Epidemiology of Cancer (6 Azar) PDF

‫مقدمه ای بر همه گیرشناسی سرطان ها‬ ‫دکتر شبنم مخیری‬ ‫متخصص پزشکی اجتماعی‬ ‫تعریف بیماری و شکل بالینی‬  ‫تعریف بیماری و شکل بالینی‬ ‫در اثر رشد غیر طبیعی سلول ها ناشی از تغییرات یا موتاسیون های ‪DNA‬‬ ‫مکانیسم تأثیر عوامل خطر مربوط به سبک زندگی و تغییرات هورمونی در تغییر‬...

‫مقدمه ای بر همه گیرشناسی سرطان ها‬ ‫دکتر شبنم مخیری‬ ‫متخصص پزشکی اجتماعی‬ ‫تعریف بیماری و شکل بالینی‬  ‫تعریف بیماری و شکل بالینی‬ ‫در اثر رشد غیر طبیعی سلول ها ناشی از تغییرات یا موتاسیون های ‪DNA‬‬ ‫مکانیسم تأثیر عوامل خطر مربوط به سبک زندگی و تغییرات هورمونی در تغییر‬ ‫سلولی به درستی شناخته نشده است ‪.‬‬  ‫سرطان‬ ‫‪ ‬نام کلی برای گروه بزرگی از بیماری ها با بیشتر از‬ ‫یک صد بیماری بسیار مشخص‬ ‫‪ ‬نقطه اصلی اشتراک ‪ :‬رشد بی رویه و لجام گسیخته‬ ‫‪ ‬برهم خوردن تعادل طبیعی بدن و اختالل های جدی و‬ ‫مرگ بار‬ ‫تفاوت انواع سرطان‬ ‫‪ ‬نشانه های بالینی‬ ‫‪ ‬سیر بیماری‬ ‫‪ ‬مشخصات میزبان‬ ‫‪ ‬علل شناخته شده‬ ‫‪ ‬گسترش جغرافیایی‬  ‫انتشار جهانی سرطان‬ ‫‪‬‬  ‫روند افزایشی بروز سرطان و میرایی در ایران‬ ‫‪ ‬بهبود روش های جمع آوری داده و گسترش پوشش ثبت‬  ‫علل تغییرات در فراوانی بروز و میرایی سرطان ها‬ ‫مهم ترین علل ‪:‬‬ ‫باالرفتن سطح سالمت عمومی‬ ‫‪‬‬ ‫افزایش امید به زندگی‬ ‫‪‬‬ ‫افزایش تعداد سالمندان (در خطر بیشتر سرطان هستند)‬ ‫‪‬‬ ‫تغییر الگوی بیماری ها از عفونی به مزمن در جوامع متفاوت‬ ‫‪‬‬ ‫تغییر عمده در مواجهه جمعیت با عوامل خطرمرتبط با تغییر‬ ‫‪‬‬ ‫در وضعیت اجتماعی و اقتصادی‬  ‫بهترین و جامع ترین منبع جهانی اطالعات سرطان‬ ‫تارنمای آژانس بین المللی پژوهش در سرطان وابسته به سازمان جهانی بهداشت‬ ‫اطالعات جامع ‪ ،‬در اختیار عموم‬ ‫شامل ‪:‬‬ ‫‪ ‬بروز‬ ‫‪ ‬شیوع‬ ‫‪ ‬میرایی‬ ‫‪ ‬چگونگی انتشار انواع سرطان ها در جهان و مناطق مختلف‬  ‫جدول شماره‪2‬‬ ‫انتشار غیر یکنواخت سرطان در مناطق مختلف جهان‬ ‫‪‬‬ ‫تغییر قابل توجه انتشار بیماری‬ ‫‪‬‬ ‫روند رو به افزایش موارد جدید‬ ‫‪‬‬ ‫کاهش مرگ ناشی از سرطان‬ ‫‪‬‬  ‫‪ ‬بیماری های گروه سرطان از دسته بیماری های چندعلیتی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬رابطه علیتی نزدیک با رفتار فردی و ساختار محیطی دارند‪.‬‬  ‫جدول شماره ‪3‬‬ ‫در مناطق پیشرفته اقتصادی ‪:‬‬ ‫‪ ‬میزان های بروز زیاد‬ ‫‪ ‬میزان میرایی کمتر به علت وجود امکانات بهداشتی و و درمانی‬ ‫پیشرفته‬ ‫‪ ‬شیوع بیماری بیشتر‬  ‫جدول شماره ‪4‬‬ ‫در سال ‪: 2018‬‬ ‫افریقا ‪ :‬سارکوم کاپوسی بین ‪ 5‬سرطان شایع مردان‬ ‫‪ ‬ایران ‪ :‬معده شایع ترین در مردان‬ ‫‪ ‬در جهان ‪ :‬پستان شایع ترین در زنان‪ ،‬دوم سرطان کولورکتال در‬ ‫بسیاری نقاط و در ایران‬ ‫‪ ‬عدم وجود سرطان ریه در ‪ 5‬نوع شایع در برخی مناطق و ایران‬  ‫جدول شماره ‪4‬‬ ‫ایران در سال ‪: 2018‬‬ ‫‪ ‬مردان ‪ :‬پروستات‪ ،‬معده ‪،‬کولورکتال‪ ،‬مثانه و ریه‬ ‫‪ ‬زنان ‪ :‬پستان‪،‬کولورکتال‪ ،‬تیروئید‪ ،‬معده و مغز و اعصاب‬ ‫‪ ‬شایع ترین در مردان در جهان ‪ :‬پستان شایع ترین در زنان‪ ،‬دوم‬ ‫سرطان کولورکتال در بسیاری نقاط و در ایران‬ ‫‪ ‬عدم وجود سرطان ریه در ‪ 5‬نوع شایع در برخی مناطق و ایران‬  ‫جدول شماره ‪5‬‬ ‫در سال ‪: 2018‬‬ ‫میزان خام ‪ ،‬نسبت فراوانی بیماری یا مرگ است که از قابلیت کمی‬ ‫برای مقایسه بین مناطق برخوردار است‪.‬‬ ‫میزان تطبیق شده سنی وسیله ای برای مقایسه بین مناطق است‪.‬‬ ‫موارد سرطان زنان در مناطق کمتر توسعه یافته خیلی کمتر از بیشتر‬ ‫توسعه یافته است احنمال مرگ کمابیش یکسان است‪.‬‬  ‫جدول شماره ‪5‬‬ ‫در سال ‪: 2018‬‬ ‫علل مشاهده تفاوت بارز بین زنان و مردان از نظر ابتال و مرگ سرطان ‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫تفاوت جنسیت(سرطان پستان‪،‬رحم‪ ،‬پروستات و ‪)...‬‬ ‫ساختمان فیزیولویک بدن(سرطان پستان بیشتر در زنان)‬ ‫‪‬‬ ‫رفتارهای فردی‪ /‬اجتماعی (بروز بیشترسرطان ریه در مردان به علت مصرف‬ ‫‪‬‬ ‫دخانیات)‬ ‫بروز در مناطق پردرآمد بیشتر از بقیه مناطق است‪.‬‬ ‫‪‬‬  ‫شکل شماره ‪2‬‬ ‫گسترش جغرافیایی شیوع سرطان در سال ‪: 1394‬‬ ‫‪ ‬باالترین میزان ‪ :‬استان یزد‬ ‫‪ ‬کمترین میزان ‪ :‬سیستان و بلوچستان‬ ‫مبانی اختالف در آمارهای سرطان در نگاه کلی‬ ‫‪ ‬جنبه های اداری‬ ‫‪ ‬جنبه های سبب شناختی‬ ‫جنبه های اداری مبانی اختالف در آمارهای سرطان در نگاه کلی‬ ‫(جمع آوری از منابع‬ ‫‪.1‬نظام گزارش دهی و جمع آوری اطالعات‬ ‫اطالعاتی‪ ،‬نارسایی‪ ،‬نبود نظام جمع آوری اطالعات)‬ ‫‪.2‬کاربرد اطالعات ثبت سرطان‬ ‫‪.3‬برنامه های کشوری یا منطقه ای مبارزه با سرطان‬  ‫‪.1‬نظام گزارش دهی و جمع آوری اطالعات ‪:‬‬ ‫اختالف در آمارها به علت تفاوت فاحش بین چگونگی و دامنه جمع آوری اطالعات‬ ‫است‪.‬‬ ‫اولین تفاوت بین کشورها از نظر ثبت‪ ،‬مربوط به دامنه پوشش است (مثالً عدم جمع‬ ‫آوری سرطان غیرمالنومی پوست در بعضی کشورها به علت موارد بسیار زیاد‪ ،‬درمان آسان آن با‬ ‫جراحی ساده و ابتالی مجدد فرد بعد از درمان که این کامالً متفاوت با سایر سرطان ها است که‬ ‫برخی کم و برخی زیادند و درمان شده محسوب نمی شوند)‬ ‫وجود نظام های پیشرفته جمع آوری اطالعات سرطانی(ثبت سرطان با اطالعات‬ ‫گسترده درآمریکا و اروپا)‬  ‫‪.1‬سابقه ثبت سرطان در ایران ‪:‬‬ ‫سال ‪ ،1346‬سرطان مری‪ ،‬ایستگاه تحقیقاتی بابل‬ ‫سال ‪ : 1363‬تصویب الیحه " ثبت و گزارش بیماری های سرطانی" در مجلس‬ ‫شورای اسالمی مبنی بر ارسال محرمانه درصورت برخورد با موارد سرطانی یا‬ ‫مشکوک به سرطان هر بافت و نمونه خارج شده و مورد آزمایش از بدن تحت عنوان‬ ‫تشخیص‪ ،‬درمان و تجسس به سازمان مبارزه با سرطان‬ ‫سال ‪ : 1368‬ادغام این سازمان در اداره کل پیشگیری از بیماری های غیرواگیر‬ ‫سال‪ : 1371‬طرح کشوری ثبت سرطان‬ ‫سال ‪ : 1378‬قرار گرفتن در اختیار دانشگاه ها‬  ‫‪.2‬کاربرد اطالعات ثبت سرطان‬ ‫استفاده از اطالعات جمع آوری شده برای محاسبه انواع شاخص های‬ ‫‪‬‬ ‫همه گیرشناختی (بروز‪ ،‬شیوع‪ ،‬کشندگی‪ ،‬میزانهای بقا‪ ،‬عمر از دست‬ ‫رفته‪ ،YLL‬سال های زندگی تطبیق یافته با ناتوانی‪ DALY‬و ‪)...‬‬ ‫مطالعه بالینی در زمینه کارآیی انواع درمان ها‬ ‫‪‬‬ ‫اهمیت شاخص بقای ‪ 5‬ساله در برنامه مبارزه با سرطان و پیگیری آن برای‬ ‫‪‬‬ ‫ارزیابی انواع روش های درمانی‬ ‫شاخص ‪ AYLL‬متوسط سال های از دست رفته (تفاوت بین سن بیماران‬ ‫‪‬‬ ‫مبتال در زمان مرگ و سن مورد انتظار در هنگام مرگ طبیعی در همان‬ ‫گروه سنی – جنسی و قومی) که بسته به نوع سرطان متفاوت است‪.‬‬  ‫‪.3‬برنامه های کشوری یا منطقه ای مبارزه با سرطان‬ ‫پنج بخش اصلی یک برنامه مبارزه با سرطان‬ ‫مراقبت و جمع آوری منظم و درازمدت اطالعات(تعیین وضعیت موجود و برآوردهای‬ ‫‪.1‬‬ ‫نیاز پژوهشی‪ ،‬برآورد نوع و مقدار مداخله و پایش اقدامات انجام شده و ‪)...‬‬ ‫اقدامات پیشگیری سطح اول(کاهش یا حذف مواجهه مبارزه با دخانیت‪HPV ،‬هپاتیت)‬ ‫‪.2‬‬ ‫پیشگیری نوع دوم (غربالگری و تشخیص زودرس همراه با آموزش عمومی)‬ ‫‪.3‬‬ ‫خدمات تشخیصی درمانی و ایجاد امکانات دست یابی به موقع و سریع‬ ‫‪.4‬‬ ‫ارائه خدمات درمانی آرام بخش برای کاهش رنج و درد ناشی از سرطان در مراحل‬ ‫‪.5‬‬ ‫انتهایی‬ ‫مبانی اختالف در آمارهای سرطان در نگاه کلی‬ ‫‪ ‬جنبه های اداری‬ ‫‪ ‬جنبه های سبب شناختی‬ ‫جنبه های سبب شناختی مبانی اختالف در آمارهای سرطان در نگاه کلی‬ ‫ترکیب سنی (در تمام دوران زندگی اما به طور کلی دوران سالمندی که این جمعیت در مناطق‬ ‫‪.1‬‬ ‫پیشرفته تر جهان قابل توجه است )‬ ‫سیر طبیعی بیماری(جهش ژنتیکی‪ ،‬حذف خودمردگی‪ ،‬رشد غیرطبیعی‬ ‫‪.2‬‬ ‫یاخته جهش یافته‪،‬قابلیت دیده شدن و تشخیص بالینی پس از سال ها با‬ ‫کاهش عملکرد سیستم دفاعی با افزایش سن و حالت سرطانی شدن که این‬ ‫زمان برای سرطان های مختلف متفاوت است)‬ ‫سبب شناسی متعددبه علت چندعاملی بودن سرطان شامل عوامل مؤثر بر‬ ‫‪.3‬‬ ‫علل خارجی و‬ ‫زیرساخت ژنتیکی(پرتوهای یون ساز) سپس‬ ‫محیطی(عوامل سرطان زا)‬ ‫جدول‪ -6‬گروه بندی عوامل سرطان زا در انسان(سال‪)2020‬‬ ‫تعداد عوامل‬ ‫تعریف‬ ‫گروه‬ ‫‪120‬‬ ‫قطعاً در انسان سرطانزا‬ ‫‪1‬‬ ‫‪83‬‬ ‫احتماالً در انسان سرطانزا‬ ‫‪ 2‬الف‬ ‫‪314‬‬ ‫شاید در انسان سرطانزا‬ ‫‪2‬ب‬ ‫‪500‬‬ ‫قدرت سرطانزایی در انسان نامعلوم‬ ‫‪3‬‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (تنباکو)‬ ‫رابطه علیتی مصرف دخانیات و رخداد سرطان ریه‪-‬کامالً روشن و ثابت شده‪ -‬بدون ارتباط به نوع‬ ‫‪.1‬‬ ‫مصرف تنباکو‪ -‬مرتبط با حداقل ‪ 20‬سرطان دیگر در ناحیه سر و گردن (حنجره‪ ،‬سینوس های بینی‪ ،‬غده‬ ‫های بزاقی‪ ،‬لب‪ ،‬مری‪ ،‬معده‪ ،‬لوزلمعده‪ ،‬کبد‪ ،‬کلیه‪ ،‬مثانه‪ ،‬دهانه رحم و لوکمی میلوئید‬ ‫بیشتر مصرف تنباکو در کشورهای درحال توسعه است‪.‬‬ ‫‪.2‬‬ ‫سرطان در افراد غیر مصرف کننده (سیگاری دست دوم)‬ ‫‪.3‬‬ ‫بروز سرطان ریه ‪ 23‬برابر‪ ،‬کولورکتال ‪ 1/5‬برابر ‪ ،‬حفره دهان ‪ 6‬برابر و سرطان مثانه ‪ 4‬برابر در افراد‬ ‫‪.4‬‬ ‫سیگاری است‪.‬‬ ‫وجود مواد شیمیایی در دود انواع آلدئیدها‪ ،‬ترکیبات نیتروزامین‪ ،‬نیکل‪ ،‬کادمیوم‪ ،‬پولونیوم‪،210‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫اورانیوم‪ 235‬و ‪ ،238‬ارسنیک‪ ،‬هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای‬ ‫مصرف تنباکوی بدون دود(جویدنی) و سیگارهای الکترونیکی با بخار دودمانند نیکوتینهمراه مواد‬ ‫‪.6‬‬ ‫شیمیایی و عطرها و طعم ها‬ ‫وسایل تدخین الکترونیکی(شیوع در جوانان)(در مردان دو برابر زنان)‬ ‫‪.7‬‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا ( عوامل عفونی)‬ ‫چند نوع ‪ HPV‬رابطه علیتی قوی با سرطان دهانه رحم – رابظه با سایر سرطان های دستگاه تناسلی‬ ‫‪.1‬‬ ‫زنان و مردان و حفره دهان‬ ‫‪ %20-15‬سرطان ها نتیجه عوامل عفونی ‪ ،‬بیشتر موارد ویرس ها‬ ‫‪.2‬‬ ‫سرطان های ناشی از تأثیر عوامل عفونی در کشورهای کمتر توسعه یافته ‪ %26‬و در بیشتر توسعه یافنه ‪%8‬‬ ‫‪.3‬‬ ‫از تمام سرطان هاست‪.‬که دلیل اصلی آن مبارزه بهتر و مرثرتر با انتقال است‪.‬‬ ‫هپاتیت ‪ B , C‬با سرطان کبد‬ ‫‪.4‬‬ ‫‪ EBV‬با لنفوم‬ ‫‪.5‬‬ ‫‪ HIV‬با سارکوم کاپوسی و لنفوم غیر هوچکین رابطه علیتی‬ ‫‪.6‬‬ ‫تأثیر ویروس بر کنترل ژنتیکی یاخته است‪.‬با افزایش تقسیم یاخته و جلوگیری از نصحیح و خودمردگی‬ ‫‪.7‬‬ ‫هلیکوباکتر با سرطان معده اثبات شده‬ ‫‪.8‬‬ ‫انگل شیستوزوما با سرطان مثانه اثبات شده‬ ‫‪.9‬‬ ‫انگل های کبدی کلونورکیس و اوپیستورکیس با کالنژیوکارسینوم اثبات شده‬ ‫‪.10‬‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (مشروبات الکلی)‬ ‫رابطه علیتی ثابت شده با سرطان های حفره دهان‪ ،‬حلق‪ ،‬حنجره‪ ،‬مری‪ ،‬کبد‪ ،‬روده بزرگ ‪،‬مقعد و پستان‬ ‫در زنان‬ ‫ارتباط با سرطان پستان و روده بزگ در زنان به تازگی روشن شده و در ارتباط با ریه و لوزالمعده هن‪.‬ز‬ ‫به مرحله قطعی نرسیده‬ ‫هم افزایی اثر الکل با دخانیات‬ ‫‪ %3/2‬مرگ ها در اثر مشروبات الکلی است‪.‬‬ ‫سیروز کبد‪ ،‬سکته های مغزی و تورم های حاد و مزمن لوزالمعده‬ ‫در سال ‪ ،2016‬در مردان تقریباً ‪ 4‬برابر زنان‬ ‫فراوانی در سنین ‪ 30 – 34‬پنج برابر آن در ‪ 80 – 84‬بوده‬ ‫کمترین نسبت سرطان های ناشی از آن در آفریقا و شرق مدیترانه بوده‬ ‫بیشترین مرگ در شرق اروپا‬ ‫به استثنای آفالتوکسین‪ ،‬الکل مهم ترین ماده خوراکی است که رابطه علیتی آن با سرطان ها شناخته شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫در ایران به علت ممنوعیت‪ ،‬بیشتر مسمومیت و عوارض حاد است ‪.‬‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (مرتبط با تولیدمثل و هورمون ها)‬ ‫احتمال ابتال به سرطان پستان با فرزند آوری و چند فرزند و اولین حاملگی در سن کمتر از‬ ‫سی سال کمتر می شود‪.‬‬ ‫سن منارک‪ ،‬سن آخرین بارداری‪ ،‬سن شروع یائسگی‪ ،‬مدت شیردهی به فرزند و مصرف‬ ‫درازمدت هورمون های جنسی با وقوع سرطان رحم‪ ،‬تخمدان و پستان رابطه دارند‪.‬‬ ‫استرادیول در بروز سرطان پستان با افزایش تقسیم یاخته های غده پستانی و خودمردگی‬ ‫یاخته ها‬ ‫سرطان پستان با چاقی و چاقی در یائسگی‬ ‫بروز سرطان رحم با شروع زودرس منارک‪ ،‬یائسگی دیررس‪ ،‬جلوگیری از بارداری‪،‬و استفاده‬ ‫از هورمون در یائسگی‬ ‫در مردان مصرف هورمون تستوسترون با سرطان پروستات‬ ‫هورمون های دارویی در یائسگی با رخ داد سرطان های پستان دهانه و جسم رحم و در‬ ‫برخی مطالعات رخداد کم روده بزرگ و مقعد‬  ‫نقش عوامل ‪:‬‬ ‫تغذیه‬ ‫مصرف مواد چرب‬ ‫تغییر در نحوه نگهداری مواد غذایی‬ ‫استفاده از یخچال‬ ‫مبارزه با هلیکوباکتر‬ ‫ورزش‬ ‫رژیم غذایی گیاهی‬ ‫‪( BMI‬اضافه وزن و چاقی)‬ ‫فعالیت فیزیکی(مدت و شدت فعالیت)‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (پرتوهای یون ساز)‬ ‫طبیعی ‪( :‬پرتو رادون خاک‪ ،‬پرتو ترکیبات اورانیوم طبیعی‪ ،‬پرتوهای کیهانی)‬ ‫مصنوعی ‪( :‬پرتونگاری و پرتودرمانی پزشکی ‪ ،‬مواجهه با امواج الکتریکی و‬ ‫مغناطیسی‪ ،‬حوادث نیروگاه های اتمی (سرطان تیروئید)‬ ‫حداکثر مجاز ‪ 20‬میلی سیورت در یک سال و ‪ 100‬میلی سیورت در ‪ 5‬سال‬ ‫و از ‪ 50‬میلی سیورت در یک سال بیشتر نشود‪.‬‬ ‫مواجهه با ‪ 0.2‬سیورت خطر ایجاد سرطان را ‪ 2.4%‬و خطر ایجاد لوکمی را‬ ‫‪ 0.14%‬در طول عمر افزایش می دهد‪.‬‬ ‫وسایل تشخیص پزشکی مثل سی تی اسکن(پرتوهای یون ساز)‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (نورخورشید و اشعه فرابنفش)‬ ‫رابطه علیتی با انواع سرطان پوستی به ویژه مالنوم دارد‪.‬‬ ‫نور خورشید ‪:‬‬ ‫‪( : UVA‬طول موج ‪ )315-400‬قابلیت سرطان زایی دارد‪.‬‬ ‫‪( : UVB‬طول موج ‪ )285-315‬قابلیت سرطان زایی دارد‪(.‬قدرت زیادتر)‬ ‫تأثیر چندبرابر اضعه ماورابنفش در سالمندان‬ ‫تفاوت تأثیر سرطان زایی نور خورشید بسته به موقعیت جغرافیایی‪ ،‬زمان تقویمی و شرایط‬ ‫جوی‬ ‫برنزه شدن پوست با نور مصنوعی‬ ‫مهم ترین وسیله جلوگیری از اثرات سرطان زایی نور خورشید ‪ :‬محافظت بدن و استفاده‬ ‫از کرم های مخصوص‬  ‫نقش عوامل ‪:‬‬ ‫امواج الکترومگنتیک (وسایل الکتریکی‪ ،‬موبایل‪ ،‬کامپیوتر‪ ،‬الکتریسیته فشار قوی)‬ ‫همبستگی معنی دار مواجهه و گلیوما مننژیوما نورینوما اعصاب گوش ولی قطعی نشده‬ ‫است‪.‬‬ ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا ( شغل و حرفه)‬  ‫سرطان اسکروتوم و شغل پاک کردن لوله بخاری‬ ‫آنژیوسارکوم کبد در کارگران صنایع پالستیک سازی‬ ‫در حال حاضر قابلیت سرطان زایی ‪ 38‬ماده شیمیایی و ‪ 12‬شرایط حرفه ای ثابت شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ 41‬ماده دیگر و ‪ 6‬موقعیت حرفه ای در گروه ‪ 2‬الف از تقسیم بندی بین الملل مواد‬ ‫سرطان زا قرار دارند‪.‬‬ ‫بین ‪ % 2 – 8‬از سرطان ها در کشورهای پیشرفته در نتیجه مواجهه شغلی و صنعتی به‬ ‫وجود می آیند‪.‬‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (آلودگی های محیطی)‬ ‫یک تعریف همه گیرشناختی از محیط ‪ :‬هر چیزی که ریشه ارثی نداشته باشد جز محیط‬ ‫به حساب می آید‪.‬‬ ‫غبار پنبه کوهی‪ ،‬ترکیب در لنت ترمز و رنگ کاری ساختمان‪ ،‬ایجاد مزوتلیوما در افراد‬ ‫عادی و غیرسیگاری‬ ‫آلودگی هوا ‪ :‬در محیط های سربسته دود سیگار‪ ،‬انواع مواد شیمیایی در محیط های‬ ‫کارگاهی‬ ‫در محیط های باز غبار و دود حاصل از سوخت‬ ‫اگزوز ماشین های دیزلی رابطه علیتی با سرطان ریه‬ ‫زندگی در کنار کارخانه ها و منابع آالینده های صنعتی‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (حساسیت های ژنتیکی)‬ ‫تغییرات در ژنوم در اغلب سرطان ها از جمله در سرطان پستان‪ ،‬پروستات‪ ،‬کولورکتال‪،‬‬ ‫ریه‪،‬تخمدان‪ ،‬دهانه رحم و جسم رحم‬ ‫نقش ژن ها در سرطان در سه جهت کلی است ‪:‬‬ ‫‪.1‬اونکوژن(ازدیاد تکثیر یاخته) شامل ژن های ‪ RAS‬و ‪ MYC46‬نقش مهم در ایجاد انواع‬ ‫سرطان ها ازجمله پستان‬ ‫‪.2‬ژن های ساپرسور(کوبنده) که نظام تنظیم تقسیم سلول را مختل می کنند‪.‬ژن های ایجادکننده‬ ‫رتینوبالستوم‪،‬سندرم لی فرامنی‪ ،‬مالنوم و سرطان پستان (‪)BRCA1 BRCA2‬‬ ‫‪.3‬باعث افزایش واکنش و حساسیت در مقابل عوامل سرطان زا (ژن های مربوط به متابولیسم الکل‬ ‫و استالدئید دهیدروژناز ایجاد سرطان های دهان و سر و گردن‬ ‫تقسیم بندی حساسیت ژنتیکی ‪ )1 :‬ارثی در برخی خانواده ها ‪ 2.5‬برابر بیشتر از کل جامعه (انتقال‬ ‫از نسلی به نسل دیگر مانند پستان‪ ،‬روده بزرگ و پروستات) و‪ )2‬تغییرات در یاخته های بدن فرد به‬ ‫علل گوناگون‬  ‫عوامل خطر شناخته شده سرطان زا (سرطان زایی پزشکی)‬ ‫تأثیر خدمات پزشکی در ایجاد سرطان‬ ‫التهاب های مزمن و قدیمی به ویژه سوختگی ها و زخم های پوستی با برخی سرطان ها‬ ‫رابطه التهاب مزمن مثانه‪ ،‬محوطه لگن‪ ،‬دهانه معده‪ ،‬روده بزرگ‪ ،‬ریه‪ ،‬کبد و لوزالمعده با سرطان‬ ‫های این بخش ها اثبات شده است‪.‬عدم شناسایی و درمان و درمان ناکافی التهاب سبب مزمن‬ ‫شدن و ایحاد سرطان‬ ‫برخی داروها‪ ،‬روش های پرتونگاری و پرتو درمانی‬  ‫مبارزه با سرطان‬ ‫در دو سطح کلی ممکن است ‪:‬‬ ‫‪.1‬اقدامات پیشگیری با کاهش مواجهه فردی یا اجتماعی (کاهش مصرف دخانیات‪ ،‬حفاظت در‬ ‫برابر اشعه ماورابنفش‪ ،‬دود وسایل نقلیه و مصرف بی رویه مواد تحریک کننده )‬ ‫‪.2‬اقدامات مربوط به غربالگری و تشخیص زودرس و درمان مناسب با هدف پیشگیری از گسترش‬ ‫بیماری در بدن و جلوگیری از مرگ نابهنگام‬ ‫سرطان بیماری چندعلیتی است‪.‬تفاوت های رخداد و مرگ در نقاط مختلف جهان هم چندعلتی‬ ‫است که در هر محل و زمان باید به طور مستقیم مطالعه و شناسایی شود‪.‬‬ ‫با مطالعات می توان تفاوت های قابل توجه بین رویکردهای پیشگیرانه و درمانی را برای انواع‬ ‫سرطان ها در جوامع مختلف شناسایی و راه مناسبی برای مبارزه با آن باتوجه به ویژگی های محیط‬ ‫پیدا کرد‪.‬‬