Leerdoelenblad Hoofdstuk 4 PDF

**H1: Ik kan een beeld vormen van hoe het bestuur van het oude Griekenland vormgegeven werd. (GS)** S1.1: Ik kan uitleggen wat een stadstaat is en hoe deze ingedeeld en bestuurd werd.  *Rond 1000 v.Chr. ontstonden **stadstaten** (Grieks = polis / poleis) Zelfstandige steden met hun omliggende plat...

**H1: Ik kan een beeld vormen van hoe het bestuur van het oude Griekenland vormgegeven werd. (GS)** S1.1: Ik kan uitleggen wat een stadstaat is en hoe deze ingedeeld en bestuurd werd.  *Rond 1000 v.Chr. ontstonden **stadstaten** (Grieks = polis / poleis) Zelfstandige steden met hun omliggende platteland* *Kleine zelfstandige landen die alles zelf regelde* *Burgers bepaalde hoe er bestuurd werd* *In een stadsstaat vond je het volgende:* *Tempels* *Agora = Marktsplaats of plein* *Akropolis = een verstevigde hoge plek* S1.2: Ik kan de vier verschillende bestuursvormen noemen en uitleggen.  ***Monarchie :** Bestuursvorm waarbij een iemand aan de macht is (alleenheerser)* *Deze leider besliste vaak alles zelf (koning)* *Positie werd doorgegeven aan kinderen en was dus erfelijk* ***Aristocratie :** Bestuursvormen lagen niet vast in de stadstaten. Wanneer de stadstaten groter werden, stapten de stadstaten bijna allemaal af van de monarchie.\ Bestuur van de rijkste mannen\ Macht werd verdeeld over de rijke families of personen* ***Democratie :** bestuursvorm waarbij het volk de eigen bestuurders kiest.\ nederland leeft ook in democratie\ Democratie komt van de Griekse woorden demos (= volk) en kratein (= regeren). * ***Tirannie :** bestuursvorm waarbij een tiran aan de macht is\ Een persoon kwam soms met geweld aan de macht (tiran)\ en regeerde ook met geweld.\ Een tiran hoeft niet perse slecht te zijn.* ***(Vdie) Oligarchie :** is in de macht van een kleine groep mensen die behoren tot een bevoorrechte klasse of stand.\ zij hoefde niet rijk te zijn op uit een rijke famillie te komen.* S1.3: Ik kan uitleggen hoe de democratie is ontstaan en hoe het zich heeft ontwikkeld.  *Atheense democratie was een unieke bestuursvorm, moderne westerse democratie is er naar vernoemd.* *[Dit is de reden waarom het is ontstaan] : Eerst bestuursvorm aristocratie, maar er was een probleem want er was een te groot verschil tussen arm en rijk.* *Solon voerde in 594 v.chr een aantal hervormingen in\ - hij richtte de **volksvergadering** op, een volksvergadering is in athene alleen met mannen die burgerrecht hebben. Ze vonden plaats op de Pnyx, het financiële en sociale centrum van Athene.* *Vreemdelingen, tot slaaf gemaakten, vrouwen en kinderen onder de 18 jaar mochten niet meebeslissen in het bestuur.* *Na de dood van Hippias (510 v.Chr) kwamen er meer hervormingen van de democratie:* - *De volksvergadering kreeg er meer taken bij, zoals:* - *Het kiezen van de raad van vijfhonderd. (500 burgers mochten wetten bedenken die aan de volksvergadering werden voorgelegd. De burgers wisselden elk jaar zodat iedereen aan de beurt kwam)* - *Het kiezen van leiders van het leger en de oorlogsvloot (aantal oorlogsschepen bij elkaar)* - *Het keizen van rechters* - *Het invoeren van het **ostracisme*** *Het **ostracisme** (schervenrecht), ieder jaar werden alle burgers bij elkaar gebracht om 1 persoon te verbannnen. Meestal mannen die te veel macht hadden om te voorkomen dat er een man de macht greep en de nieuwe tiran werd.* *Mensen krasten de naam van een persoon in een scherf, als je het meest werd genoemd werd je voor 10 jaar verbannen uit de polis (stadsstaat)* *Pericles zorgde voor meer directe democratie (460 v.chr)* *Hij wou dat burgers meer invloed hadden en daarop bedacht hij presentiegeld, een tegemoetkoming bij aanwezigheid van vergadering. Armen konden zo meedoen met besturen en vergaderen.* **H2: Ik kan een beeld vormen van de geloofs- en denkwijze van het oude Griekenland. (GS) **  S2.1: Ik kan uitleggen hoe het geloof in Griekenland vormgegeven werd met behulp van de volgende begrippen: Natuurgodsdienst, polytheïsme, mythologie, tempels.   *Wereld vol onverklaarbare gebeurtenissen, netzoals de egyptenaren dachten de grieken dat het bovennatuurlijke krachten waren.* *Die onverklaarbare krachten noemden ze goden **natuurgodsdienst*** *Niet alleen natuur maar ook andere kanten van het leven* *Meerdere goden **Polytheïstische godsdienst*** *Goden bepaalde alles op de wereld, ontstaan van godenverhalen zijn **Mythen*** *Griekse goden hadden zowel bovenmenselijke krachten als menselijke eigenschappen* *Mythen gaan vaak over slechte verhalen van goden zodat we er wat van kunnen leren* *Wij kennen deze verhalen omdat ze zijn opgeschreven in de griekse **mythologie*** *De bekendste schrijver is Homerus* *Ilias en odyssue (Trojaanse oorlog)* *Goden werden vereerd in **tempels**, tempels waren de 'Huizen' van de goden.* *Grieken brachten geschenken en offers naar de tempels.* *Orakel, de wil van de goden beter te leren kennen* *Orakel van Delphi* S2.2: Ik kan uitleggen waarom filosofie ontstond en hierbij de ideeën van twee grote filosofen uitleggen.   *Grieken namen de mythe mee naar de kolonies* *Daar waren anderen volkeren met hun eigen mythen* *De Grieken kwamen erachter dat daar veel verschil tussen zat* *Grieken gingen opzoek naar het ontstaan van de wereld* *Los van de goden* *Deze mensen worden filosofen genoemd* *Afgeleid van het griekse Philosofia: Philos = liefhebber* *Sofia = wijsheid* *Ze waren dus liefhebbers van de wijsheid* *[Aristoteles]: **(384 v.Chr. -- 322 v.Chr.)*** *Grondlegger van de filosofie* *Leerling van plato* *Zijn manier was zorgvuldig kijken en dan conclusies trekken.* *[Plato:] **(470 v.Chr. -- 399 v.Chr.)*** *Leerling van socrates* *Niet alleen een filosoof maar ook een schrijver* *Zijn manier was gesprekken voeren met elkaar en daardoor achter meer kennis en wijsheid komen.* *Af vragen hoe je het beste tot kennis komt* *[Socrates:] **(471 -- 399 v.Chr)*** *Zijn manier was vragen stellen om achter meer wijsheid te komen.* *Socrates-methode = een pittig gesprek tussen 2 personen, waar d.m.v. vraag en antwoord naar een eindconclusie gewerkt wordt. Op zoek naar de waarheid.* *Hij vertelde iedereen dat hij niet meer in de goden van Athene geloofde, daarom kreeg hij de doodstraf door de gifbeker.* *[Epicurus:] **(341 v.Chr. -- 270 v.Chr.)*** *Filosoof van de atomisme (genot)* *Volgens hem kun je gelukkig leven door je verlangers te beperken en innerlijke rust te bereiken.* *Dat je niet altijd meer, meer en meer wilt.* S2.3: Ik kan uitleggen welke rol wetenschap had in de Griekse samenleving aan de hand van twee wetenschappers en hun wetenschappen. \   *Niet alle Grieken zochten wijsheid op d.m.v. vragen stellen\ Onderzoek doen Begin van de **wetenschap*** *Bekeken hoe de wereld in elkaar zat en deden experimenten\ Ontwikkeling van diverse wetenschappen* - Geneeskunde - Natuurwetenschappen - Astronomie - Geschiedschrijving Grote Griekse onderzoekers: Naam Taken ------------- --------------------------------------------- Archimendes Wiskunde en natuurkunde Pythagoras Wiskunde en muziek (toonladder) Hippocrates Arts (ziekte had een lichamelijke oorzaak Herodotos Geschiedschrijver (menselijke belevenissen) **H3 Ik kan uitleggen waar de filosofie zich mee bezig houdt (LB)** S3.1 Ik kan uitleggen wat de belangrijkste gedachte van Socrates was *Hij spoorde mensen aan om zelf na te denken, en niet domweg op het oordeel van anderen af te gaan. Door een pittig gesprek tusen 2 personen, waar door middel van vraag en antwoord naar een eindconclusie gewerkt wordt. Opzoek naar de waarheid.* S3.2 Ik kan uitleggen welke invloed Aristoteles heeft gehad op de westerse cultuur *Aristoteles heeft de westerse cultuur sterk beïnvloed door zijn bijdragen aan filosofie, wetenschap, logica, ethiek en politiek. Zijn methoden en ideeën vormen nog steeds de basis van veel moderne disiplines en onderwijsinstellingen.* S3.3 Ik kan uitleggen hoe je volgens Epicurus gelukkig kunt leven *\ Volgens hem kun je gelukkig leven door je verlangers te beperken en innerlijke rust te bereiken.* *Dat je niet altijd meer, meer en meer wilt.* **\ ** **H4:Ik kan uitleggen hoe de Griekse cultuur vormgegeven werd. **  S4.1: Ik kan uitleggen hoe de Griekse cultuur werd vormgegeven en verspreid.  S4.2: Ik kan verschillende onderdelen van kunst benoemen en uitleggen hoe deze in de Griekse cultuur passen  **H5. Je kunt de belangrijkste conflicten en figuren uit de klassieke oudheid beschrijven en hun impact op de Griekse wereld uitleggen.** S5.1 Je kunt verschillende Grieks-Perzische oorlogen beschrijven. S5.2 Je kunt uitleggen waarom de [Peloponnesische Oorlog](javascript:void(null);) leidt tot verzwakking van zowel Athene als Sparta. S5.3 Je kunt bewijzen waarom Alexander III de bijnaam \'de Grote\' gekregen heeft.