KPWKP 2nd Quarter PDF

◆ Ortograpiya MGA SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS ➔ Mga Paraan ng Pag-iintelektuwalisasyon ng Filipino Anumang panlipunang penomenal sa paggamit at ◆ Isagawa sa pamamagitan ng bata...

◆ Ortograpiya MGA SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS ➔ Mga Paraan ng Pag-iintelektuwalisasyon ng Filipino Anumang panlipunang penomenal sa paggamit at ◆ Isagawa sa pamamagitan ng batas ang paghulma ng wika (Jomar I. Empaynado) sapilitang paggamit ng Filipino Tumutukoy sa kung anong wika ang ginagamit sa ◆ Magsimula sa mga may mataas na iba’t ibang sektor ng lipunan at ang status ng tungkulin sa pamahalaan ang angkop na pagkakagamit (Ryan Atezora) paggamit ng wika, pababa sa masa ◆ Linangin ang mga estratehiya at paraan sa Pagkakaiba ng Tagalog, Pilipino, at Filipino antas ng leksiyon ➔ Tagalog — isang pangunahing wika na sinasalita ng ◆ Pagbubuo ng paraan ng panghihiram sa isang grupo ng tao at ginawang wikang pambansa ibang wikang Filipino lalo na sa mga ng SWP katawagang siyentipiko at teknikal ➔ Pilipino — pinalitan ang pangalan galing sa “Tagalog” bilang pagbibinyag ng pambansang wika, ang Estandardisasyon ng Wikang Filipino batayan pa rin ay Tagalog ➔ Ito ay isang paraan o proseso kung paano maaaring ➔ Filipino — kolektibong mga wika na umiiral sa bansa tanggapin at gamitin ng nakararaming taong gumagamit ng wika ang isang tiyak na talaan ng Tagalog Imperialism mga talasalitaan o bokabularyo sa isang tiyak na ➔ Nakatatak sa isipan ng iba na ang wikang opisyal ng disiplina ng karunungan Pilipinas ay Tagalog ➔ Kakailanganin ito sa paggamit ng Filipino bilang wikang panturo sa mga kolehiyo at unibersidad Wikang Filipino bilang Lingua Franca ➔ Ang wikang estandardisado ay mas malapit sa ➔ “Wika ng masa” wikang pasulat at may sopistikasyon, kapinuhan, at ➔ Ang wikang Filipino ay lingua franca sapagkat ito ang may pagka-istrikto sa paggamit ng salita at wikang ginagamit upang makipagkomunikasyon ang pagpapahayag, hindi katulad ng pang-araw-araw dalawang taong maymagkaibang katutubong wika na wikang pasalita ➔ Kapag ang isa ay Tagalog ang pangunahing wika at ➔ Pagtatakda ng mga tuntunin sa sistema ng wika ang isa naman ay Cebuano, ang gagamitin sa tulad ng sa pagsulat, pagbigkas, stressing, at iba pa pakikipag-usap ay Tagalog ➔ Suliranin sa Estandardisasyon ➔ Ngunit ang mga taong hindi pangunahing wika ang ◆ Maraming talasalitaan o diksyonaryo na Tagalog ay naka-angkla sa balarila o ortograpiya ng kulang pagdating sa wikang Filipino, ang Tagalog at hindi sumasabay sa modernong wika tagal bago ma-update ➔ Nagkakaroon din ng paghahalo sa dalawang wikang natutuhan MGA SITWASYONG PANGWIKA SA KULTURANG POPULAR Intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino ➔ Ito ay proseso upang ang isang wikang hindi pa Isa sa katangian ng wika ay ang pagiging malikhain intelektuwalisado ay maitaas at mailagay sa antas kung saan sa patuloy na paglago nito ay umuusbong na intelewtuwalisado nang sa gayo’y mabisang ang iba’t ibang malikhaing paggamit nito magamit sa mga sopistikadong lawak ng karunungan Telebisyon ➔ Tumutukoy ito sa lahat ng larangang ➔ Itinuturing na pinakamakapangyarihang media sa pangkarunungan sa pamantasan, bukod sa agham kasalukuyan dahil sa dami ng mamamayang ➔ Pagpasok ng Filipino sa iba’t ibang larangan at naaabot nito disiplina at maging midyum ng pagkatuto sa mataas ➔ Wikang Filipino ang nangungunang midyum sa na karunungan telebisyon sa bansa na ginagamit ng mga lokal na ➔ Suliranin sa Intelektuwalisadong Filipino channel ◆ Wika — nakakulong tayo sa Tagalog at hindi ➔ Ang pagdami ng mga palabas sa telebisyon ang ginagamit ang ibang wikang Filipino dahilan kung bakit halos lahat ng mamamayan sa ◆ Kakulangan ng mga salita bansa ay nakakaunawa at nakapagsasalita ng ◆ Pagkakakanya-kanya at watak-watak na Filipino kaisipan Radyo Pamahalaan ➔ Wikang Filipino ang nangungunang wika sa AM o FM ➔ Blg. 335, serye ng 1988 — gamitin ang wikang Filipino sa opisyal na transaksiyon, komunikasyon, at Dyaryo korespondensiya (Corazon Aquino) ➔ Wikang Ingles ang ginagamit sa Broadsheet ➔ Ang mga dokumentong nakasulat tulad ng memo, ➔ Wikang Filipino ang ginagamit sa Tabloid kautusan, kontrata, at marami pang iba ay nakasulat ➔ Ang wikang ginagamit ay depende sa pahayagan sa wikang Ingles ➔ Ginagamit ang wikang Filipino sa SONA Pelikula ➔ Malawak ang naging impluwensiya sa wika Edukasyon ➔ Sa tulong nito, mas maraming mamamayan sa ➔ Sa mababang paaralan (K-Gr 3), ang unang wika o bansa ang nakakaunawa at nakapagsasalita ng mother tongue ang gamit bilang wikang panturo at Filipino bilang hiwalay na asignatura ➔ Wikang Filipino ang nangungunang wika ➔ Sa mataas na antas ay nananatiling bilingual kung saan ginagamit ang wikang Ingles bilang panturo Fliptop ➔ Ang kompetisyon ay tinatawag na “Battle League” KABUUAN: ➔ Kung isinasagawa sa Ingles ay tinatawag na “Filipino Telebisyon Wikang Filipino Conference Battle” ➔ Rap battle na gumagamit ng impormal na wika Radyo Wikang Filipino Pickup Lines Dyaryo Depende sa pahayagan Wikang Ingles sa Broadsheet ➔ Makabagong bugtong kung saan may tanong na Wikang Filipino sa Tabloid sinasagot ng isang bagay na madalas naiuugnay sa pag-ibig at iba pang aspekto sa buhay Pelikula Wikang Filipino ➔ Karaniwang wikang Filipino ang ginagamit ngunit pwede ring nasa wikang Ingles o Taglish Fliptop Impormal na wika Pickup Lines Wikang Filipino, Ingles, o Hugot Lines Taglish ➔ Linya ng pag-ibig; lovelines o love quotes ➔ Karaniwang nagmumula sa linya ng ilang tauhan sa Hugot Lines Wikang Filipino o Taglish pelikula o telebisyon na nagmamarka sa puso’t isipan ng mga manonood Text Code Switching ➔ Minsan ay nakasulat sa Filipino subalit madalas ay Social Media at Internet Wikang Ingles Taglish Kalakalan Wikang Ingles Text Filipino sa pag-iindorso ➔ Madalas ang paggamit ng code switching at madalas pinaiikli ang baybay ng mga salita Pamahalaan Wikang Ingles sa dokumento Wikang Filipino sa SONA ➔ Walang sinusunod na tuntunin, malaya sa paggamit ng wika Edukasyon Unang wika/mother tongue sa mababang paaralan Social Media at Internet Bilingual sa mataas na antas ➔ Karaniwang may code switching ➔ Ingles ang pangunahing wika nito Kalakalan ➔ Ingles ang pangunahing ginagamit sa pakikipag-komunikasyon maging sa mga dokumentong ginagamit ➔ Gumagamit rin ng Filipino kapag nag-iindorso ng produkto sa mga mamamayang Pilipino  “You Just Don’t Understand: Men and Women Conversation” WIKA AT SEKSISMO (Deborah Tannen) Ang mga lalaki at babae ay pinalaki sa magkaibang Ano ang pagkakaiba ng GENDER at SEX? kultura, kaya ang komunikasyon sa pagitan nila ay Sex — biyolohikal o pisyolohikal na katangian na cross-cultural na komunikasyon nagtatakda ng pagkakaiba ng babae sa lalaki Ang mga babae at lalaki ay mayroong magkaibang Gender — panlipunang gampanin, kilos, at gawain na estilo ng komunikasyon. Ito ay “rapport talk” sa babae itinakda ng lipunan para sa mga babae at lalaki at “report talk” sa mga lalaki Seksismo LALAKI BABAE Preperensiya sa isang makalalaking kaayusan na ang mga salita at pagmumundo ay batay sa Status Support panuntunan ng patriyarka kung saan may pangdadaot sa pagkatao at sa klase ng Independence Intimacy pagtatanghal ng kasarian at sekswalidad (Propesor Tolentino) Advice Understanding Information Feelings “Ang Diskursong Patriarkal sa Wika at Panitikang Bayan” (Lilia Quindoza Santiago) Orders Proposals Ang leksikon ng Wikang Filipino at mga wika sa Pilipinas ay mapupunang una ang mga noun o Conflict Compromise pangngalan lalo na kung tumutukoy sa mga bagay Ang ibang wika ay mayroong mga salita na “Pasok sa Banga: Wika ng mga Bakla” (Prop. Jesus Federico tumutukoy sa isang tiyak na kasarian (Hal: “La Mesa”, Hernandez) “El Niño”, businessman/businesswoman) Ang bekimon ay proseso ng pagkokodigo ng sa Ang wikang Filipino ay walang gendering (Hal: karanasang bakla makata) Nabuo dahil sa kanilang danas Walang tiyak na kasarian o pagsasari sa ating wika Bekimon → “beki” + “pokemon” o “monster” sa katunayang marami tayong terminong Estruktura ng Salitang Bakla masasabing gender neutral. Pambalaki ang itinawag ○ Paglalapi — salitang ugat ay dinadagdagan dito ni Lope K. Santos. nito upang hindi malaman ng iba ang Dahilan sa ganitong lexical at kultural na mga totoong kahulugan partikularidad, maaaring maggiit na hindi sexist ang Ano → anekwabum, anoitech wikang Filipino at mga wika sa Pilipinas. ○ Paggamit ng Akronim Dahil sa kasaysayan ng pagkasakop, ang wikang GL → Ganda lang Pambansa ay nalahian/nalahiran ng pagsasari na ○ Pag-uulit ng Salita o Bahagi ng Salita may bias o kiling sa lalaki at patriarkal na diskurso. Chika → chika-chika ○ Pagkakaltas/pagtatanggal “Pagkababae at Pagkalalake (Femininity and Masculinity): Ang datung → anda Developing a Filipino Gender Trait Inventory and Predicting ○ Katunog Self-Esteem and Sexism” (Dr. Vivian Velez-Lukey) Init → Jeanet Jackson Maprinsipyo → LALAKI Gutom → Tom Jones Mapagkimkim → BABAE ○ Panghihiram Maasikaso → BABAE Warlalu, fly na ako bes Mayabang → LALAKI Katangian ng Salitang Bakla Inihahalintulad ang iba’t ibang katangian sa isang ○ Dinamiko at mabilis magbago tiyak na kasarian dahil ito ang itinakda ng lipunan ○ Pagtatago ng orihinal na anyo ng salito ○ Nagsisilbing panangga at sandata  KAKAYAHANG LINGGUWISTIKA NG MGA PILIPINO /e/ at /i/ Babaeng-babae Ang wika ang pinakamalawak at inklusibong sining /d/ → /r/ Ang /d/ ay ma + dumi = marumi na alam natin, isang malabundok at di kilalang gawa napapalitan ng /r/ tawid + in = tawirin ng walang malay na henerasyon (Edward Sapir) kapag ang ponema ma + dunong = Kakayahang Gramatikal/Lingguwistik — tumutukoy sa sa unahan at marunong kaalamang leksikal at pagkakaalam sa tuntunin ng pagkatapos nito ay ponolohiya, MORPOLOHIYA, sintaks, at semantiks patinig (Michael Merill Canale at Swains) /h/ → /n/ Ang /h/ ay tawa + han = tawanan napapalitan ng /n/ Mga Pagbabagong Morpoponemiko kapag ang ponema Morpoponemiko — isang larangan ng linggwistika na sa unahan at tumatalakay sa pagbabago ng mga ponema ng pagkatapos nito ay isang salita habang ito ay pinagsasama sa iba’t patinig para mas madaling bigkasin ibang morpema upang makabuo ng bagong anyo ng salita ★ Metatesis ★ Asimilasyon ○ Kapag ang salitang ugat na nagsisimula sa ○ Pagbabago ng tunog ng isang salita ayon /l/ o /y/ ay ginitlapian ng [in], ang /l/ o /y/ sa epekto ng nauna o kasunod nitong tunog ng salitang ugat at ang /n/ ng gitlapi ay nagkakapalit ng posisyon sing → sin Ginagamit sa sing + tindi = sintindi in + yaya = yinaya → niyaya pang → pan mga salitang pang + laban = nagsisimula sa panlaban in + lipad = linipad → nilipad d, l, r, s, t ★ Pagkakaltas ng Ponema sing → sim Ginagamit sa pang + bayad = ○ Ang huling ponemang patinig ng salitang pang → pam mga salitang pambayad ugat ay nawawala sa paghuhulapi nito nagsisimula sa b, p takip + an = takipan → takpan sing (=) Ginagamit sa sing + ganda = sakit + an = sakitan → saktan pang (=) mga salitang singganda nagsisimula sa ★ Paglilipat Diin a, e, i, o, u at ○ Ang pagpapalit ng stressing ay k, g, h, n, w, y nakakapagpabago ng kahulugan ng nabuong salita ○ Dalawang uri: Asimilasyong Parsyal o Di-Ganap laro + an = laruan Walang pinapalitan sa larua’n → bagay salitang ugat laru’an → lugar Asimilasyong Ganap Tinatanggal ang unang ponema ng silatang ugat Hal: pangkuha → panguha ★ Pagpapalit Ponema ○ Binabago o pinapalitan ang ponema sa pagbuo ng mga salita /o/ at /u/ dugo + an → duguan Linggo-linggo Ano-ano