Pagbasa11_Kwarter3_Mod1_Tekstong-Impormatibo-1 PDF

Senior High School Pagbasa at Pagsusuri ng iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik Ikatlong Kwarter - Modyul 1 Tekstong Impormatibo Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik - Senior High School Alternative Delivery Mode Ikatlong Kw...

Senior High School Pagbasa at Pagsusuri ng iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik Ikatlong Kwarter - Modyul 1 Tekstong Impormatibo Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik - Senior High School Alternative Delivery Mode Ikatlong Kwarter – Modyul 1: Tekstong Impormatibo Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang- sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman. Kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na nagamit sa aklat na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsusumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Leonor Magtolis Briones Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio Mga Bumubuo ng Modyul para mga Mag-aaral Manunulat: Dexie P. Dilag, Maricar C. Ranara, Bonifacio N.Gegato Jr, Marben A. Oco Content Editor: Johanna Vanessa C. Obedencio Language Editor: Mary Ann A. Maglangit, Russel Kerr E. Galarroza Proofreader: Louella Jane B. Mariano Tagaguhit: Perlito L. Lomongo Naglayout: Jupiter B. Acosta Mga Tagapamahala: Chairperson: Dr. Arturo B. Bayocot, CESO III Regional Director Co-Chairpersons: Dr. Victor G. De Gracia Jr. CESO V Assistant Regional Director Jonathan S. dela Peña, PhD, CESO V Schools Division Superintendent Rowena H. Para-on, PhD Assistant Schools Division Superintendent Mala Epra B. Magnaong, Chief ES, CLMD Members: Neil A. Improgo, PhD, EPS-LRMS; Bienvenido U. Tagolimot, Jr., PhD, EPS-ADM; Erlinda G. Dael, PhD, CID Chief; Sally S. Aguilar, PhD, EPS Filipino; Celieto B. Magsayo, LRMS Manager; Loucile L. Paclar, Librarian II; Kim Eric G. Lubguban, PDO II Inilimbag sa Pilipinas Kagawaran ng Edukasyon - Sangay ng Misamis Oriental Office Address: Don Apolinar Velez Street, Cagayan de Oro City, 9000 Telephone Nos: (088) 881-3094 | Text: 0917-8992245 E-mail Address: [email protected],ph ii  Senior High School Pagbasa at Pagsusuri ng iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik Ikatlong Kwarter - Modyul 1 Tekstong Impormatibo iii  Kumusta ka na mahal kong mag-aaral? Ito ang una mong aralin. Aking ikinagagalak na iyong pag-uukulan ng pag-aaral ang tungkol sa mga iba’t ibang teksto sa pagpapatuloy ng bawat modyul na ito. Ang modyul na ito ay sadyang ginawa para maipagpatuloy ang daloy ng kaalaman sa kabila ng mga pagsubok na nakaamba sa paligid. Bahagi lamang ito sa serye ng mga modyul na iyong tatapusin bilang bahagi ng asignaturang Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik. Bigyan mo lamang ng sapat na panahon para unawain ang bawat bahagi ng modyul na ito at tiyak na maraming kaalaman ang iyong mapupulot sa pamamagitan ng iyong sariling pagsisikap. Sa modyul na ito, sinasanay ka na maging lohikal at kritikal sa pagsusuri ng iba’t ibang anyo ng teksto sa pamamagitan ng mga simpleng aralin at gawain na maghahanda sa iyo sa pagbuo ng makabuluhang pananaliksik. Ang modyul na ito ay hinati sa iilang mga bahagi na may magkatimbang na halaga sa pagkatuto. Ito ay hinati sa mga sumusunod na bahagi: Alamin – Sa bahaging ito inilalahad ang mga Kasanayang Pampagkatuto na sisikapin nating matamo sa buong semestre. Subukin – Dito susubukin ang lawak ng iyong kasalukuyang kaalaman tungkol sa paksa. Yugto ng Pagkatuto – Sa bahaging ito matututunan mo ang araling itinakda na hinati sa iilang mga bahagi gaya ng balikan, tuklasin, suriin, pagyamanin, isaisip at isagawa. Tayahin – Malalaman mo sa bahaging ito kung sadya bang naunawaan mo ang bagong araling napag-aralan sa pamamagitan ng pagtataya ng natamong kaalaman. Karagdagang Gawain – Upang mas mapalawak at mapalawig pa ang iyong kaalaman sa araling ito, isa pang gawain ang iyong kailangang tapusin sa bahaging ito. Lahat ng iyong mga kasagutan sa mga gawain ay isusulat mo sa kalakip na Activity Sheets. Maaari kang gumamit ng dagdag na papel bilang burador bago mo pinal na isulat sa Activity Sheets. Ayon kay Aristotle, “Ang ugat ng karunungan ay mapait, subalit ang bunga ay matamis”, kaya hinihikayat kita na pag-igihan ang makabagong paraan ng pagbahagi ng karunungan. Maaaring may mga pagkakataon na malulumbay o mawawalan ka ng dahilan upang matuto ngunit pakatandaan na ang iyong pagsisikap ay tiyak na magbubunga ng kasaganahan. Halina’t matuto! Mga May-akda 1 iv  ALAMIN Kumusta ka na kaibigan? Isang malaking karangalan para sa akin ang makasama ka sa pag-aaral mo ng bagong aralin. Tiyak na kawiwilihan mo ang bagong araling inihanda ko para sa iyo. Panibagong kaalaman na naman ang magpapayaman sa iyong isipan at karanasan na magagamit mo sa pang-araw-araw na gawain. Sa modyul na ito makikita ang yugto ng pagkatuto na binubuo ng balikan, tuklasin, suriin, pagyamanin, isaisip, isagawa at tayahin. Sa simula at wakas ng modyul na ito ay may mga pagtataya na naglalayong subukin ang iyong kaalaman bago matapos ang aralin at mapaunlad ang iyong kasanayan sa pangkabatiran (cognitive), pandamdamin (affective), at sayko-motor (psychomotor). Narito ang mga kasanayang pampagkatuto na dapat mong malinang bilang isang mag-aaral: 1. Natutukoy ang paksang tinalakay sa iba’t ibang uri ng teksto (F11PB-IIIa-98); 2. Natutukoy ang kahulugan at katangian ng mahalagang salitang ginamit sa tekstong impormatibong binasa (F11PT-IIIa-88); 3. Naibabahagi ang katangian at kalikasan ng tekstong Impormatibo (F11-PS-IIIb-91); 4. Nakasusulat ng ilang halimbawa ng tekstong Impormatibo (F11PU-IIIb-89); 5. Nakakukuha ng angkop na datos upang mapaunlad ang sariling tekstong isinulat (F11EP-IIId-36); 6. Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa binasang teksto sa sarili, pamilya, komunidad, bansa, at daigdig (F11PB-IIId-99); 7. Naipaliliwanag ang mga kaisipang nakapaloob sa tekstong impormatibong binasa (F11PS-7-92); 2 1  SUBUKIN PANIMULANG PAGTATAYA Bago mo ipagpatuloy ang pag-aaral sa modyul na ito, subukin mong sagutin ang pagsusulit na ito upang malaman natin kung ano na ang iyong nalalaman. Basahin nang mabuti ang bawat pangungusap sa ibaba. Isulat sa inilaang patlang ang salitang TUMPAK kung tama ang pahayag at salitang WASAK kung mali. _____ 1. Ang tekstong impormatibo ay naglalayong magbigay ng impormasyon. _____ 2. Ang mga impormasyon o kabatirang inilalahad ay nakabatay sa sariling opinyon ng may-akda. _____ 3. Laging may nadaragdag na bagong kaalaman ang tekstong impormatibo. _____ 4. Maituturing na tekstong impormatibo ang isang balita o sulating pangkasaysayan. _____ 5. Hindi kailangang ilahad ang talasangguniang ginamit sa tesktong impormatibo. _____ 6. Isinasaalang-alang sa tekstong impormatibo ang paggamit ng estilo sa pagbibigay- diin sa mahalagang salita tulad ng pagsulat nang nakadiin, nakahilis at nakasalungguhit. _____ 7. Ibinabahagi ng tekstong impormatibo ang mga mahahalagang impormasyon patungkol sa tao, hayop at iba pang mga nabubuhay at mga pangyayari sa paligid. _____ 8. Ang tekstong impormatibo ay naglalahad ng impormasyon tungkol sa paborito mong isports. _____ 9. Isang uri ng tekstong impormatibo ang nagpapaliwanag kung paano at bakit nagaganap ang isang bagay o pangyayari. _____ 10. Mabibigyang-diin ang teksto kung gagamitan ito ng mga palarawang representasyon. _____ 11. Ang tekstong impormatibo ay isang uri ng babasahing di-piksyon. _____ 12. Halimbawa ng tekstong impormatibo ay tula, facebook post at sanaysay. _____ 13. Naglalayon ang tekstong impormatibo na magbigay o magpaliwanag nang malinaw at walang pagkiling tungkol sa iba’t-ibang paksa tulad ng hayop, isports, agham o siyensiya, kasaysayan, gawain, paglalakbay, heograpiya, kalawakan, panahon at iba pa. _____14. Karaniwang makikita ang mga tekstong impormatibo sa mga pahayagan o balita, sa mga magasin, aklatan, sa mga pangkalahatang sanggunian tulad ng ensiklopedya at sa ibat’ ibang website sa internet. _____ 15. Walang matatawag na iba’t ibang uri ang tekstong impormatibo. 3 2 YUGTO NG PAGKATUTO BALIKAN Sa nakaraang semestre, natutunan mo ang tungkol sa “Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino”. Isulat sa loob ng diyamante ang kahalagahan nito. ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ 4 3  TUKLASIN Basahin ang halimbawa ng balita at sagutin ang mga sumusunod na katanungan. MIS.OR., Namayagpag sa RFOT 2019! Misamis Oriental Division sa nagdaang Regional Festival of Talents 2020 sa Lungsod- Sangay ng Malaybalay noong ika- 20-21 ng Nobyembre, 2019 Nasungkit ni Jernie C. Lastima , mag-aaral ng Baliwagan Senior High School (BSHS), ang pagiging kampeonato sa nasabing paligsahan sa tulong ng tagapagsanay na si Gng. Maricar C. Ranara, guro mula sa BSHS. “Kung may aalis, may babalik. Kung may nawala, may papalit”, ani Ranara. Hindi siya makapaniwala nang masungkit ang pagkapanalo dahil sa limitado lamang ang panahong iginugol para sa pagsasanay. “May plano talaga si God”, dagdag pa nito. Matatandaan na bago pa ang kompetisyon ay naunang sumubok si Lastima sa larong basketball. Bigo man s’yang makuha sa nasabing laro, ngunit may magandang naghihintay sa kanya. Mas mahaba ang kanyang panahong iginugol sa nasabing kompetisyon kumpara sa RFOT. “Mahirap para sa sitwasyon ko lalo na’t nanggaling ako sa simpleng palaro- laro lamang pero ngayon biglang nag-iba. Mula sa isports patungo sa larangan ng kasanayan sa pagsasalita. Ganyan ka makapangyarihan ang ating Panginoon”, pahayag ni Lastima matapos ang kompetisyon. Halos mangiyak-ngiyak ang dalawa nang idineklara ang pagkapanalo sa patimpalak sa Tagisan ng Talento sa Filipino. Nagpakitang-gilas si Lastima sa Dagliang Talumpati na nilahukan ng mga mag-aaral ng Senior High mula sa Rehiyon Diyes. Matatandaan na ito ang pangalawang pagsalang ng BNHS sa nasabing paligsahan. Sa ngayon, puspusan na ang kanilang ginagawang paghahanda para sa darating na National Festival of Talents – Tagisan ng Talento sa Filipino (NFOT)2020 na idaraos sa Ilagan, Isabela. 45  SURIIN TEKSTONG IMPORMATIBO Ang tekstong impormatibo ay isang uri ng babasahing di-piksyon. Ito ay naglalayong magbigay ng impormasyon o magpaliwanag nang malinaw at walang pagkiling tungkol sa iba’t ibang paksa. Ang mga impormasyon o kabatirang inilalahad ng may-akda ay hindi nakabatay sa kanyang opinyon kundi sa katotohanan at mga datos kaya’t hindi nito masasalamin ang kanyang pagpabor o pagkontra sa paksa. Karaniwang may malawak na kaalaman tungkol sa paksa ang manunulat o kaya’y nagsasagawa ng pananaliksik o pag-aaral ukol dito. Ang mga tekstong impormatibo ay karaniwang makikita sa mga pahayagan o balita, sa mga magasin, aklatan, sa mga pangkalahatang sanggunian tulad ng ensiklopedya, gayundin sa iba’t ibang websites sa Internet. Naglalahad ng mga bagong impormasyon, bagong pangyayari, bagong paniniwala, at mga bagong impormasyon ang tekstong impormatibo. Layunin nitong magbigay ng mahalagang impormasyon upang alisin o linawin ang mga agam-agam na bumabalot sa isipan ng mambabasa kaugnay sa isang paksa o isyung tinatalakay. Ang mga kaalaman ay nakaayos nang sunud-sunod at inilalahad nang buong linaw at may kaisahan. MGA ELEMENTO NG TEKSTONG IMPORMATIBO  Layunin ng may-akda Maaring magkakaiba ang layunin ng may akda sa pagsulat ng tekstong impormatibo: mapalawak ang kaalaman ukol sa isang paksa, maunawaan ang mga pangyayaring mahirap ipaliwanag, matuto ng maraming bagay ukol sa ating mundo, o mailahad ang mga yugto sa buhay ng iba’t ibang uri ng insekto o hayop at iba pang nabubuhay.  Pangunahing Ideya Hindi katulad ng tekstong naratibo, dagliang inilalahad ng tekstong impormatibo ang pangunahing ideya sa mga mambabasa sa pamamagitan ng paglalagay ng pamagat sa bawat bahagi o tinatawag na organizational markers na nakatutulong upang agad na makita at malaman ng mga mambabasa ang pangunahing ideya ng babasahin.  Pantulong na Kaisipan Mahalaga ang paglalagay ng mga angkop na pantulong na kaisipan o mga detalye. Nakatutulong ito na mabuo sa isipan ng mga mambabasa ang pangunahing ideyang nais niyang matanim o maiwan sa kanila.  Mga istilo sa pagsulat, kagamitan/ sangguniang magtatampok sa mga bagay na binibigyang-diin:  Paggamit ng mga nakalarawang interpretasyon Halimbawa: Paggamit ng larawan, guhit, dayagram, tsart, timeline at iba pa upang higit na mapalalim ang pang-unawa ng mga mambabasa sa mga tekstong impormatibo. 6 5   Pagbibigay-diin sa mahalagang salita sa teksto Ito ay ang paggamit ng mga estilong tulad ng pagsulat nang nakadiin, nakahilis, nakasalungguhit o paglagay ng “panipi” upang higit na madaling makita ang mga salitang binibigyang- diin sa babasahin.  Pagsulat ng mga Talasanggunian Inilalagay ng mga manunulat ang mga aklat, kagamitan, at iba pang sangguniang ginamit upang higit na mabigyang-diin ang katotohanang naging batayan ng mga impormasyong taglay nito. URI NG TEKSTONG IMPORMATIBO  Paglalahad ng totoong pangyayari / kasaysayan Ito ay uri ng tekstong impormatibo na naglalahad ang mga totoong pangyayaring naganap sa isang panahon o pagkakataon. Maaring ang pangyayaring isasalaysay ay personal na nasaksihan ng manunulat tulad ng balitang isinulat ng mga reporter ng mga pahayagan o mga pangyayaring may historical account.  Pag-uulat pang-impormasyon Ang uri ng tekstong impormatibong ito ay naglalahad ang mahahalagang kaalaman o impormasyon patungkol sa tao, hayop iba pang bagay na nabubuhay gayundin sa mga pangyayari sa paligid. Halimbawa: Teknolohiya, Global Warming, Cyberbullying  Pagpapaliwanag Ito ang uri ng tekstong impormatibong nagbibigay paliwanag kung paano o bakit naganap ang isang bagay o pangyayari. Halimbawa: Siklo ng buhay ng mga hayop at insekto tulad ng paruparo. Gawain 1 7 6  PAGYAMANIN Basahin ang halimbawa ng tesktong impormatibo. CYBERBULLYING Sa makabagong panahon kung saan laganap ang paggamit ng teknolohiya, isang uri ng pambubuska ang nabibigyang-daan nito; ang cyberbullying o ang pambubuska sa kapwa gamit ang makabagong teknolohiya. Ang ilang halimbawa nito ay ang pagpapadala ng mensahe ng pananakot, pagbabanta, o pagtataglay ng masasamang salita maging sa text o e-mail; pagpapalaganap ng mga nakasisirang usap-usapan, larawan, bidyu, at iba pa sa e-mail at sa social media; pag-bash o pagpapaskil ng mga nakasisira at walang batayang komento; paggawa ng mga pekeng account na may layuning mapasama ang isang tao; pag-hack sa account ng iba upang magamit ang sariling account ng tao; sa paninira sa may-ari nito; at iba pang uri ng harassment sa pamamagitan ng teknolohiya. Ang mga ito’y karaniwang nagbubunga ng pagkapahiya, pagkatakot, o kawalan ng kapayapaan sa nagiging biktima nito. Naririto ang ilan sa mga epekto ng cyberbullying: mga senyales ng depresyon, pag-inom ng alak o paggamit ng ipinagbabawal na gamot, pagliban o pag-iwas sa pagpasok sa paaralan, pagkakaroon ng mababang marka sa paaralan, pagkawala ng tiwala sa sarili o pagkakaroon ng problema sa kalusugan at pagiging biktima rin ng harapang bullying. Ayon sa ulat sa Googe Trends, ikaapat sa mga bansa sa buong mundo kung saan may pinakamaraming naghanap ng impormasyon ukol sa cyberbullying noong 2013 ay ang Pilipinas. Isa itong indikasyon na ang isyu ng cyberbullying ay isang makatotohanang pangyayari sa ating bansa. Bagama’t sa kasalukuyan ay wala pang opisyal na istadistika ang Pilipinas patungkol sa cyberbullying. Sa bansang Amerika ay naitala na nasa 9% ng mga mag-aaral sa Grade 6 hanggang 12 ang nakaranas ng cyberbullying noong 2010 at 2011. Samantalang noong 2013, tumaas sa 15% ang mga mag-aaral sa Grade 9 hanggang 12 na nakaranas ng cyberbullying. Gawain 2 Ipaliwanag ang sagot sa sumusunod na mga tanong: (F11PS-IIif-92 Naipapaliliwanag ang mga kaisipang nakapaloob sa tesktong binasa) 1. Ano ang cyberbullying? Paano ito naiiba sa pambubuska nang harapan? 2. Paano nakaaapekto ang cyberbullying sa nagiging biktima nito? 3. Ano ang mga layunin ng tekstong impormatibo? Ano- anong katangian ng tekstong binasa ang magpapatunay na ito ay isang tekstong impormatibo? 4. Mabisa ba ng pagkakalahad ng mga impormasyon? 5. Bilang mag-aaral, paano mo maipakakalat ang mga impormasyong inilahad sa tekstong binasa? Anong mga hakbang ang maaari mong gawin ukol dito? 78  Gawain 3 Tukuyin ang kahulugan at katangian ng mga salitang ginamit sa teksto na nakasulat nang madiin sa bawat bilang. (F11PT-IIIa-88 Natutukoy ang kahulugan at katangian ng mahahalagang salitang ginamit ng tesktong binasa.) 1. Ang sumusunod ay mga babasahing di-piksyon: talambuhay, balita,at artikulo sa magasin. Batay sa mga halimbawang ito, anong pagpapakahulugan o katangian ang maibibigay mo para sa di-piksyon? ____________________________________________________________ 2. Ang sumusunod ay mga babasahing piksyon: maikling kwento, tula, at nobela. Batay sa mga halimbawang ito, anong pagpapakahulugan o katangian ang maibibigay mo para sa mga babasahing piksyon? ____________________________________________________________ 3. Ang salitang impormatibo ay nagmula sa salitang Ingles na inform. Batay sa pinagmulan ng salita, anong kahulugan ang maibibigay mo para sa tekstong impormatibo? _____________________________________________________________ 4. Ang ilan sa mga elemento ng tekstong impormatibo ay: layunin ng may-akda, pangunahing ideya, pantulong na kaisipan, estilo sa pagsulat at kagamitan o sanggunian. Ano ang ibig tukuyin ng pahayag na pangunahing ideya? ____________________________________________________________ 5. Kailangan ng mga pantulong na kaisipan upang mabuo ang pangunahing ideya. Ano ang ibig ipahiwatig ng pantulong na kaisipan? _____________________________________________________________ 9 8  Gawain 4 Gusto mong bumili ng aklat kaya nagpasama ka sa iyong kaibigan sa pagpunta sa pinakamalapit na bookstore. Sapat lang ang pera mo para sa isang aklat o babasahin. Alin sa sumusunod ang bibilhin mo? Lagyan ng tsek ang kahong katapat nito. aklat na di-piksyon tungkol sa pang-araw-araw na paksa sa buhay aklat tungkol sa mga hayop, halaman at iba pang nabubuhay sa mundo aklat tungkol sa mga natatangi at kagila-gilalas na mga tunay na pangyayari aklat tungkol sa paborito mong isports aklat tungkol sa pagbuo ng paborito mong craft o libangan bagong nobela isang magasin talambuhay o memoir ng isa sa mga hinahangaan mong tao Source: www.google.com,www.guinnessworldrecords.com, www.yesmen.magazines.com , www.philstar.com www.Do-It- Yourself Magazine( Better Homes Garden), Joel Osteen the Power of Who I am Magazine, Sport Illustrated Kids Big Book of Who BaskeballbySports 10 9  ISAISIP ISAGAWA Gawain 5 Tukuyin kung sa anong uri ng tekstong impormatibo nabibilang ang binabasa ng tauhan sa bawat sitwasyon sa ibaba. Piliin ang titik ng tamang sagot mula sa kahon at isulat ito sa inilaang patlang. (F11PB-IIIa-98 Natutukoy ang paksang tinalakay sa tekstong binasa) a. Paglalahad ng Totoong Pangyayari/Pangkasaysayan b. Pag-uulat Pang-impormasyon c. Pagpapaliwanag ____1. Mahilig sa mga insekto si Tony. Nais niya ngayong malaman kung paano at bakit nagbabagong anyo ang mga ito. Hawak niya ang isang tekstong may pamagat na “Ang Pagbabagong Anyo ng Salagubang.” ____2. Patuloy na nararanasan ng mga bansa sa daigidig ang matinding tag-init at napakalakas na bagyong nagreresulta sa malawakang pagkasira. Nais ni Rodel na magkaroon ng mas maraming impormasyon ukol dito kaya’t hawak niya ngayon ang tekstong may pamagat na “Mga Epekto ng Global Warming sa Kapaligiran.” 11 10 ____3. Maraming pag-aaklas ang naganap sa ating bansa laban sa mananakop. Iba’t iba rin ang dahilan sa mga pag-aaklas na ito. Gustong malaman ni Donna ang istorya sa likod ng pinakahabang pag-aaklas sa kasaysayan ng Pilipinas - Ang Pag-aaklas ni Dagohoy sa Bohol. ____4. Nagbabasa ng balita si Jean. Makikita sa hawak niyang pahayagan ang balitang ito: “51st International Eucharistic Congress, Ginanap sa Cebu noong Enero 24-31, 2016.” ____5. Masayang-masaya si Gng. Cruz nang mabasa ang balitang nasa pahayagang hawak niya. Sinasabi ritong “Si Pia Wurtzbach ay nagwagi bilang Ms. Universe 2015.” Gawain 6 Batay sa binasang tekstong pinamagatang “Cyberbullying”, pagnilayan ang sumusunod na sitwasyon at iugnay ito sa mga pangyayaring nagaganap sa paligid maging sa sarili, pamilya, komunidad, bansa at daigdig. Isulat sa dyornal ang iyong mga kaisipan. (FIIPB-IIId-99 Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa binasang teksto sa sarili, pamilya, komunidad, bansa, at daigdig) 1. May kasabihang walang mambu-bully kung walang magpapa-bully. Ano-ano ang gagawin mo upang maiwasang maging biktima ng cyberbullying? 2. Kung sakaling ikaw o isa sa mga kapamilya o malapit na kaibigan mo ang magiging biktima ng cyberbullying, ano- ano ang gagawin mo o ninyo upang mapigilan ang ganitong uri ng pang- aabuso at mapanagot ang taong gumagawa nito? 3. Kung ikaw ang nambu-bully ngayon at nalaman mo ang masasamang epekto nito sa biktima mo na maaring bumalik sa iyo sa mga darating na panahon, ano ang gagawin mo upang makabawi sa nagawang pagkakamali? 4. Bakit mahalaga ang pagiging responsable sa paggamit ng internet at laging pagsasaalang-alang sa pahayag na “Think before you click”? 12 11  Gawain 7 Ngayon ay ikaw naman ang sumulat ng sarili mong halimbawa ng tekstong impormatibo. Maari kang mag-isip ng sariling paksang susulatin na ihihingi mo ng pahintulot sa iyong guro o maaari kang pumili sa mga paksang nakalahad sa ibaba:  Mga paraan sa pagpapanatili ng malusog na pangangatawan  Epekto ng COVID-19 sa ekonomiya ng bansa  Epekto sa katawan ng mga pagkaing na-proseso tulad ng de-lata, instant noodles at iba pa  Sanhi at Bunga ng COVID-19  Isang balitang lokal na personal mong nasaksihan  Kasaysayan ng iyong barangay o lugar TAYAHIN PANGHULING PAGTATAYA Batay sa sariling paghihinuha, isulat sa inilaang patlang ang salitang Tama kung tama ang pahayag at isulat naman ang salitang MALI kung mali ito. _____ 1. Ang tekstong impormatibo ay naglalayong magbigay ng impormasyon. _____ 2. Ang mga impormasyon o kabatirang inilalahad sa tekstong impormatibo ay nakabatay sa sariling opinyon ng may-akda. _____ 3. Laging may nadaragdag na bagong kaalaman ang tekstong impormatibo. _____ 4. Maituturing na tekstong impormatibo ang isang balita o sulating pangkasaysayan. _____ 5. Hindi kailangang ilahad ang talasangguniang ginagamit sa tesktong impormatibo. _____ 6. Isinasaalang-alang sa tekstong impormatibo ang paggamit ng estilo sa pagbibigay-diin sa mahalagang salita tulad ng pagsulat nang nakadiin, nakahilis at nakasalungguhit. _____ 7. Ibinabahagi ng tekstong impormatibo ang mga mahahalagang impormasyong patungkol sa tao, hayop at iba pang mga nabubuhay at mga pangyayari sa paligid. _____ 8. Ang tekstong impormatibo ay naglalahad ng impormasyon tungkol sa paborito mong isports. _____ 9. Isang uri ng tekstong impormatibo ang nagpapaliwanag kung paano at bakit nagaganap ang isang bagay o pangyayari. _____10. Mabibigyang-diin ang teksto kung gagamitan ito ng mga palarawang representasyon. _____11. Ang tekstong impormatibo ay isang uri ng babasahing di-piksyon. _____12. Halimbawa ng tekstong impormatibo ay tula, mga facebook post at sanaysay. 13 12 _____13. Layunin ng tekstong impormatibo ang magbigay o magpaliwanag nang malinaw at walang pagkiling tungkol sa iba’t ibang paksa tulad ng mga hayop, isports, agham o siyensiya, kasaysayan, gawain, paglalakbay, heograpiya, kalawakan, panahon at iba pa. _____14. Karaniwang makikita ang mga tekstong impormatibo sa mga pahayagan o balita, sa mga magasin, aklatan, sa mga pangkalahatang sanggunian tulad ng encyclopedia at sa ibat’ ibang websites sa internet. _____15. Walang matatawag na iba’t ibang uri ang tekstong impormatibo. KARAGDAGANG GAWAIN Gawain 8 Basahin ang balita sa ibaba at gumawa ng isang reaksyong papel. Isaalang- alang sa pagsulat ang mabisang paraan ng pagpapahayag at ang kabuluhan ng teksto sa sarili, pamilya, komunidad, bansa at daigdig. (FIIPU-III-fg-90 Nagagamit ang mabisang paraan ng pagpapahayag sa reaksyong papel na isinulat at FIIEP-IIIj-37 Nakasusulat ng reaksyong papel batay sa binasang teksto ayon sa katangian at kabuluhan nito sa sarili, pamilya, komunidad, bansa at daigdig) Lumabas sa imbestigasyon ng Commision of Human Rights (CHR) ng Negros Occidental na ang isang mag-aaral, na nasa Baitang-8 na si Eric Hain Demafeliz ng Bago City, ay nagpatiwakal dahil sa Cyberbullying. Sa pagbisita ng imbestigador ng CHR-Negros Occidental na si G.Vincent Parra, napag-alaman nitong inakusahan si Demafeliz ng pagnanakaw ng Computer Tablet ng kanyang kaklase. Ipinakita ng gurong-tagapayo ang larawang kinuha mula sa isang social media site kung saan may mga mensahe ng pag-akusa kay Demafeliz. - Halaw mula sa https://www.sunstar.com.ph/article/404657 14 13 SUSI SA PAGWAWASTO 15 14  TALASANGGUNIAN MGA AKLAT Almario, Virgilio. KWF Manwal Sa Masinop Na Pagsulat. Manila: Komisyon ng Wikang Filipino, 2014. Bargo, Darwin. Writing in the Discipline. Quezon City: Great Book Publishing, 2014. Bernales, R.A. et.al. Komunikasyon sa Makabagong Panahon. Malabon City: Mutya Publishing House, 2011. Crizel Sicat-De Laza 2016. Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik. Manila, Philippines. REX Book Store Dayag, Alma M. Pinagyamang Pluma. Quezon City. Phoenix Publishing House, Inc., 2016. De Laza, Crizel S. Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa ‘Pananaliksik. Manila: REX Bookstore, Crizel Sicat-De Laza 2016. Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik. Manila, Philippines. REX Book Store INTERNET https://www.sunstar.com.ph/article/404657 https://www.pinoynewbie.com/ano-ang-tekstong-impormatibo/ https://www.slideshare.net/REGie3/tekstong-impormatibo-193940830 https://www.academia.edu/33824138/Tekstongimpormatibo_Para_sa_iyong_Kaala man 15 16