S2 Bewustzijn Past Paper PDF

S2 BEWUSTZIJN 1  PROEFEXAMEN: LEERSTOF Thema te kennen leerstof als achtergrond Situering & overzicht Slides + B1 en geschiedenis Hoofdstuk 1: pagina's 4-5, 10-21 Slides + B2+...

S2 BEWUSTZIJN 1  PROEFEXAMEN: LEERSTOF Thema te kennen leerstof als achtergrond Situering & overzicht Slides + B1 en geschiedenis Hoofdstuk 1: pagina's 4-5, 10-21 Slides + B2+B3 Onderzoeksmethoden Hoofdstuk 1: pagina’s 22-34 Slides + B4 Waarneming Hoofdstuk 2 notes bij de slides Hoofdstuk 5: B5+B6 Geheugen Slides pagina's 151-185 Slides + B7 Aandacht Hoofdstuk 4: pagina's 121-144 Slides + S1 Pseudopsychologie Hoofdstuk 1: pagina's 8-10 + artikel bij S1: pagina's 11-26 Hoofdstuk 4: pagina's 144-148 S2 Bewustzijn Slides Hoofdstuk 7: pagina's 239-249 2 OVERZICHT inleiding wat is bewustzijn? meten van bewustzijn niveaus van bewustzijn 3 INLEIDING HISTORISCH 4 INLEIDING HISTORISCH “The time seems to have come when psychology must discard all reference to consciousness” (Watson, 1913, Psychology as the behaviorist views it, p. 163) 5 INLEIDING HISTORISCH Cognitieve psychologie − eerst: bewustzijn is een bijproduct van aandacht − later: bewustzijn en aandacht twee verschillende fenomenen niet-aandachtig & onbewust: zombie-gedrag niet-aandachtig & bewust: pop-out aandachtig & onbewust: inattentional blindness, priming aandachtig & bewust: werkgeheugen − nadruk op bewustzijnsstaten/niveau’s bewuste – voorbewuste – onbewuste (Freudiaans  cognitief), niet-bewuste 6 INLEIDING HISTORISCH Bewustzijn Aandacht 7 INLEIDING RECENTE INTERESSE IN INTROSPECTIE Cognitieve psychologie: Subjectieve introspectie is informatief en kan betrouwbaar en valide zijn! − Vb. Rol van subjectieve ervaring in gedragscontrole. 8 INLEIDING RECENTE INTERESSE IN INTROSPECTIE (Questienne, van Dijck & Gevers, 2017) 9 WAT IS BEWUSTZIJN? DEFINITIE Defining what, exactly, constitutes jazz is notoriously difficult. Hence the saying, “Man, if you gotta ask, you’re never gonna know.” The same holds true for consciousness. (Koch, 2012, p. 32) − C begins when we wake up in the morning and continues throughout the day until we fall in a dreamless sleep. (common sense) − … a checklist of actions or behaviors that would certify as conscious … (behavioural) − Another condition necessary for any one specific conscious sensation is an active and functioning cortico-thalamic complex. (neuropsychological) − Consciousness is what it is like to feel something. (philosophical) 10 METEN VAN BEWUSTZIJN COMMON SENSE Criteria (Seth, 2005) 1-3: neuropsychologische criteria (zie verder) 4. Accurate rapporteerbaarheid 5. Zeer diverse inhoud 6. Informatierijk 7. Stream of consciousness 8. Intern consistent 9. Gelimiteerde capaciteit & serieel 10. Integratie van verschillende zintuiglijke waarnemingen 11. Toegeschreven aan een “IK” 12. Subjectief 13. Soms vaag (focus-fringe): bv. tip-of-tongue 14. Noodzakelijk voor leren 15. Stabiel 16. Externe positie verbonden aan egocentrisch standpunt 17. Intentioneel 11 METEN VAN BEWUSTZIJN GEDRAGSMATIG belangrijkste criterium: accurate report 12 METEN VAN BEWUSTZIJN GEDRAGSMATIG belangrijkste criterium: accurate report − Glasgow Coma Scale − MMSE (screening dementie) 13 METEN VAN BEWUSTZIJN GEDRAGSMATIG Uitlokken van observeerbare gedragingen die enkel voorkomen bij mensen die bewust zijn: Vb Rouge test 14  METEN VAN BEWUSTZIJN NEUROPSYCHOLOGISCH: ALERTHEID Formatio reticularis − In de hersenstam − Neurotransmitter glutamaat (~exiterend) − Diffuse projecties naar de volledige cortex − Houdt de gehele cortex receptief voor stimulatie − Slaap-waak cyclus − Coma: bilateraal letsel RAS, letsel thalamus of andere oorzaak (e.g. tumor, gasintoxicatie, meningitis, bloedingen,….) 15 METEN VAN BEWUSTZIJN NEUROPSYCHOLOGISCH: ALERTHEID Thalamus 16 METEN VAN BEWUSTZIJN NEUROPSYCHOLOGISCH: BEWUSTZIJN Fronto-pariëtale cortex (f) & thalamus (d) Cerebellum speelt geen rol a) Controle b) Algemene narcose c) Diepe slaap d) Vegetatieve staat (trauma) e) Vegetatieve staat (CO vergiftiging f) Pt in e) na herstel uit vegetatieve staat 17 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN Arousal: wakefullness (gedrag) Awareness: bewustzijn 18 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN COMA “a state of non-responsiveness in which the patients lie with eyes closed and cannot be awakened even when intensively stimulated” soms reflexieve reacties ontbreken van slaap-waak cyclus, soms ondersteuning nodig voor ademhaling glucosemetabolisme: 50-70% t.o.v. normaal duurt langer t.o.v. bewusteloosheid (> 1u) maar van relatieve korte duur (meestal < 3 dagen, soms enkele weken) 19 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN VEGETATIEVE STAAT ogen zijn geopend (spontaan of na stimulatie), afwisselend slaap-waak autonome functies zijn bewaard; meestal zelfstandig ademhalen geen tekenen van bewustzijn, soms gedrag (maar ongerelateerd) hersenstam is meestal gespaard  witte en grijze stof & thalamus metabolisme: 40-50% t.o.v. normaal soms ook permanent of persistent VS genoemd (na 12 m bij trauma) 20 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN MCS-MINIMAL CONSCIOUS STATE primaire en inconsistente tekenen van bewustzijn (zelf en omgeving), bv. reageren op verbale bevelen emotioneel gedrag (huilen, tranen, lachen) komt soms voor volgen (met ogen) van objecten (spiegel, persoon); deze gedragingen kunnen herhaald worden  intentioneel  reflexief metabolische activiteit is gereduceerd tot 20- 40% minder dan normaal 21 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN LOCKED-IN SYNDROOM soms ook pseudocoma genoemd volledige verlamming als gevolg van hersenstam-trauma soms mogelijkheid tot openen/bewegen van ogen sensaties zijn volledig intact; volledig bewustzijn soms herstel van controle over vingers, tenen of hoofd zie ook Tony Nicklinson (1) 22 BEWUSTZIJN & HET BREIN https://www.youtube.com/watch?v=6Qqc_wJS6-Q 23 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN 24 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN SLAAP periode van gereduceerde activiteit typische houding zoals neerliggen en gesloten ogen verminderde responsiviteit tg externe prikkels toestand die relatief gemakkelijk kan omgekeerd worden ( coma, narcose,...) indelen van de slaap in steeds terugkerende stadia (oa REM) 25 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN SLAAP- REM & NREM makkelijk te onderscheiden door oogbewegingen (EOG) en weinig tonus (EMG) “slaapverlamming” bij ontwaken uit REM-periode: droomrapportering; maar ook mentale activiteit in niet-REM periode ca 20 à 25% van de slaaptijd functie: ? 26 NIVEAUS VAN BEWUSTZIJN WAAROM DROMEN WE? moeten dromen een functie hebben? cfr. heeft het hartritme geluid een functie? cognitieve theorie: geheugenconsolidatie psychoanalyse: dromen bestaan om onaanvaardbare en onbewuste wensen en noden te vervullen opmerkelijk: − aggression: 47% (M) - 44% (F) − sexuality: 12% - 4% − negative emotions: 80% - 80% − victimization: 60% - 67% − misfortune: 36% - 33% 27 BEWUSTE BEWUSTZIJNSVERANDERINGEN hypnose meditatie psychoactieve stoffen 28 BEWUSTZIJNSVERANDERING HYPNOSE opzettelijk veranderde bewustzijnstoestand die wordt gekenmerkt door toegenomen beïnvloedbaarheid en (meestal) diepe ontspanning op basis van suggesties hypnotiseerbaarheid 29 BEWUSTZIJNSVERANDERING HYPNOSE hulpmiddel bij fobie? hulpmiddel om te stoppen met roken? hulpmiddel om pijn te verzachten? 30 BEWUSTZIJNSVERANDERING MEDITATIE veranderd bewustzijn opgeroepen door concentratie op terugkerend gedrag, aannemen van bepaalde houdingen, zich afsluiten voor bepaalde stimuli doelen verschillen veranderingen in hersengolven, bloeddruk, stresshormonen zichtbaar 31 BEWUSTZIJNSVERANDERING PSYCHOACTIEVE MIDDELEN chemische stoffen die mentale processen en gedrag beïnvloeden doordat ze een bepaald effect hebben op het zenuwstelsel hallucinogenen opiaten anxiolytica stimulerende middelen 32 BEWUSTZIJNSVERANDERING PSYCHOACTIEVE MIDDELEN hallucinogeneen = drug die de perceptie van zowel de externe omgeving als de innerlijke wereld verandert, middel dat bewustzijnsverruimend effect heeft mescaline, psilocybine, LCD, PCP cannabis (ook stimulerend/kalmerend) 33 BEWUSTZIJNSVERANDERING PSYCHOACTIEVE MIDDELEN opiaten = pijnstillende middelen morfine, heroïne en codeïne 34 BEWUSTZIJNSVERANDERING PSYCHOACTIEVE MIDDELEN anxiolytica = kalmerende middelen, die psychische en lichamelijke activiteit afremmen of vertragen doordat ze het transport van zenuwimpulsen in het centrale zenuwstelsel belemmeren barburaten (slaapmiddelen) benzodiazepinen (angstremmers) alcohol 35 BEWUSTZIJNSVERANDERING PSYCHOACTIEVE MIDDELEN stimulerende middelen = verhogen het activiteitsniveau door afgifte van dopamine en noradraline te verhogen stimuleren cognitieve functies zoals aandacht, concentratie en zelfcontrole cocaïne (crack) amfetamine (speed, meth) MDMA (xtc) cafeïne nicotine 36