خواب و استراحت PDF

‫خواب واستراحت‬ ‫مدرس‪ :‬افسانه گرشاد عضوهیات علمی دانشکده پرستاری بجنورد‬ ‫رفرنس‪ :‬کتاب اصول فنون پرستاری تالیف بابک روزبهان شادی دهقانزاده‬ ‫اهداف اموزشی این فصل‬ ‫ فیزیولوزی خواب‬ ‫ چرخه خواب‬...

‫خواب واستراحت‬ ‫مدرس‪ :‬افسانه گرشاد عضوهیات علمی دانشکده پرستاری بجنورد‬ ‫رفرنس‪ :‬کتاب اصول فنون پرستاری تالیف بابک روزبهان شادی دهقانزاده‬ ‫اهداف اموزشی این فصل‬ ‫ فیزیولوزی خواب‬ ‫ چرخه خواب‬ ‫ عوامل موثر برخواب واستراحت‬ ‫ اختالالت خواب‬ ‫ فرایند پرستاری برای مراقبت از مددجویان مبتالبه اختالالت خواب‬  ‫ خواب و رویا این دو پدیده شگفت چون رازی ناگشودنی از آغاز آفرینش و پیدایش انسان‬ ‫اندیشمند اندیشه او را مشغول داشته است‪.‬با این همه جز چند دهه اخیر کوشش شایسته برای‬ ‫گشودن این راز به کار نرفته بود‪.‬‬ ‫ در سال ‪ 1900‬فروید اولین کسی بود که خواب را پدیده ای منظم و برگشت پذیر که به آسانی‬ ‫فرد به حالت طبیعی برمیگردد دانست‪.‬او در حقیقت معتقد بود که خواب چیزی جز همان‬ ‫فعالیت روزانه مغز نیست به عبارتی خواب یک تجربه ذهنی یک نیاز فیزیولوژیک و یک حالت‬ ‫منظم و تکراری موجود زنده است که به راحتی قابل برگشت است و همراه است با یک بی‬ ‫حرکتی نسبی و کاهش قابل مالحظه آستانه تحریکات خارجی نسبت به بیداری و همه اعمال بدن‬ ‫را تحت تاثیر میگذارد‪.‬خواب و استراحت دو مقوله ای هستند که با هم می آیند‪.‬در زمانیکه‬ ‫استراحت می کنیم کار بدنی کاهش می یابد‪.‬درحالت استراحت فرد میتواند مطالعه کند کار‬ ‫فکری داشته باشد تلویزیون تماشا کند با دوستان و افراد خانواده ی خود صحبت کند یا فعالیت‬ ‫آرامسازس انجام دهد‪.‬‬ ‫ خواب با مفهوم استراحت متفاووت است‪.‬خواب مدت زمانی است که فرد کاهش هوشیاری دارد‬ ‫و به عنوان کسب انرژی و بازسازی سیستم های بدن می باید‪.‬خوابیدن سالمتی خوشی خوبی را‬ ‫به انسان برمیگرداند‪.‬انسان پس از یک خواب عمیق شاداب و سبکبال برمی خیزد و دوباره‬ ‫آماده کار و کوشش روزانه می گردد‪.‬خواب برای رشد و سالمتی حیاتی است‪.‬‬  ‫فیزیولوژی خواب‪:‬‬ ‫ به طور کلی خواب یک سری فرایند فیزیولوژیک است که با دوره های طوالنی مدت بیداری‬ ‫تغییر میکند‪.‬چرخه خواب و بیداری عملکرد های بدن و پاسخ های رفتاری را تنظیم می‬ ‫کند‪.‬خواب موجب دو نوع اثر عمده فیزیولوژیک می شود‪:‬‬ ‫ ‪.1‬اثر بر دستگاه عصبی مرکزی‬ ‫ ‪.2‬اثر بر ساختمان های بدن‬  ‫ اثر اول مهم تر است زیرا در کسانی که نخاع آنها در ناحیه گردنی قطع شده هیچ اثر زیانبار‬ ‫بدنی در زیر سطح قطع شده مشاهده نشده که بتوان آن را به چرخه خواب و بیداری نسبت‬ ‫داد‪.‬به عبارت دیگر فقدان این چرخه خواب و بیداری در دستگاه عصبی در هر نقطه پایین تر‬ ‫از مغز نه موجب ضرری برای اعضا می شود و نه اختاللی در عملکرد آن ها پدید می آورد‪.‬از‬ ‫سوی دیگر فقدان خواب قطعا بر اعمال سیستم اعصاب مرکزی اثر میگذازد‪.‬بیداری طوالنی‬ ‫مدت اغلب با اختالل فزاینده عملکرد مغز توام است و حتی گاهی سبب فعالیت های رفتاری‬ ‫غیر طبیعی دستگاه عصبی می شود‪.‬هر چه بیشتر به سوی انتهای دوره ی بیداری پیش می‬ ‫رویم فکرمان کند تر می شود ولی باید دانست که ممکن استشخص پس از یک دوره‬ ‫طوالنی بیدار ماندن اجباری تحریک پذیر یا حتی دچار روانپریشی می شود‪.‬بنابراین خواب هم‬ ‫سطح طبیعی فعالیت و هم سطح تعادل طبیعی میان قسمت های مختلف سیستم اعصاب‬ ‫مرکزی را باز میگرداند‪.‬بنابر این حتی اگر خواب هیچ ارزش ثابت شده عملکردی نداشته‬ ‫باشدمیتوان فرض کرد که ارزش اصلی آن در برقراری مجدد تعادل ذاتی بین مراکز نورونی‬ ‫است‪.‬‬  ‫ خواب مستلزم یک سلسه وضعیت های قیزیولوژیک حاصل از فعالیت سیستم اعصاب‬ ‫مرکزی است که با تغییرات سیستم اعصاب محیطیغدد درون ریز قلب و عروق تنفس و‬ ‫عضالت همراه است‪.‬هر وضعیت با پاسخ فیزیولوژیک بخصوصو الگو های خاص فعالیت‬ ‫مغزی مشخص می شود‪.‬ابزار های مثل الکتروشفالوگرام که فعالیت الکتریکی قشر مغز را‬ ‫انداره گیری می کند الکتروسوگرام که فعالیت الکتریکی عضالت را اندازه گیری میکند و‬ ‫الکترواکولوگرام که حرکات چشم را اندازه گیری میکند اطالعاتی درمورد ساختار‬ ‫فیزیولوژیک خواب فراهم می سازد‪.‬‬  ‫تئوری های اساسی خواب‪:‬‬ ‫ ‪. 1‬نظریه قبلی خواب این بود که نواحی تحریکی باالی ساقه مغز که به آن ها سیستم‬ ‫فعال کننده رتیکوالر می گویند در طول دوره ی بیداری روزانه به زبان ساده خسته‬ ‫می شود و در نتیجه غیر فعال می شود که به آن نظریه غیر فعال خواب می گفتند‪.‬‬ ‫یک تجربه ی مهم این نظریه را به باور فعلی تغیییر داد که احتماال خواب ناشی از‬ ‫نوعی روند مهاری فعال است‪.‬با این تجربه مشخص شد که اگر ساقه مغز را در‬ ‫وسط ناحیه پل قطع کنیم مغز با توجه به یافته های ثبت الکتریکی هرگز به خواب‬ ‫نمی روذ به عبارتی دیگر به نظر می رسد که مرکز یا مراکزی در پایین تر از سطح‬ ‫وسط پل در ساقه مغز وجود دارد که با مهار سایر قسمت های مغز برای ایجاد‬ ‫خواب الزم است‪.‬‬ ‫ سیستم فعال کننده رتیکوالر در قسمت فوقانی ساقه مغز قرار گرفته است و محتوی سلول‬ ‫های خاصی است که موجب حفظ بیداری و هوشیاری می شود و محرکات حسی شنوایی‬ ‫بینایی درد و المسه را دریافت میکند‪.‬فعالیت های قشر مغز از قبیل هیجان یا فرایند های‬ ‫تفکر این سیستم را تحریک میکند‪.‬بیداری نتیجه ای از فعالیت نورون ها در سیستم فعال‬ ‫کننده رتیکوالر است که کاتکول آمین ها از قبیل نور اپی نفرین را آزاد می کنند‪.‬‬  ‫ ‪. 2‬تحریک چند ناحیه در مغز میتواند خواب با مشخصات نزدیک به خواب طبیعی ایجاد کند که شامل‪:‬‬ ‫ الف)واضح ترین ناحیه تحریک برای ایجاد خواب تقریبا طبیعی هسته های سجافی در نیمه تحتانی پل و‬ ‫بصل النخاع است‪.‬فیبرهای عصبی از این هسته ها در تشکیالت مشبک کامال پخش می شوند و رو به‬ ‫باال می روند تا به تاالموس هیپوتاالموس و بیشتر نواحی دستگاه لیمبیک برسد‪.‬به عالوه آن ها رو به‬ ‫پایین تا نخاع امتداد می یابند و در شاخ های خلفی یعنی جایی که میتوانند پیام های ورودی درد را مهار‬ ‫کند خاتمه می یابد‪.‬از انتهای بسیاری از فیبرهای نورون های سجافی سروتونین ترشح می شود‪.‬بنابر‬ ‫این سروتونین میانجی عمده ای در ارتباط با ایجاد خواب می باشد‪.‬‬ ‫ ب)تحریک برخی از نواحی حسی بصل النخاع و پل( جهت پیام های حسی احشایی وارده به مغزاز‬ ‫طریق اعصاب واگ و زبانی‪-‬حلقی) خواب را پیش می برد‪.‬احتماال این نواحی با فعال کردن هسته‬ ‫سجافی و دستگاه سروتونسن عمل می کند‪.‬‬ ‫ ج)تحریک بخش زیرین هیپوتاالموس عمدتا در ناحیه سوپراکیاسماتیک‬ ‫ ‪. 3‬نورون های بزگ مترشحه استیل کولین در تشکیالت مشبک ساقه مغز از طریق فیبرهای گسترده‬ ‫ی خود بخش هایی از مغز را غیر فعال می کنند‪.‬این کار از نظر تعوری میتواند باعث فعالیت زیادی‬ ‫شود که در خواب ‪ REM‬در مناطق معینی از مغز رخ میدهد‪.‬‬  ‫مراحل خواب‪:‬‬ ‫ خواب چند مرحله دارد‪:‬از خواب بسیار سبک تا خواب بسیار عمیق‪.‬پژوهشگرانی که در مورد‬ ‫خواب کار میکنند آن را به دو نوع کامال متفاوت تقسیم می کنند‪.‬‬ ‫ ‪.1‬مرحله عدم حرکت سریع چشم ها یا ‪ Non-REM‬یا خواب با امواج آهسته زیرا در این نوع‬ ‫خواب امواج مغزی بسیار آهسته اند‪.‬‬ ‫ ‪.2‬مرحله حرکت سریع جشم ها یا ‪ REM‬زیرا در این نوع خواب با وجود آنکه فرد خوابیده‬ ‫است ولی چشم ها حرکات سریع دارند‪.‬‬ ‫ معموال قبل از شروع مراحل خواب فرد مرحله قبل از خواب (‪ )pre-sleep‬را طی میکند که‬ ‫این مرحله به طور متوسط ‪10‬تا‪ 30‬دقیقه طول می کشد و فرد نیمه هوشیار است‪.‬خواب‬ ‫کامل شروع نشده است‪.‬در فرد دارای اختالل خواب ممکن است یک ساعت یا بیشتر طول‬ ‫بکشد‪.‬‬  ‫مراحل ‪:NON-REM‬‬ ‫بیشتر خواب ظول شب از نوع امواج آهسته است‪.‬این همان نوع خواب عمیق و آرامش بخشی است‬ ‫ ‬ ‫که شخص پس از چندین ساعت بیدار ماندن تجربه میکند‪.‬مراحل آن شامل‪:‬‬ ‫‪ : stage 1 Non-REM.1‬طوالنی ترین و سبک ترین سطح خواب را دارد‪.‬حدودا در حد چند دقیقه‬ ‫ ‬ ‫فرد به خواب می رود‪.‬فعالیت های فیزیولوژیک عالعم حیاتی و متابولیسم پایه به طور تدریجی کاهش‬ ‫می یابد‪.‬فرد به راحتی در وضعیتی است که به سادگی بیدار و با تحریکات حسی مثل سروصدا پاسخ‬ ‫می دهد‪.‬در پایان این مرحله اگر فرد بیدار شود احساس می کند که در رویا بوده است(سبک ترین‬ ‫سطح خواب)‬ ‫‪ :stage2 Non-REM.2‬دوره خواب راحت آرام و صدا دار می باید‪.‬شل شدن و آرام سازی تدریجی‬ ‫ ‬ ‫عضالت شروع می شود و ادامه می یابد‪.‬هنوز بیدار کردن فرد ساده است و به راحتی به تحریکات‬ ‫پاسخ می دهد‪.‬اعمال بدن شروع به کاهش کرده و ریتم آن کند می شود‪.‬حدود ‪ 10‬تا ‪ 20‬دقیقه طول‬ ‫می کشد‪.‬‬ ‫‪ :stage 3 Non-REM.3‬مراحل اولیه خواب عمیق شروع می شود ‪.‬فردی که خواب است به سختی‬ ‫ ‬ ‫ممکن است بیدار شود و به ندرت ممکن است حرکت کند‪.‬عضالت کامال شل شده است ‪.‬عالئم‬ ‫حیاتی پایین آمده ولی در محدوده طبیعی و منظم باقی می ماند‪.‬این مرحله تقریبا‪15‬تا ‪ 30‬دقیقه‬ ‫طول می کشد‪.‬‬  ‫ ‪ :stage 4 Non-REM.4‬عمیق ترین مرحله خواب است ‪.‬بیدار کردن فرد در این حالت‬ ‫مشکل است ‪.‬اگر فردی کمبود خواب داشته باشد قسمت زیادی از شب را در این مرحله‬ ‫می گذراند‪.‬عالعم حیاتی به طور چشمگیر پایین می آید و با زمان بیداری فرد متفاوت است ‪.‬‬ ‫آزاد سازی هورمون های رشد جهت رشد تسریع ترمیم و بازسازی سلول های اختصاصی‬ ‫سنتز پروتعین و تقسیم سلولی جهت بازسازی بافت ها از قبیل پوست مغز استخوان مخاط‬ ‫گوارش و به طور کلی این زمان بیشتر مسئولیت بازسازی نگهداری و استراحت بدن را بر‬ ‫عهده دارد‪.‬راه رفتن در خواب و ادرار کردن در این مرحله رخ می دهد‪.‬این مرحله از خواب‬ ‫در کودکان دارای اهمیت ویژه ای است و آن ها بیشتر مرحله ‪ 4‬خواب را دارند‪.‬بین ‪ 15‬تا‬ ‫‪30‬دقیقه طول می کشد‪.‬‬ ‫ به طور کلی خواب مرحله ‪ NREM‬فوق العاده آرام بخش است و با کاهش تونوس عروق‬ ‫محیطی و بسیاری دیگر از اعمال حیاتی بدن همراه است ‪.‬بعالوه فشار خون سرعت تنفس‬ ‫و میزان متابولیسم پایه ‪10‬تا ‪ 30‬درصد کاهش می یابد‪.‬اگرچه خواب این مرحله را خواب‬ ‫بدون رویا می نامند ولی رویا ها در طی این مرحله هم ایجاد می شود و گاهی حتی کابوس‬ ‫هم در جریان این نوع خواب اتفاق می افتد‪.‬تفاوت رویاهای این مرحله با رویا های خواب‬ ‫‪ REM‬این است که رویای خواب ‪ REM‬ممکن است به خاطر آورده شوند در حالیکه رویا‬ ‫های خواب ‪ NREM‬معموال به یاد آورده نمی شوند و در حافظه تثبیت نمی گردند‪.‬‬  ‫مرحله ‪:REM‬‬ ‫ در خواب طبیعی شبانه دوره های خواب ‪ REM‬به طول ‪ 5‬تا ‪ 30‬دقیقه معموال به طور متوسط هر ‪90‬‬ ‫دقیقه یکبار ظاهر می شود که نخستین آن ها ‪ 80‬تا ‪100‬دقیقه بعد از به خواب رفتن شخص است‪.‬زمانی‬ ‫که شخص نیاز زیادی به خواب دارد مدت هر دوره خواب ‪ REM‬کوتاه است اما در طول شب که به تدریج‬ ‫استراحت می کند مدت دوره خواب ‪ REM‬افزایش می یابد‪ 50.‬تا‪ 90‬دقیقه بعد از شروه خواب این مرحله‬ ‫به وسیله پاسخ های اتونوم حرکات سریع چشم شروع می شود‪.‬خواب ‪ REM‬چند مشخصه دارد‪:‬‬ ‫ ‪. 1‬رویاهای واضح و فعال و به خاطر آوردن خواب های خوش در این مرحله می باشد(خواب در این مرحله‬ ‫به خاطر آوردن و وضوحش بیشتر از مراحل دیگر است)اگرچه رویا در هر دو مرحله خواب رخ می دهد اما‬ ‫رویا های مرحله ‪ REM‬برای یادگیری فرایند های یادآوری و سازگاری با استری از اهمیت بیشتری برخوردار‬ ‫است‪.‬رویا های ‪ REM‬میتواندد از وقایع جاری تا رویاهای عاطفی دوران کودکی را دربرگیرند‪.‬‬ ‫ ‪. 2‬بیدار کردن فرد با محرک های حسی حتی از بیدار کردن افراد از خواب ‪ NREM‬هم دشوار تر است ولی‬ ‫با این وجود افراد معموال در صبح از یکی از دوره های خواب ‪ REM‬بیدار می شوند نه از خواب ‪NREM‬‬ ‫ ‪. 3‬تونوس عضالنی سراسر بدن بی نهایت کاهش یافته و این نمایانگر مهار قوی راه هایی است که از‬ ‫نواحی تحریکی ساقه ی مغز به نخاع می روند(شل شدن عضالت به ویژه عضالت گردن)‬ ‫ ‪. 4‬با وجود مهار شدید عضالت محیطی تعداد کمی حرکات نامنظم عضالنی ایجاد می شود به خصوص‬ ‫حرکات سریح چشم ها‬  ‫ ‪.5‬سرعت ضربان قلب و تنفس نامنظم شده و فشار خون نوسان دارد که این مشخصه‬ ‫حالت رویاست‪.‬‬ ‫ ‪.6‬ترشحات معده افزایش می یابد ( افراد با تشخیص زخم معده اغلب در نیمه های شب‬ ‫بیدار می شوند‪).‬‬ ‫ ‪.7‬مغز در این مرحله بسیار فعال است و متابولیسم کلی آن ممکن است تا ‪ 20‬درصد‬ ‫افزایش یابد‪.‬همچنین الگوی امواج مغزی در الکتروانسفالوگرام شبیه الگوی امواج در زمان‬ ‫بیداری است‪.‬این نوع خواب را خواب متناقض هم می نامند زیرا شخص با وجود فعالیت‬ ‫شدید مغز همچنان می تواند بخوابد و فعالیت مغز در مجرایی صحیح هدایت نمی شوود تا‬ ‫شخص به اطراف خود کامال واقف و در نتیجه بیدار باشد که این یک تناقض به شمار می‬ ‫رود‪.‬‬ ‫ ‪.8‬افزایش آزادسازی هورمون های آدرنال مثل اپی نفرین که بر نیروی حیاتی خستگی و‬ ‫مقاومت در برابر عفونت موثر است ‪.‬در این مرحله تغییر در جریان خون مغزی و افزایش‬ ‫فعالیت قشر مغز و افزایش مصرف اکسیژن و بازگشت انرژی سلول های مغزی باعث‬ ‫ایجاد تمامیت روانی در فعالیت های روزانه زندگی افزایش ذخیره حافظه و یادگیری‬ ‫میگردد‪.‬به طور کلی در اصالح با برگردان با حفظ و نگهداری و تجدید قوای مغز مسئولیت‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ طول مدت خواب ‪ REM‬با هر سیکل افزایش می یابد و به طور متوسط در حدود ‪ 20‬دقیقه‬ ‫می باشد‪.‬‬ ‫ با کامل شدن مرحله ‪ REM‬تقریبا ‪ 90‬دقیقه بعد از به خواب رفتن شخص به مرحله ‪2‬‬ ‫بازگشته تا مرحله ‪ 4‬و سپس به مرحله ‪ 2‬و سپس به ‪ REM‬برمیگردد‪.‬در سیکل نهایی از‬ ‫‪ REM‬تا مرحله ‪ 1‬رفته و از خواب بیدار می شود‪.‬‬ ‫ در زمان خواب فرد به طور معمول ‪ 6-4‬چرخه کامل خواب را طی می کند که هر کدام از ‪4‬‬ ‫مرحله خواب ‪ NREM‬و یک مرحله خواب ‪ REM‬تشکیل شده است‪.‬الگوی چرخه خوا معموال‬ ‫از مرحله ‪ 1‬تا ‪ 4NREM‬و سپس حرکت معکوس از مرحله ‪ 4‬به مرحله ‪2‬و‪ 3‬و سپس دوره‬ ‫‪ REM‬پیشرفت میکند‪.‬معموال ‪ REM‬حدود ‪90‬دقیقه در هر سیکل خواب طول میکشد‪.‬با هر‬ ‫چرخه خواب موفق مرحله ‪3‬و‪ 4‬کوتاه می شود و مرحله ‪ REM‬طوالنی تر می شود‪.‬در انتهای‬ ‫چرخه خواب ‪ REM‬ممکن است تا ‪ 60‬دقیقه طول بکشد‪.‬تمام افراد به طور یکنواخت مراحل‬ ‫خواب را طی نمی کنند‪.‬مدت زمان هر مرحله در مراحل مختلف زندگی متفاوت است‪.‬‬ ‫نوزادان و کودکان زمان بیشتری را در مراحل خواب سبک میگذرانند‪.‬رفتن از یک مرحله به‬ ‫مرحله دیگر ممکن است با حرکت بدن همراه باشد و رفتن به خواب سبک ممکن است‬  ‫تغییرات الکتروانسفالوگرام در مراحل مختلف بیداری و‬ ‫خواب‪:‬‬ ‫ بیداری هوشیارانه با امواج پر فرکانس بتا مشخص می شود‪.‬در حالی که بیداری آرام معموال‬ ‫با امواج آلفا توام است‪.‬در مرحله ‪ NREM 1‬ولتاژ امواج بسیار پایین است‪.‬این امواج به‬ ‫وسیله دوک های خواب قطع می شوند که به صورت حمالت دوکی شکل امواج آلفا هستند و‬ ‫به طور دوره ای ایجاد می گردند‪.‬‬ ‫ فرکانس امواج در مراحل ‪2‬و‪3‬و‪ 4‬خواب به طور فزاینده کند تر می شود تا این که نهایتا در‬ ‫مرحله ‪ 4‬به‪ 1‬تا‪ 3‬موج در ثانیه می رسد که شاخص امواج دلتا است‪.‬در خواب ‪ REM‬اغلب‬ ‫بیان متفاوت بین الگوی موج مغزی با الگوی امواج فرد بیدار و هوشیار دشوار است‪.‬بیشتر‬ ‫از نوع امواچ پر فرکانس و نامنظم بتا است(خواب متناقض)‬  ‫عوامل موثر بر شروع خواب و آسایش‪:‬‬ ‫عادت به انجام کارهای سنگین غیر معمول شرکت در مراسم اجتماعی تا دیر وقت تغییر برنامه غذایی در عصر شیفت‬ ‫ ‪.1‬سبک زندگی‪:‬‬ ‫کاری در گردش‬ ‫برخی از دارو ها ممکن است سبب تغییر در الگوی خواب شود مانند‪:‬‬ ‫ ‪.2‬داروها و مواد‪:‬‬ ‫ ‪ -‬خواب آورها ( تداخل با دریافت مراحل خواب عمبق احساس خواب آلودگی و کاهش انرژی در طول روز و افزایش آپنه خواب)‬ ‫ ‪-‬دیورتیک ها ( ایجاد اختالل در خواب شبانه )‬ ‫ ‪ -‬ضد افسردگی ها و محرک ها ( تضعیف خواب ‪ REM‬و کاهش زمان کلی خواب )‬ ‫ ‪ -‬الکل ( کاهش خواب ‪ REM‬بیدار شدن مکرر در طی شب و اشکال در به خواب رفتن مجدد )‬ ‫ ‪ -‬کافعین (جلوگیری از خواب رفتن امکان بیدار شدن فرد در طی خواب و تداخل با خواب ‪) REM‬‬ ‫ ‪ -‬مسدود کننده های آدرنرژیک ( کابوس های شبانه بی خوابی بیدار شدن از خواب )‬ ‫ ‪ -‬بنزو دیازپین ها ( تغییر خواب ‪ REM‬و افزایش زمان خواب خواب آلودگی در طی روز)‬ ‫ ‪ -‬نارکوتیک ها ( تضعیف خواب ‪ REM‬افزایش خواب در طی روز)‬ ‫ ‪ -‬ضد تشنج ها (کاهش زمان خواب ‪ REM‬افزایش خواب در طی روز)‬ ‫ ‪ -‬پرونکودیالتور ها ‪ ،‬استروئیدها‬ ‫ شایع ترین مورد در اختالل خواب در بیماران بستری ‪ ،‬ساعت دادن دارو است مثال نیمه شب یا صبح زود‪.‬‬  ‫‪.3‬الگوی معمول خواب‪ :‬خواب آلودگی در زمانی که فرد نیاز به بیداری دارد پاتولوژیک است‪.‬شخصی‬ ‫ ‬ ‫که به علت فعالیت اجتماعی و برنامه کاری طوالنی مدت محرومیت از خواب را به طور موقت تجربه‬ ‫میکند ‪ ،‬احساس خواب آلودگی در روز بعد دارد که می تواند در انجام فعالیت های روزانه زندگی تاثیر‬ ‫گذار باشد‪.‬‬ ‫‪.4‬تنش های عاطفی‪:‬از دست دادن چیز های مهم مثل بازنشستگی‪،‬نواقص جسمی یا مرگ عزیزان‬ ‫ ‬ ‫‪.5‬محیط‪ :‬محیطی که شخص در آن می خوابد اهمیت دارد‪.‬نور ‪ ،‬درجه حرارت‪ ،‬تهویه ‪ ،‬اندازه‪،‬‬ ‫ ‬ ‫موقعیت و راحتی تخت‪.‬تغییر در این عوامل در شب اول بستری بیمار ار همه مهم تر است‪.‬بیماران‬ ‫اغلب افزایش زمان بیداری ‪ ،‬افزایش بیدار شدن در طول شب ‪،‬کاهش زمان خواب ‪ REM‬و کاهش‬ ‫کل زمان خواب را تجربه میکنند‪.‬‬ ‫‪.6‬ورزش و خستگی‪ :‬تحرک بدنی مناسب در زمان خواب باعث احساس خستگی و خواب آرام‬ ‫ ‬ ‫میشود‪.‬اما خستگی مفرط ناشی از خواب یا موقعیت تنش زا باعث اختالل در به خواب رفتن می‬ ‫شود‬ ‫‪.7‬دریافت غذا و کالری‪ :‬خوردن غذای زیاد‪ ،‬سنگین ‪ ،‬چرب‪ ،‬پرادویه و محرک‪،‬مصرف الکل‪ ،‬کافئین‬ ‫ ‬ ‫باعث بی خوابی می شود‪.‬گرسنگی مفرط نیز باعث اختالل در خواب می گردد‬ ‫‪.8‬دریافت مایعات‪ :‬مصرف زیاد مایعات در شب باعث اختالل در خواب شبانه می شود‪.‬‬ ‫ ‬ ‫‪.9‬بیماری ها ‪ :‬افزایش ترشح اسید معده در خواب ‪، REM‬درد ناشی از قلب در خواب ‪ REM‬و حمالت‬ ‫ ‬ ‫صرعی در خواب ‪REM‬‬  ‫تغییرات خواب در مراحل مختلف زندگی‬ ‫‪:‬‬ ‫ کیفیت و طول مدت خواب در مراحل مختلف زندگی متفاوت است ‪:‬‬ ‫ ‪.1‬نوزادی ‪ :‬به طور متوسط ‪ 16‬تا ‪ 20‬ساعت میخوابند ‪.‬چرخه خواب ‪ 40‬تا ‪ 50‬دقیقه که‬ ‫بعد از یک تا دو چرخه خواب بیدار میشوند و تقریبا ‪ 50‬درصد این خواب ‪ REM‬است که‬ ‫باعث تحریک مراکز باالتر مغز می شود و جهت رشد و تکامل نوزاد ضروری است ‪.‬نیمی از‬ ‫خواب نوزادان فعال است یعنی با چشم باز‪ ،‬عضالت شل ‪ ،‬تنفس نامنظم و حرکات کوچک‬ ‫مکرر مثل لبخند زدن یا مکیدن دارند ‪.‬‬ ‫ ‪.2‬شیر خوارگی ‪ :‬به طور متوسط ‪ 15‬ساعت در شبانه روز میخوابند که ‪ 8‬تا ‪ 10‬ساعت در‬ ‫شب است ‪.‬حدود ‪ %30‬چرخه خواب ‪ REM‬است ‪.‬صبح معموال زود یا در طی شب بیدار‬ ‫می شوند ‪.‬در مقایسه با کودکان بزرگتر خواب ‪ ،‬فعال ‪ REM‬بخش بزرگتری از خواب را به‬ ‫خود اختصاص می دهد ‪.‬‬ ‫ ‪.3‬نوپایی ‪ :‬به طور متوسط ‪ 12‬ساعت در شبانه روز می خوابند ‪.‬در طی شب بیدار می‬ ‫شوند ‪.‬درصد خواب ‪ REM‬کاهش می یابد ‪.‬در طی روز چرت می زند ‪.‬در شب عالقه ای به‬ ‫رفتن به تختخواب ندارد که ممکن است به علت نیاز به استقالل یا نشانه ترس از جدایی از‬  ‫ ‪.4‬پیش دبستانی ‪ :‬به طور متوسط ‪ 10‬تا ‪ 12‬ساعت در شبانه روز می خوابند و درصد خواب ‪REM‬‬ ‫‪ 20%‬است‪.‬به ندرت در روز چرت می زنند ‪.‬معموال بعد از یک روز طوالنی فعال در آرامش و استراحت‬ ‫مشکل دارند ‪.‬مواردی از قبیل گریه کردن ‪ ،‬صحبت کردن یا خیس کردن بستر از خود نشان می‬ ‫دهند ‪.‬برقراری یک عادت مناسب و ثابت خواب ‪ ،‬با تشویق به انجام فعالیت آرام در زمان خواب می تواند‬ ‫تا حدودی مشکالت ترس زمان خواب ‪ ،‬کابوس های شبانه و بیدار شدن در طی شب را کم کند ‪.‬‬ ‫ ‪.5‬دبستانی ‪ :‬میانگین خواب شبانه بستگی به سطح فعالیت و سالمت کودک دارد ‪.‬یک کودک ‪ 6‬ساله به‬ ‫طور متوسط ‪ 11‬تا ‪ 12‬ساعت می خوابد ‪ ،‬در حالیکه یک کودک ‪ 11‬ساله ‪9‬تا ‪ 10‬ساعت می خوابد‪.‬کودک‬ ‫‪6‬تا ‪ 7‬ساله با تشویق به فعالیت آرام می تواند به تختخواب فرستاده شود‪.‬معموال به علت عدم آگاهی از‬ ‫خستگی یا نیاز به استقالل در برابر خواب مقاومت می کنند‪.‬‬ ‫ ‪.6‬نوجوانی ‪:‬به طور متوسط ‪ 12‬ساعت در شب می خوابند ‪.‬نیاز به خواب افزایش می یابد اما تکالیف‬ ‫مدرسه ‪ ،‬فعالیت های اجتماعی بعد از مدرسه و کار نیمه وقت باعث کاهش زمان خواب می شود ‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‪.7‬جوانی ‪ :‬به طور متوسط ‪ 6‬تا ‪ 8.5‬ساعت در شب می خوابند ‪.‬به ندرت در طول روز چرت می زنند ‪.‬‬ ‫تقریبا ‪ % 20‬زمان خواب در ‪ REM‬می گذرد و در تمام عمر ثابت است‪.‬این گروه جهت شرکت در فعالیت‬ ‫های روزانه نیاز به خواب کافی دارند‪.‬استرس های شغلی ‪ ،‬روابط خانوادگی و فعالیت های اجتماعی منجر‬ ‫به بی خوابی می شود‪.‬‬ ‫‪.8‬بارداری ‪ :‬در سه ماهه اول و دوم بارداری نیاز به خواب افزایش می یابد ‪.‬بی خوابی ‪،‬‬ ‫ ‬ ‫مشکل معمول در سه ماهه سوم بارداری است‪.‬خوابیدن به پهلوی چپ باعث کاهش فشار‬ ‫روی سیاهرگ های بزرگ ‪ ،‬کاهش ادم و افزایش گردش خون جنینی میگردد‪.‬‬ ‫‪.9‬میانسالی ‪:‬کم کم زمان خواب شبانه کاهش می یابد ‪.‬زمان مرحله ‪ 4‬خواب کم شده‬ ‫ ‬ ‫و با افزایش سن کاهش ادامه می یابد ‪.‬شایع ترین مشکل ‪ ،‬بی خوابی است که احتماال در‬ ‫اثر تغییرات و استرس های میانسالی ایجاد می شود ‪.‬اختالل خواب باعث افسردگی ‪،‬‬ ‫اضطراب و بیماری های جسمی می شود ‪.‬‬ ‫‪.10‬سالمندان ‪:‬در افراد ‪ 65‬سال و باالتر خواب ‪ REM‬کمتر می شود ‪.‬مراحل ‪ 2‬و ‪3‬‬ ‫ ‬ ‫خواب به طور پیشرونده کاهش می یابد‪.‬برخی از آن ها مرحله ‪ 4‬یا خواب عمیق را ندارند ‪.‬‬ ‫در طی شب بیدار می شوند و زمان زیادی طول می کشد تا دوباره به خواب روند ‪.‬تغییر در‬ ‫الگوی خواب سالمندان ممکن است به علت بیماری های مزمن مثل آرتریت یا تغییر در‬ ‫سیستم اعصاب مرکزی یا ناتوانی حسی که منجر به کاهش ریتم سیرکادین می شود ایجاد‬ ‫شود‪.‬‬  ‫اختالالت شایع خواب ‪:‬‬ ‫ هرچند خواب سبب آرامش و آسایش انسان می شود ‪ ،‬اما همیشه این‬ ‫حالت طبیعی وجود ندارد و عواملی باعث اختالل در خواب می شوند‪.‬‬ ‫این اختالالت ممکن است جنبه روانی داشته باشد مانند کابوس های‬ ‫شبانه و گاهی جنبه عضوی دارد مانند آپنه خواب ‪ ،‬صرع شبانه و انواع‬ ‫بیماری های داخلی که به نحوی روی روند خواب تاثیر منفی می‬ ‫گذارند‪.‬تغییرات شدید در الگوی خواب و استراحت موجب مختل شدن‬ ‫تعادل هومئوستاتیک بدن می گردد‪.‬‬  ‫انواع اختالالت خواب‪:‬‬ ‫ ‪.1‬اختالل در کمیت و کیفیت خواب ‪:‬‬ ‫ منشا این اختالل در سیستم های مختلف بدن است که خود به چند گروه تقسیم می شود ‪:‬‬ ‫ الف )بی خوابی ‪:‬‬ ‫ مشکل در به خواب رفتن است‪.‬فرد به سختی به خواب رفته و مرتبا از خواب بیدار می شود و خواب کوتاه‬ ‫دارد‪.‬این افراد در طول روز از خستگی مداوم ‪ ،‬خواب آلودگی ‪،‬افسردگی و اضطراب شکایت دارند ‪.‬شایع ترین‬ ‫اختالل خواب در افراد سالمند و افسرده است ‪.‬‬ ‫ علل ‪ :‬استرس شغلی ‪ ،‬اجتماعی ‪ ،‬خانوادگی ‪ ،‬بیماری ‪ ،‬از دست دادن فرد مورد عالقه ‪ ،‬وابستگی دارویی و‬ ‫عادات نادرست خواب‬ ‫ ب) پرخوابی ‪:‬‬ ‫ خوابیدن بیش از حد که گاهی به عنوان یک مکانیسم دفاعی در برابر اضطراب یا برآورده نشدن نیاز های‬ ‫اساسی فرد ایجاد می شود ‪.‬در این دسته گاهی اختالل خواب ریتم سیرکادین مربوط به سندرم تغییرناگهانی‬ ‫زمان ‪ ،‬اختالل خواب نوبت کاری ‪ ،‬سنرم تاخیری فاز خواب و اختالالت خارجی نظیر بهداشت ناکافی خواب ف‬ ‫اختالل خواب وابسته به الکل و وابسته به هیپوتونیک دیده می شود ‪.‬‬ ‫ علل‪ :‬خواب ناکافی ‪ ،‬دارو ها ‪ ،‬تومور ها یا سایر وضعیت های طبی‬  ‫ ج)نارکولپسی‪:‬‬ ‫ حمالت شدید و غیرقابل کنترل نسبت به خواب را گویند‪.‬‬ ‫ فرد به طور ناگهانی احساس خواب شدید می کند و ‪ Rem‬پس از ‪ 15‬دقیقه به خواب رفتن‬ ‫اتفاق می افتد ‪.‬فلج خواب یا احساس ناتوانی در حرکت و تکلم قبل از خواب رفتن ممکن‬ ‫است وجود داشته باشند همانطور که افراد دیگر در خواب دارند و تشخیص آن از واقعیت‬ ‫مشکل است ‪.‬شایع ترین شکایت همراه با نارکولپسی خواب آلودگی در روز است‪.‬‬ ‫ کاتاپلکسی‪:‬‬ ‫ ضعف و کاهش ناگهانی تون عضالت در هیجانات شدید از قبیل عصبانیت یا خنده که نشانه‬ ‫نارکولپسی است و ممکن است در هر ساعتی از روز اتفاق بیفتند‪.‬درنوع شدید به علت از‬ ‫دست دادن کنترل عضالت ‪،‬فرد روی زمین می افتد ‪.‬‬  ‫ د)آپنه در خواب‪:‬‬ ‫ فقدان جریان هوا از راه بینی و دهان برای مدت ‪ 10‬ثانیه یا بیشتر در طی خواب که به سه نوع تقسیم می‬ ‫شود ‪:‬‬ ‫ ‪.1‬آپنه مرکزی ‪.2‬آپنه انسدادی ‪.3‬آپنه ترکیبی‬ ‫ ‪.1‬آپنه مرکزی‪:‬‬ ‫ به علت اختالل عملکرد مرکز تنفس در مغز می باشد‪.‬محرک های تنفسی به طور موقت نارسا شده و کاهش‬ ‫اشباع اکسیژن رخ می دهد (صدمات ساقه مغز ‪ ،‬آنسفالیت )‬ ‫ ‪.2‬آپنه انسدادی ‪:‬‬ ‫ شایع ترین شکل آپنه است که به علت انسداد کامل یا نسبی راه های هوایی فوقانی ایجاد شده که به دنبال آن‬ ‫هیپوپنه و سپس ‪ 30‬ثانیه تنفس قطع می شود‪.‬فرد سعی می کند تا نفس بکشد زیرا حرکات شکم و قفسه سینه‬ ‫ادامه یافته و قوی تر شده و موجب صدای خرناس بلند می شود تا این انسداد رفع گردد‪.‬این افراد از خواب‬ ‫آلودگی در طی روز ‪ ،‬خستگی ‪ ،‬سردرد های صبحگاهی و کاهش میل جنسی شکایت دارند ‪.‬به علت کاهش شدید‬ ‫سطح اشباع اکسیژن خون در خطر اختالالت ریتم قلب ‪ ،‬نارسایی قلبی ‪،‬هیپرتانسیون ریوی ‪ ،‬حمالت آنژین و‬ ‫سکته های مغزی هستند ‪.‬‬ ‫علل ‪ :‬انحراف سپتوم ‪ ،‬پولیپ بینی ‪ ،‬بزرگی لوزه ‪ ،‬چاقی ‪ ،‬بزرگی تیرویید ‪ ،‬جراحی ‪ ،‬بیهوشی ‪ ،‬مصرف مخدر ها‬ ‫ ‬ ‫در دوره بعد از عمل ‪.‬‬  ‫ ‪.2‬اختالالت در سیکل خواب ‪:‬‬ ‫ که شامل موارد زیر است ‪:‬‬ ‫ الف ) راه رفتن در خواب ‪:‬‬ ‫ شامل یک رشته رفتارهای پیچیده ای است که در یک سوم اول شب و در خالل مرحله ‪ 3‬و ‪ 4‬خواب ‪NREM‬‬ ‫عمیق رخ می دهد که اغلب به ترک بستر ‪ ،‬راه رفتن بدون هوشیاری کامل و بدون خاطره بعدی از این دوره‬ ‫است ‪.‬فرد می نشیند و گاهی اعمال حرکتی تکراری نظیر راه رفتن ‪ ،‬لباس پوشیدن ‪ ،‬دستشویی رفتن ‪ ،‬صحبت‬ ‫کردن ‪ ،‬فریاد کشیدن و حتی رانندگی کردن انجام می دهد ‪.‬این رفتار ها ندرتا به بیداری منجر می شود‪.‬اغلب‬ ‫شخص به تختخواب باز می گردد و صبح روز بعد چیزی به یاد ندارد‪.‬معموال در سنین ‪ 4‬تا ‪ 8‬سالگی شروع می‬ ‫شود ‪.‬اوج شیوع آن در حدود ‪ 12‬سالگی است و در پسرها شایع تر از دخترهاست ‪.‬این اختالل یک زمینه‬ ‫خانوادگی دارد ‪.‬خستگی مفرط یا محرومیت قبلی از خواب سبب تشدید حمالت می گردد‪.‬‬ ‫ ب)ترس ها و کابوس های شبانه ‪:‬‬ ‫ کابوس ‪ ،‬رویایی ترسناک و طوالنی است که شخص هراسان از آن بیدار می شود ‪.‬اغلب مانند سایر رویاها‬ ‫همیشه در خالل خواب ‪ Rem‬ایجاد می شود‪.‬در کودکان در سنین پیش از مدرسه شایع تر تر است ‪.‬پس از‬ ‫رویای ترسناک کودک کامال بیدار می شود و در ضورت وجود فردی که به او اطمینان خاطر می بخشد مجددا به‬ ‫خواب آرام می رود‪.‬‬ ‫ ترس های شبانه اغلب در مرحله ‪ NREM 4‬است‪.‬کودک ممکن است در بستر بنشیند یا پوزیشن قوز کرده به‬ ‫خود گرفته ‪،‬جیغ بکشد یا گریه کند ‪،‬نبض و تنفس سریع و عرق کرده است ‪.‬پس از بیداری کودک به محیط خود‬ ‫نا آگاه بوده و فردی که به کمکش می رود نمی شناسد و بیدار کردن و خارج کردن کودک از این وضعیت مشکل‬ ‫است‪.‬‬  ‫ ج) شب ادراری ‪:‬‬ ‫ حالت غیر ارادی دفع ادرار در کودکانی که به سنی رسیده اند که توانایی کنترل ادرار را‬ ‫دارند‪.‬معموال همراه با اختالل عاطفی در مرحله ‪ 4‬خواب ‪ NREM‬ایجاد می شود‪.‬‬ ‫ د )سندرم مرگ ناگهانی نوزادان ‪:‬‬ ‫ آپنه‪ ،‬هیپوکسی و آریتمی قلبی ناشی از اختالل در سیستم اعصاب اتونوم در حین خواب‬ ‫اسست‪.‬انجمن امریکایی کودکان توصیه می کند که نوزاد باید در وضعیت خوابیده به پشت‬ ‫بخوابد زیرا بین وضعیت خوابیده به شکم و بروز ‪SIDS‬ارتباط وجود دارد‪.‬‬ ‫ ه) فشردن دندان ها در خواب یا بروکسیسم ‪:‬‬ ‫ ساییدن ‪ ،‬فشردن یا محکم نمودن دندان ها به یکدیگر در حین خواب می باشد ‪.‬در ‪ 13‬تا ‪15‬‬ ‫‪ %‬افراد طبیعی دیده می شود‪.‬اضطراب ‪ ،‬مصرف الکل می تواند باعث تشدید بروکسیسم‬ ‫شود ‪.‬‬  ‫ ‪. 3‬اختالالت خواب مرتبط با اختالالت طبی –روانی و عصبی‬ ‫ اختالالت طبی ‪:‬‬ ‫ بیماری های تنفسی (آسم ‪ ،‬برونشیت ‪،‬آمفیزم ‪،‬رنیت آلرژیک ) بیماری های قلب – عروقی ‪ ،‬اختالالت تیرویید (هیپوتیروییدی‬ ‫مرحله ‪ 4‬خواب را کاهش می دهد)بیماری های کلیه (ناکچوریا یا ادرار کردن در طول شب ) عفونت ادراری ‪ ،‬بیماران دیابتی ‪،‬‬ ‫بیماری های معده (اولسرپپتیک)‬ ‫ اختالالت روانی ‪:‬‬ ‫ افسردگی ‪،‬اضطراب ‪،‬سایکوز‪،‬اختالالت خلق ‪ ،‬الکلیسم‬ ‫ اختالالت عصبی ‪:‬‬ ‫ سکته های های مغزی ‪ ،‬سندرم پای بی قرار ( حرکات ریتمیک و عود کننده در پاها همراه با احساس سوزش در عضالت در اثر‬ ‫اختالل در اعصاب مرکزی ممکن است به علت کمبود آهن باشد )بیماری پارکینسون ‪ ،‬کره هانتینگتون ‪ ،‬میاستنی گراو ‪ ،‬تومور‬ ‫های مغزی ‪ ،‬دژنرسانس نخاعی‪-‬مخچه ای ‪ ،‬مولتیپل اسکلروزیس ‪ ،‬دمانس و به طور کلی هر عاملی که باعث اختالل در‬ ‫عملکرد پوتز ‪ ،‬مغز میانی ‪ ،‬هیپوتاالموس و کورتکس مغز شود ‪.‬‬ ‫ ‪.4‬سایراختالالت خواب ‪:‬‬ ‫ الف ) اختالل خواب مرتبط با قاعدگی‬ ‫ ب ) سندرم خفگی در خواب‬ ‫ ج ) اختالل خواب مرتبط با بارداری‬  ‫فرایند پرستاری در خواب‬ ‫ الف ) بررسی و شناخت ‪ :‬بهترین منبع برای توصیف مشکالت خواب و تغییر در الگوی خواب‬ ‫معمولی کسب تاریخچه پرستاری از خود بیمار است که شامل موارد زیر است ‪:‬‬ ‫ ‪.1‬تعیین الگوی خواب اخیر بیمار و تعیین تغییرات ایجاد شده در الگوی خواب‬ ‫ ‪.2‬بررسی پاتو فیزیولوژی خواب و نشانه های بالینی اختالل خواب‬ ‫ ‪.3‬بررسی فاکتور های موثر بر خواب‬ ‫ ‪.4‬بررسی عادات زمان خواب مانند نوشیدن یک لیوان شیر ‪ ،‬قرص خواب ‪ ،‬تماشای‬ ‫تلویزیون‪،‬خوردن غذاهای مختصر که در بیماران مختلف متفاوت است ‪.‬‬ ‫ ‪.5‬بررسی محیط خواب معمول بیمار‬ ‫ ‪.6‬بررسی وجود بیماری های جسمی و روحی تاثیرگذار بر خواب‬ ‫ ‪.7‬ارزیابی پاسخ بیمار به اختالل در خواب‬ ‫ ‪.8‬کشف راهبردهای بیمار برای بهبود خواب و انتظارات بیمار‬  ‫ ‬ ‫ تشخیص های پرستاری ‪:‬‬ ‫ اضطراب‪،‬الگوی تنفسی غیرموثر‪،‬اختالل در تطابق خانوادگی‪،‬ادراک حسی مختل شده ‪،‬الگوی خواب مختل‬ ‫شده ‪،‬محافظت غیرموثر‬ ‫ برنامه ریزی و اهداف ‪:‬‬ ‫ برنامه بهبود خواب ممکن است به هفته های زیادی جهت تاثیر نیاز داشته باشد مثالی از اهداف ‪:‬‬ ‫ بیمار منابع محیطی مختل کننده خواب را در یک ماه کنترل خواهد نمود ‪.‬‬ ‫ بیمار احساس داشتن خواب کافی در طی دو هفته خواهد داشت‪.‬‬ ‫ بیمار زمان بیشتری در الگوی خواب در طی ‪ 2‬هفته به دست خواهد آورد ‪.‬‬ ‫ برآیند ها ‪:‬‬ ‫ بیمار عوامل موجود در محیط منزل و مختل کننده خواب را در ‪ 2‬هفته را شناسایی خواهد نمود ‪.‬‬ ‫ بیمار در مورد موانع محیطی مختل کننده خواب با اعضا خانواده در طی دو هفته بحث خواهد نمود‪.‬‬ ‫ بیمار در مورد تغییرات ایجاد شده در اتاق خواب جهت بهبود خواب طی ‪ 4‬هفته را گزارش خواهد نمود ‪.‬‬ ‫ بیمار در مورد بیدار شدن در خواب شبانه کمتر از دوبار در طی ‪ 4‬هفته گزارش می کند ‪.‬‬  ‫ اقدامات پرستاری ‪:‬‬ ‫ اقدامات پرستاری طرح ریزی شده برای بهبود کیفیت استراحت و خواب فرد تا حد زیادی بر ارتقا سالمت وی‬ ‫موثر است ‪.‬بیماران نیازبه استراحت و خواب کافی جهت حفظ زندگی فعال و سبک زندگی خوب دارند‪.‬برخی از‬ ‫این ااقدامات شامل ‪:‬‬ ‫ ‪. 1‬کمک به ارتقا رفتار های افزایش دهنده استراحت شامل شامل حفظ برنامه منظم خواب و بیداری ‪ ،‬محدود‬ ‫کردن چرت های روزانه ‪ ،‬رفتن به تختخواب در هنگام خواب آلودگی‬ ‫ ‪. 2‬استفاده از روش ها و ورزش های آرامسازی در زمان خواب(تنفس آهسته و عمیق برای یک تا دو دقیقه ‪،‬‬ ‫آرامسازی عضالت ‪ ،‬گوش دادن به موسیقی ‪ ،‬تماشای تلویزیون و خواندن داستان )‬ ‫ ‪. 3‬فراهم ساختن محیطی راحت با درجه حرارت ‪ ،‬تهویه مناسب ‪ ،‬حداقل سر و صدا ‪ ،‬نور مناسب و تخت راحت‬ ‫و پوشیدن لباس گشاد و مناسب‬ ‫ ‪.4‬باالبردن سر تخت یا افزودن بالش ها‬ ‫ ‪.5‬کاهش مصرف مایعات ‪ 2‬تا ‪ 4‬ساعت قبل از زمان خواب‬ ‫ ‪. 6‬محدود کردن الکل ‪ ،‬کافئین و نیکوتین در بعد از ظهر و غروب‬ ‫ ‪. 7‬مصرف کربوهیدرات یا شیربه عنوان یک وعده غذایی سبک قبل از خواب و اجتناب از خوردن غذاهای سنگین‬ ‫‪ 3‬ساعت قبل از خواب‬  ‫ ‪.8‬آموزش استفاده از گوشی و چشم بند‬ ‫ ‪.9‬اجتناب از تحریک ذهنی شدید و کاهش استرس و هیجان قبل از خواب‬ ‫ ‪.10‬آموزش به بیمار جهت انجام تمرینات بدنی روزانه به خصوص صبح و اجتناب از تمرینات‬ ‫شدید در غروب در طی ‪ 2‬ساعت قبل از خواب‬ ‫ ‪.11‬آموزش به بیمار که از اتاق خواب جهت مطالعه ‪،‬تماشای تلویزیون و دیگر فعالیت ها‬ ‫غیر از خواب استفاده نکند‪.‬‬ ‫ ‪.12‬بررسی تداخالت دارویی که ممکن است باعث اختالالت خواب شود ‪.‬‬ ‫ ‪.13‬استفاده از آرام بخش ها و خواب آور ها به عنوان آخرین راهکار برای مدت کوتاه‬ ‫ ‪.14‬کنترل صداها در بیمارستان ( بستن درب اتاق بیمار ‪،‬کاهش صدای تلفن و خاموش کردن‬ ‫تجهیزاتی که نیاز نیست‪ ،‬پوشیدن کفش های بی صدا ‪ ،‬کاهش صدای آالرم مانیتورینگ ‪،‬‬ ‫خاموش کردن تلویزیون و رادیو ‪ ،‬انجام مکالمات و گزارشات در محلی دور از اتاق بیمار )‬ ‫ ‬  ‫‪.5‬ارزشیابی ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ برای ارزشیابی اثربخشی اقدامات پرستاری پرستار وضعیت بیمار را با اطالعات اولیه‬ ‫مقایسه می کند که آیا نتایج مورد انتظار برآورده شده است ؟اقدامات ارزشیابی کننده مدت‬ ‫کوتاهی بعد از به کارگیری از درمان استفاده می شود(مثال مشاهده بیمار در تختخواب بعد از‬ ‫کاهش سروصدا و تاریک کردن اتاق )اگر انتظارات بیمار برآورده نشده باشد پرستار نیاز به‬ ‫صرف وقت بیشتری برای درک نیاز ها و اولویت های بیمار دارد و درصورتیکه پرستار به‬ ‫خوبی با بیمار ارتباط برقرار کرده و یک طرح مراقبت پرستاری خوبی طرح ریزی نموده‬ ‫باشد رفتار های مناسب اغلب نشان دهنده رضایت بیمار است ‪.‬‬ ‫اقدامات واموزش های پرستاری جهت تامین خواب‬ ‫راحت برای مددجویان‬