Panitikan Bago Dumating ang Kastila PDF

**Panitikan Bago Dumating ang Kastila** Bago pa man dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, mayaman na sa panitikan ang ating mga ninuno. Ang mga anyo ng panitikan noon ay karaniwang ipinapasa sa pamamagitan ng pabigkas na paraan, tulad ng mga alamat, epiko, kwentong-bayan, bugtong, at kasabihan. Da...

**Panitikan Bago Dumating ang Kastila** Bago pa man dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, mayaman na sa panitikan ang ating mga ninuno. Ang mga anyo ng panitikan noon ay karaniwang ipinapasa sa pamamagitan ng pabigkas na paraan, tulad ng mga alamat, epiko, kwentong-bayan, bugtong, at kasabihan. Dahil walang pormal na sistema ng pagsulat na ginagamit sa malawak na saklaw, ang mga akda ay naipapasa sa susunod na henerasyon sa pamamagitan ng pagbigkas o pagsasalaysay, na nagpapakita ng mahalagang ugnayan sa kultura ng komunidad at ang paggamit ng wika bilang isang mahalagang instrumento ng pagpapahayag ng mga damdamin, karanasan, at paniniwala. Sa kabila ng kakulangan ng nakasulat na mga dokumento, ang ating mga ninuno ay mayroon nang malalim na pagpapahalaga sa kanilang panitikan na tumutukoy sa kanilang pananaw sa kalikasan, mga diyos, bayani, at ang kanilang pakikisalamuha sa kapwa tao at ibang mga bansa. Nang dumating ang mga Kastila, nagdala sila ng mga bagong anyo ng pagsusulat at paglilimbag, na naging daan upang ang mga sinaunang panitikang Pilipino ay maitala at mabuo sa pormal na anyo. **Impluwensiya ng mga Intsik** Isa sa mga pinakaunang dayuhang grupo na nakaimpluwensya sa panitikan ng Pilipinas ay ang mga Intsik. Sila ay nakipagkalakalan sa ating mga ninuno bago pa man dumating ang mga Kastila. Bukod sa mga produkto at ideya, naipasa rin nila ang kanilang mga alamat, pabula, at kwentong-bayan sa mga Pilipino. Sa mga kwentong Intsik, madalas na lumilitaw ang mga tema ng balanse sa kalikasan at ang ugnayan ng tao sa mga elemento nito. Isa sa mga maaaring impluwensya ng mga Intsik ay makikita sa kwento ng \"Si Malakas at si Maganda,\" na maaaring may pagkakatulad sa konsepto ng yin at yang, na sumisimbolo ng balanse ng lakas at kagandahan. Ang mga pabula ay isang halimbawa ng panitikang dala ng mga Intsik, na nagtuturo ng mga moral na aral gamit ang mga hayop bilang mga tauhan. Ang bugtong naman ay naging popular bilang isang anyo ng sining sa pagpapatalas ng isipan. Halimbawa: Bugtong: \"Hindi hari, hindi pari, nagdadamit ng sari-sari\" na tumutukoy sa kaldero, isang kagamitan na madalas gamitin sa pang-araw-araw na buhay. Kasabihan: \"Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan,\" na nagpapakita ng kahalagahan ng pag-alala sa ating mga pinagmulan at mga naunang kaugalian. **Halimbawa ng Impluwensiya:**\ Ang paggamit ng mga salitang may kinalaman sa kalikasan at mga simbolismo ng mga hayop sa pabula at mga kwento ay makikita sa mga lokal na kwento gaya ng alamat ng \"Ibong Adarna\" na may mga temang tila nagpapakita ng balanseng ugnayan ng tao at kalikasan. **Impluwensiya ng mga Bumbay (Indiyano)** Dinala ng mga mangangalakal mula India ang kanilang mga paniniwala sa Hinduismo at Budismo, na nagkaroon ng mahalagang epekto sa lokal na panitikan. Ang mga konsepto ng karma at reinkarnasyon ay nakapagbigay ng bagong perspektibo sa ating mga kwento, partikular sa mga epiko at alamat. Ang mga epiko ng ating mga ninuno tulad ng \"Biag ni Lam-ang\" at \"Hinilawod\" ay nagpapakita ng mga katulad na tema mula sa epikong \"Ramayana\" ng India. Maraming elemento ng mga diyos at diyosa mula sa paniniwalang Hindu ay makikita sa ating sariling mga alamat. Ang mga ideya ng muling pagkabuhay o paglipat ng kaluluwa, pati na rin ang pag-ikot ng buhay dahil sa mga aksyon ng tao, ay malinaw na naipakita sa mga alamat at epiko na ipinasa sa ating kultura mula sa mga Bumbay. **Halimbawa ng Impluwensiya:**\ Ang epikong \"Hinilawod\" ng mga Hiligaynon ay may mga sangkap ng relihiyon, tulad ng paggalang sa mga diyos at diyosa na malapit sa mga karakter ng Hinduismo. Gayundin, ang epiko ng \"Biag ni Lam-ang\" ay nagpapakita ng kabayanihan at mahiwagang aspeto na karaniwan sa mga epikong Indiyano. **Impluwensiya ng mga Arabo at Persiyano** Ang mga Arabo ay nakarating sa Pilipinas, partikular sa Mindanao, hindi lamang bilang mga mangangalakal kundi bilang mga tagapagpakalat ng Islam. Sa pamamagitan ng Islam, ang kanilang mga relihiyosong teksto tulad ng Quran at Hadith ay nagsilbing batayan ng maraming kwento at epiko na umiikot sa mga Muslim na komunidad. Ang epikong \"Darangen\" ng mga Maranao ay nagpapakita ng mga prinsipyo ng Islam, at may mga kwentong may tema ng kabayanihan at digmaan, na hango sa mga kwento ng mga Arabong kabalyero. Bukod sa mga kwentong may relihiyosong tema, ang mga Arabo at Persiyano ay nagdala rin ng mga kwento ng pag-ibig at digmaan na naging bahagi ng mga lokal na alamat at kwentong-bayan. Ang kanilang impluwensya ay nagpakilala sa mga Pilipino ng ideya ng isang mas malawak at mas mataas na espirituwalidad, at ng mga kwento na tumutukoy sa pagsasalaysay ng mga bayani at mga tagumpay. **Halimbawa ng Impluwensiya:**\ Ang epikong \"Darangen\" ng mga Maranao ay isa sa mga pinakamahalagang epiko sa Mindanao. Ang mga tema nito ay tungkol sa pakikipagdigma, pag-ibig, at pamumuno, na nagpakita ng malaking impluwensya ng kultura at paniniwala mula sa mga Arabo. **Karagdagang Pagtalakay** Ang lahat ng mga impluwensyang ito ay nagpakita ng kakayahan ng mga sinaunang Pilipino na yakapin at isama ang mga banyagang ideya sa kanilang sariling panitikan. Sa kabila ng mga panlabas na impluwensya, nanatili ang lokal na mga aspeto sa panitikan tulad ng pagpapahalaga sa pamilya, kalikasan, at bayani. Ang mga sinaunang anyo ng panitikan bago pa man dumating ang Kastila ay patunay ng isang aktibong pamayanan ng mga Pilipino na may mayamang tradisyon ng pagpapahayag ng kanilang sariling mga damdamin, kultura, at karanasan. Panitikan ng Panahon Bago Dumating ang Kastila A. Kapaligirang Pangkasaysayan 1\. Ang mga Intsik Panitikan: Unang Ugnayan: Ang mga sinaunang Pilipino ay nagsimula ng pakikipag-ugnayan sa mga Intsik sa pamamagitan ng kalakalan bago pa man dumating ang mga Kastila. Ang pakikipagkalakalan sa mga Intsik ay naganap sa pamamagitan ng barter system, kung saan ang mga produktong Intsik tulad ng porselana, seda, at tsaa ay ipinagpapalit ng mga sinaunang Pilipino sa mga yamang-dagat at ginto. Kalakalan: Ang mga Tsino ay nagtatag ng mga pamayanang pangkalakalan sa iba\'t ibang bahagi ng Pilipinas, lalo na sa Luzon at Visayas. Ang mga pamayanang ito ay nagsilbing mga sentro ng kalakalan kung saan ang mga sinaunang Pilipino ay nakatanggap ng iba\'t ibang produktong Tsino. Ang porselana at mga iba pang kagamitan mula sa Tsina ay naging bahagi ng pang-araw-araw na buhay ng mga sinaunang Pilipino. Ang mga kalakal na ito ay hindi lamang nagpayaman sa materyal na kultura ng mga sinaunang Pilipino kundi pati na rin sa kanilang panitikang pasalita. Kultural na Impluwensiya: Ang mga kasabihan, bugtong, at mga kwentong pabula ng mga Intsik ay naging bahagi ng lokal na panitikan. Ang mga temang tinalakay sa mga bugtong at kasabihan ay kadalasang tumutukoy sa kalikasan, mga kasangkapan, at mga aral sa buhay. Halimbawa: Bugtong: \"Hindi hari, hindi pari, nagdadamit ng sari-sari\" na tumutukoy sa kaldero, isang kagamitan na madalas gamitin sa pang-araw-araw na buhay. Kasabihan: \"Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan,\" na nagpapakita ng kahalagahan ng pag-alala sa ating mga pinagmulan at mga naunang kaugalian. 2\. Impluwensiya ng mga Bumbay Panitikan: Kalakalan at Migrasyon: Ang mga Bumbay (mga mangangalakal mula sa India) ay nagdala ng kanilang mga kalakal sa Pilipinas sa pamamagitan ng kalakalan. Ang kanilang mga dala ay kinabibilangan ng mga pampalasa, alahas, at mga kasangkapan. Ang pakikipagkalakalan ng mga Bumbay sa mga sinaunang Pilipino ay nagdulot ng malalim na impluwensiya sa kanilang panitikan at kultura. Ang mga mangangalakal na Bumbay ay nagturo rin ng kanilang mga kwento at alamat sa mga sinaunang Pilipino. Salitang Hiram: Ang impluwensiya ng mga Bumbay ay makikita sa mga salitang hiram mula sa wikang Sanskrit, na bahagi na ng wikang Pilipino. Ang mga salitang ito ay naging bahagi ng pang-araw-araw na wika at panitikan ng mga sinaunang Pilipino. Halimbawa: \"Guro\" na nangangahulugang teacher, at \"Salamat\" na nangangahulugang thank you, ay mga salitang mula sa Sanskrit. Relihiyon at Paniniwala: Ang Hinduismo ay isang mahalagang aspeto ng impluwensiya ng mga Bumbay. Ang mga sinaunang Pilipino ay tumanggap ng mga ritwal at paniniwala ng Hinduismo, na nakikita sa kanilang mga panitikan tulad ng epiko at alamat. Halimbawa: Epiko: \"Biag ni Lam-ang\" ay isang halimbawa ng epikong naimpluwensiyahan ng Hinduismo. Ang kwento ni Lam-ang ay naglalaman ng mga himala at mga pangarap, na mga elementong makikita rin sa epikong \"Ramayana\" ng India. Alamat: Ang mga alamat tungkol sa mga mitolohiyang nilalang tulad ng mga diwata at mga anito ay may mga elementong hango sa Hinduismo. 3\. Mga Arabo at Perisyano Panitikan: Paglaganap ng Islam: Ang mga mangangalakal na Arabo ay nagdala ng Islam sa Pilipinas, partikular na sa Mindanao at Sulu. Ang Islam ay nagdulot ng malalim na pagbabago sa buhay at paniniwala ng mga sinaunang Pilipino sa mga rehiyong ito. Ang mga Muslim sa Pilipinas ay nagkaroon ng mga sariling panitikan na may temang relihiyoso. Halimbawa: Ang pagsulat ng Qur'an at iba pang relihiyosong teksto ay naging isang mahalagang bahagi ng panitikan ng mga Muslim sa Pilipinas. Kalakalan: Ang mga Arabo at Perisyano ay nagdala ng kanilang mga produkto tulad ng tela, kasangkapang bakal, at alahas. Ang kanilang kalakalan ay nagdulot ng pagpapayaman sa ekonomiya ng mga sinaunang Pilipino at nagdala rin ng mga bagong ideya at teknolohiya. Ang kalakalan ay nagbigay-daan sa pagpapalitan ng kultura at panitikan, kung saan ang mga kwento at epiko ng mga Arabo ay nagkaroon ng impluwensiya sa lokal na panitikan. Kultural na Impluwensiya: Ang mga kaugaliang Arabo, tulad ng paggamit ng hijab at pagsamba sa mosque, ay naging bahagi ng kultura ng mga Muslim sa Pilipinas. Ang mga panitikang Arabo ay nagbigay-inspirasyon sa mga lokal na kwento at epiko. Halimbawa: Epiko: Ang epiko ng \"Bantugan\" mula sa Mindanao ay naglalaman ng mga kwento ng bayani at mandirigma na may mga impluwensiyang Arabo. Ang epiko ay tumatalakay sa mga tema ng pag-ibig, karangalan, at pakikidigma. Alamat: Ang mga alamat tungkol sa mga bayani at mandirigma ay may mga elementong hango sa mga epiko at kwento ng Arabya.