Panimula PDF

ANG PAGSASAKASAYSAYAN AY ISANG PAGLINGON SA DANAS BAYAN AT PAGBABAGTAS SA GUNITANG BAYAN 1. NILILINGON (Kaugnay ng Danas) Inuunawa 2. BINABAGTAS (Kaugnay ng Gunita) NASA PAMANA/PUSAKA NA...

ANG PAGSASAKASAYSAYAN AY ISANG PAGLINGON SA DANAS BAYAN AT PAGBABAGTAS SA GUNITANG BAYAN 1. NILILINGON (Kaugnay ng Danas) Inuunawa 2. BINABAGTAS (Kaugnay ng Gunita) NASA PAMANA/PUSAKA NAKASALALAY ANG KAPANGYARIHAN NG MAMAMAYAN Yamang Pangkalinangan Yamang PAMANA Yamang Pantao Kalikasan (Resources/Assets) Yamang Teknolohikal PAGKATAKOT, PANGAMBA, AT PAG-ALALA SA MURKA / MULAKA / GABA /SUMPA NAGMUMULA ANG AHENSYA NG PAGKILOS NA PANGKASAYSAYAN KATUNGOD KAUGNAYAN NG MURKA/MULAKA/SUMPA SA PAMANA GAMPANIN RESPONSIBLIDAD  ANG CONTINGENCY NA SANDIG SA NON-HUMAN AGENCY NG RAGAT AT PUSAKA NAKASALALAY ANG PAGSASAKASAYSAYAN Ang pagkatakot (fear) at pangamba (anxiety) kaugnay ng GABA sa konteksto ng SUBLI / KALOOBANG BAYAN PUSAKA sa pinahahalagahang (Buhay, Ginhawa, at Dangal) inged / banua ang PAGPAPALA / BIYAYA sinasapantahang contingency na humubog ng panlipunang pagkilos at pangkasaysayang PILIPINAS MURKA / GABA / SUMPA kaganapan na nagmula sa kapasyahang kumilos (pagpangayaw as collective action). Ang GABA / MURKA /MULAKA / SUMPA na PAMANA kinahintakotan at pinangangambahan na maibubunsod sa di pagtupad sa katungkulan kaugnay sa fusaka PAKIPAGSAPALARAN ay nagsasapanganib sa Buhay, (Panlugayaw, Pangingibang Ginhawa, at Dangal. Bayan, at Pagpangayaw)  WILL OF THE PEOPLE BLESSINGS / BENEDICTIONS (Life, Wellness, and Honor) CURSE / CONDEMNATION PHILIPPINES HERITAGE ADVENTURE (Travels, Emigration, at Expatriation)  KASAYSAYAN AT PAGSASAKASAYSAYAN: ANG PAGSASAKASAYSAYAN AT PAGBUO NG KAALAMANG PANGKASAYSAYANG PILIPINO Dr. Vicente C. Villan UP Departamento ng Kasaysayan & UP Tri- College PhD Philippine Studies Program Sa kabuuan, ipinagpapalagay ng may-akda sa pag- aaral na: Ang simulain sa panlipunang teorya ng kasaysayang pananaliksik, pagpapakahulugan, at paggamit ng kaalamang pangkasaysayan ay makakamit hindi sa pamamagitan ng nakagawiang determinismong pangkasaysayan kundi sa bisa ng counterfactual methodology at contingency perspective na nagsasakapangyarihan sa tao o mamamayan para sa mapagpapasyang papel at ikinukonsiderang makapangyarihang puwersa sa paghubog ng mga kalakarang panlipunan, prosesong pangkasaysayan, at kaganapang pangkasaysayan. Pangkalahatang Tanong: Sa papaanong kaparaanan makakamit ang sinasabing pagbuo ng kaalamang pangkasaysayan at hindi nakasalalay sa nakagawiang determinismong pangkasaysayan at pagsasakasaysayan sa pagbuo ng tradisyonal na kaalamang pangkasaysayan kundi sa pamamagitan ng counterfactual methodology at contingency perspective na makikita lamang sa paggamit ng pusakang bayan bilang organiko, ingklusibo, at sandig sa kalinangang bayan?  PANGKALAHATANG LAYUNIN Ilalahad sa pamamagitan ng panlipunang teorya ang isang historiograpikong pangangatwirang sa pamamagitan ng contingency perspective at counterfactual methodology na naroon sa pamanang bayan ay makakamit ang (1) pag-unawang pangkasaysayan at (2) pagsasakasaysayan sa mga kalakarang pangkasaysayan, prosesong pangkasaysayan, at kaganapang pangkasaysayan sa nakalipas na panahon ay mabubuo ang inaapuhap at marapat na estado ng kaalamang pangkasaysayang magsasakapangyarihan sa mamamayan.  Balangkas ng Lektura Pambungad: Ang Ahensyang Pangkasaysayan sa Pagsasakasaysayan at Pagbuo ng Kaalamang Pangkasaysayan I. Pangkasaysayang Pananaliksik: Ang Panlipunang Kalakaran, Pangkasaysayang Kaganapan, at Pagbuo ng Kaalamang Pangkasaysayan; II. Pangkasaysayang Pananaliksik: Ang Panlipunang Kalakaran, Pangkasaysayang Kaganapan, At Pagbuo ng Kaalamang Pangkasaysayan; at III. Paggamit ng Kaalamang Pangkasaysayan sa mga Inisyatibang Pangkaunlaran: Ang Pampamanang Pangangasiwa, Pangkapayapaang Polisiya, at Pangkaunlarang Simulain. Konklusyon  PAMBUNGAD: ANG AHENSYANG PANGKASAYSAYAN SA PAGSASAKASAYSAYAN AT PAGBUO NG KAALAMANG PANGKASAYSAYAN  ANO ANG IBIG SABIHIN NG AHENSYANG PANGKASAYSAYAN? Ang ahensyang pangkasaysayan ay isang susing konsepto sa historiograpiya na ginagamit na lapit sa pagbuo, paglikha, at pagsasakasaysayan sa nakaraan na tumitingin sa indibidwal, pangkating pantao, at taumbayan sa pangkalahatan na diumano ay nagtataglay ng kapangyarihang hubugin o impluwensiyahan ang mga kalakarang pangkasaysayan, prosesong pangkasaysayan, at kaganapang pangkasaysayan. Sa pangkalahatan, maiuugnay ang ahensyang pangkasaysayan sa tinatawag na social history dahil sa tuon nito sa danas at aksyon ng ordinaryong tao, marginalisadong sektor ng lipunan o minoriya, at ang kanilang pagkilos sa paghubog o pagbuo ng pagbabagong panlipunan. ANG AHENSYANG PANGKASAYSAYAN BILANG ISA SA MGA LAPIT SA HISTORIOGRAPIYA Materyalismong pangkasaysayan Panlipunang Ahensyang pagbabago pangkasaysaysayn HISTORIOGRAPIYA Kapangyarihan at kawalang Kalaliman sa pagkakapantay- pinagkaugatan pantay Kapookang Pangkasaysayan  MAY APAT NA URI NG PANTAONG AHENSYANG PANGKASAYSAYAN NA GUMAGAMIT NG COUNTERFACTUAL METHODOLOGY AT CONTINGENCY PERSPECTIVE 4. SIMBOLIKONG AHENSYA (gumagamit ng platapormang kultural) 3. ISTRUKTURAL NA AHENSYA (gumagamit ng platapormang institusyonal) 2. PANLIPUNANG AHENSYA (gumagamit ng platapormang panlipunan) 1. PANG-INDIBIDWAL NA AHENSYA (gumagamit ng danas, gunita at pagkilos)  ANG APAT NA URI NG DI-TAONG AHENSYANG PANGKASAYSAYAN NA GUMAGAMIT NG COUNTERFACTUAL METHODOLOGY AT CONTINGENCY PERSPECTIVE 2. BIOLOHIKAL NA AHENSYA 1. DI-TAONG 3. PANGKAPALI PANGTEKNO GIRANG AHENSYANG LOHIKAL NA AHENSYA PANGKASAYSAYAN AHENSYA 4. MGA BAGAY NA AHENSYA ANG ESTADO AT PAGSASAKASAYSAYAN SA URI AT KATANGIAN NG PAGSASAKASAYSYAAN SA PILIPINAS Expressive (up t0 1565) Strategic-Applied Descriptive (2016-present) (1565-1888) Discursive InterpretIve (1989-2009) (1888-1955) Documentary (1955-1989) ANG DALAWANG URI NG HISTORIOGRAPIYA SA PILIPINAS MAINSTREAM ALTERNATE HISTORIOGRAPHY HISTORIOGRAPHY POSITIVISM COUNTERFACTUAL HISTORICAL CONTINGENCY DETERMINISM CAUSATION DECISION  BALANGKAS NA TEORETIKAL Contingency Perspective Kalakarang Panlipunan Counterfactual KASARINLAN( Method Sinaunang Bayan PAGKATAKOT (Pangalap) Pantaong Ahensya PUSAKANG Pilipinas KALIGTASAN MURKA / GABA/ PROSESONG (Mga Ahesnyang Pangkasaysayan) PANGSASAKASA BAYAN Kolonyalismo SUMPA YSAYAN Di-Taobg Ahensya PANGAMBA (Pagpangayaw) Tao KATIMAWAAN Republika Kaganapang Kapaligiran Pangkasaysayan  BALANGKAS NA KONSEPTWAL Pilipino Contingent actor ng Kasaysayan Pilipinas Pook ng Danas Lunan ng Gunita Pamana Kalakarang Panlipunan Kaganapang Pangkasaysayan Panlipunang Pagkilos  UNANG BAHAGI: PANGKASAYSAYANG PANANALIKSIK: ANG PANLIPUNANG KALAKARAN, PANGKASAYSAYANG KAGANAPAN, AT PAGBUO NG KAALAMANG PANGKASAYSAYAN  ANG EPISTEMOLOHIYANG PANLIPUNAN (EP) SA PAG-UNAWA NG NAKARAAN Larang ng epistemolohiya na sumisiyasat sa kontekstong panlipunan upang makalikha ng bagong kaalaman. Saklaw ng maaaring lilikhaing kaalamang panlipunan sa pamamagitan ng EP ay ang mga larangan tulad ng sosyolohiya, sikolohiya at edukasyon. Nakatuon ang EP kung susuriin sa pantao at panlipunang aspeto ng kaalaman. Sa paglikha ng bagong kaalamang panlipunan, mahalagang bigyang pansin ang mga salik na pangkasaysayan at pangkalinangan. MGA BATAYANG IMPORMASYON SA PAGBUO, PAGLIKHA, AT PAGSASAKASAYSAYAN BATIS (Sources) Di-Nakasulat Nakasulat Ekspresibong Meta- Dokumentaryo Kultura Komunikasyon ANG MGA DOKUMENTARYONG BATIS PANGKASAYSAYAN Primarya Sekondarya Tersarya LAYUNIN: MAESTABLISA ANG FACTUALITY, EVIDENTIARY FACTS, CAUSALITY, AT INTENTIONALITY ANG MGA EKPRESIBONG KULTURA AT META-KOMUNIKASYON NA BATIS PANGKASAYSAYAN Di-Nakasulat Meta- Meta-Naratibo na Batis Komunikasyon Tema Konteksto at Ugnayan ng Dinamika EKSPRESIBONG Struktura KULTURA (Wika, Panitikan, Sining Biswal, Tunggalian at Sining Resolusyon Pagtatanghal, Meta-Mensahe, Inobatibong Intensyon, at Sining – Lanscape, Ekspektasyon Arkitektura, Bisa o Impact Pamayan, Kagamitan) Di-Verbal na Panlipunang Mensahe Pananagisag EXPRESSIVE CULTURES AND METACOMMUNICATION AS HISTORICAL SOURCES Non- Meta- Documentary Meta-Narrative Communication Sources Theme Context and Relational Dynamics Structure EXPRESSIVE CULTURE Conflict and Resolution (Folk, Indigenous, Innovative, Meta-Message Disciplinal Arts) Impact Non-Verbal Social Symbols Communication  ANG META-KOMUNIKASYON MULA SA EKPRESIBONG KULTURA Tumutukoy ang idea ni Gregory Bateson ng "metacommunication," sa komunikasyon ng komunikasyon. Ibig sabihin, ang pagtuklas sa nakatagong mensahe kung bakit ikinu- communicate ang isang mensahe sa anyo man ito ng pasilita, pasulat, potograpiya, pagtatanghal, at sinimatograpiya. Sa madaling sabi, ang nakatago o nakakubling mensahe sa likod ng mga obrang sining tulad nitong pangkuwebang sining ng Angono. Mahalaga ang pagtuklas sa mga nakatago o nakakubling mensahe mula sa iba’t ibang cultural platforms gamit ang institutional at technological platforms dahil sa pamamagitan ng mga ito naipapadaloy ang mga katwirang panlipunan, damdaming bayan, at halagahing panlipunan.  ANG META-NARATIBO MULA SA EKPRESIBONG KULTURA (EK) Ang konsepto ng meta- naratibo ay ipinakilala ng Pranses na pilosopo at teoristang panlipunan na si Jean-François Lyotard sa kanyang akda noong 1979 na "The Postmodern Condition: A Report on Knowledge." MORALIDAD Ipinaliwanag ni Lyotard ang ideya ng meta-naratibo bilang mga malalaking kwento o salaysay na nagsisikap META- magbigay ng pambansang KASAYSAYAN NARATIBO PROGRESO paliwanag o justipikasyon para sa iba't ibang aspeto ng buhay ng tao, gaya ng kasaysayan, moralidad, KAALAMAN progreso, at kaalaman.  BALANGKAS NA KONSEPTWAL SA PANGKASAYSAYANG KAGANAPAN Sekondarya Pag-uugnay Primarya KAISIPAN Pook ng Danas Dokumentaryo EK PAMANA KAUNAWAAN PILIPINAS PAGSASAKASAYSAYAN Di- Dokumentaryo Lunan ng Gunita Ekspresibo KAALAMAN Pagsasalaysay Meta- komunikatibo  B. URI, KATANGIAN, AT GAMIT NG UKIT SA BATO BILANG SINING BAYAN Pananagisag Materyal PANG-ARAW- A ARAW NA PAGGAWA Gunitang Bayan KULTURA SINING PRODUKSYONG B C METANARATIBO KATWIRANG BAYAN BAYAN PANLIPUNAN SIKOLOHIYA Salaysaying Bayan Pananagisag IBA’T IBANG D E ANYONG SINING Di-materyal TUMBASAN: A – Kalooban ng Maykapal B – Ugnayang Panlipunan C – Kaloobang Bayan D – Paglilingkod Bayan E – Diwang Bayan NASA PUSAKA NAKASALALAY ANG KAPARAANAN SA PANGKASAYSAYAN PANANALIKSIK, PAGPAPAKAHULUGAN AT PAGBUO NG KAALAMANG PANGKASAYSAYAN TAWID (Kailokohan- Cordillera) PUSAKA PA-MANA KABILIN (Mindanao at (Gitnang Kabisayaan Arkipelago ng Sulu) (Pahiram, Iniwan, at Kalakhang Kamindanawan) Inilaang Mana) PANUBLION (Kanlurang Bisayas)  PWMP *mana₁ inherit, inheritance [disjunct: *maña] WMP Casiguran Dumagat Mána -- inheritance; to will, leave, give property to someone Kapampangan Mána -- inherit, inheritance Tagalog Mána -- heritage, inheritance Bikol mag-mána --to inherit; ipa-mána -- to bequeath; pa-mána -- bequest, inheritance; heritage an manaan heirloom Hanunóo pa-mána -- inheritance Bare'emanainheritance, heritage  POC *mana₂ power in natural phenomena; thunder, storm wind Eddystone/Mandegusu – mana -- powerful, potent, effective; gracious; true; come to pass; to grant, be favorable; power Varisi mana -- power; good fortune, success Bugotu mana -- spiritual or magical power, enchantment, power, ability mana-ŋi to empower Nggela mana -- worthy, fit, suitable, sufficient; efficacious from spiritual power, obtained from charms, prayers, intercourse with tindalo (souls of the dead) or vigona (a spirit of the weather, fertility, and natural forces – usually female) Lau ma-mana -- efficacious (of medicine), spiritually or magically powerful; grow well, of trees; good, of news; be prosperous, lucky, in good health; be true, come true, be fulfilled; to impart spiritual or magical power  POC / OC *mana-mana to have spiritual power Pohnpeian – manaman -- magical, mysterious, spiritual; official; magic, mysterious or spiritual power; miracle; authority Chuukese – manaman -- divine, magical, or supernatural power (as distinct from knowledge); have divine, magical, or supernatural power Puluwat – manaman --divine, supernatural, or miraculous power; to have such Satawal – manaman -- typhoon Carolinian -- lemelem ~ nemenembe in authority, be responsible, have power or control Wayan -- mana-mana – be wishful, desire or wish something to happen that one has worked for, predicted, etc. Rarotongan – manamana -- powerful, having great power, might; having extensive authority or influence or prestige; to be possesses of great magical powers, etc. Ang Ideya ng Subli /Manunubli/Tagapagmana Tagapagpatuloy Taga-ako Kahalili Kapalit Ang subli kung gayon ay…. GAMPANIN KATUNGKULAN PANANAGUTAN Tatlong Larangan ng Sulublion Ugnayang Ninuno-Manunubli/Tagapagmana KASANGKAPAN ANG KASAYSAYAN SA PAGSUSULONG NG KATARUNGAN SA BANSA Panlipunang Katarungan Pangkasaysayang KATARUNGANG Katarungang Katarungan PAMBANSA Pangkapaligiran Katarungang Pangkultura  KATARUNGANG PANLIPUNAN Pagsusuri ng Lipunan Pakikinig sa Tinig ng Naaapi Pagtuklas at Paglaban sa Deskrimiasyon Pagsasalin ng mga Tinig KATARUNGANG PANGKAPALIGIRAN (KP) Panunuri sa Ekolohikal na Epekto Ekokasaysyaan KP Pagsusuri sa mga Polisiya Pakikinig sa Tinig ng Kalikasan KATARUNGANG PANGKASAYSAYAN (KP) Pakikinig sa ibat ibang tinig Pagsusuri Batayang Metodikal KP Pagsaalang- alang sa kontrksto Pagtanggi sa deskriminasyon NAKAPAGSUSULONG NG KATARUNGANG PANGKULTURA ANG KAALAMANG PANGKASAYSAYAN NA SANDIG SA PUSAKA 4. PAGTANGKILIK AT PAGPAPAHALAGA SA PAMANANG KULTURAL 3. PAGSASAKAPANGYARIHANG KULTURAL 2. PANTAY NA PAGTINGIN AT PAGTRATO SA MGA TAO 1. RESPETO AT PAGPAPAHALAGA SA BAWAT KULTURA KONKLUSYON  DAMÔ / DURÔ/DAGHANG SALAMAT KANINYONG TANAN!