Отын-минералды ресурстар Картодиаграмма әдісі PDF

## Отын-минералды ресурстар Отын-минералды ресурстарын өндірумен және өңдеумен өнеркәсіптің мұнай, мұнай өңдеу, газ, таскөмір және атом салалары айналысады. ### 1. Мұнай өнеркәсібі: экономикадағы жетекші рөлі Мұнай өндіру мен өңдеу еліміздің өнеркәсібі (өнімнің 40%) мен экономикасының аса ірі са...

## Отын-минералды ресурстар Отын-минералды ресурстарын өндірумен және өңдеумен өнеркәсіптің мұнай, мұнай өңдеу, газ, таскөмір және атом салалары айналысады. ### 1. Мұнай өнеркәсібі: экономикадағы жетекші рөлі Мұнай өндіру мен өңдеу еліміздің өнеркәсібі (өнімнің 40%) мен экономикасының аса ірі саласы. Оның үш басты ерекшелігі бар: * Біріншіден, мұнай мен газ бірге кездеседі. Сол себепті бір кен орындары бір мезгілде мұнай және газ өнеркәсібі орталықтары бола алады. * Екіншіден, саланың құрамына арнаулы көлік түрі - құбырлар кіреді. * Үшіншіден, шикі мұнай шаруашылықта пайдаланылмайды. Оны өңдеп отын (бензин, керосин, солярка) және 300-ден астам басқа өнімдер алынады (49-сурет). ## Қазақстанда мұнай өндірісі Қазақстанда мұнай өндірісі ХІХ ғасырдың аяғынан бастап қолға алынды. * 1911 жылы Жайық-Жем (Орал-Ембі) мұнай-газ алабындағы Доссор кеніші игеріле бастады. * 1960 жылдардың ортасында екінші Маңғыстау-Бозащы мұнай-газ және Шу-Сарысу газ алабы ашылды. * Геологтар ондағы Өзен және Жетібай, Қаражанбас, Қаламқас, Солтүстік-Бозащы (50-сурет), Кеңқияқ, Жаңажол т.б. кен орындарына барлау жұмыстарын жүргізді. * Кейінірек алып кен орындары: Қарашығанақ, Теңіз мұнай кен орындары ашылды. * 1980 жылдың басында республикамызда үшінші алап - Оңтүстік-Торғайда ірі кен орны - Құмкөл пайда болды. * 2000 жылы басында әлемдегі ең үлкен мұнай кен орны Қашаған іске қосылды. Қоры жөнінен ол әлемдегі алып кен орындарының қатарына жатады (қоры 6,4 млрд т) (51-сурет). ## Мұнайды пайдалану Осындай алып кен орындарын игеру ең алдымен Қазақстанды өндіруші (2018 ж. 13-орын) және экспортқа шығарушы (11-орын) беделді елдер қатарына қосты. ### Диаграмма: | Мұнай кәсіпшілігі | | Колік | | Электр қуаты өндірісі | |-------------------|------------------------------------------------|-------|----------------------------------------|-----------------------------| | | | | | | | Мұнай | | | | Тұрғын үйді | | тасымалдау | | | | жылыту | | мұнай құбыры | | | Бензин керосин | | | | | | | жанар-жағармай | | | | Теміржол | | | майлайтын гудрон | | | | | | | Сұйытылған газ | | | | Танкерлер | | | | | | | | | | | | | | Экспорт | Еуропа, Ресей, АҚШ, Қытай | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |-------------------------------|----------------------------------------------------------|-----------------|---------------------------------------|--------| | Мұнай өңдейтін зауыт | Көмірсутекті газ (пропан, бутан нафта, газойль) | Мұнай-химия | Өнеркәсіп | | | | | зауыты | | | | | | | Пластмасса синтетикалық талшық | | | | | | және каучук, лак, бояулар, еріткіштер | | | | | | жарылғыш заттар, улы химикаттар | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |