Edentate Patient (PDF)

12/09/2023 Welkom in de wereld van de edentate patiënt Dr C Matthys 1 1 Inhoud lessenpakket Onderzoek, Anamnese, Behandelplan , Inleiding tot afdruk name, procedure standaard afdruk...

12/09/2023 Welkom in de wereld van de edentate patiënt Dr C Matthys 1 1 Inhoud lessenpakket Onderzoek, Anamnese, Behandelplan , Inleiding tot afdruk name, procedure standaard afdruk Belijning modellen, labo verwerking , definitieve afdruk, labo verwerking tot beetplaten Beetregistratie inleidende begrippen Beetregistratie klinische procedure Opstellingsconcepten, tandopstelling opstelling, waspas klinisch, polymerisatie labo Fonetische aspecten , Plaatsen controle en nazorg op korte termijn Nazorg op langer termijn (rebasing + remounting , persisterende klachten , herstellingen) Patiënt met bijzondere noden (immediaat, droge mond, radiotherapie H&H, geriatrische patiënt) Theoretische aspecten overkapping prothese in de onderkaak , klinisch plaatsen 2 implantaten mandibula Overkapping klinisch prothetische aspecten en protocol Herhaling en vragen op insteek van de studenten Dr C Matthys 2 2 1  12/09/2023 Onderzoek anamnese en behandelplan Dr C Matthys 3 3 Inhoud 1. Tandenloosheid als chronische orale aandoening 2. Anamnese A. Medische Anamnese B. Prothese historiek C. Prothese tevredenheid D. Specifieke klachten E. Prothese onderhoud en draaggewoonte: prothese gedrag 3. Klinisch onderzoek mond en prothese 4. Klinisch onderzoek gelaatsmorfologie (met en zonder prothese) 5. Radiografisch onderzoek Dr C Matthys 4 4 2  12/09/2023 1.Tandenloosheid als chronische orale aandoening Verlies van alle definitieve gebitselementen Multifactorieel proces gestuurd door: Biologische factoren (cariës, parodontaal verval, pulpa pathologie, trauma ….) Niet biologische factoren gerelateerd aan behandel opties/ mogelijkheden Toegang tot tandzorg (mobiliteit/economische factoren) Wens/keuzes van de patiënt Impact van derde betalers Dr C Matthys 5 5 Tandenloosheid als chronische orale aandoening Implicaties: Grotere kans op gewijzigd voedingspatroon Zichtbaar in de serum spiegels ( Vitamine C, foliaten, …. Zwakkere kauwkracht→ impact op voedselkeuze Nood aan degelijk prothetisch herstel om impact op algemene gezondheid te minimaliseren. Dr C Matthys 6 6 3  12/09/2023 ANAMNESE A. Algemeen medische anamnese Luik algemene gezondheid en medische historiek ASA score bepaling Cognitieve beperkingen Musculaire beperkingen Luik medicatie Chronische aandoeningen en multi-medicatie Combinatie van bepaalde medicatie kan droge mond effect uitlokken Luik allergie (producten, afdrukmaterialen, prothese kunststof …..) Frequente allergenen: perubalsem, colofonium (in bepaalde afdrukmaterialen) Dr C Matthys 7 7 ANAMNESE B. Prothese historiek Periode edentaat / laatste extracties Aantal gebitten Leeftijd bestaande prothese Dr C Matthys 8 8 4  12/09/2023 ANAMNESE C. Prothese tevredenheid Inventarisatie klachten en de wensen Huidige prothese tevredenheid Pijn ter hoogte van het steunweefsel Los zitten Esthetische problemen Vorm / kleur van de tanden Positie / zichtbaarheid van de tanden Fonetische problemen Vage klachten ✓ Moeilijk te plaatsen en concretiseren ! Verwachtingspatroon functioneel en esthetisch ✓ Richting gevend bij voorstel BHP Dr C Matthys 9 9 ANAMNESE D. Specifiek prothetiek gerelateerde klachten Klachten over smaak verlies Patiënt: lang prothese drager ✓ Adaptatie periode reeds voorbij ✓ Naar realistisch verwachtingspatroon brengen ✓ Kan gerelateerd zijn aan gedaalde speeksel flow ✓ Fysiologische veroudering ✓ Zout en zout worden minder geprononceerd waargenomen. (gevaar voor toename van zout en zoet inname : recent prothese drager zit vaak nog in een aanpassingsperiode Fonetische klachten Evaluatie van bestaande prothese cfr hoofdstuk fonetiek Wang, lip of tongbijten Grondige evaluatie van de bestaand prothese ✓ Vlak van occlusie, verticale dimensie, stand van de tanden, vormgeving van de roze kunsthars Dr C Matthys 10 10 5  12/09/2023 ANAMNESE Braakneiging Bij insteken: in begin fase bij nieuwe prothese (adaptatie) Continu ✓ Grondige evaluatie bestaande prothese: postdam zone en linguale prothese rand onder ✓ Verwachtingspatroon naar realistisch niveau brengen Branderig gevoel Onder prothese basis+ roodheid en zwelling (ontsteking) Veralgemeend oraal + visueel gezonde mucosa ✓ “denture sore mouth “ “burning mouth” Etiologie? Behandeling symptomatisch met wisselend succes Dr C Matthys 11 11 ANAMNESE BMS “burning mouth” syndroom Veralgemeend oraal + visueel gezonde mucosa → BMS ✓ De “American Academy of Orofacial Pain” definitie: ▪ Branderig gevoel in de orale mucosa niet tegenstaande de afwezigheid van klinische bevindingen, van abnormaliteiten, geen afwijkende labotesten en beeldvorming ▪ De symptomen zijn reeds 2 tot 4 maand aanwezig. ▪ Meer voorkomend bij vrouwen, en sterk leeftijdsgebonden. ▪ Verschillende klinische presentatie vormen. Gradueel of plots aanwezig. ▪ Vaak gecombineerd met droge mond. ▪ Psychosociale factoren. Dr C Matthys 12 12 6  12/09/2023 ANAMNESE Diagnostiek en behandeling BMS door arts Doorverwijzing naar stomatoloog/arts noodzakelijk. Exclusie van andere pathologie en eventueel behandeling Tandarts In kaart brengen van klachten verhaal, medicatie, voedingsprodukten en reinigingsproducten protheses. Open staan en luisteren naar patient. Grondige evaluatie van mond en eventueel bestaande prothese Starten prothese bij BMS ? Overleg met arts: uitsluiten andere pathologie. Overleg met patient: nieuwe prothese zal BMS niet oplossen maar kan een positieve meerwaarde zijn voor patient. Realistisch verwachtingspatroon. Dr C Matthys 13 13 ANAMNESE E. Prothese gedrag Draaggewoonte Dag / nacht Uitnemen bij maaltijden Onderhoud Prothese (hoe, welke producten ….) Slijmvliezen Dr C Matthys 14 14 7  12/09/2023 ANAMNESE medisch prothese historiek klachten prothese gedrag verwachtingen asa jaren pijn draag draaggewoonte functie medische edentaat houvast onderhoud gewoonte houvast historiek aantal esthetisch onderhoud esthetisch medicatie gebitten fonetisch leeftijd specifiek huidig gebit vaag Dr C Matthys 15 15 Inhoud 1. Tandenloosheid als chronische orale aandoening 2. Anamnese A. Medische Anamnese B. Prothese historiek C. Prothese tevredenheid D. Specifieke klachten E. Prothese onderhoud en draaggewoonte: prothese gedrag 3. Klinisch onderzoek mond en prothese 4. Klinisch onderzoek gelaatsmorfologie (met en zonder prothese) 5. Radiografisch onderzoek Dr C Matthys 16 16 8  12/09/2023 Inhoud Anamnese Medische Anamnese Prothese historiek Prothese tevredenheid Specifieke klachten Prothese onderhoud en draaggewoonte Klinisch onderzoek mond en prothese Klinisch onderzoek gelaatsmorfologie (met en zonder prothese) Radiografisch onderzoek Dr C Matthys 17 17 KLINISCH ONDERZOEK Mond en prothese evaluatie Tijdens klinisch onderzoek de klachten van de patiënt in gedachten houden om zo op een efficiënte wijze en doelgerichte manier het onderzoek door te voeren Dr C Matthys 18 18 9  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND MOND Onderzoek van de mucosa: Normaal gezond aspect: geen roodheid, zwelling of irritaties Processus alveolaris Omslagplooi Wangen Dr C Matthys 19 19 KLINISCH ONDERZOEK MOND Dr C Matthys 20 20 10  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND Palpatie onderzoek van de processus alveolaris. Volume Bot: scherp, afgerond Vorm van het palatum: vlak, hoog,…. Zacht weefsel: verplaatsbaar (flabby ridge), stevig Dr C Matthys 21 21 KLINISCH ONDERZOEK MOND Dr C Matthys 22 22 11  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: pathologie van de mucosa Pathologie onderkennen en behandelen voor opstart prothese Pathologie van de orale mucosa Druk ulcus : letsel van mucosa onder prothese oppervlak of rand Storende prothese rand, storende intern prothese oppervlak Te corrigeren, opvolgen (zie hoofdstuk controle na plaatsen) Geen medicatie Irritatie fibroom: cfr boven maar met hypertrofisch weefsel Storende prothese rand, zuigkamers, … Verder stadium dan druk ulcus Correctie prothese rand, opvolgen, geen medicatie let op bij palatale irritaties Dr C Matthys 23 23 KLINISCH ONDERZOEK MOND: pathologie van de mucosa Irritatie /prikkel fibroom Te lange prothese rand Zuigkamer Dr C Matthys 24 24 12  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: pathologie van de mucosa ulcus ulcus prikkelfribroom prikkelfribroom Dr C Matthys 25 25 KLINISCH ONDERZOEK MOND: pathologie van de mucosa Stomatitis prothetica Ontsteking onder prothese oppervlak Roodheid, pijn, soms wit beslag (af strijkbaar), soms papillomateuze verandering Infectie Candida albicans Oorzaak: Hygiëne, slechte pasvorm van de prothese Bijkomende factoren: Roken, xerostomie Behandeling: Hygiëne instructie mond en prothese, mondspoelmiddel chloorhexidine, draaggewoonte (nacht dragen verbieden, tijdelijk aanpassen met soft liner (zie later relining ) Facultatief: antischimmel product momenteel geen eenduidige consensus Complicatie: biofilm op prothese kan respiratoire pathogenen bevatten (REINIGEN) Candida aanwezigheid zeer frequent bij prothese dragers Predisponerende factoren: Diabetes mellitus, radiotherapie, neoplastische aandoeningen, chemo therapie Dr C Matthys 26 26 13  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: pathologie van de mucosa Stomatitis prothetica Roodheid Wit beslag (dorsaal) Lichte opzetting mucosa Dr C Matthys 27 27 KLINISCH ONDERZOEK MOND: pathologie van de mucosa Witte en rode laesies Controle druk prothese Vorm: uitzicht inventariseren Stomtoloog betrekken bij de diagnostiek (medico-legaal aspect) Opvolgen (cfr cursus mondpathologie) Dr C Matthys 28 28 14  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: pathologie van de mucosa Majeure weefsel veranderingen Doorverwijzing stomatoloog/ Hoofd en hals afdeling Dr C Matthys 29 29 KLINISCH ONDERZOEK MOND: processus alveolaris en de botstructuren Onderzoek botstructuren (zie blok 1) Resorptie CAWOOD & HOWEL classificatie, ATWOOD classificatie (vergelijkbaar) Cawood & Howel 1 2 3 4 5 6 Dr C Matthys 30 30 15  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: processus alveolaris en de botstructuren Resorptie van de edentate kaak Cawood & Howel classificatie boven en onderkaak Net voor Brede/ Hoge Scherpe/ Hoge Afgeronde/ lage Basale lage extractie Net na extractie afgeronde botkam botkam botkam botkam RESORPTIE-PROCES IN DE TIJD Dr C Matthys 31 31 KLINISCH ONDERZOEK MOND: processus alveolaris en de botstructuren Afwijkende kaak-relatie Aangeboren Ontstaat ook door de natuurlijke botresorptie bij patiënten die reeds lang edentaat zijn Onderkaak resorbeert naar voor Frontaal: Bovenkaak smaller Bovenkaak resorbeert naar achter Onderkaak breder Evolutief III kl profiel Evolutieve discrepantie in breedte tss beide kaken Dr C Matthys 32 32 16  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: processus alveolaris en de botstructuren: AFWIJKENDE BOTSTRUCTUREN Afwijkende botstructuren: BOTEXOSTOSEN linguale torus palatale torus SCHERPE BOTSPICULA ZWAAR ONDERSNEDEN TUBERS Eventueel te verwijderen indien ze een probleem zouden vormen voor de toekomstige prothese. Indien verwijdering niet is geïndiceerd: ontlasten van de zones (zie later) Zie ook blok 1 Dr C Matthys 33 33 KLINISCH ONDERZOEK MOND: processus alveolaris en de botstructuren: AFWIJKENDE BOTSTRUCTUREN Afwijkende botstructuren: linguale torus, palatale torus Dr C Matthys 34 34 17  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: processus alveolaris en de botstructuren: AFWIJKENDE BOTSTRUCTUREN Afwijkende botstructuren: linguale tori Dr C Matthys 35 35 KLINISCH ONDERZOEK MOND: speeksel productie Evaluatie van de speeksel productie (zie blok 1) Speeksel hoeveelheid en viscositeit belangrijke factor in prothese houvast en comfort Observatie van de speeksel hoeveelheid Ervaring van de patiënt navragen Zie aanvulling later in de cursus Dr C Matthys 36 36 18  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: prothese gerelateerde afwijkingen Prothese gerelateerde afwijkingen 1. Flabby ridge : Uitgebreide resorptie van processus waardoor onvoldoende botondersteuning. Vergt bijzondere zorg bij de definitieve afdruk name (zie later) Kan voorkomen zowel in BK als OK Palpatie vereist om omvang in te schatten Soms verwijdering aangewezen indien voorspelbare hoeveelheid onderliggend bot aanwezig. Dr C Matthys 37 37 KLINISCH ONDERZOEK MOND: prothese gerelateerde afwijkingen 2. Kelly syndroom/ Combinatie syndroom Ontstaat door dat een edentate bovenkaak, met een volledige prothese occludeert met een extreem verkorte vaste dentitie. Tengevolge daarvan treedt er een uitgesproken resorptie op in de pre- maxilla, een uitgroei van de beide tubera met een voorwaartse kanteling van de prothese tot gevolg Kelly E. Changes caused by a mandibular removable partial denture opposing a maxillary complete denture. J Prosthet Dent. 1972;27:140–150. 4. Saunders TR Combinatie syndroom Resorptie premaxilla Palmqvist J Prosthet Dent 2003;90:270-5 Fibreuze uitgroei thv tubera Eruptie onder front Dr C Matthys 38 38 19  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK: prothese gerelateerde afwijkingen Dr C Matthys 39 39 KLINISCH ONDERZOEK MOND: prothese gerelateerde afwijkingen Resorptie premaxilla Fibreuze uitgroei thv tubera Eruptie onder front Kelly syndroom/ Combinatie syndroom Dr C Matthys 40 42 40 20  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: prothese gerelateerde afwijkingen Resorptie premaxilla Fibreuze uitgroei thv tubera Eruptie onder front Kelly syndroom/ Combinatie syndroom Dr C Matthys 43 41 41 KLINISCH ONDERZOEK MOND: prothese gerelateerde afwijkingen Resorptie premaxilla Fibreuze uitgroei thv tubera Eruptie onder front Kelly syndroom/ Combinatie syndroom Dr C Matthys 42 42 21  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK MOND: prothese gerelateerde afwijkingen 3. Cheilitis angularis Ontstoken ragaden door speeksel lek Meestal candida infectie Oorzaak: Te lage verticale dimensie Te weinig lipvulling Dr C Matthys 43 43 KLINISCH ONDERZOEK PROTHESE: Houvast / retentie Randlengte Dragend oppervlak Uitbreiding retromolaar-pad, palatum Occlusie Kaakverhouding ventro-dorsaal / latero- lateraal Dr C Matthys 44 44 22  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK PROTHESE: Occlusie Kaakverhouding ventro-dorsaal / latero- lateraal Stabiele goed verdeelde occlusie? Articulatie (beweging) mogelijk? Dr C Matthys 45 45 KLINISCH ONDERZOEK PROTHESE: Articulatie: beweging vanuit de centrale positie mogelijk ? deductie L R propulsie Dr C Matthys 46 46 23  12/09/2023 KLINISCH ONDERZOEK GELAATS MORFOLOGIE: met en zonder PROTHESE Verticale dimensie (aangezichtshoogte) Prothetische ruimte Totale ruimte boven en onder prothese Verdeling boven/onder IMPACT OP AANGEZICHTSMORFOLOGIE (zie verder) Dr C Matthys 47 47 KLINISCH ONDERZOEK PROTHESE: Klinisch onderzoek van de gelaatsmorfologie Dr C Matthys 48 48 24  12/09/2023 Klinisch onderzoek van de gelaatsmorfologie Dr C Matthys 49 49 Radiografisch onderzoek Een orthopantomografsche opname kan het onderzoek aanvullen Dit zal een vereiste zijn als er beslist wordt tot overkappinsprothese (zie later) Dit is geen vereiste voor een orale situatie zonder klachten die geen klinische pathologie vertoont Dr C Matthys 50 50 25  12/09/2023 Een evaluatie van de bestaande prothese is van groot belang vooral in het kader van de door de patiënt gemelde problematiek en verwachtingen voor de nieuwe gebitsprothese Een evaluatie van de gelaatsmorfologie is van groot belang vooral in het kader van de door de patiënt gemelde esthetische problematiek en verwachtingen voor de nieuwe gebitsprothese Conclusie Een correcte anamnese en inventarisatie van de klachten, de wensen en de klinische situatie van de patiënt zijn van uitermate belang. Op deze manier kunnen mogelijkheden/ beperkingen van een nieuwe totale prothese duidelijk aan de patiënt worden medegedeeld, kunnen teleurstellingen achteraf worden vermeden. Dit kan een aanpassing betekenen in het BHP Dr C Matthys 51 51 Referentie artikel in pdf bijlage Radiographic evaluation of alveolar ridge heights of dentate and edentulous ridges E Murat Canger , P Celenk Gerondotology 2010;doi:10.1111/j1741-2358.2010.00391.x Dr C Matthys 52 52 26  22/09/2023 Inleiding tot de afdruk procedures voor de volledige prothese Registratie van het werkterrein Werkmodel voor de vervaardiging Klinische situatie © Dr Carine Matthys 1 1 Inhoudsoverzicht Het werkterrein Voorwaarden tot afdruk name Doelstelling van de afdruk name Wisselwerking tussen orofaciale structuren en de prothese © Dr Carine Matthys 2 2 1  22/09/2023 Het werkterrein disdislocatie en stabilisatie door anatomische structurenlocatie en stabilisatie door anatomische structuren Kennis van de oro-faciale musculatuur Cursus anatomie H&H moet gekend zijn Meer op prothese toegepaste kennis: Continue wisselwerking tussen de anatomische structuren en het uitneembaar gebit in functie © Dr Carine Matthys 3 3 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Maxilla Bovenkaak Kaakwal : steun 1 1 Harde verhemelte: steun 2 Overgang naar week verhemelte: af- 2 lijning van dorsale prothese-rand 3 Regio hamulus pterygoïdus : dislokerend effect 4 3 4 © Dr Carine Matthys 4 4 2  22/09/2023 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Buccale omslagplooi BK – Tuber-loge (1) Processus coronoïdeus (bij sluiten) M masseter 3 Ondersteunen prothese wand/ rand 2 – Welving arcus zygomaticus (2) 1 Spierfunctie moet mogelijk zijn Prothese rand moet dit respecteren – Buccaal lateraal frenulum / buccaal mid-frenulum (3) Steun bovenlip – prothese wand Lipbewegingen moeten mogelijk zijn (prothese rand ) © Dr Carine Matthys 5 – 5 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Dislokerende/ Stabiliserende spieren Bovenkaak Dubbele werking Evenwicht opzoeken “ neutrale zone” M levator Stabiliserend effect anguli. Oris Raphe pterigomandibualris M Buccinator M Orbicularis oris © Dr Carine Matthys 6 6 3  22/09/2023 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Dislokerende/ Stabiliserende spieren BK M Levator labii superiores Minor M Zygomaticus Major M Risorius © Dr Carine Matthys 7 7 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Spieren van het palatum M Tensor palatinti M Levator palatini Dislokerende werking – Afsluitventiel openen M palatoglossus © Dr Carine Matthys 8 8 4  22/09/2023 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Mandibula onderkaak Kaakwal: steunzone (1) Buccale & linguale omslagplooi (3) (2) ❖ protheserand ❖ evenwicht 4 tussen stabiliseren en destabiliseren 3 van het kunstgebit 1 2 (4) Retromolaar pad: steunzone © Dr Carine Matthys 9 9 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Mandibula onderkaak (4) Retromolaar pad: steunzone 4 2 © Dr Carine Matthys 10 10 5  22/09/2023 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Dislokerende spieren in de onderkaak Vestibulair Linguaal M Masseter M Pterygoïdeus medialis M Mentalis M Palatoglossus M Depressor anguli oris M Styloglossus M Depressor labii M Mylohyoïdeus inferioris (Raphe Pterygomandibularis) M Genioglossus Te dikke/ lange rand © Dr Carine Matthys 11 11 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Vestibulair / dislokerend M Masseter t M Depressor anguli oris M Depressor labii inferioris M Mentalis © Dr Carine Matthys 12 12 6  22/09/2023 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Linguaal dislokerend M Palatoglossus M Styloglossus M Genioglossus © Dr Carine Matthys 13 13 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Linguaal dislokerend t M Pterygoideus medialis M Mylohyoideus © Dr Carine Matthys 14 14 7  22/09/2023 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese M styloglossus M masseter M mylohyoïdeus M genioglossus M mentalis M Depressor anguli oris M Depressor labii inferioris © Dr Carine Matthys 15 15 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Fixerende spieren in de onderkaak Vestibulair Linguaal M Buccinator M Genioglossus * M Orbicularis oris Intrinsieke tongspieren © Dr Carine Matthys 16 16 8  22/09/2023 Het werkterrein: wisselwerking anatomie en de totale prothese Fixerende spieren spieren Vestibulair Linguaal Tong M Orbicularis oris M Buccinator M Genioglossus © Dr Carine Matthys 17 17 Inhoudsoverzicht Het werkterrein Voorwaarden tot afdruk name Doelstelling van de afdruk name Wisselwerking tussen orofaciale structuren en de prothese © Dr Carine Matthys 18 18 9  22/09/2023 Voorwaarden tot de afdrukname Gezonde orale mucosa (cfr anamnese ) – Volledige wondheling na extracties met initiële resorptie na de extractie fase afgerond – Vrij van drukulcera (vroegere prothese) – Vrij van prikkelfibromen – Vrij van infectie © Dr Carine Matthys 19 19 Voorwaarden tot de afdrukname Drukulcera Onvoldoende geheelde extractie wonden Zie afbeeldingen hoofdstuk anamnese. © Dr Carine Matthys 20 20 10  22/09/2023 Voorwaarden tot de afdrukname Prikkel-fibromen door vroegere prothetische structuren Overleg met stomatoloog of verwijdering aangewezen is In omslag plooi meestal verwijdering Op kam afhankelijk van het klinische beeld Haalbaarheid van goede afdrukname © Dr Carine Matthys 21 21 Inhoudsoverzicht Het werkterrein Voorwaarden tot afdruk name Doelstelling van de afdruk name Wisselwerking tussen orofaciale structuren en de prothese © Dr Carine Matthys 22 22 11  22/09/2023 Doelstelling van de afdrukname Reproductie werkterrein mondsituatie werk model= mal Afdrukken t © Dr Carine Matthys 23 23 Doelstelling van de afdrukname (en van de latere beetregistratie) Perfecte registratie van mondsituatie – Werkmodel / MAL – Laboratorium versie Beetregistratie van de patiënt Technische vervaardiging van de prothese Fysiologisch situatie vastleggen in gips model geplaatst in articulator © Dr Carine Matthys 24 24 12  22/09/2023 Doelstelling van de afdrukname Digitaal afdrukken voor volledige prothese: reeds optie? © Dr Carine Matthys 25 25 Doelstelling van de afdrukname Digitaal afdrukken reeds optie? Accuracy of digital technologies for the scanning of facial, skeletal, and intraoral tissues: A systematic review. The current digital technologies are reported to be accurate for specific applications. However, the scanning of edentulous arches still represents a challenge. (J Prosthet Dent 2019;121:246-51) Bohner et al. Grootste uitdaging: registratie van de omslagplooi in functie (zie later) © Dr Carine Matthys 26 26 13  22/09/2023 Doelstelling van de afdrukname Scannen van edentate mucosa – Voordeel muco-statische afdruk – Nadeel: bepaalde zones moeilijk in beeld te brengen Grote mucosale oppervlaktes Perifere randen (zie later) : G. Hack, L. Liberman and K. Vach et al., Computerized optical impression making of edentulous jaws – An invivo feasibility study, Journal of Prosthodontic Research, https://doi.org/10.1016/j.jpor.2019.12.003 Functionele omslagplooi kan niet worden in beeld gebracht. Lo Russo et al THE JOURNAL OF PROSTHETIC DENTISTRY Volume 123 Issue 2 © Dr Carine Matthys 27 27 Doelstelling van de afdrukname Scanbeelden Analoge afdrukken © Dr Carine Matthys 28 28 14  22/09/2023 Doelstelling van de afdrukname MODEL: Fundament, de mal – Vervaardigen van een optimale prothese basis De mucosale oppervlakken en omslagplooi in functie-> analoge afdruk en gips model VEREISTEN aan de OPTIMALE PROTHESE BASIS – Retentie – Stabiliteit – Steun © Dr Carine Matthys 29 29 Vereisten aan de optimale prothese basis RETENTIE= weerstand tegen negatieve verticale verplaatsing (weg van de mucosa) Bepalende factoren: Prothese aspecten – Planparallel aan mucosa – Randafsluiting – Occlusie en articulatie (later) Fysiologisch aspecten – Kwaliteit/ kwantiteit speekselfilm – Vorm / resorptie kaak (Cawood & Howel classificatie) – Musculaire invloeden © Dr Carine Matthys 30 30 15  22/09/2023 Vereisten aan de optimale prothese basis STABILITEIT: weerstand tegen horizontale verplaatsing Bepalende factoren: Prothese aspecten – Planparallel aan mucosa – Randafsluiting – Vormgeving buccale prothese wand Orofaciale musculatuur – Occlusie aspecten (later) Fysiologisch aspecten – Kwaliteit/ kwantiteit speekselfilm – Vorm / resorptie kaak (Cawood ) © Dr Carine Matthys 31 31 Vereisten aan de optimale prothese basis STEUN: weerstand tegen positieve verticale verplaatsing Bepalende factoren: Dragend oppervlak – Zo groot mogelijk (verdeling kracht ) – Respect voor fysiologie Spieraanhechtingen Resiliëntie (veerkracht) mucosa Geen iatrogene irritaties Geen stimulatie botresorptie © Dr Carine Matthys 32 32 16  22/09/2023 Doelstelling van de afdruk name in 2 zittijden Model vervaardigen dat ons in staat stelt een prothese basis te vervaardigen die aan alle bovenvermelde eisen voldoet. Realisatie in 2 stappen – Standaard afdruk Alginaatafdruk Eerste afdruk – Individuele afdruk Definitieve afdruk Individuele afdruk © Dr Carine Matthys 33 33 Doelstelling van de afdrukname in 2 zittijden Standaard afdruk registreert Individuele afdruk registreert Volledige draagvlak Perifere randafsluiting Spier aanhechtingen Orofaciale musculatuur registreren benutten/respecteren Veerkracht mucosa © Dr Carine Matthys 34 34 17  22/09/2023 Inhoudsoverzicht Het werkterrein Voorwaarden tot afdruk name Doelstelling van de afdruk name Wisselwerking tussen orofaciale structuren en de prothese © Dr Carine Matthys 35 35 Wisselwerking tss hoofd en hals spieren en de totale prothese? Eigen dentitie Totale prothese Wangen en lippen (spieren) Wangen en lippen (spieren) – Ondersteuning door – Ondersteuning door Processus alveolaris Roze kunsthars Tanden Kunsttanden © Dr Carine Matthys 36 36 18  22/09/2023 Wisselwerking tss hoofd en hals spieren en de totale prothese? Prothese als ondersteuning voor wangen en lippen t © Dr Carine Matthys 37 37 Wisselwerking tss hoofd en hals spieren en de totale prothese? Aangezicht -> “ verticale aangezichtshoogte “ ▪ Bepalend voor normale fysiologische werking van de spieren ▪ Edentaten zonder prothese: geen normale aangezichtshoogte en geen normale fysiologische spierwerking van orofaciale spieren. © Dr Carine Matthys 38 38 19  22/09/2023 Wisselwerking tss hoofd en hals spieren en de totale prothese? Prothetisch herstel tot correcte aangezichtshoogte hoogte: Spieren optimaal/ zonder stoornis functioneren Spieren positief mee benutten bij het functioneren met een volledige prothese © Dr Carine Matthys 39 39 Wisselwerking tss hoofd en hals spieren en de totale prothese? Waar is er invloed van de spieren gelokaliseerd ? 1. Prothese rand (perifere randafsluiting) – Spierfunctie toelaten – Spier-druk → stabiliseert de prothese 2. Prothese wand (buccale, linguale, palatale vormgeving) – Spiervolume plaats verschaffen – Spiermassa vindt rust op de aangepaste prothese wand en dit stabiliseert de prothese © Dr Carine Matthys 40 40 20  22/09/2023 Wisselwerking tss hoofd en hals spieren en de totale prothese? Wisselwerking anatomie/ totale prothese 1. Optimale steunzone benutten 2. Spier werking toelaten 3. Gunstige spierfunctie benutten 4. Ongunstige spierfunctie vermijden EVENWICHT © Dr Carine Matthys 41 41 21  22/09/2023 DE STANDAARD AFDRUK © Dr Carine Matthys 1 1 Inhoudsoverzicht Inleidende informatie Klinische werkwijze Belijning modellen © Dr Carine Matthys 2 2 1  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Methode om af te drukken : Theorieën (druk/ selectieve druk/…..) Geen “evidence “ (Carlsson GE Journal of Dentistry 41(2013)17-23) There is very limited evidence on which to base selection of the final-impression technique and material for fabrication of complete dentures and removable partial dentures (Final-impression techniques and materials for making complete and removable partial dentures (Review) 35 Copyright © 2018 The Cochrane Collaboration. Published by JohnWiley & Sons, Ltd.) © Dr Carine Matthys 3 3 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Methode om af te drukken? Theorieën (druk/ selectieve druk/…..) Geen “evidence “ (Carlsson GE Journal of Dentistry 41(2013)17-23) Eenvoudige methode met goede resultaten Over simplificatie !! Tekort aan informatie – Werken met 1 afdruk niet aangewezen (RIZIV) Twee stappen methode 1. Dragend oppervlak + spier inserties 2. Randen (perifere seal) + detail dragend oppervlak © Dr Carine Matthys 4 4 2  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Twee stappen methode 1. Dragend oppervlak + spier inserties ❖ Standaard afdruk ❖ Standaard of confectie afdruk lepel 2. Randen (perifere seal) + detail dragend oppervlak ❖ Definitieve afdruk (individuele afdruk) ❖ Op maat gemaakte (individuele) afdruk lepel © Dr Carine Matthys 5 5 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Standaard afdruk Doel : Volledige draagvlak registreren Spier aanhechtingen registreren Materiaal : Irreversibel hydrocolloïd (alginaat) Confectie afdruklepel (tandeloos) – Drager voor afdrukmateriaal Afdruk name Verwerking © Dr Carine Matthys 6 6 3  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Vereisten confectielepel Werkterrein omvatten Randen – Niet te lang→ vervorming weefsels – Niet te kort → ontbrekende zones Keuze verschillende materialen – Plastiek (disposable – autoclaveerbaar) – Metaal © Dr Carine Matthys 7 7 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Afdruklepels onbetand Schreinemakers lepels © Dr Carine Matthys 8 8 4  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Afdruklepels onbetand © Dr Carine Matthys 9 9 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Procedure bovenkaak Positie patiënt: zittend Positie practicus: staand (11 of 13 u) Keuze lepel: passer Thv M1 Thv Tubera © Dr Carine Matthys 10 10 5  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model © Dr Carine Matthys 11 11 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Gebruik passer belangrijk Comfort patiënt Doelgericht werken Observatie van de kaakwal © Dr Carine Matthys 12 12 6  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Procedure Bovenkaak Passen lepel – Omvatting tot tubera – Omslagplooi – Uniforme vrije ruimte Afdruk name – Mengen alginaat ( gewijzigde consistentie ) – Vullen lepel – Plaatsen in de mond Voorsmeren indien nodig (palatum & tuberloge) © Dr Carine Matthys 13 13 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Passen van de lepel Aanbrengen afdrukmateriaal in lepel Vormgeving van het alginaat Aanbrengen boven lepel © Dr Carine Matthys 14 14 7  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Positie tijdens afdrukname t © Dr Carine Matthys 15 15 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Spierbeweging “muscle trimming” passief + ev actief (kusmondje) t © Dr Carine Matthys 16 16 8  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Spierbeweging “muscle trimming” Voldoende aandacht voor frontaal lip bandje t © Dr Carine Matthys 17 17 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Procedure onderkaak Practicus: voor patiënt (9 of 15 u) Patiënt rechtop lichte dorsale inclinatie Meetpunten : dorsaal binnenzijde retromolaar pad t © Dr Carine Matthys 18 18 9  22/09/2023 Klinische procedure onderkaak © Dr Carine Matthys 19 19 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Muscle trimming Passief Actief t © Dr Carine Matthys 20 20 10  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Muscle trimming Actief Patiënt bijsturen t © Dr Carine Matthys 21 21 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model tong! © Dr Carine Matthys 22 22 11  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Evaluatie van de afdrukken Alle vereiste anatomische structuren Geen doordrukplaatsen/ luchtbellen Tot in omslagplooi Niet los van lepel Uniforme laagdikte © Dr Carine Matthys 23 23 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Evaluatie van de afdrukken Lip en tongfrenula Trigonum retromolare Algemene vereisten © Dr Carine Matthys 24 24 12  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Desinfectie alginaat afdrukken Vereiste voorafgaand aan modelvorming – Preventie kruisbesmetting – Bescherming klinische/ labo equipe Spoelen stromend water – kiemreductie Desinfectie Taakverdeling tandarts/ labo – Communicatie © Dr Carine Matthys 25 25 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Desinfectie afdrukken Producten Natriumhydrochloride 0,5 tot 1% Glutaaraldehyde 2% Alkylbenzyldimethylammoniumchloride 25-35 % (aldehyde vrij) Geen alcoholische producten vr alginaat Methode Spray Immersie (5 tot 15 min) Tijd strikt onder controle – Waterabsorptie (te lang) – Effectiviteit (te kort) Levensduur oplossing respecteren Effect op dimensiestabiliteit Beperkt Klinisch aanvaardbaar © Dr Carine Matthys 26 26 13  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Verpakking en verzending Vochtig milieu – Niet volledig omwikkeld – Gesloten plastiek zak met vochtig doekje ernaast Respect voor de afdruk – Niet plat geduwd Labo instructie – Uitgieten van de afdrukken – Vervaardigen van individuele lepel Gewenste materiaal vermelden © Dr Carine Matthys 27 27 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model © Dr Carine Matthys 28 28 14  22/09/2023 Inleidende info Klinische werkwijze Belijning model Overzicht workflow prothese © Dr Carine Matthys 29 29 Als introductie tot de volgende stap in de vervaardiging van een totale prothese….. © Dr Carine Matthys 30 30 15  29/09/2023 Afdrukprocedures volledige prothese deel 2: definitieve afdrukname Registratie van het werkterrein © Dr Carine Matthys 1 1 Inhoudsoverzicht: Voorwaarden tot afdruk name Doelstelling van de afdruk name Het werkterrein De standaard afdruk Belijnen van de modellen De individuele afdruk © Dr Carine Matthys 2 2 1  29/09/2023 Labo verwerking en belijning modellen Labo: Vervaardigen van model Practicus: Belijning model (zie later) Labo: Vervaardiging individuele afdruklepel © Dr Carine Matthys 3 Vervaardigen individuele 3 Individuele lepel Vormstabiel materiaal (kunsthars ) Werkbaar handvat: ideaal draadvormig HV Digitale lepel: handvat gefreesd Eisen stellen aan labo ! © Dr Carine Matthys 4 4 2  29/09/2023 © Dr Carine Matthys 5 5 © Dr Carine Matthys 6 6 3  29/09/2023 Werkbaar handvat Carine Matthys 2022 7 Belijning modellen WAT ? WAAROM? Grenslijn van de individuele lepel aanduiden – Gebaseerd op anatomische “landmarks” – Correleren met mondsituatie DOEL van deze rand begrenzing – Verkrijgen van optimale lepel Realiseren van functionele afdruk Perifere seal bewerkstellingen © Dr Carine Matthys 8 8 4  29/09/2023 Belijning bovenkaak model Anatomische “landmarks” – Fovea palatina – Diepste omslagplooi – M1 positie – Buccale frenula © Dr Carine Matthys 9 9 Belijning bovenkaak model Anatomische “landmarks” – Fovea palatina – Diepste omslagplooi – M1 positie – Buccale frenula © Dr Carine Matthys 10 10 5  29/09/2023 Belijning bovenkaak model Verloop grens-lijn buccaal Diepste omslagplooi van tuberloge tot M1 punt Vanaf M1 over front tot M1: HULPLIJN Goed ruimte voorzien rond frenula 1,5 mm minder diep © Dr Carine Matthys 11 11 Belijning bovenkaak model Palataal: verbindingslijn fovea/ raphe pterygoideus L en R © Dr Carine Matthys 12 12 6  29/09/2023 Belijning onderkaak model Anatomische “landmarks “ – Retromolaar pad – Aanhechting m genioglossus – Linea mylohyoidea – Top kamlijn – Buccale frenula – M1 punt L en R – Midden front – P positie (linguale projectie) L en R – Diepste punt omslagplooi buccaal © Dr Carine Matthys 13 13 Retromolaar pad Topkamlijn Linea mylohyoidea © Dr Carine Matthys 14 14 7  29/09/2023 M1 punt Aanhechting M Genioglossus en midden front © Dr Carine Matthys 15 15 P punt linguale M1 punt projectie (+- 1,5 cm van G © Dr Carine Matthys 16 16 8  29/09/2023 Belijning onderkaak model Linguaal grenslijn Retromlolaarpad (RMP)in 4 kwadranten verdelen Start op dorsaal punt RMP Meest linguale grens midden RMP (A1) Evenwijdig aan topkamlijn tot P punt Punt P en G met elkaar verbinden © Dr Carine Matthys 17 17 Belijning onderkaak model Buccaal grenslijn Dorsaal punt RMP Buccale grens RMP tot A Uitsparing M Masseter m masseter Diepste omslagplooi tot M1 © Dr Carine Matthys 18 18 9  29/09/2023 Belijning onderkaak model Buccaal grenslijn Frontaal van M1 over front tot M1 Lijn 1,5 mm minder diep Ruimte thv de frenula © Dr Carine Matthys 19 19 Belijning van model boven – Optimaliseren van de lepelranden Boven C Matthys 15/09/2022 20 20 10  29/09/2023 Film belijnen onderkaak – Optimaliseren lepelranden © Dr Carine Matthys 21 21 Inhoudsoverzicht Voorwaarden tot afdruk name Doelstelling van de afdruk name Het werkterrein De standaard afdruk De individuele afdruk © Dr Carine Matthys 22 22 11  29/09/2023 Compacte samenvatting belijning protocol KLINIEK © Dr Carine Matthys 23 23 Belijning modellen/ lepel : praktische werkwijze kliniek Om transport trajecten te minimaliseren Communicatie met labo: gewenste belijning (gekend door labo) lijn L Labo zal de lepel maken tot aan deze lijn Labo Bij aanvang van definitieve afdruk sessie: 1. Tandarts doet zelf de theoretische belijning ter controle (lijn T) 2. Aftoetsen met lepel gemaakt op labo 3. Lijn T aanduiden op lepel 4. Observatie mond: grens tss beweeglijke en vaste gingiva 5. Deze observatielijn (punten waar verschil) ook op lepel aanbrengen 6. Lepel indien nodig bijslijpen of verlengen waar nodig (compound) na aftoetsen in de mond © Dr Carine Matthys 24 24 12  29/09/2023 De individuele of definitieve afdrukname Doelstelling Vastleggen van ligamentaire / musculaire functionele omtreksranden van BK en OK – Perifere afsluiting Detail / precisie afdruk mucosale oppervlak – Mucosa in rust Maximaal houvast zonder schade/ beperking steunweefsels © Dr Carine Matthys 25 25 Definitieve afdrukname: 2 stapsweg Praktisch/ meer voorspelbaar dan werken op alginaat op eerste afdruk Randen: stugger materiaal STENTEN Individuele / precisie afdruk met dun vloeibaar materiaal LIGHT BODY © Dr Carine Matthys 26 26 13  29/09/2023 KLINISCH PROTOCOL Controle lepels model Controle lepels mond ▪ Randlengte ▪ Stabiliteit Rand-afvorming van de lepel ▪ Omslagplooi in beweging vast te leggen ▪ Afdrukname © Dr Carine Matthys 27 27 Klinisch protocol: controle op model Controle stabiliteit lepels op model – Lepel mag niet schommelen op model – Correct aanliggen op model Handvat is werkbaar ? (zie vroeger) Theoretische belijning van model door practicus – Aanbrengen op model en vgl met lengte van de lepel (Zie vroeger) Overdracht van deze practicus lijn naar lepel © Dr Carine Matthys 28 28 14  29/09/2023 KLINISCH PROTOCOL Controle lepels model Controle lepels mond ▪ Randlengte ▪ Stabiliteit Rand-afvorming van de lepel ▪ Omslagplooi in beweging vast te leggen ▪ Afdrukname © Dr Carine Matthys 29 29 Klinisch protocol: evaluatie in mond RANDLENGTE Klinische observatie: ligging functionele omslagplooi in de mond (grens tss vast en beweegbaar) Deze geobserveerde lijn vergelijken met theoretische belijning (lijnT) op de lepel Aanpassen van de lijn volgens klinische situatie Met deze info lepel aanpassen (verkorten ev verlengen) en ruimte voorzien voor STENTEN. 1,5mm © Dr Carine Matthys 30 30 15  29/09/2023 Klinisch protocol: evaluatie in mond van de RANDLENGTE Controle in de mond – randlengte theoretisch en klinisch: aftoetsen Randlengte vereisten –Niet loskomen bij extreme beweging (lip wang tong) –1.5 mm stent ruimte © Dr Carine Matthys 31 31 Zwarte lijn: labo grens Evaluatie in de mond: randlengte Rode lijn: theoretisch tandarts Randlengte na klinische evaluatie te lang © Dr Carine Matthys 32 32 16  29/09/2023 Klinisch protocol: evaluatie in mond STABILITEIT Stabiliteit – manueel/ klinisch – hulpmiddel/ klinisch indien nodig Fit Checker Indien nodig correctie van overdrukplaats die stabiliteit lepel verhinderd © Dr Carine Matthys 33 33 KLINISCH PROTOCOL Controle lepels model Controle lepels mond ▪ Randlengte ▪ Stabiliteit Rand-afvorming van de lepel ▪ Omslagplooi in beweging vast te leggen ▪ Afdrukname © Dr Carine Matthys 34 34 17  29/09/2023 Klinisch protocol: stenten lepel onderkaak “Border molding “ of randafvorming Welk materiaal? Voorwaarde: Randen van de lepel zijn correct voor het stenten wordt aangevat Onderkaak – Retromolaar pad L & R groene stent – Linguaal onderfront (isofunctional) – Linguaal dorsaal (isofie) – Buccale omslagplooi (isofie) © Dr Carine Matthys 35 35 Bruine compound sticks Roze isofunctional sticks Groene compound sticks © Dr Carine Matthys 36 36 18  29/09/2023 Klinisch protocol: stenten lepel bovenkaak Welk materiaal Randafvorming=stenten=border molding Lepelranden zijn correct Bovenkaak – Tuber tot tuber + tuber loge isofunctial – Thv tuber ook buccaal materiaal aanbrengen sluitbeweging interferentie proc coronoideus – Controle dorsale grens bovenlepel Niet te kort Niet in extreme over-extensie A lijn postdamzone → groene stent Rekening houden met indrukbaarheidsverschil van deze regio (ANATOMIE) © Dr Carine Matthys 37 37 KLINISCH PROTOCOL Controle lepels model Controle lepels mond ▪ Randlengte ▪ Stabiliteit Rand-afvorming van de lepel ▪ Omslagplooi in beweging vast te leggen ▪ Afdrukname © Dr Carine Matthys 38 38 19  29/09/2023 Klinisch protocol stenten: “muscle trimming” Actieve (patiënt voert uit) of passieve (practicus)e spierbeweging ? Onderkaak Linguaal Retromolaar pad L R tongbeweging Linguaal onderfront tongbeweging Linguaal dorsaal tongbeweging Tong bovenlip afgaan van L → R Buccaal Omslagplooi passief (tandarts) + actief (patiënt) Lippen bewegen (frenula vrijmaken ) Dorsale spieren (m buccinator & masseter) vrijmaken “Kusmondje “ © Dr Carine Matthys 39 39 Klinisch protocol stenten: “muscle trimming” Actieve of passieve spierbeweging ? Bovenkaak Tuber tot tuber + Tuber loge passief (tandarts) + actief (patiënt) Mond ver open A Mandibula L R bewegen A Buccaal wang en lippen goed bewegen en frenula vrijmaken P “kusmondje” A A lijn postdamzone actief A – klank en slikbeweging © Dr Carine Matthys 40 40 20  29/09/2023 Wat is correcte randafvorming? Stent materiaal: mat Vloeiende overgangen Druppelvorm Buccaal en linguaal 1.5 à 2 mm behouden Buccaal tuber loge meer behouden Spier inserties zichtbaar Overmaat verwijderen © Dr Carine Matthys 41 41 KLINISCH PROTOCOL Controle lepels model Controle lepels mond ▪ Randlengte ▪ Stabiliteit Rand-afvorming van de lepel ▪ Omslagplooi in beweging vast te leggen ▪ Afdrukname © Dr Carine Matthys 42 42 21  29/09/2023 Klinisch protocol: afdrukname Welk materiaal ? Materiaal vereisten Scherpe precisie – Elastomeren Weinig visceus – Light body Weinig druk op de mucosa Ideale mengverhouding Goede vormstabiliteit Goede comptabiliteit gips © Dr Carine Matthys 43 43 Klinisch protocol afdrukname Voorbereiding van de gestente afdruklepel – Perfect droge lepel – Aanbrengen gepast adhesief – Droogtijd respecteren – Afgestemd op type afdrukmateriaal – Sommige solventen tasten isofunctional aan © Dr Carine Matthys 44 44 22  29/09/2023 Klinische procedure bovenkaak Positie patiënt: zitt