Retorika: Kasaysayan at Konsepto (PDF)

RETORIKA MASINING NA PAGPAPAHAYAG RETORIKA Mula sa salitang Griyego: rhētorikós - "oratorical ρrhḗtōr - "public speaker,” rhêma – sinasabi, sinasambit erō, "I say, I speak” Retorika Sining ng diskurso na may layuning linangin ang kakayahan sa pagsusulat at pagsasalita upang makah...

RETORIKA MASINING NA PAGPAPAHAYAG RETORIKA Mula sa salitang Griyego: rhētorikós - "oratorical ρrhḗtōr - "public speaker,” rhêma – sinasabi, sinasambit erō, "I say, I speak” Retorika Sining ng diskurso na may layuning linangin ang kakayahan sa pagsusulat at pagsasalita upang makahikayat at makaimpluwensya ng awdyens. Retorika Ito ay pag-aaral upang magkaroon ng kasiningan at kahusayan ang isang indibidwal sa pagpili ng mga salitang gagamitin sa kanyang pagsusulat o pagsasalita.  PAHAPYAW NA KASAYSAYAN NG RETORIKA KLASIKAL NA RETORIKA  Nagsimula ang Retorika sa pag-unlad ng demokrasya sa Athens Napakalaki ng pagpapahalaga ng mga sinaunang Griyego sa paglahok sa mga pulitikal na usaping pampubliko. Nagamit ang retorika sa paglutas mga alitan at sa panlipunang usapin.  HOMER Griyegong manunula/t Ama ng oratoryo Iliad -Trojan war Odyssey – paglalakbay ni Odysseus (Ulysses) - ama ng oratoryo Gorgias – isang sophist na naniniwalang ang isang matagumpay na mananalumpati ay makatatalakay ng kahit anong paksa Isa siya sa tagapagtaguyod ng Sophism, na nakatuon sa praktikal na aplikasyon ng retorika sa lipunan at politika. Maaaring ituro ang lahat,tesis at antitesis Maaaring mapalakas ang mahinang argumento  PLATO: Pinuna ang mga Sophist dahil sa paggamit ng retorika bilang paraan ng panlilinlang at pananamantala. GORGIAS “Socratic Dialogues” – tinukoy niya ang retorika bilang panghihikayat sa ignoranteng masa. Ang Retorika para sa kanya ay isang anyo ng “flattery”. Sophist Intelektwal Guro Ang pangunahing misyon ay magbayan- bayan (travelling teachers) upang magpakitang gilas at humimok ng mga mayayamang tagapakinig. Kapalit ang salapi bilang kabayaran sa kanilang serbisyo  PROTAGORAS - kauna-unahang sophist ng sinaunang Gresya - Nagtaguyod ng pilosopiya ng “subjectivism” - Ang sukatan at halagahan ng lahat ng bagay sa mundo ay nakadepende sa bawat indibidwal  CORAX - tagapagtatag ng retorika bilang isang agham. (sistematikong pag-aaral ng retorika) - Doctrine of probability MAESTRO NG RETORIKA TISIAS - isang mag-aaral ni Corax; mula sa Syracuse GORGIAS - ng Leontini na nagpunta ng Athens noong 427 BC  KLASIKAL NA RETORIKA ARISTOTLE -(Art of Rhetoric) ang tungkulin ng retorika bilang panghihikayat at pagtatagumpay sa argumento sa pamamagitan ng lohika at katotohanan. 3 Paraan ng Panghihikayat ayon kay Aristotle  ARISTOTLE VS. PLATO Parehong ang layon ay katotohanan Parehong ang layon ay at katarungan katotohanan at katarungan. Parehong nakatuon sa pagtuklas ng Parehong nakatuon sa katotohanan pagtuklas ng katotohanan Likas sa tao ang pagiging mabuti at Kailangan ng tao na laging rasyunal ginagabayan, at madaling Naniniwalang ang panghihikayat ay malinlang. mahalaga upang mailatag ang mga posibilidad. Ang retorika ay paraan upang – Itinuturing ang retorika bilang distort at iligaw sa katotohanan, pinakamabisang paraan ng kaya pinupuna niya ang pagtuklas sa katotohanan, at panlilinlang ng mga sophist. instrumento ng komunikasyon. Ang katotohanan ay usapin ng Ang katotohanan ay makakamit sa katiyakan na maaaring paikutin pamamagitan ng argumento ng ng mga retorikal na gawain. magkabilang panig Mahalaga ang emosyon/damdamin Mahalaga ang lohika at karakter, hindi lamang Winawasak ng emosyon ang pangangatuwiran lohika sa argumento  KLASIKAL NA RETORIKA CICERO AT QUINTILLIAN - Tinaguring dakilang maestro ng retorikal at praktikal na retorika. (ROMA) CICERO - Umakda ng ‘On the Orator’ ‘Instituo Oratoria’ at ‘The Training of an Orator’ - Bumuo ng mga Limang Kanon sa pagtatalumpati Limang Kanon ng Retorika (Cicero) inventio (invention): Ano ang paksa? dispositio (arrangement): Ano ang pagkakasunud-sunod ng kaisipan? elocutio (style): Paano ilalahad ang mga kaisipang nais sabihin? Anong mga angkop na salita ang ipapahayag? memoria (memory): Paano naikintal sa isip ang mga mahahalagang kaisipang ilalahad nang walang binabasang tala? actio (delivery): Paano ang tamang paglalahad ng sasabihin? Anong mga kilos, kumpas at tinig ang nararapat?  RETORIKA SA GITNANG PANAHON/MIDYIBA L  RETORIKA SA GITNANG PANAHON/MIDYIBAL ang retorika ay isang sabdyek sa trivium o kabilang sa tatlong sabdyek na kinakailangan sa mga unibersidad. 1. Grammar 2. Lohika 3. Retorika RETORIKA SA GITNANG PANAHON/MIDYIBAL Tatlong Iskolar 1.Martianus Capella – awtor ng isang ensayklopedia ng pitong liberal na sining. 2.Flavius Magnus Aurelius Cassiodorus – isang historyan. 3.San Isidore – nagkompayl ng isang akdang ensayklopedik tungkol sa ancient world RETORIKA SA GITNANG PANAHON/MIDYIBAL Sa panahong ito, ang retorika ay nakasumpong ng praktikal na aplikasyon sa tinatawag na tatlong “artes” 1. Paggawa ng sulat 2. Pagsesermon 3. Paglikha ng tula  RETORIKA SA PANAHON NA RENASIMYENTO Ika-14-17 siglo  RETORIKA SA PANAHON NA RENASIMYENTO Ang retorika ay muling binatay sa pag-aaral nina Aristotle, Cicero, at Quintillian. ARISTOTLE: Retorika ay pakulti ng pagtuklas ng abeylabol na paraan ng panghikayat sa anumang partikular na kaso. CICERO: Ang retorika ay pagpapahayag na dinisenyo upang makapanghikayat. QUINTILLIAN: Ang retorika ay sining ng mahusay na pagsasalita. RETORIKA SA PANAHON NA RENASIMYENTO Itinakdang sabjek ang retorika sa mga kolehiyo at unibersidad na may kalakip na pagsasanay sa publiko at mga kumpetisyon na nakatulong upang panatilihing buhay ang praktika ng retorika. MODERNONG RETORIKA  MODERNONG RETORIKA Ika-18 siglo, nabawasan ang importansya ng retorika dahil pag-usbong ng iba’t ibang midyum ng panghihikayat Potograpiya, pelikula, telebisyon Mga akda: -Lectures on Rhetoric (1783) ni Hugh Blair; paring scottish -Philosophy of Rhetoric (1776) ni George Campbell; teologong scottish -Rhetoric (1828) ni Richard Whately; Britong ekspert sa lohika  MODERNONG RETORIKA Hati ng ika-20 siglo, muling pagsilang ng pag-aaral ng pormal na Retorika. Mga modernong edukador at pilosopong nakagawa ng mga mahahalagang kontribusyon; - I.A. Richards (Britong Kritiko ng literatura) - Kenneth Duva Burke at John Crowe Ramson (Amerikanong kritiko ng literatura) Retorika bilang Isang Sining Mga katangian: Isang kooperatibong sining Isang pantaong sining Isang temporal na sining Isang limitadong sining Isang may-kabiguang sining Isang nagsusupling na sining Kooperatibong Sining Hindi ito maaaring gawin nang nag-iisa. Tagapagsalit Tagapakinig a Manunulat Mambabasa Pantaong Sining Wika ang midyum ng retorika at ekslusibong pag-aari ng tao. Temporal na Sining Ang retorika ay nakabatay sa panahon Ito ay naaapektuhan ng panahon. Limitadong Sining Ang imahinasyon ay walang limitasyon sa retorika ngunit sa realidad ay limitado lamang ito. May-Kabiguang Sining Hindi lahat ng nagnais matuto ng retorika ay nagiging bihasa rito. Nagsusupling na Sining Manunulat Ideya Akda Mambabas Pagbabasa a Kaalaman Saklaw ng Retorika Wika Iba pang Laranga Retori Sining n ka Pilosopiy Lipunan a Iba pang Larangan Kasaysayan Sosyolohiya Sikolohiya Relihiyon Heograpiya Mga Gampanin ng Retorika 1.Nagbibigay-daan sa Komunikasyon 2.Nagdidistrak 3.Nagpapalawak ng Pananaw 4.Nagbibigay-ngalan