Pulmo Anatomisi PDF

PULMO ANATOMİSİ Solunum sisteminin esas organıdır. Göğüs boşluğunda mediastinum’un her iki yanında yer alırlar. Yeni doğanlarda pembemsi-beyaz renkte olup zamanla rengi grileşir. Bu gri renk daha sonra siyah renge dönüşür. Bu koyu renk, solunum ile alınan karbon zerreciklerinin akciğerin dış yü...

PULMO ANATOMİSİ Solunum sisteminin esas organıdır. Göğüs boşluğunda mediastinum’un her iki yanında yer alırlar. Yeni doğanlarda pembemsi-beyaz renkte olup zamanla rengi grileşir. Bu gri renk daha sonra siyah renge dönüşür. Bu koyu renk, solunum ile alınan karbon zerreciklerinin akciğerin dış yüzüne yakın kısımlarında birikmesiyle oluşur. Pulmo dexter Pulmo sinister Elastik bir organ olan akciğerler parmaklar arasında sıkıştırıldığı zaman çıtırtı (krepitasyon) şeklinde ses çıkarır Çok elastik bir organ olması nedeniyle göğüs boşluğundan çıkarılması veya göğüs boşluğu delinerek negatif basıncın dış basınç ile eşitlenmesi halinde, akciğerler 1/3’ü kadar küçülür Solunum yapmamış bir akciğer sudan ağırdır. Ancak bir defa solunum yaptıktan sonra akciğer içerisinde mutlaka artık hava kalır ve bu yüzden solunum yapmış akciğer sudan hafiftir ve suda yüzer. Bu durum adli tıpta önemlidir. Akciğerlerin dış yüzeyi 1 m2 dir. İç yüzeyleri ise 70-80 m2 kadardır. Bu yüzey artışını iki akciğer içerisinde bulunan 200-600 milyon alveol sağlar. Her bir alveol ortalama 0.075-0.0125 mm. çapındadır. Bu kesecikler tek katlı yassı epitel ile kaplanmıştır. Alveoller kan ile akciğerler arasında gaz alış verişini sağlayan birimlerdir. Dış ortamdan akciğerlere hava alınmasına inspirasyon, akciğerlerden dış ortama hava verilmesine ekspirasyon denir. Normal bir solunum dakikada 15-20 defa gerçekleşir ve her solunumda 500 cc hava alınıp verilir. Çocuklarda solunum sayısı biraz fazla, yaşlılarda ise biraz azdır. Akciğerler erişkin bir erkekte derin bir ekspirasyondan sonra yapılan derin bir inspirasyonda, yaklaşık 3700 cc hava alır. Akciğerler sağ (pulmo dexter) ve sol (pulmo sinister) olmak üzere iki tanedir. Sağ akciğer yaklaşık 625 gr, sol akciğer ise 567 grdır. Erkeklerde biraz daha ağır olup yaklaşık vücut ağırlığının 1/37’si, kadınlarda ise 1/43’ü kadardır. Tam doldurulmuş bir akciğerin hacmi içerisindeki hava ile birlikte 6500 cc kadardır. İki akciğer arasındaki boşluğa mediastinum denir. Her bir akciğer koni şeklinde olup tepesine apex pulmonis, tabanına basis pulmonis denir. Akciğerlerin facies costalis, facies mediastinalis, facies diaphragmatica ve facies interlobaris olmak üzere dört yüzü vardır. Facies costalis Facies mediastinalis Facies diaphragmatica Her bir akciğerin, margo anterior, margo inferior ve margo posterior olmak üzere üç kenarı vardır Margo anterior Margo inferior  Apex Pulmonis Arkada 1. kosta boynu hizasındadır. Önde 1. kostanın sternal ucu hizasından yaklaşık 2.5-5 cm yukarıdadır. Hemen ön-aşağı kısmında a. subclavia'nın izi vardır. T1 spinal sinirin ön dalı ile komşudur. o Bu nedenle akciğerin bu bölümünün rahatsızlıklarında sinirin etkilenmesi sonucu kolda ağrılar hissedilebilir. Ggl. satellatum ile komşudur. Bu bölgenin özellikle tümörlerinde Horner sendromu (enoftalmus, pitosis, miyosis, anhydrosis) görülür. Sağ apex pulmonis, sola oranla daha küçük ve trachea'ya daha yakındır. Apex pulmonis Basis pulmonis geniş olup, diaphragma kubbesine uygun şekilde konkavdır. Buraya facies diaphragmatica da denir. Basis pulmonis diaphragma aracılığı ile sağ tarafta karaciğerin sağ lobu ile; sol tarafta ise karaciğerin sol lobu, midenin fundusu ve dalak ile komşuluk yapar. Karaciğerin sağ lobu, sol lobuna oranla daha fazla göğüs boşluğuna girerek sağ akciğeri yukarı iter. Bu nedenle sağ akciğer sol akciğere oranla daha kısa ve basis pulmonis’i de daha konkavdır. Basis pulmonis, nefes alıp-verme esnasında diaphragma ile birlikte bir miktar yukarı ve aşağı doğru hareket eder.  Facies costalis: – Akciğerlerin en büyük yüzüdür. – Göğüs duvarının iç yüzü ile komşuluk yapar ve kostaların bıraktığı izler bulunur. Facies mediastinalis: – Akciğerlerin mediastinum'a (birbirine) bakan iç yüzleridir. – Pars vertebralis; vertebralarla komşu arka kısmıdır. Visseral pleura ile kaplı olan bu yüz, pleura parietalis'in mediastinal bölümü ile temas halindedir. – İmpressio cardiaca: Kalbin oturduğu büyük bir çukurluk – Hilum pulmonis; Impressio cardiaca’nın arka ve üst kısmında yer alır. Akciğerin damar, sinir ve bronşları girip çıkarlar. Girip çıkan bu oluşumların tümüne radix pulmonis denilir. Facies interlobaris: Akciğer lobları arasındaki yüzlerdir.  Facies mediastinalis (Sağ akciğer) 1- İmpressio cardiaca 4 8 5 2- Sulcus v. azygos 3- Sulcus v. cava superior 2 4- Sulcus v. brachiocephalica * 3 dextra 7 5- Sulcus oesophagus 6- Lig. pulmonis 7- Hilum pulmonis 1 5 8- İmpressio trachea 9 9- Sulcus v. cava inferior 6 * Mediastinum anterior’da bulunan tymus ve yağ dokunun oluşturduğu iz.  Facies mediastinalis (Sol akciğer) 1- İmpressio cardiaca 7 3 4 8 2- Sulcus arcus aortae 2 3-Sulcus a. subclavia sinistra 4-Sulcus v. brachiocephalica sinistra 5- Sulcus aortae descendes L 5 6 1 6- Sulcus oesophagus 7-İmpressio trachea ve sulcus oesophagus 8-Sulcus costae Margo anterior ince ve keskin olup, pericardium’un ön yüzünü kısmen örter. Sağ akciğerde hemen hemen vertikal yönde uzanır ve recessus costomediastinalis anterior dexter’e girer. Sol akciğerin ön kenarında incissura cardiaca denilen derin bir çentik bulunur. Bu bölgede pericardium doğrudan sternum ve kıkırdak kaburgaların ön uçları, yani göğüs ön duvarı ile komşuluk yapar. Margo anterior bu çentiğin bulunduğu bölümde, derin inspirasyonda dahi, recessus costomediastinalis anterior sinister’in dibine kadar giremez (komplamenter aralık). Margo anterior incissura cardiaca Margo inferior’un basis pulmonis ile facies costalis arasında olan kısmı ince ve keskin olup, derin inspirasyonda dahi, recessus costodiaphragmaticus’un dibine kadar giremez (komplamenter aralık). Facies mediastinalis ile basis pulmonis arasında kalan kısmı ise künttür. Margo posterior kalın ve künt olup, göğüs omurlarının yan taraflarında bulunan oluk (paravertebral oluk) içerisine oturur. Margo inferior Sağ akciğer, lobus superior, lobus medius ve lobus inferior olmak üzere üç lobdan oluşur. Bu lobları birbirinden fissura obliqua ve fissura horizontalis adı verilen yarıklar ayırır. Sol akciğer ise lobus superior ve lobus inferior‘dan oluşur. Sol akciğeri iki loba ayıran yarığa fissura obliqua denir. Lobus superior Lobus medius Lobus inferior Fissura obliqua, her iki akciğerde hilum pulmonis’in arka kenarında ve T4 hizasında başlar. Önce yukarı ve arkaya doğru giderek akciğerin margo posterior’unu dolandıktan sonra facies costalis’e gelir. Bu yüzde yukarıdan aşağıya ve arkadan öne doğru ilerliyerek ön alt ucun 7.5 cm lateral’inde margo inferior’a ulaşır. Daha sonra mediastinal yüze geçerek arkaya ve yukarı doğru uzanırak hilum pulmonis’in ön kenarının alt kısmında sonlanır. Fissura obliqua Fissura horizontalis sadece sağ akciğerde bulunur ve lobus superior’u lobus medius’dan ayırır. Sağ 4. kaburganın linea axillaris mediana’yı kestiği yerden başlar ve aynı kaburgayı takip ederek margo anterior’u bu kaburganın sternuma tutunduğu hizada keser. Mediastinal yüzün ön bölümünde arkaya ve yukarı doğru uzanarak hilum pulmonis’in ön kenarında sonlanır. Fissura horizantalis  Radix (pediculus) pulmonis: Akciğer sapı Bronkuslar, a. v. pulmonales, lenf damarları, a. bronchialis ve sinirler bulunur. Pleura, radix pulmonis'i bir kılıf şeklinde sarar. Bu kılıf mediastinal pleurayı visseral plevraya bağlar. Radix pulmonis ve hilum pulmonis, mediastinal yüzün hemen hemen ortasında bulunur. Ancak arka kenara biraz daha yakındır ve impressio cardiaca'nın arkasında yer alır. Sağ radix pulmonis v. cava superior ve atrium dextrum'un arkasındadır. V. azygos, sağ radix pulmonis'in önce arkasından, daha sonra da üst tarafından geçerek v. cava superior'a arka tarafından açılır. N. phrenicus, a. ve v. pericardiacophrenica ile plexus pulmonalis anterior, sol akciğer kökünün önünde bulunur. N. vagus ve plexus pulmonalis posterior ise her iki akciğer kökünün de arkasındadır. Lig. pulmonale; her iki akciğer kökünden alt kenara kadar uzanan iki yapraklı pleural yapıdır. Parietal pleura visseral pleura’ya bağlar. Lig. pulmonale  Radix pulmonis'de bulunan yapıların; – Ön-arka yönde dizilimi her iki tarafta aynıdır. – Yukarıdan aşağıya doğru sağ ve sol tarafta farklıdır. Önde; V. pulmonales Ortada; A. pulmonales VAB Arkada; Bronkus Sağ radix pulmonis; Sol radix pulmonis; – Yukarıda; lobus Yukarıda; a. pulmonalis superior'a ait bronkus Ortada; bronkus – Ortada; a. pulmonalis Aşağıda; v. pulmonalis – Altta; orta ve alt loblara ait bronkuslar – En altta; v. pulmonalis  Segmenta bronchopulmonalia ( Akciğer segmentleri) Akciğerlere giren bronchus principalis’ler bronchus lobaris’lere, bronchus lobaris’lerde bronchus segmentalis’e ayrılır. Her bir bronchus segmentalis, yapı ve fonksiyonel olarak ayrı bir birim oluşturur. Diğer bölümlerden bağımsız olarak çalışan ve cerrahi olarak çıkarıldığında, diğer bölümlere zarar vermeyen bu fonksiyonel birime segmentum bronchopulmonale (bir akçiğer segmenti) adı verilir. Tepesi akciğer hilusuna, tabanı ise akciğerin dış yüzüne bakan piramit şeklindedir. Herbiri bağ doku ile sarılmıştır ve sadece kendilerine ait damarları, bronchus segmentalis'i ve sinirleri vardır. Bu nedenle kendine ait damarları bağlayarak, akciğerin diğer bölümlerine zarar vermeden cerrahi olarak kesip çıkartabiliriz. Bronkopulmonal segment akciğerin anatomik, fonksiyonel ve cerrahi bir ünitidir.  Segmenta bronchopulmonalia ( Akciğer segmentleri) Akciğer segmentasyonu cerrahide önemlidir. Bu segmentlerin yerleşim şekillerinin bilinmesi gerekir. Herhangi bir nedenle segmental bronkus kesilir veya distal tarafı açık bırakılırsa , akciğer dokusunun elastikiyeti sayesinde, içindeki hava boşalır. Sonuçta kesilen bronkusun dağıldığı sahada akciğer dokusu kollabe olur ve segmentin sınırları açık olarak ortaya çıkar. Arter ve bronkuslar komşu segmentler arasında anastomoz yapmazlar. Bu nedenle segmentlerin çıkarılması esnasında önemli kanama olmaz. Bronkopulmoner segmentler bağ dokusu bölmelerle birbirinden ayrılmıştır. Bu bölmelerin içinde intersegmental venler ve lenf damarları seyreder.  Akciğer’in Segmentleri (Pulmo dexter) Lobus superior 1 1 1- Segmentum apicale 2 2- Segmentum posterius 3 3- Segmentum anterius 6 2 3 Lobus medius 4- Segmentum laterale 5- Segmentum mediale 4 5 7 10 Lobus inferior 5 6- Segmentum superius 8 8 7- Segmentum basale mediale 9 8- Segmentum basale anterius 9 9- Segmentum basale laterale 10- Segmentum basale posterius  Akciğer’in Segmentleri (Pulmo sinister) Lobus superior 1+2 1+2 1+2- Segmentum apicoposterius 3- Segmentum anterius 3 4- Segmentum lingulare superius 3 6 5- Segmentum lingulare inferius 4 Lobus inferior 5 4 6- Segmentum superius 10 7+8 7+8- Segmentum basale 5 anteromediale 9 7+8 9- Segmentum basale laterale 10 9 10- Segmentum basale posterius Akciğerlerde, gaz alış verişinin yapıldığı birime acinus adı verilir. Bir acinus bronchiolus respiratorius, ductus alveolaris, saccus alveolaris ve alveolus pulmonis’den oluşur.  ALVEOLLER Gaz alışverişinin yapıldığı yerlerdir. Difuzyon ile gaz alışverişinin kolay olması için kanla hava arasında bulunan duvar çok incedir. Alveollerin yapısı, kapillerlerin durumu ve yapısı bu ihtiyacı karşılayabilmek için çok uygun bir şekilde ayarlanmıştır.  Akciğerlerin Projeksiyonu Apex pulmonis: Clavicula'nın iç 2/3'ünün uçlarını birbirine bağlayan ve yüksekliği 2,5 cm olan bir kavis şeklinde gösterilebilir. Sağ akciğerin ön kenarı: Art. sternoclavicularis'in arkasında başlar. Aşağıya ve biraz da içe doğru uzanarak angulus sterni hizasında orta hatta gelir. Buradan itibaren vertikal yönde aşağı doğru uzanarak corpus sterni'nin alt ucuna ulaşır.  Akciğerlerin Projeksiyonu Sol akciğerin ön kenarı: Sağ tarafla hemen hemen aynı seyri gösterir. Fakat kalpten dolayı, 4. kıkırdak kosta hizasında sol tarafa kayar ve sternum'un kenarından biraz uzaklaşarak inc. cardiaca'yı oluşturur. Aşağıda yine corpus sterni'nin alt kenarına kadar uzanır. Akciğerlerin Projeksiyonu Alt kenar: Solunumun çeşitli safhalarına göre değişir. Yarı inspirasyonda; Linea medioclavicularis’i 6. kostada, Linea axillaris mediana'yı 8. kostada Columna vertebralis’ in yan kenarını da 10. kostada çaprazlar.  Akciğerlerin Projeksiyonu Arka kenarı: Orta hattan yaklaşık 4 cm uzakta bulunur. C7 vertebra proc. spinosus’u hizasında başlar, Th10 hizasında sonlanır. Akciğerlerin Projeksiyonu Fissura obliqua: Arkadaki Th4 vertebra hizasında, spina scapulae medial ucunda bulunan trigonum spinae hizasında başlar. Yaklaşık olarak apex pulmonis'in 6,5 cm aşağısında arka kenarı keser. 6. kostayı takip ederek aşağı, dışa ve ön tarafa doğru oblik olarak uzanır ve 6. kemik-kıkırdak kosta sınırında ön- alt ucun 7.5 cm lateralinde alt kenara ulaşır  Akciğerlerin Projeksiyonu Fissura horizontalis: 4. kostanın linea axillaris mediana'yı kestiği yerde başlar ve bu kostayı takip ederek ön kenara gelir. Fissura horizontalis sadece sağ akciğerde bulunur.  Akciğer’in Fonksiyonel Damarları A. pulmonalis: Truncus pulmonalis’ten ayrılır. ** * A. pulmanolis dextra * ** A. pulmonalis sinistra V. pulmonalis V. pulmonalis  Akciğer’in Besleyici Damarları (A. bronchialis) A. bronchialis dextra; 3-4. a. intercostalis posterior‘ dan (*) ayrılır. A. bronchialis sinistra; Aorta'dan (** a. bronchialis sinistra superior, *** a. * bronchialis sinistra inferior) ayrılır. ** ***  Akciğer’in Besleyici Damarları (V. bronchialis) V. bronchialis’ler (*dextra, **sinistra) v. pulmonalis‘lerle birlikte seyreder. Akciğerden çıktıktan sonra; v. azygos, ** v. hemiazygos accesoria * v. intercostalis posterior‘ lara açılırlar. V. hemiazygos V. azygos accesoria  Akciğer’in Lenf Drenajı Yüzeyel lenf damarları (*); Pleuranın hemen altındadır. Pleura visceralis ve akciğeri drene ederler. n.l. broncho pulmonales n.l. tracheo bronchiales superiores et inferiores  Akciğer’in Lenf Drenajı Derin lenf damarları; bronkusların submukozasında ve çevresindeki bağ dokusunda bulunur ve akciğerin damarları ile birlikte uzanırlar. n.l. pulmonales n.l. broncho pulmonales n.l. tracheobronchiales n.l. para tracheales  Alveol duvarında lenf damarı bulunmaz. Yüzeyel ve derin lenf damarları birlikte truncus bronchomediastinalis (*)‘ lere açılarak genel lenf dolaşımına katılırlar. * Akciğerler parankimi içinde yüzeyel ve derin lenf damarları arasında pek anastomoz bulunmaz. Ancak hilus yakınında bol anastomoz yaparlar. Akciğer’in Sinirleri Simpatik; Truncus symphaticus Parasimpatik; N. Vagus N N. vagus’dan gelen parasimpatik lifler ile ganglion cervicale inferius ve truncus simpathicus’un thorax parçasının yukarısından gelen simpatik lifler radix pulmonis’de plexus pulmonalis’i oluşturur. Simpatik etki; Bronşları genişletir, damarları daraltır. Parasimpatik etki; Bronşları daraltır, damarları genişletir ve bezlere sekresyon yaptırır. Akciğerlerden kaynaklanan duyu impulsları hem simpatik, hem de parasimpatik sistem içinde seyreden liflerle merkeze iletilir. BAŞARILAR DİLERİM