬بپوشید‬ ‫‪ -2‬از انباشتن ظروف در اطراف سینک و ظرفشویی بپرهیزید‬ ‫‪ -3‬هرگز ظروف غذا را در سینکهایی که ظروف آزمایشگاهی آلوده وجود دارد‪ ،‬نشویید‬ ‫‪ -4‬تا حد امکان و در صورت موجود بودن شویندهها یا مواد شیمیایی مناسب‪ ،‬از استفاده از عوامل شیمیایی قوی مانند اسید‬ ‫نیتریک‪ ،‬اسید کرومیک و اسید سولفوریک و یا محلول سولفوکرومیک اسید خودداری کنید‬ ‫‪ -5‬اگر برای شستشوی ظروف مجبور به استفاده از این مواد شیمیایی هستید باید کامالا با خطرات آنها آشنا باشید و تجهیزات‬ ‫حفاظتی مناسب استفاده کنید‬  ‫شناخت مواد شیمیایی و خطرات آنها‬ ‫مواد شیمیایی سمی از ‪ 4‬مسیر وارد بدن میشوند‪:‬‬ ‫‪ -1‬استنشاق (‪ :) Inhalation‬مانند گازها‪ ،‬بخارات و ذرات ریز معلق‬ ‫‪ -2‬از راه جذب (‪ :)Skin absorbtion‬مانند مایعات‪ ،‬جامدات و بخار گازها‬ ‫‪ -3‬از راه بلعیدن (‪ :)Ingestion‬مانند تماس دست آلوده با دهان‪ ،‬تماس غیر مستقیم غذاها با مواد شیمیایی‬ ‫‪ -4‬تزریق (‪ :)Injection‬قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی از طریق تزریق می تواند هنگام دست زدن به وسایل آلوده به مواد‬ ‫شیمیایی مانند شیشه شکسته‪ ،‬پالستیک‪ ،‬پیپت‪ ،‬سوزن‪ ،‬تیغ یا سایر مواردی که می توانند باعث سوراخ‪ ،‬بریدگی یا ساییدگی پوست‬ ‫شوند‪ ،‬رخ دهد‪.‬هنگامی که این اتفاق می افتد‪ ،‬مواد شیمیایی می توانند مستقیماا به جریان خون تزریق شوند و باعث آسیب به بافت‬ ‫و اندام شوند‪.‬به دلیل تزریق مستقیم به جریان خون‪ ،‬عالئم ناشی از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی ممکن است بالفاصله رخ‬ ‫دهد‪.‬‬  ‫انواع مواد شیمیایی‬ ‫مواد شیمیایی به ‪ 5‬دسته کلی تقسیم میشوند‪:‬‬ ‫‪ -1‬مواد قابل اشتعال(‪)Flammable compounds‬‬ ‫‪ -2‬مواد شیمیایی خورنده (‪)Corrosive compounds‬‬ ‫‪ -3‬مواد شیمیایی سمی (‪)Toxic compounds‬‬ ‫‪ -4‬مواد شیمیایی واکنش پذیر (‪)Reactive compounds‬‬ ‫‪ -5‬مواد شیمیایی مضر‪ ،‬محرک و سوزش آور (‪)Irritant compounds‬‬  ‫‪ -1‬مواد شیمیایی قابل احتراق و آتشگیر (‪)Flammable and Combustible Compounds‬‬ ‫تعاریف‬ ‫نقطه اشتعال (‪ :)Flash point‬پایینترین دمایی است که در آن از ماده‪ ،‬بخاری قابل احتراق ( در ترکیب با هوا و در حضور‬ ‫منبع احتراق) ساطع میشود‪.‬هر چه نقطه اشتعال پایین تر باشد‪ ،‬احتمال آتش گیری بیشتر است‪.‬‬ ‫نقطه احتراق (‪ :)Fire point‬دمایی که در آن ماده مورد نظر آنقدر بخار گرم تولید میکند که با یک جرقه آتش میگیرد‪.‬پس‬ ‫از شعله ور شدن سوختن ادامه مییابد تا تمام ماده بسوزد‬ ‫دمای اشتعال (‪ :)ignition temperature‬نقطه اشتعال یا اشتعال خودکار تفاوتی با یکدیگر ندارند‪.‬دمای اشتعال دمایی‬ ‫است که در آن مخلوط قابل اشتعال تشکیل شده از بخارات به طور خود به خودی و بدون نیاز به منبع حرارت آتش میگیرد‪.‬‬  ‫نکات ایمنی که هنگام کار با مواد قابل اشتعال باید رعایت شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬قبل از کار کردن با ماده قابل اشتعال ‪ MSDS‬آن را تهیه و با خطرات احتمالی و وسایل کار مورد نیاز آشنا شوید‬ ‫‪ -2‬موقع کار از تجهیزات محافظت شخصی مانند لباس کار مناسب‪ ،‬دستکش‪ ،‬عینک محافظ و کفش مناسب استفاده کنید‬ ‫‪ -3‬هنگام استفاده از مواد قابل اشتعال و به منظور جلوگیری از پخش بخارات قابل اشتعال‪ ،‬ترجیحاا در زیر هود کار شود‬ ‫‪ -4‬در هنگام پخش مایعات قابل اشتعال از آب برای تمیز کردن استفاده نشود‬ ‫‪ -5‬مواد قابل اشتعال در ظرفشویی ریخته نشود‬ ‫‪ -6‬مواد قابل اشتعال نباید در یخچالهای خانگی که جرقه میزنند نگهداری شود‬ ‫‪ -7‬از قرار دادن مواد قابل اشتعال در مجاورت مواد اکسید کننده و اسیدها جداا اجتناب کنید‬ ‫‪ -8‬مقادیر کم محلولهای آتشگیر را در شیشههایی که در پوش آنها از جنس پلی تترا فلوئورو اتیلن میباشد نگهداری میکنند‪.‬‬ ‫مقادیر زیادتر در سیلندرهای فلزی نگهداری میشود که یک سوزن مخصوص به دریچه خروجی آن وصل میشود و به وسیله یک‬ ‫سرنگ کامالا خشک هوای داخل سیلندر با یک گاز بی اثر مانند آرگون یا نیتروژن جایگزین می شود‪.‬‬  ‫مواد خورنده‪:‬‬ ‫تعریف‪ :‬مواد خورنده به موادی اطالق میشود که در صورت تماس با نسوج و بافتهای زنده به طریق شیمیایی باعث تخریب یا‬ ‫تغییر غیر قابل برگشت در آنها میشود‬ ‫‪ -1‬مایعات خورنده‪ :‬این مواد در مقایسه با جامدات اثر خورندگی بسیار زیادتری داشته و به شدت میتوانند به پوست و چشم‬ ‫آسیب بزنند‪.‬از جمله مایعات خورنده میتوان از آمونیاک‪ ،‬اسید نیتریک و برم نام برد‬ ‫‪ -2‬جامدات خورنده‪ :‬جامدات خورنده در مقایسه با گازها خطرات کمتری دارند‪.‬تاثیر آنها زمانی بیشتر است که در آب و یا حالل‬ ‫دیگری حل شوند و سپس جذب گردند‪.‬همچنین اگر محلول جامدات خورنده حرارت داده شوند خطرشان افزایش مییابد‪.‬از‬ ‫جمله جامدات خورنده میتوان از هیدروکسید های قلیایی‪ ،‬فسفر و فلزاتی مانند سدیم‪ ،‬لیتیم و پتاسیم نام برد‬ ‫‪ -3‬گازهای خورنده‪ :‬به دلیل سهولت جذب از طریق پوست و یا تنفس دارای خطرات بیشتری میباشند‪.‬گاز آمونیاک‪ ،‬گاز‬ ‫هیدروژن کلرید‪ ،‬هیدروژن فلوراید و گاز فرمالدهید از این نمونه هستند‪.‬‬  ‫نکات ایمنی که هنگام کار با مواد خورنده باید رعایت شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬شیشههایی که مواد خورنده در آن نگهداری میشود باید در یک ظرف دیگر از جنس پالستیک قرار داده شود‬ ‫‪ -2‬این مواد باید در کابینتی نگهداری شوند که نسبت به مواد خورنده مقاوم باشند‬ ‫‪ -3‬اسیدهای معدنی مانند اسید سولفوریک‪ ،‬اسید نیتریک و اسید کلریدریک باید به طور جداگانه در ظرفهای شیشهای و دور از‬ ‫سایر مواد نگهداری شوند‪.‬‬ ‫‪ -4‬هیدروفلوریک اسید باید در ظرف پالستیکی نگهداری شود‬ ‫‪ -5‬اسیدهای آلی مانند اسید استیک و اسیدفرمیک باید دور از مواد اکسنده نگهداری شوند‬ ‫‪ -6‬موقع کار با مواد خورنده از تجهیزات محافظت شخصی استفاده کنید‬ ‫‪ -7‬برای پیپت کردن مایعات خورنده از دهان استفاده نشود‬ Corrosive Substance Storage Cabinet Polyethylene corrosive cabinet  ‫مواد سمی‪:‬‬ ‫تعریف‪ :‬مادهای است که حتی به مقدار بسیار کم میتواند کشنده باشد‪.‬هر ماده شیمیایی و دارویی که از مقدار معین تجاوز کند‬ ‫یک ماده سمی به حساب میآید‪.‬‬ ‫تاثیر سم به دو صورت است‪:‬‬ ‫‪ -1‬موضعی‪ :‬سمی که تاثیر موضعی دارد به مجرد تماس با عضو یا بافت‪ ،‬آن را سوزانده و متالشی میکند‬ ‫‪ -2‬عمومی‪ :‬اثرات عمومی مواد سمی به دو صورت ظاهر میشود‪ :‬یا تغییراتی در خون ایجاد میکنند مثال باعث تغییرات‬ ‫گلبولهای قرمز میشوند(بنزن و فنول) و دسته دیگری از ترکیبات بر روی سیستم گوارشی اثر می گذارند مانند سرب و مس‪...‬‬ ‫‪ ‬مهمترین فاکتور تعیین کننده ایجاد مسمومیت در اشخاص مقدار یا دوز ماده شیمیایی وارد شده به بدن میباشد‪.‬این مقدار بوسیله‬ ‫دو فاکتور مهم بیان میشود‬ ‫‪ -1‬دوز کشنده ‪ : )LD50( 50‬مقدار مادهای است که اگر متجاوز از زمانی معین از راه دهان یا پوست وارد بدن شود میتواند باعث مرگ‬ ‫‪ 50‬درصد حیوانات شود‪.‬این فاکتور اغلب به صورت میلیگرم یا گرم ماده بر کیلوگرم وزن حیوان یا فرد بیان میشود‬ ‫‪ -2‬غلظت کشنده (‪ :)LC50‬مقدار ماده موجود در هوا است که اگر متجاوز از زمانی معین استنشاق شود میتواند باعث مرگ ‪ 50‬درصد‬ ‫حیوانات شود‬ ‫نکته‪ :‬موادی که ‪LD50‬و ‪ LC50‬کمتر دارند نسبت به موادی که مقادیر باالتری از این فاکتورها دارند‪ ،‬سمیتر میباشند‬  ‫انواع مسمومیت‬ ‫نوع مسمومیت به دو صورت است‪:‬‬ ‫‪ -1‬مسمومیت حاد‪ :‬مسمومیتی که در اثر تماس سریع با مقادیر نسبتاا زیاد مواد شیمیایی به دست میآید را مسمومیت حاد‬ ‫میگویند‪.‬این حالت ممکن است در اثر جابجایی و استفاده ناصحیح از مواد شیمیایی و یا نشت مواد در آزمایشگاه اتفاق بیفتد‬ ‫‪ -2‬مسمومیت مزمن‪ :‬تماسهای مکرر به مدت طوالنی میتواند باعث ورود مواد شیمیایی به بدن و ایجاد مسمومیت گردد‪.‬این نوع‬ ‫مسمومیت در اثر تماس زیاد و روزانه با مواد شیمیایی اتفاق میافتد و اثرات آن بعد از چند سال بروز می کند‪.‬‬  ‫نکات ایمنی که هنگام کار با مواد سمی باید رعایت شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬قبل از کار کردن با ماده قابل اشتعال ‪ MSDS‬آن را تهیه و با خطرات احتمالی و وسایل کار مورد نیاز آشنا شوید‬ ‫‪ -2‬استفاده از تجهیزات ایمنی فردی مانند روپوش‪ ،‬دستکش‪ ،‬عینک محافظ و ماسک فراموش نشود‬ ‫‪ -3‬نگهداری مواد سمی باید در کابینتی باشد که در آن تهویه مناسب صورت میگیرد‬ ‫‪ -4‬جابجایی و باز کردن درب مواد شیمیایی سمی میبایست با احتیاط و زیر هود انجام شود‬ ‫‪ -5‬توزین این مواد در محلهای انجام شود که جریان هوا نباشد مانند زیر هود‬ ‫‪ -6‬مواد دور ریختنی و زائد سمی را در شیشههای دربدار باید جمع آوری کرده و پس از برچسب زدن آنها را معدوم کنیم‬ ‫‪ -7‬موقع کار کردن با مواد سمی‪ ،‬میبایست حتماا افرادی که در مجاورت شما و در آزمایشگاه هستند را آگاه کنیم‬  ‫مواد شیمیایی واکنش پذیر‪:‬‬ ‫تعریف‪ :‬موادی که تحت شرایط نرمال‪ ،‬واکنش پذیری بیشتری ار خود نشان می دهند‬ ‫این مواد به دو دسته تقسیم می شوند‪:‬‬ ‫‪ -1‬مواد منفجره‪ :‬مواد منفجره موادی هستند که دارای محتوی انرژی زیادی دارند و‬ ‫در صورت آغاز فرایند انفجار‪،‬‬ ‫با سرعت باالیی واکنش میدهند و حجم زیادی گاز تولید میکنند‬ ‫‪ -2‬مواد اکسید کننده‪ :‬موادی هستند که محتوی اکسیژن باالیی دارند‬ ‫و یا خصلت اکسید کنندگی باالیی دارند‬  ‫‪ ‬مواد منفجره شیمیایی از دو جزء اکسید کننده و سوخت تشکیل شدهاند‬ ‫‪ ‬در مواد منفجره‪ ،‬در کنار سوخت‪ ،‬ماده اکسید کننده هم وجود دارد‪.‬اکسید کننده در هنگام واکنش مقدار زیادی اکسیژن‬ ‫آزاد میکند که این اکسیژن با سوخت ترکیب شده و باعث واکنش ناگهانی میشود و انفجار به وجود میآید‬ ‫دو نوع ماده منفجره شیمیایی وجود دارد‪:‬‬ ‫‪ -1‬مواد با قدرت انفجاری باال (‪ :)High explosive‬مواد با قدرت انفجار باال در صورت انفجار با سرعت زیادی تبدیل به گاز‬ ‫میشوند و شدت انفجار آنها بسیار زیاد است مانند نیترو گلیسیرین‪ ،‬تری نیترو تولوئن و اکتوژن‬ ‫‪ -2‬مواد با قدرت انفجاری پایین (‪ :)Low explosive‬این مواد سرعت انفجار نسبتاا کندی دارند‬ HMX (Octogen) RDX (Hexogen) TNT Trinitroglycerine  ‫نکات ایمنی که هنگام کار با مواد منفجره باید رعایت شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬قبل از کار کردن با ماده قابل انفجار‪ MSDS ،‬آن را تهیه و با خطرات احتمالی‪ ،‬نگهداری و وسایل کار مورد نیاز آشنا شوید‬ ‫‪ -2‬استفاده از تجهیزات ایمنی فردی مانند روپوش‪ ،‬دستکش‪ ،‬عینک محافظ و ماسک فراموش نشود‬ ‫‪ -3‬قبل از استفاده کردن از مواد قابل انفجار باید حتماا موافقت رئیس بخش و مسئول آزمایشگاه اخذ شود‬ ‫‪ -4‬جابجایی مواد شیمیایی انفجاری میبایست با احتیاط و در صورت نیاز‪ ،‬زیر هود انجام شود‬ ‫‪ -5‬از نگهداری طوالنی مدت مواد انفجاری در آزمایشگاه اجتناب کنید‬ ‫نکته‪ :‬مراقب ترکیبات زیر باشید‪:‬‬ ‫ترکیب محلول آبی آمونیاک ‪ +‬هالوژن ها‬ ‫سدیم هیپوکلریت ‪ +‬آمین‬ ‫دی متیل سولفوکسید ‪ +‬کروم تری اکسید‬ ‫دی اتیل اتر ‪ +‬کلر‪...‬‬ ‫‪ ‬مواد اکسنده موادی هستند که باعث اکسایش مواد دیگر میشوند و این اکسایش میتواند به طور خود به خود در دمای اتاق یا‬ ‫گرمای کم اتفاق بیفتد‬ ‫‪ ‬بهترین مایعات و جامدات اکسنده عبارتند از‪ :‬برم‪ ،‬اسید نیتریک‪ ،‬برماتها‪ ،‬نیتراتها‪ ،‬پربوراتها‪ ،‬کلراتها‪ ،‬پر کلراتها‪ ،‬دی‬ ‫کروماتها‪ ،‬پریداتها‪ ،‬هیدروپروکسیدها‪ ،‬پرمنگناتها‪ ،‬پر اکسیدها و پر اکسی اسیدها‬ ‫‪ ‬مواد اکسنده می توانند‪:‬‬ ‫‪ -1‬میتوانند به سرعت گستره یک آتش را افزایش دهند‬ ‫‪ -2‬باعث میشوند ذراتی که به طور عادی نمیسوزند آمادگی سوختن با سرعت زیاد را پیدا کنند‬ ‫‪ -3‬باعث میشوند که مواد قابل اشتعال به خودی خود و بدون حضور هیچ عاملی بسوزند‬  ‫پراکسیدها‬ ‫‪ ‬ترکیباتی هستند که دارای پیوند ساده اکسیژن ‪ -‬اکسیژن میباشند (‪)O2-2‬‬ ‫دو نوع پراکسید معروف شیمیایی عبارتند از‪:‬‬ ‫‪H 2 O2‬‬ ‫‪Me3COOH‬‬ ‫‪ ‬پروکسیدها و هیدروپروکسیدها مواد بسیار فعال و واکنش پذیری بوده و در اثر یک شوک مثل جابجایی ظرف محتوی‬ ‫پروکسید و یا باز کردن درب ظرف میتوانند باعث انفجار شوند‬ ‫‪ ‬بعضی از مواد شیمیایی به مرور زمان و یا در اثر تماس با هوا تولید پروکسید میکنند و همچنین به ضربه حساس میشوند‬ ‫عمومیترین ترکیبات شیمیایی عبارتند از‪ :‬دی اتیل اتر و تتراهیدروفوران (‪)THF‬‬ ‫‪ ‬طبقه بندی موادی که به مرور تولید پراکسید می کنند‪:‬‬ ‫‪ -1‬گروه ‪ :I‬ترکیبات غیر اشباع با جرم مولکولی کم که توانایی پلیمریزه شدن را دارند مانند وینیل استات‪ ،‬آکریلونیتریل‪،‬‬ ‫آکریلیک اسید‪ ،‬متیل متاکریالت‪ ،‬بوتا دی ان‪...‬‬ ‫‪ -2‬گروه ‪ :II‬این گروه ترکیباتی هستند که در هنگام تغلیظ شدن به وسیله تقطیر یا تبخیر‪ ،‬تولید پروکسید میکنند مانند‪ :‬دی‬ ‫اکسان‪ ،‬دی اتیل اتر‪ ،‬فوران‪ ،‬سیکلو پنتن‪ ،‬کیومن‪...‬‬ ‫‪ -3‬گروه ‪ :III‬این ترکیبات حتی بدون تغلیظ شدن نیز میتوانند پروکسید تولید کنند‪.‬این ترکیبات را نباید بیش از سه ماه‬ ‫نگهداری کرد مانند‪ :‬ایزوپروپیل اتر‪ ،‬دی وینیل استیلن و دی وینیل اتر‬  ‫نکات ایمنی که هنگام کار با مواد اکسنده باید رعایت شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬قبل از کار کردن با ماده قابل انفجار‪ MSDS ،‬آن را تهیه و با خطرات احتمالی‪ ،‬نگهداری و وسایل کار مورد نیاز آشنا شوید‬ ‫‪ -2‬استفاده از تجهیزات ایمنی فردی مانند روپوش‪ ،‬دستکش‪ ،‬عینک محافظ و ماسک فراموش نشود‬ ‫‪ -3‬از تماس مواد اکسنده با پوست میبایست اجتناب کرد زیرا باعث سوختگی و سوزش شدید میشود‬ ‫‪ -4‬استفاده از دستکشهای ساخته شده از جنس نیتریل‪ ،‬و یا نئوپرن میتوانند به طور موثر حفاظت از پوست را فراهم کنند‬ ‫‪ -5‬پروکسیدها و موادی که تولید پروکسید میکنند را نباید تقطیر کرد‬ ‫‪ -6‬پروکسیدها و موادی که تولید پروکسید میکنند را می بایست در مقادیر کم خریداری شوند‬ ‫‪ -7‬پروکسیدها و موادی که تولید پروکسید میکنند را نباید در ظروف شیشه ای نگهداشت‬ ‫‪ -8‬در صورت ریخته شدن پروکسیدها روی زمین یا روی میز آزمایشگاه از مقادیر کافی آب جهت شستشوی ماده ریخته شده استفاده کنید‬ ‫‪ -9‬در زمان دفع مواد زاید اکسنده دقت شود که با سایر مواد شیمیایی مانند مواد قابل اشتعال‪ ،‬خورنده و ‪...‬مخلوط نشوند‬  ‫روشهای تعیین پراکسید‪:‬‬ ‫‪ -1‬استفاده از کاغذ تست پراکسید‬ ‫‪ -2‬شناسایی به روش پتاسیم یدید‪ :‬با اضافه کردن نمونه مورد نظر به محلول تازه پتاسیم یدید‬ ‫و دنبال کردن تغییر رنگ (به بنفش یا قهوه ای) میتوان بطور کیفی و کمی از میزان پراکسید نمونه اطالع پیدا کرد‪.‬‬ ‫پراکسید‪ ،‬آنیون یدید را به ‪ I2‬تبدیل می کند‬ ‫‪ -3‬شناسایی به روش سدیم دی کرومات‪ :‬با اضافه کردن نمونه اتری مورد نظر به محلول سدیم کرومات (و یک قطره اسید سولفوریک رقیق) و به‬ ‫به هم زدن‪ ،‬تغییر رنگ به آبی (اگر پروکسید وجود داشته باشد ) در الیه اتری مشاهده می شود‬  ‫مواد شیمیایی پرخطر‪ ،‬مضر‪ ،‬سوزش آور و محرک‪:‬‬ ‫تعریف‪ :‬موادی که به هر نحوی برای سالمتی مضر هستند‪.‬این مواد شیمیایی می توانند در هر حالتی باعث‬ ‫آسیب رساندن به سالمتی شوند‪.‬‬ ‫نکات ایمنی که هنگام کار با مواد اکسنده باید رعایت شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬قبل از کار کردن با ماده قابل انفجار‪ MSDS ،‬آن را تهیه و با خطرات احتمالی‪ ،‬نگهداری و وسایل کار مورد نیاز آشنا شوید‬ ‫‪ -2‬استفاده از تجهیزات ایمنی فردی مانند روپوش‪ ،‬دستکش‪ ،‬عینک محافظ و ماسک فراموش نشود‬ ‫‪ -3‬توزین ماده را در مکانی انجام دهید که جریان هوا باعث آلودگی محیط نشود‬ ‫‪ -4‬در صورتی که ماده به شکل پودر است از ماسک ضد غبار استفاده کنید‬ ‫مواد شیمیایی پرخطر‪ ،‬مضر‪ ،‬سوزش آور و محرک را بر اساس ‪ risk phrases‬دسته بندی کرده اند‪:‬‬  : ‫مواد شیمیایی ویژه‬ Carcinogen Radioactive Compressed gas Cryogenics Biohazards  ‫مواد شیمیایی ویژه‪:‬‬ ‫تعریف‪ :‬این ترکیبات بر اساس تعریف اداره ایمنی و سالمت شغلی‪ ،OSHA‬به ترکیبات شیمیایی اطالق میشود که اگر به طور‬ ‫صحیح و مناسب به کار گرفته نشوند ممکن است صدمات فوق العاده شدیدی برای افراد ایجاد کنند‪.‬‬ ‫خطرات‪:‬‬ ‫‪ -1‬سرطان‬ ‫‪ -2‬صدمه به جنین‬ ‫‪ -3‬ایجاد نقص ژنتیکی‬ ‫‪ -4‬تاثیر بر دستگاه تولید مثل‬ ‫‪ -5‬تخریب بافت ها و نسوج‬  ‫مواد شیمیایی ویژه‪:‬‬ ‫‪ -1‬مواد سرطان زا‬ ‫‪ -2‬مواد و تشعشعات رادیو اکتیو‬ ‫‪ -3‬گازهای تحت فشار‬ ‫‪ -4‬مواد سرمازا‬ ‫‪ -5‬مواد زیستی خطرناک‬  ‫مواد سرطان زا‪:‬‬ ‫تعریف‪ :‬به هرنوع از موادی گفته میشود که عامل مستقیم در ایجاد سرطان است؛ یعنی مادهای که توانایی آسیبرسانی به‬ ‫ژنوم یا اختالل در فرایندهای متابولیکی سلول را دارا است‪.‬‬ ‫تعریف سرطان‪ :‬سرطان یک بیماری است که در آن سلولهای آسیب دیده‪ ،‬آپوپتوز (مرگ سلولی برنامهریزی شده) انجام‬ ‫نمیدهند‪.‬مواد سرطانزا با تغییر متابولیسم سلولی یا آسیب رساندن مستقیم به دیانای در سلولها‪ ،‬که تداخل با‬ ‫فرایندهای زیستی را افزایش میدهد‪ ،‬موجب تقسیم کنترل نشده و در نهایت منجر به شکلگیری تومورهای بدخیم‬ ‫میگردند‪.‬‬  ‫مسیرهای ورود مواد سرطان زا به بدن‪:‬‬ ‫‪ -1‬از طریق استنشاق‪ :‬سرایت مزمن به شکل روزانه ‪ 6‬تا ‪ 7‬ساعت‪ ،‬هفته ای ‪ 5‬روز و مقدار ماده کمتر از‬ ‫‪ 15‬میلیگرم در هر متر مکعب از فضا‬ ‫‪ -2‬سرایت از طریق پوست‪ :‬تماس مواد با پوست به مقدار کمتر از ‪ 300‬میلیگرم به ازای هر کیلو وزن‬ ‫بدن در هر هفته‬ ‫‪ -3‬خوراکی‪ :‬خوردن مقداری کمتر از ‪ 50‬میلیگرم به ازای هر کیلو وزن بدن به طور روزانه‬  ‫نکات ایمنی که هنگام کار با مواد سرط?