Components of the Culture of Self-Sacrifice and Martyrdom in the Health Community of Iran (Part 1) PDF 2020

Journal of Combat Medicine 2020; 3(1): 3-10 10.30491/JCM.2020.126840 Original Article Components of the Culture of Self-Sacrifice and Martyrdom in the Health Community of Iran (Part 1: Major Issues) Abbas Forootan 1, Mohammad Hossein Niknam 1, Seyed Mohammad Reza Kalantar...

Journal of Combat Medicine 2020; 3(1): 3-10 10.30491/JCM.2020.126840 Original Article Components of the Culture of Self-Sacrifice and Martyrdom in the Health Community of Iran (Part 1: Major Issues) Abbas Forootan 1, Mohammad Hossein Niknam 1, Seyed Mohammad Reza Kalantar Motamedi 1, Fatemeh Ranjbar 1, Ali Khaji 1 * 1 Scientific Vice Chancellor of the Iranian Academy of Medical Sciences, Tehran, Iran Received: 23 March 2020 Accepted: 24 May 2020 Abstract Background and Aim: One of the rich resources and supports of the culture of our society is the culture of self-sacrifice and martyrdom that has flowed from Islam. This culture extends to all aspects of society. The healthcare system also has a high level of culture and a high capacity for self-sacrifice and martyrdom. This part of the study deals with semantics and thematics by combining selected opinions of experts and combining them with a selection of authoritative local sources. Topics are categorized and presented in three groups: major, detailed and specific. The results of this part of the study will be the basis for detailed reports. Methods: The study method is descriptive, field, survey, and applied. This part of the study has been done with a focused group discussion with elites and experts, as well as by literature review and with reference to reliable local sources. Results: The results of the study are presented in 12 major issues and in each issue, a conceptual definition and a list of general and specific topics are presented: "concepts and thematics", "principles and indicators", "harms and threats", "valid and inspiring models" "Individual and family dimensions", "Social dimensions", "Spiritual dimensions", "Cultural and promotional dimensions", "Examples", "Sacrifice and martyrdom in describing witnesses", "Ideals and symbols and ceremonies", and "Relationship of the culture of self-sacrifice and martyrdom with the culture of resistance". Conclusion: The valid components of the culture of self-sacrifice and martyrdom, derived from Islamic teachings and experiences of revolution and holy defense, are numerous and extensive. This study has identified and described 12 major issues and in each major issue, a list of the most important general and specific topics (related to health) has provided. Keywords: Sacrifice, Martyrdom, Culture, Culture of Sacrifice And Martyrdom. * Corresponding Author: Ali Khaji Address: Scientific Vice Chancellor of the Iranian Academy of Medical Sciences, Tehran, Iran. Tel: - E-mail: [email protected] Copyright© 2020. This open-access article is published under the terms of the Creative Commons Attribution- NonCommercial 4.0 International License which permits Share (copy and redistribute the material in any medium or format) and Adapt (remix, transform, and build upon the material) under the Attribution-NonCommercial terms. Downloaded from: http:// www.jmedbehrazm.ir  ‫نشریه بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت‬ ‫‪ :9911‬دوره ‪ :9‬شماره ‪ :9‬صفحات‪9-91 :‬‬ ‫‪10.30491/JCM.2020.126840‬‬ ‫مقاله پژوهشی اصیل‬ ‫مؤلفههای فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه سلامت کشور‬ ‫بخش اول‪ :‬موضوعات کلان‬ ‫‪*9‬‬ ‫عباس فروتن ‪ ،9‬محمدحسین نیكنام ‪ ،9‬سید محمدرضا کلانترمعتمدی ‪ ،9‬فاطمه رنجبر ‪ ،9‬علی خاجی‬ ‫‪ 1‬معاونت علمی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران‪ ،‬تهران‪ ،‬ایران‬ ‫پذیرش مقاله‪1911/49/40 :‬‬ ‫دریافت مقاله‪1911/41/40 :‬‬ ‫چكیده‬ ‫زمینه و هدف‪ :‬یکی از پشتوانهها و ذخایر غنی فرهنگ جامعه ما‪ ،‬فرهنگ ایثار و شهادت است که از نسیم روحبخش اسلام در جامعه‬ ‫جاری شده است‪.‬این فرهنگ در تمام شئون جامعه تسری دارد‪.‬مجموعه نظام سلامت نیز از مراتب عالی فرهنگی و ظرفیت والای فرهنگسازی‬ ‫ایثار و شهادت برخوردار است‪.‬این بخش از مطالعه‪ ،‬با تجمیع آرای منتخبی از صاحبنظران و تلفیق آن با منتخبی از منابع معتبر بومی‪ ،‬به‬ ‫مفهومشناسی و موضوع شناسی پرداخته است‪.‬موضوعات در سه گروه‪ ،‬کلان‪ ،‬تفصیلی و اختصاصی طبقه بندی و ارائه شده است‪.‬نتایج این‬ ‫بخش از مطالعه‪ ،‬مبنای گزارشات تفصیلی در ادامه خواهد بود‪.‬‬ ‫روشها‪ :‬روش مطالعه توصیفی‪ ،‬میدانی و پیمایشی و کاربردی است‪.‬این بخش از مطالعه با بحث متمرکز گروهی با نخبگان و‬ ‫صاحبنظران و نیز به صورت کتابخانهای و با مراجعه به منابع معتبر داخلی انجام شده است‪.‬‬ ‫یافتهها و ‪ :‬نتایج مطالعه در ‪ 11‬محور کلان و در هر محور‪ ،‬تعریف مفهومی و لیستی از موضوعات عمومی و اختصاصی ارائه شده است‪:‬‬ ‫«مفاهیم و موضوعشناسی»‪« ،‬مبانی و شاخصها»‪ « ،‬آسیبها و تهدیدها»‪« ،‬الگوهای معتبر و الهامبخش»‪ «،‬ابعاد فردی و خانوادگی»‪« ،‬ابعاد‬ ‫اجتماعی»‪« ،‬ابعاد معنوی»‪« ،‬ابعاد فرهنگی و ترویجی»‪« ،‬مصادیق»‪« ،‬ایثار و شهادت در توصیف شاهدان»‪« ،‬آرمانها و نمادها و مراسم»‪ ،‬و‬ ‫«نسبت فرهنگ ایثار و شهادت با فرهنگ مقاومت»‪.‬‬ ‫نتیجهگیری‪ :‬مؤلفه های معتبر فرهنگ ایثار و شهادت‪ ،‬برگرفته از معارف اسلامی و تجارب انقلاب و دفاع مقدس‪ ،‬متعدد و گسترده‬ ‫میباشند‪.‬این مطالعه ‪ 11‬محور کلان را شناسایی و توصیف و در هر محور کلان لیستی از مهمترین موضوعات عمومی و اختصاصی (مرتبط‬ ‫با سلامت) را ارائه نموده است‪.‬‬ ‫کلیدواژهها‪ :‬ایثار‪ ،‬شهادت‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬فرهنگ ایثار و شهادت‪.‬‬ ‫* نویسنده مسئول‪ :‬علی خاجی‬ ‫آدرس‪ :‬معاونت علمی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران‪ ،‬تهران‪ ،‬ایران‬ ‫ایمیل‪[email protected] :‬‬ ‫تلفن‪- :‬‬ ‫همه حقوق مادی و معنوی این اثر به موسسه بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت تعلق دارد‪.‬‬ ‫مؤلفههای فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه سلامت کشور؛ بخش اول‪ :‬موضوعات کلان ‪5 /‬‬ ‫بشر برای تکامل خود به آن نیاز دارد؛ پاسخگو اســت‪.‬بررسی و‬ ‫مقدمه‬ ‫تحلیل و تدوین مفاهیم و آموزههای شهادت در سایهسار وحی و‬ ‫ایثار و شهادت دو محور اساسی در فرهنگ اسلامی است‪.‬بر‬ ‫برگرفته از متن قرآن کریم برای واکاوی علمی‪-‬پژوهشی معانی‬ ‫اساس این دو محور است که اسلام بر روی پایههای خود ایستاده‬ ‫متجلی شهادت در فرهنگ اسلامی امری است ضروری و شایسته‬ ‫و در قبال هر طوفانی ایستادگی میکند‪.‬ایثار و شهادت به عنوان‬ ‫و بایسته است‪.‬بنمایههای فکری مرتبط با مقوله شهادت‪ ،‬نشئت‬ ‫کارآمدترین عنصر فرهنگی در تاثیر بر فرآیندها و پدیدههای‬ ‫گرفته از مفاهیم اصیل قرآنی؛ هم سبب آشنایی هر چه بهتر و بیشتر‬ ‫اجتماعی تلقی میشود‪.‬مقاومت پیامبر اکرم(ص) و اصحابش در‬ ‫با مفاهیم اصیل شهادت و هم مانع از انحرافات و بدعتهای‬ ‫شعب ابیطالب‪ ،‬پیروزی خون بر شمشیر در حادثه عاشورا‪،‬‬ ‫احتمالی حاکم بر مفهوم شهادت خواهد شد‪.‬در مطالعه ستاری‬ ‫ظفرمندی لشکر اسلام در ‪ 8‬سال دفاع مقدس‪ ،‬پیروزی حزبالله در‬ ‫ساربانقلی عناوین و مفاهیم مشروحه زیر با بهرهگیری از قرآن مجید‬ ‫جنگ نابرابر ‪ 99‬روزه لبنان‪ ،‬مقاومت خونین و سرافرازانه فلسطینیان‬ ‫در باب ایثار و شهادت ارائه شده است (‪:)0‬‬ ‫در غزه‪ ،‬از جمله نمونههای گویا و روشنی از نمونههای زنده و‬ ‫‪ ‬زنده بودن ویژه شهید‬ ‫پرافتخار ایثار و شهادت در تاریخ اسلام‪ ،‬از ابتدا تا زمان حاضر است‬ ‫‪ ‬سفارش ویژه خداوند به جهاد و شهادت‬ ‫(‪.)1‬ایثارگری و تثبیت فرهنگ آن به عنوان یکی از مولفههای‬ ‫‪ ‬ارزشگذاری ویژه خداوند به شهادت و جهاد‬ ‫هویت دینی و هویت ملی‪ ،‬موجب پایداری و شکلگیری انقلاب‬ ‫‪ ‬مفاهیم قرین شهادت در قرآن کریم (ایمان‪ ،‬هجرت‪ ،‬جهاد با‬ ‫اسلامی شد (‪.)1‬مقام معظم رهبری در فرازی از بیانات خود در سال‬ ‫مال و جان)‬ ‫‪ 1938‬فرمودهاند‪« :‬یکی از بزرگترین خدمات انقلاب و امام به ملت‬ ‫‪ ‬خدامحوری و توجه ویژه به خداوند و جهتدهی مسیر‬ ‫و اسلام‪ ،‬احیای انگیزه فداکاری در راه خدا چه در ایران و چه در‬ ‫توحیدی‬ ‫سایر کشورهای اسلامی بود»‪.‬فرهنگ ایثار و شهادت ارزشهایی را‬ ‫‪ ‬فی سبیل االله بودن و اخلاص نیت‬ ‫مطرح و نهادینه میسازد که در آن‪ ،‬افراد یک جامعه به منظور‬ ‫‪ ‬گسترش تفکر توحیدی (و برچیده شدن فتنه)‬ ‫تحقق خواستها و اهداف الهی خود بر اساس ارزشهای الهی‬ ‫‪ ‬تحمل رنجها و شداید و صبر و استقامت و پایداری و‬ ‫حاضر به جانفشانی و حضور در صحنههای مجاهده میشوند (‪.)9‬‬ ‫حقمداری فىسبیلالله‬ ‫حضور پر افتخار‪ ،‬داوطلبانه و ایثارگرانه طیف بزرگی از جامعه‬ ‫‪ ‬رفع فتنه و شر‬ ‫سلامت در دفاع مقدس و تداوم آن در همه حوادث و بلایای بعدی‪،‬‬ ‫‪ ‬رهاسازى مستضعفان موحد‬ ‫سرمایه اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و معنوی بی بدیلی فراهم نموده است‬ ‫‪ ‬اطاعت از خدا و رسول و مقام ولایت‬ ‫که تضمینکننده تأمین‪ ،‬حفظ و ارتقای سلامت ملت بزرگ و انقلابی‬ ‫‪ ‬رعایت عهد و پیمان حتی با کافران‬ ‫ایران اسلامی است‪.‬شایسته است این حضور نورانی و الهامبخش و‬ ‫‪ ‬پرهیز از درگیری و کشمکش بین خود‬ ‫ابعاد مختلف آن مورد کنکاش و موشکافی هوشمندانه قرار گیرد و‬ ‫‪ ‬رعایت تقوا و عدالت‬ ‫به عنوان بخش مهمی از دستاوردهای نظام سلامت در چهار دهه‬ ‫‪ ‬رعایت حدود الهی و پرهیز از تجاوز از حدود الهی‬ ‫از حیات انقلاب‪ ،‬سرمشق تعالی و شکوفائی در گام دوم انقلاب قرار‬ ‫‪ ‬هجرت و جهاد در راه خدا‬ ‫گیرد‪.‬در شرایطی که بحرانهای فرهنگی و معنوی ارکان جامعه را‬ ‫‪ ‬نشاط و امید به رحمت حق‬ ‫تهدید میکند‪ ،‬بازشناسی مؤلفههای فرهنگ ایثار و شهادت و‬ ‫‪ ‬قطع دنیادوستی و ریا به منزله آفت شهادت طلبی‬ ‫ارزشهای برآمـده از آن‪ ،‬تلاشی حیاتی و بسیار ضروری است‪.‬این‬ ‫تلاش در جامعه سلامت که دارای وظایف ذاتی حیاتی و بسیار خطیر‬ ‫در همه شرایط نسبت به جامعه میباشد‪ ،‬دارای اهمیت مضاعف‬ ‫کلام پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه‬ ‫است‪.‬‬ ‫و آله) در شرافت ایثار و عظمت شهادت در راه خدا‬ ‫«کلامی در اشاره به جانبازان»‬ ‫پیشینه موضوع در منابع اسلامی‬ ‫رسول اکرم (ص) میفرمایند‪ :‬جبرئیل امین خبری داد که‬ ‫فرهنگ ایثار و شهادت از نسیم روحبخش اسلام در جامعه‬ ‫موجب روشنایی دیدگان و شادی قلبم گردید‪ ،‬زیرا او فرمود ‪ :‬ای‬ ‫جاری شده است‪.‬این فرهنگ‪ ،‬از ویژگیهای مهم مکتب تشیع‪،‬‬ ‫محمد! هرگاه کسی از پیروان تو در راه خدا ایثارگری کند‪ ،‬اگر‬ ‫ضامن بقا و تداوم اسلام است‪.‬در زیر بهطور اجمال موضوع مورد‬ ‫قطرهای از خونش روی زمین افتد و یا دردی در وی به وجود آید‪،‬‬ ‫بررسی قرار گرفته است‪:‬‬ ‫خدای متعال برایش مقام گواه و الگو در شهید بودن را معین میکند‬ ‫(‪.)5‬‬ ‫قرآن مجید‬ ‫قرآن کریم کتابی است که به تمام آنچه حیات مادی و معنوی‬ ‫‪J Combat Med‬‬ ‫‪2020, Vol. 3, No. 1‬‬  ‫‪ / 3‬فروتن و همکاران‬ ‫خطبه ‪ 181‬نهجالبلاغه‪« :‬کسی که از دنیا دل بریده و به آن‬ ‫‪‬‬ ‫«کلام پیامبر گرامی اسلام (صلیالله علیه و آله و‬ ‫سرا دل بسته است‪ ،‬به زندگی زبونانه تن نمیدهد‪ ،‬هیچگونه‬ ‫سلم) در عظمت شهادت شهیدان»‬ ‫مصلحتاندیشی را تاب نمیآورد‪ ،‬شجاعانه در برابر ستم و‬ ‫‪ ‬أَشرفُ القَتلِ قَتلُ الشُهداءِ (بحار‪ ،‬ج ‪ ،٧٧‬ص ‪.)199‬ترجمه‪:‬‬ ‫دورویی میایستد و از هیچ چیز نمیهراسد‪.‬آنکه شوق مرگ‬ ‫سرافرازترین قتل و کشتارها‪ ،‬شهادت شهیدان است‪.‬‬ ‫سرخ دارد‪ ،‬از دنیا دل بریده‪ ،‬فریفته زینتها و زیورهایش‬ ‫‪ ‬فوقُ کُلِ ذِیبِر بِر حتی یُقتلَ الرجُلُ شهیدا فی سبیلِ‬ ‫نمیشود‪.‬این انسان چنان ارجمند است که یادش در خاطر‬ ‫الله(خصال‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.)8‬ترجمه‪ :‬هر عمل نیکی‪ ،‬عملی نیکوتر‬ ‫حجت خداوند نقش میبندد‪».‬‬ ‫از خود دارد مگر شهادت در راه خدا که نیکوتر عملی از آن‬ ‫امام علی(ع) با عباراتی حسرتبار از یاران شهیدش چنین یاد‬ ‫‪‬‬ ‫وجود ندارد‪.‬‬ ‫میکند‪...« :‬بندگان نیک خداوند آهنگ رفتن کردند و‬ ‫ن‬ ‫‪ ‬کُلُ حسناتِ بنی آدَمَ تُحصِهَا الملإئِکةُ اِلا حسناتِ المُجاهدی َ‬ ‫ارزشهای ناچیز و ناپایدار دنیا را بر ارزشهای فراوان و‬ ‫فاِنَهُم یَعجِزونَ عن عِلمِ ثِوابِها(مستدرک‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪.)19‬‬ ‫فناناپذیر آخرت برگزیدند‪.‬آری‪ ،‬برادران همرزمی که خونشان‬ ‫ترجمه‪ :‬فرشتگان تعداد کل ثوابها و حسنات آدمیان را‬ ‫در صفین فرو ریخت‪ ،‬از این که امروز زنده نیستند تا‬ ‫میدانند مگر ثواب مجاهدین که از شمار و میزان آنها ناتوان‬ ‫خوراکشان غم و نوشابهشان خوناب دل باشد‪ ،‬هیچ زیانی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫نکردند‪ ،‬و با جرئت بر این حقیقت تاکید میفرماید که آنان به‬ ‫‪ ‬غُدْوَة او رَوحَة فی سبیلاللهِ خیر مِنَ الدنیا وَ ما فیها (مستدرک‪،‬‬ ‫دیدار خداوند شتافتند‪ ،‬پس پاداششان را به کمال پرداخت و‬ ‫ج ‪ ،11‬ص ‪.)10‬ترجمه‪ :‬یک بار در راه خدا به جبهه رفتن‪ ،‬از‬ ‫در پی سالهای نگرانی و ترس در سرای امنیت مقامشان‬ ‫کل دنیا و آنچه در دنیا است بهتر و والاتر است‪.‬‬ ‫داد‪».‬‬ ‫‪ ‬زَملِوُهُم بِدمائِهم وَ ثِیابِهم (وسائل‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.)٧41‬ترجمه‪:‬‬ ‫(در جنگ اُحد فرمود) شهدا را با همان خونها و لباسهایشان‬ ‫صحیفه سجادیه‬ ‫دفن کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬قال السجاد (علیه السلام)‪ :‬حمدا نسعدبه فی السعداء من‬ ‫‪ ‬ما مِن اَحدٍ یَدخُلُ الجنَةَ فَیَتَمنی أَن یَخرُجَ مِنها اِلاَ الشَهیدَ فاِن ُه‬ ‫اولیائه و نصیر به فی نظم الشهداء بسیوف اعدائه (صحیفه‬ ‫یَتَمَنی أَن یَرجِعَ فَیُقتَلُ عَشَرَ مرَاتٍ ممایری مِن کَرامةِ الله!‬ ‫سجادیه‪ ،‬ج‪ ،01‬دعاء‪.)1‬ترجمه‪ :‬سپاس خدای را‪ ،‬سپاسی که‬ ‫(مستدرک‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪.)19‬ترجمه‪ :‬هیچ یک از بهشتیان پس‬ ‫بدان در زمره اولیاء نیکبختی قرار گیریم و بواسطه آن در‬ ‫از ورود به بهشت آرزوی خروج از آن را دیگر نخواهند داشت‬ ‫ردیف شهیدان با شمشیر دشمنانش در آئیم‪.‬‬ ‫بهجز شهید که با مشاهده آن همه مقامات و کراماتی که‬ ‫‪ ‬دعای طلب شهادت‪« :‬اللَهُمَ اشْتَرِ مِنِی نَفْسِیَ الْمَوْقُوفَةَ عَلَیْکَ‬ ‫خداوند برای او ارزانی داشته آرزو میکند به دنیا برگردد و ده‬ ‫الْمَحْبُوسَةَ لِامْرِکَ بِالْجَنَةِ مَعَ مَعْصُومٍ ِمنْ عِتْرَةِ نَبِیِکَ ص …‬ ‫مرتبه زنده و کشته شود!‬ ‫بِوِلادَتِهِ تَمْلَأُ بِهِ الْأرْضَ عَدْلا وَ قِسْطا کَمَا مُلِئَتْ جَوْرا وَ ظُلْما وَ‬ ‫لا تَجْعَلْنِی مِمَنْ تَقَدَمَ فَمَرَقَ أَوْ تَأَخَرَ فَمَحَقَ وَ اجْعَلْنِی مِمَنْ‬ ‫نهجالبلاغه‬ ‫لَزِمَ فَلَحِقَ وَ اجْعَلْنِی شَهِیدا سَعِیدا فِی قَبْضَتِکَ» (الصحیفه‬ ‫توصیف ایثار و شهادت در کلام شهید محراب حضرت علی(ع)‬ ‫السجادیه‪ ،‬ص ‪ 534‬و جمال الاسبوع‪ ،‬ص‪.)099‬ترجمه‪ :‬خدایا‬ ‫شایسته تأمل و اندیشه فراوان است‪.‬به ‪ 5‬نمونه در زیر اکتفا میشود‪:‬‬ ‫جانم را که برایت وقف کردم و در خدمت توست از من بخر‬ ‫‪ ‬نامه ‪ 31‬نهجالبلاغه‪« :‬من به دیدار خداوند و ثواب نیکویى که‬ ‫و در کنار معصومی از عترت پیامبرت (صلی الله علیه و آله)‬ ‫مرا ارزانى دارد‪ ،‬امید بستهام و منتظر آن هستم‪(.‬مشتاق‬ ‫قرار ده‪.‬همان که زمین پس از اینکه از ظلم و جور لبریز‬ ‫ملاقات پروردگارم)»‪.‬‬ ‫شد‪ ،‬به وسیله او از قسط و عدل پر میشود‪.‬‬ ‫‪ ‬خطبه ‪ 5‬نهجالبلاغه‪« :‬پس از آن همه جنگها و حوادث ناگوار‪،‬‬ ‫‪« ‬اللهم‪...‬فان کان آخر شهر صمناه فاختم لنا فیه باسعاده و‬ ‫سوگند به خدا که علاقه پسر ابوطالب به مرگ‪ ،‬از انس طفل‬ ‫الشهاده»‪.‬ترجمه‪ :‬خدایا اگر این آخرین ماهی است که ما در‬ ‫به پستان مادرش بیشتر است و او با مرگی آشناست که‬ ‫آن روزه میگیریم‪ ،‬مرگ ما را شهادت در راه خود قرار ده و‬ ‫ازخاک به افلاک هدایتش نماید»‬ ‫ما را با شهادت در راه خود سعادتمند کن‪(.‬الصحیفه السجادیه‪،‬‬ ‫‪ ‬خطبه ‪ 11‬نهجالبلاغه‪(« :‬به پسرش‪ ،‬محمد حنفیه‪ ،‬چون در‬ ‫ص‪)949‬‬ ‫نبرد جمل پرچم را بدو سپرد)‪ :‬اگر کوهها از جای کنده شود‪،‬‬ ‫‪ ‬ان علی ابن الحسین (علیه السلام) کان یقول‪ :‬قال رسول الله‬ ‫تو جای خویش بدار! دندانها را بر هم فشار‪ ،‬و کاسه سرت را‬ ‫(صلی الله علیه و آله)‪ :‬ما من قطره احب الی الله عزوجل من‬ ‫به خدا عاریت سپار! پای در زمین کوب و چشم بر کرانه سپاه‬ ‫قطره دمٍ فی سبیل الله (وسائل الشیعه‪ ،‬ج‪ ،11‬ص‪،8‬‬ ‫ن ه‪ ،‬و بیم بر خود راه مده و بدان که پیروزی از سوی خدا‬ ‫حدیث‪.)11‬ترجمه‪ :‬امام زین العابدین (علیه السلام) پیوسته از‬ ‫است»‪.‬‬ ‫‪ ،9911‬دوره ‪ ،9‬شماره ‪9‬‬ ‫نشریه بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت‬ ‫مؤلفههای فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه سلامت کشور؛ بخش اول‪ :‬موضوعات کلان ‪٧ /‬‬ ‫«امام محمدباقر (علیهالسلام)»‪ :‬مَن اَدرکَ قائِمَنا فَقُتِلَ مَعَهُ کانَ‬ ‫قول رسول خدا صلی الله علیه و آله میفرمود‪ :‬هیچ قطرهای‬ ‫لَه اَجرُ شهیدَینِ وَ مَن قَتَلَ بین یَدیه عَدُوا لَنا کانَ لَه اَجرُ عِشرینَ‬ ‫در نزد خداوند دوستداشتنیتر از قطره خونی که در راه خدا‬ ‫شهیدا‪.‬کسی که قائم(ع) ما را دریابد و در رکاب حضرتش کشته‬ ‫ریخته میشود نیست‪.‬‬ ‫شود پاداش دو شهید را دارد و کسی که در رکابش یک دشمن ما‬ ‫َن الْقَتْلَ لَنَا عَادَة وَ کَرَامَتَنَا‬ ‫حسَیْن ( َعلَیهِ السَلامُ)‪ :‬أ َ‬ ‫قَالَ عَلِی بْن الْ ُ‬ ‫‪‬‬ ‫را به قتل برساند پاداش بیست شهید را خواهد داشت (بحار‪ ،‬ج ‪،51‬‬ ‫الشَهَادَة (بحار الانوار ‪-‬نشر مؤسسه الوفاء بیروت‪ -‬لبنان‪1040 ،‬‬ ‫ص ‪.)91٧‬‬ ‫هجری قمری‪ ،‬ج ‪ ،05‬ص ‪.)118‬ترجمه‪ :‬کشته شدن عادت‬ ‫«امام محمدباقر (علیهالسلام)»‪ :‬لا فَضیلَةَ کالجِهادِ ولاجِها َد‬ ‫ما و شهادت کرامت ماست‪.‬‬ ‫کَمُجاهَدَةِ الهَوی‪.‬هیچ چیز به اندازه جهاد (در راه خدا) فضیلت و‬ ‫ارزش معنوی ندارد و هیچ جهادی مانند جهاد با هوای نفس نیست‬ ‫قالَ الصادِقُ علیه السلام‪ :‬مَنْ قُتِلَ فى سَبیلِ اللهِ‪ ،‬لَمْ یُعَرفْهُ الل ُه‬ ‫(تحفالعقول‪ ،‬ص ‪.)110‬‬ ‫شَیْئا مِنْ سَیِئاتِهِ‪.‬امام صادق (علیه السلام) فرمود‪ :‬کسى که در راه‬ ‫امام موسی بن جعفر‪ :‬رَجُل مِنْ أهْلِ قُمَ یَدْعوُ الناسَ إلَی الحَقِ‪،‬‬ ‫خدا کشته شود‪ ،‬خداوند هیچیک از گناهان او را به روى او نمیآورد‪.‬‬ ‫یَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْم کَزُبَرِ الحَدیدِ‪.‬مردی از قم‪ ،‬مردم را به حق‬ ‫وسائل الشیعه‪ ،‬ج ‪ ،99‬ص ‪ ،٧‬حدیث ‪9٧‬‬ ‫فرامیخواند و گروهی‪ ،‬چون پارههای آهن [استوار]‪ ،‬پیرامون او گرد‬ ‫ل‬ ‫عَنِ الرِضا (علیه السلام) عَن آبائِهِ (علیه السلام) ‪ ،‬قال‪ ،‬قالَ رَسُو ُ‬ ‫میآیند (بحارالأنوار‪ ،‬ج‪ ،5٧.‬ص‪.)113.‬‬ ‫اللهِ (صلی الله علیه و آله)‪ :‬اَفْضَلُ االعْمال عِنْدَ اللهِ ایمان لا شَکَ فی ِه‬ ‫وَ غَزْو الغُلُولَ فیهِ وَحَج مَبْرُور وَ اَوَلُ مَنْ یَدْخُلُ الْجَنَةَ شَهید‪.‬امام‬ ‫رضا (علیه السلام) از پدران خود (علیه السلام) از قول پیامبر اکرم‬ ‫(صلی الله علیه و آله) نقل کرده که آن حضرت فرمود‪ :‬برترین‬ ‫روشها‬ ‫اعمال نزد خداوند‪ ،‬ایمانى است که در آن تردیدى نباشد و رزم و‬ ‫این مطالعه برحسب هدف‪ ،‬توصیفی‪ ،‬میدانی و پیمایشی و‬ ‫پیکارى که در آن خیانت در «غنیمت» نباشد و حج مقبول‪.‬و اولین‬ ‫کاربردی است‪.‬جامعه منتخب برای دریافت دیدگاهها در موضوع‬ ‫کسى که وارد بهشت مىشود شهید است‪.‬بحارالانوار‪ ،‬ج ‪ ،٧٧‬ص‬ ‫مطالعه‪ ،‬از بین پیشکسوتان حاضر در دفاع مقدس و صاحبنظران‬ ‫‪ ،1٧1‬حدیث ‪30‬‬ ‫و نخبگان جوان جامعه سلامت فعلی‪ ،‬انتخاب شدند‪.‬موضوعات به‬ ‫عَنِ الرضِا (علیه السلام) فى کتابِهِ اِلَى المَأمُونِ ‪ :‬اَلْجِهادُ وَاجِب‬ ‫روش بحث متمرکز گروهی شناسائی و به روش دلفی طبقهبندی و‬ ‫مَعَ اِمامٍ عادِلٍ وَمَنْ قاتَلَ فَقُتِلَ دُونَ مالِهِ وَرَحْلِهِ وَنَفْسِهِ فَهُوَ شَهید‪.‬‬ ‫ارائه شد‪.‬بخش کتابخانهای‪ ،‬با بررسی منابع معتبر بومی انجام شده‬ ‫امام رضا (علیه السلام) در نامه خود به مأمون نوشت‪ :‬جهاد همراه‬ ‫و از تلفیق نتایج‪ ،‬سه محور کلان‪ ،‬تفصیلی و اختصاصی احصاء شد‪.‬‬ ‫امام عادل واجب است و هرکس پیکار کند و در راه دفاع از مال و‬ ‫رهتوشه و جان خویش کشته شود شهید است‪.‬وسائل الشیعه‪ ،‬ج‪،99‬‬ ‫ص ‪ ،10‬حدیث ‪ ،90‬تحف العقول‪ ،‬ص ‪901‬‬ ‫نتایج‬ ‫حضرت فاطمه زهرا (سلامالله علیها)‪ :‬جَعَلَ اللهُ الجِهادَ عِزا‬ ‫‪ 10‬کلان موضوع‪ 1044 ،‬موضوع عمومی و بیش از ‪ 54‬موضوع‬ ‫لِلاسلام‪.‬خداوند جهاد را جهت عزت و سرافرازی اسلام مقرر فرموده‬ ‫اختصاصی (حوزه سلامت) به دست آمد‪.‬‬ ‫است (بحار‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪.)199‬‬ ‫فرازی از خطبه کوبنده حضرت زینب (سلام الله علیها) در شام‪:‬‬ ‫موضوعات کلان‬ ‫‪...‬وَ الْحَمْدُ للهِ رَبِ الْعالَمِینَ‪ ،‬أَلَذِی خَ َتمَ لِاَوَلِنا بِالسَعا َدةِ وَ الْمَغْفِرَةِ‪ ،‬وَ‬ ‫در حوزه فرهنگی و اجتماعی موضوعات کلان به دادههایی‬ ‫لاِخِرِنا بِالشَهادَةِ وَ الرَحْمَةِ‪.‬حمد و ستایش ویژه خداوندى است که‬ ‫اطلاق میشوند که برای بررسی پیچیدگی رفتار انسانها اعم از‬ ‫پروردگار جهانیان است‪ ،‬همانکه آغاز کار ما را به سعادت و مغفرت‬ ‫رفتارهای فردی و اجتماعی دارای کاربرد باشند و دریچهای جدید‬ ‫و پایان کار ما را به شهادت و رحمت رقم زد‪.‬‬ ‫برای مطرح کردن سؤالهای جالب و اختصاصیتر باز نموده‪ ،‬برای‬ ‫«امام علی بن موسیالرضا (علیهالسلام)»‪ :‬اذا زالَ الشَهیدُ مِن‬ ‫یافتن الگوهایی که تا پیش از این ناشناخته بودند قابل استفاده‬ ‫فَرَسِه بِطعنَةٍ اَو بِضَرَبةٍ‪ ،‬لَم یَصِلْ الَی الأرضِ حتی یَبعثَ اللهُ عزَوجلَ‬ ‫خواهند بود‪.‬این موضوعات و تعریف مفهومی آنها در جدول‪ 1-‬ارائه‬ ‫زَوجَتَهُ مِن الحُور العِینِ فَ ُتبَشِرهُ بِما أَعدَ الله عَزَوَجل لَهُ منَ الکرامَةِ‪.‬‬ ‫شده است‪.‬در ادامه موضوع شناسی عمومی و اختصاصی (حوزه‬ ‫وقتی شهید در اثر تیر یا ضربت از مَرکبش میافتد هنوز به زمین‬ ‫سلامت) در موضوعات کلان ‪ 10‬گانه ارائه خواهد شد‪.‬‬ ‫نرسیده خداوند متعال زوجه حورالعین او را به نزدش حاضر میکند‬ ‫تا مقامات و کراماتی که خدای متعال برایش آماده کرده به وی‬ ‫مژدگانی بدهد (مستدرک‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪.)11‬‬ ‫‪J Combat Med‬‬ ‫‪2020, Vol. 3, No. 1‬‬  ‫‪ / 8‬فروتن و همکاران‬ ‫جدول‪.9-‬موضوعات کلان حوزه فرهنگ ایثار و شهادت‬ ‫تعریف مفهومی و توضیحات‬ ‫موضوعات کلان‬ ‫ردیف‬ ‫مفهوم یعنی‪ ،‬معنا و مدلولی که لفظ بر آن دلالت و از لفظ فهمیده میشود ‪ ،‬چیزی که در مقابل مصداق و منطوق‬ ‫مفهومشناسی‬ ‫‪9‬‬ ‫است (مظفر‪ ،‬محمدرضا‪ ،‬أصول الفقه‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ ،14٧‬اسماعیلیان‪ ،‬قم‪ ،‬چاپ پنجم‪ ،‬بی تا)؛ و در مرتبه پیش از حکم‬ ‫و به منزله علت آن است‪.‬در فقه موضوع‪ ،‬آن چیزی است که حکم شرعی بر آن مترتب شده است (میرزای نائینی‪،‬‬ ‫فوائد الاصول‪ ،‬ج‪ ،0‬ص‪ ،981‬انتشارات اسلامى‪ ،‬وابسته به جامعه مدرسین‪ ،‬قم)‪.‬‬ ‫آسیب به معنی زخم‪ ،‬ضرب‪ ،‬صدمه‪ ،‬عیب و نقص‪ ،‬تعب‪ ،‬رنج‪ ،‬آزار و خسارت آمده است‪.‬به معنای عام‪ ،‬عبارت است‬ ‫آسیبها و‬ ‫‪2‬‬ ‫از‪ :‬شناخت دردها‪ ،‬کاستیها‪ ،‬مصیبتها و آفتهای فکری‪ ،‬جنسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و‪...‬که روح‬ ‫تهدیدها‬ ‫و روان و محیط زندگی را فرا گرفته است‪ ،‬و نیز راه یافتن به ریشهها و عوامل متنوع آن (مجله معارف اسلامی‪ ،‬شماره‬ ‫‪ ،34‬ص ‪.)10‬تهدید‪ :‬بیم کردن‪.‬بیم دادن‪.‬ترسانیدن (یادداشت بخط مرحوم دهخدا)‪.‬‬ ‫مبانی و شاخصها بعضی از مبانی عبارتند از‪« :‬ایمان و اعتقاد و سایر مبانی دینی»‪« ،‬بصیرت»‪« ،‬شجاعت»‪« ،‬عزتطلبی‪ ،‬آزادگی و‬ ‫‪9‬‬ ‫آزادیخواهی»‪« ،‬از خودگذشتگی و فداکاری»‪« ،‬مظلومیت‪ ،‬ستم نپذیرفتن و ستم نکردن» «عبرت آموزی» (‪.)3‬بعضی‬ ‫از شاخصها عبارتنداز (‪" :)٧‬دین محوری"‪" ،‬انسانی بودن"‪" ،‬کمال بخشی"‪" ،‬ارزش آفرینی"‪" ،‬حماسه سازی"‪،‬‬ ‫"بحران زدایی" ‪" ،‬اخلاص و ماندگاری"‪" ،‬جامعیت" و "موج آفرینی و بصیرت بخشی"‬ ‫«شهیدان صدر اول اسلام»‪« ،‬امام حسین (ع) و قیام عاشورا»‪« ،‬شهدا‪ ،‬خانواده شهدا‪ ،‬جانبازان و ایثارگران دوران دفاع‬ ‫الگوها و‬ ‫‪4‬‬ ‫مقدس الگوهای سازنده و ارزنده امروز نسل جوان و دانشجو»‪« ،‬سایر الگوهای دینی ایثار و شهادت» (‪.)8‬‬ ‫الگوسازی‬ ‫ایثار به مفهوم عطا کردن و دیگری را بر خود ترجیح دادن و بهترین کرامت اخلاقی برای انسانها و بالاترین نیکیها‬ ‫ایثار و ایثارگران‬ ‫‪5‬‬ ‫است ‪.‬امام صادق (علیه السلام) در ذیل آیه شریفه ‪ 1‬سوره مبارکه حشر‪ ،‬با اشاره به صفات و ویژگیهای مومنان‪،‬‬ ‫ایثار را یکی از نشانههای مومن میداند که خداوند ایشان را به آن وصف نموده است(حار‪ ،‬ج‪ ،3٧‬ص‪.)951‬‬ ‫بعضی عوامل مؤثر و معیارهای دوران دفاع مقدس‪ :‬عوامل خانوادگی (ملاکهای همسرگزینی‪ ،‬روابط میان زوجین ‪،‬‬ ‫ابعاد و معیارهای‬ ‫‪6‬‬ ‫فردی و خانوادگی نحوه گذران اوقات فراغت‪ ،‬شیوههای فرزندپروری و سبکهای دلبستگی) و عوامل فردی (سلامت جسمی و روانی‪،‬‬ ‫سن‪ ،‬تحصیلات‪ ،‬آراستگی و سبک زندگی) (‪.)1‬‬ ‫بعضی از مؤلفههای اجتماعی عبارتند از‪" :‬ارشاد‪ ،‬حسن سلوک و اخوت ایمانی که از طریق رشد شاخصهای سرمایه‬ ‫مؤلفهها و‬ ‫‪7‬‬ ‫معیارهای اجتماعی اجتماعی تأثیرگذارند"‪" ،‬احسان و نیکوکاری"‪" ،‬اتحاد و همبستگی"‪" ،‬اخوت ایمانی"‪" ،‬مهرورزی و عطوفت"‪" ،‬رفع‬ ‫نیازهای یکدیگر و تلاش در راه آن"‪" ،‬فریادرسی و رفع گرفتاری یکدیگر" (‪.)14‬‬ ‫بعضی ابعاد در فرهنگ قرآنی و روایات (‪" )11‬حیات شهدا بعد از شهادت برای همیشه جاودان است"‪" ،‬شهادت‬ ‫ابعاد معنوی‬ ‫‪8‬‬ ‫تجارت و معامله با خداوند است که سودمندترین معاملات است"‪" ،‬شهید به کمال نهایی رسیده و بزرگ ترین عارف‬ ‫است"‪" ،‬خداوندی که کمال مطلق و مطلق کمال است و هرگز در وعدهاش ناراستی و کژی وجود ندارد‪ ،‬خریدار‬ ‫جان شهیدان است"‪" ،‬نیکوکاری کامل و کمال نیکوکاری"‪" ،‬کمال اخلاص"‬ ‫"شناساندن منزلت و نقش شهیدان و ایثارگران به نسلهای بعد"‪" ،‬تعظیم شعائر و بزرگداشت مناسبتها"‪" ،‬انتقال‬ ‫ابعاد فرهنگی و‬ ‫‪1‬‬ ‫بین نسلی ارزشهای فرهنگی"‪ " ،‬امنیت امروز را محصول شهیدان و ایثارگران دانستن و پاسداشت مقام و منزلت‬ ‫ترویجی‬ ‫آنان"‪" ،‬تلاش و ابتکار برای توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت"‪" ،‬ترویج فرهنگ جمعگرایی و ارجحیت منافع‬ ‫ملی برمنافع فردی قومی"‪.)11( ،‬‬ ‫ایثار پیش زمینه اخلاص‪ ،‬در راه خدا بودن و هدفدار بودن را لازم دارد (‪.)19‬الگوی ایثار در دفاع مقدس از مصادیق‬ ‫مصادیق ایثار در‬ ‫‪91‬‬ ‫تام و تمام این موضوع در زمان حاضر است‪.‬ترویج فرهنگ دفاع مقدس به لحاظ محتوایی‪ ،‬عملکردی و ساختاری‬ ‫زمان حاضر‬ ‫در ابعاد نگرشی‪ ،‬رفتاری‪ ،‬بهترین نمونههای الهام بخش را ارائه خواهد نمود (‪.)10‬‬ ‫ایثار و شهادت در با روش مصاحبه های ساختارمند تاریخ شفاهی‪ ،‬خاصه در دفاع مقدس‪ ،‬سیره زندگی معنوی و اجتماعی و فردی و‬ ‫‪99‬‬ ‫خانوادگی ایثارگران و شهیدان‪ ،‬از پنجره دید و شناخت دیگران قابل بررسی و معرفی است‪.‬‬ ‫توصیف شاهدان‬ ‫نمادها‪ ،‬آرمانها و هنرهای تجسمی و معماری حوزه دفاع مقدس‪ ،‬یادآوری و بهیادسپاری نمادها در حافظه جمعی مردم‪ ،‬میزان همسویی‬ ‫‪92‬‬ ‫روایی بین هنرهای موسوم به دفاع مقدس‪ ،‬تابلوهای عکس و تندیس و فضاسازی گالریهای موزههای دفاع مقدس‪،‬‬ ‫آرمان گرایی‬ ‫عناصرخطی‪-‬هندسی نظیر کتیبهنویسی در یادمانها (دهلاویه‪ ،‬طلائیه‪ ،‬شلمچه‪ ،‬هویزه‪ ،‬پاسگاه زید‪ ،‬مطلع الفجر‪،‬‬ ‫شهدای گمنام اندیمشک) ‪،‬عناصر بیجان نظیر توپ و تانک‪ ،‬اسلحه‪ ،‬پوتین‪ ،‬کلاهخود‪ ،‬قمقمه آب‪ ،‬پرچم و پلاک‪،‬‬ ‫سجاده و دیگر وسایل شخصی رزمندگان به عنوان فضاسازی داخلی در (یادمان هویزه‪ ،‬طلائیه‪ ،‬شلمچه‪ ،‬دهلاویه‪،‬‬ ‫مطلع الفجر‪ ،‬مرصاد‪ ،‬شرهانی‪ ،‬شهدای گمنام اندیمشک)‪ ،‬و سایر عناصر نمادین در این کلان موضوع قابل ذکر است‬ ‫(‪.)15‬شناخت آرمانها (سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی)‪ ،‬وفاداری به آرمانها و آرمانگرایی و آرمانخواهی از‬ ‫اهم موارد این کلان موضوع است‪.‬‬ ‫‪ ،9911‬دوره ‪ ،9‬شماره ‪9‬‬ ‫نشریه بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت‬ ‫مؤلفههای فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه سلامت کشور؛ بخش اول‪ :‬موضوعات کلان ‪1 /‬‬ ‫ادبیات مقاومت و ایثار و شهادت پیوند ناگسستنی و ریشههای مشترک دارند‪«.‬فرهنگ ایثار و شهادت باید به عنوان‬ ‫نسبت ایثار و‬ ‫‪99‬‬ ‫میراثی گرانسنگ در ذهن ملت ایران باقیمانده و از آفت تحریف مصون بماند‪ ،‬نشر ارزشهای معنوی و اخلاقی با‬ ‫شهادت با فرهنگ‬ ‫شمیم عطر خون شهیدان تاثیر به سزایی در اخلاق جوانان داشته و امید و انگیزه برای مبارزه با استکبار جهانی و‬ ‫مقاومت با رویكرد‬ ‫همچنین ترویج فرهنگ عاشورایی را به همراه دارد (‪».)13‬‬ ‫امنیت پایدار ملی‬ ‫ارزشآفرینی (خلق والاترین ارزشهای الهی و انسانی) و کمالبخشی (کمال فردی –کمال جامعه) از مؤلفههای‬ ‫نسبت میان اخلاق‬ ‫‪94‬‬ ‫شاخص و برجسته فرهنگ ایثار و شهادت است‪.‬منظور از ارزشهای اسلامی (بهعنوان یکی از عوامل معنوی و‬ ‫و فرهنگ ایثار و‬ ‫فرهنگی دفاع مقدس)‪ ،‬مهمترین ارزشهای اخلاقی است که رزمندگان اسلامی در دوران دفاع مقدس‪ ،‬به آنها آراسته‬ ‫شهادت‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫ابعاد عبارتنداز‪« :‬حفظ ارزشها و اصول و تحکیم معارف دینی»؛‬ ‫بحث‬ ‫«عزت نفس بخشیدن به افراد جامعه»؛ «ایجاد هویت و هدف‬ ‫از حق خود گذشتن و دیگری را بر خود مقدم داشتن‪ ،‬از‬ ‫مشترک در میان افراد جامعه»؛ «ایجاد و تحکیم همبستگی‬ ‫اساسیترین آموزههای عرفان اسلامی است که خود برگرفته از آیات‬ ‫اجتماعی»؛ «ایجاد و ترویج روحیه ظلمستیزی و عدالتطلبی در‬ ‫کریمه قرآن و تایید یافته با روایات نبوی اهل بیت گرامی آن‬ ‫جامعه»‪« ،‬نفی نیازهای کاذبی مانند حرص و زیادهخواهی و ترویج‬ ‫حضرت بوده است (‪.)1٧‬این شناخت متعالی بازتابی از اندیشهای‬ ‫صفات فاضلهای مانند قناعت»؛ «کاهش زمینههای تکاثر و تمرکز‬ ‫عمیق و دیرپا در فرهنگ ایران اسلامی بوده است‪ ،‬اندیشهای که‬ ‫ثروت و سرمایهداری غیرمولد و کاهش فقر»؛ «آفرینش محبت و‬ ‫همچنان این توان را دارد تا ایثارگرانی بپرورد که نه تنها از خواسته‬ ‫همدلی‪ ،‬وحدت و وفاق»؛ «از بین بردن روحیه مالدوستی و ترس‬ ‫خود‪ ،‬بلکه از جان خود در راه رضایت دوست درگذرند‪.‬اندیشه ایثار‬ ‫از جان» و در معارف مذهبی شهادت‪« ،‬بهترین مرگ و آرزوی‬ ‫یکی از آرمانهای بشریت است که مطلوب‪ ،‬مورد تایید و سفارش‬ ‫اولیای خداست» (‪.)11‬‬ ‫پیامبران‪ ،‬اندیشمندان و معلمان بزرگ در طول تاریخ بوده است‪.‬در‬ ‫دین اسلام‪ ،‬ایثار عنوان بالاترین مرحله ایمان و برترین فضیلت را‬ ‫نتیجهگیری‬ ‫داشته و براساس آموزههای دین مبین اسلام‪ ،‬منتهای اهداف‬ ‫ایثار و شهادت دو محور اساسی در فرهنگ اسلامی و موجب‬ ‫پرورش اعتقادی و اخلاقی انسانها‪ ،‬رسیدن به فضیلت ایثار است‬ ‫بقای اسلام و نظام اسلامی است‪.‬برای شکلگیری و در ادامه‪ ،‬حفظ‬ ‫(‪.)18‬ایثار و شهادت دو واژه تفکیکناپذیرند‪.‬اگر ایثار نباشد‬ ‫فرهنگ ناب ایثار و شهادت به مؤلفهها و شاخصهایی برگرفته از‬ ‫شهادت‪ ،‬تجلی نمییابد و اگر ایثارگری نباشد‪ ،‬شهداء وجود ندارند‬ ‫مبانی و ارزشهای اسلامی نیاز است‪.‬مؤلفههای معتبر فرهنگ ایثار‬ ‫(‪.)11‬فرهنگ حیاتبخش و عزتآفرین ایثار و شهادت‪ ،‬در حقیقت‪،‬‬ ‫و شهادت‪ ،‬برگرفته از معارف اسلامی و تجارب انقلاب و دفاع مقدس‪،‬‬ ‫منظومهای کامل از اندیشههای ناب اسلامی و تدابیر هدایتگرانهای‬ ‫متعدد و گسترده میباشند‪.‬این مطالعه ‪ 11‬محور کلان را شناسایی‬ ‫است که شناخت ابعاد مختلف آن‪ ،‬هر انسان آزادهای را برای‬ ‫و توصیف و در هر محور کلان لیستی از مهمترین موضوعات‬ ‫دستیابی به الگوهای عملی و عینی زندگی الهی و شرافتمندانه‬ ‫عمومی و اختصاصی (مرتبط با سلامت) را ارائه نموده است‪.‬بعد از‬ ‫رهنمون میسازد‪.‬احیاء‪ ،‬توسعه و یادآوری خاطره عظیم و جاودانه‬ ‫موضوعشناسی‪ ،‬در ادامه این سلسله مباحث‪ ،‬به سایر محورهای‬ ‫عاشورا و فرهنگ ظلمستیز آن‪ ،‬یعنی فرهنگ ایثار و شهادت‪،‬‬ ‫کلان پرداخته خواهد شد‪ ،‬ان شاءالله‪.‬‬ ‫همواره برکات فراوانی داشته و خواهد داشت‪.‬شناخت مبانی دینی‬ ‫فرهنگ ایثار و شهادت کاملا ضروری است‪.‬بزرگان دین معتقدند‪،‬‬ ‫تشكر و قدردانی‪ :‬از همه اساتیدی که با نظرات ارزشمند خود‬ ‫ایثار و شهادت همواره به مثابه جهاد جبهه حق در برابر باطل قلمداد‬ ‫در غنای مطالب حاضر یاریرسان بودند‪ ،‬صمیمانه سپاسگزاری‬ ‫شده و هست (‪.)14‬‬ ‫میگردد‪.‬‬ ‫ایثار گاهی با بذل مال و زمانی با کار و تلاش بیشتر و صرف‬ ‫کردن وقت زیادتر انجام میگیرد؛ اما در پارهای از موارد ایثار‪،‬‬ ‫تضاد منافع‪ :‬بدین وسیله نویسندگان تصریح مینمایند که‬ ‫آگاهانه و هدفمند با نثار جان در راه خدا صورت میگیرد که شهادت‬ ‫هیچگونه تضاد منافعی در مطالعه حاضر وجود ندارد‪.‬‬ ‫نام دارد‪.‬واژه ایثار در قرآن در عین نیازمندی به کار رفته است و‬ ‫ایثارگر چیزی را که به آن محتاج است به دیگران میبخشد (‪.)11‬‬ ‫فرهنگ شهادت و ایثار ابعاد گسترده و متنوعی دارد‪.‬بعضی از این‬ ‫منابع‬ ‫‪1. Investigating the components of the culture of self-‬‬ ‫‪2. Ghiasvand A, Dehkordian P. Survey of youth‬‬ ‫‪sacrifice and martyrdom in the thought of Shahid‬‬ ‫‪attitudes toward the performance of martyrs. National‬‬ ‫]‪Motahari. https://hawzah.net [Persian‬‬ ‫]‪Studies. 2009; 10(1): 31-47. [Persian‬‬ ‫‪J Combat Med‬‬ ‫‪2020, Vol. 3, No. 1‬‬  ‫ فروتن و همکاران‬/ 14 3. Tarihi N, Samadi M. A study of the relationship Negareh Scientific Quarterly. 2019; 50: 124-152. between media consumption of the young generation [Persian] and their attitudes toward the culture of self-sacrifice 16. Naderi M, Alizadeh R A, Alizadeh R. Strategies and martyrdom. Sociological Studies. 2016; 8(32): for transmitting resistance literature and the culture of 53-72. sacrifice and martyrdom to the new generation. The 4. Sattari Sarbanqoli H. The culture of martyrdom in First Conference on Resistance Literature with a the Holy Quran. Cultural Engineering. 2012; 6(65, Focus on Student Martyrs of North Khorasan 66):16-40. [Persian] Province, Bojnourd, Kowsar University of North 5. Partovi P. Martyrdom and the “Good Life” in the Khorasan. 2017. ، https://www.civilica.com [Persian] Iranian Cinema of Sacred Defense. Comparative 17. Movahedi M R. The mystical concept of self- Studies of South Asia, Africa and the Middle East. sacrifice. National Conference on the culture of self- 2008; 28(3):513-32. sacrifice and martyrdom, Qom. 2011. [Persian] 6. Rezaian A R. Theoretical foundations of the culture https://civilica.com/doc/222659 of self-sacrifice and martyrdom in verses, hadiths and 18. Soroush M R. Quarterly Journal of Veterans religious culture. http://ahmadrezaeian.ir [Persian] Studies. 2019; Year 1, Number 1. [Persian] 7. Fahimi M S. The culture of self-sacrifice and 19. Saeedipoor B, Qeisari A. Eight years of sacrifice martyrdom and its indicators. Information base of the and martyrdom in sacred defense. National culture of self-sacrifice and martyrdom. May 2009. Conference on the Culture of Sacrifice and http://navideshahed.com [Persian] Martyrdom, Qom. 2011. https://civilica.com/ 8. Ranjbarzadeh F. A study of the religious pattern of [Persian] sacrifice and martyrdom. National Conference on the 20. Amarloo M, Rouhani R. The importance of self- Culture of Sacrifice and Martyrdom, Qom, Faculty of sacrifice and martyrdom from the perspective of the Religious Principles. 2011. https://www.civilica.com Holy Quran and religious leaders. National [Persian] Conference on the Culture of Sacrifice and 9. Ghomashchi F. The ideal model of the family with Martyrdom, Qom. 2011. https://civilica.com emphasis on the family during the holy defense. Basij [Persian] Strategic Studies Quarterly. 2012; 15(57): 117-154. 21. Rezaei M. An introduction to sacrifice and [Persian] martyrdom. National Conference on the Culture of 10. Kazemi A, Ghaffari Hashchin Z, Keshavarz Sacrifice and Martyrdom, Qom. 2011. Shokri A. A Study of the Collective Components of https://civilica.com/ [Persian] the Culture of Sacrifice and Martyrdom in the Memoirs of the Freedmen of Holy Defense as Social Capital. Bi-Quarterly Journal of Cultural Guard of the Islamic Revolution, Faculty of Islamic Humanities and Soft Power, Imam Hossein (AS) University, Officer and Guard University. 2016; 6(14): 139-147. [Persian] 11. Honest men: An excerpt from the verses of the Holy Quran, the narrations of the Imams, the orders of Imam Khomeini and the Supreme Leader regarding jihad, self-sacrifice and martyrdom. Deputy Minister of Culture and Social Affairs of the Martyr and Veterans Affairs Foundation of Khorasan Razavi, June 2014. [Persian] 12. Tajabadi R, Moradi Nejad A, Hajian H, Shabani S. The impact of the culture of sacrifice and martyrdom on society and methods of its promotion. National Conference on the Literature of Sacrifice, the Art of Martyrdom, Arak, Islamic Azad University, Arak Branch. 2010. https://www.civilica.com [Persian] 13. Islamifar A, Cheraghi H. The concept of sacrifice and its manifestations, National Conference on Sacrifice and Martyrdom, Hamadan, Islamic Azad University, Hamadan Branch. 2011. https://www.civilica.com [Persian] 14. Izadi M, Hatami H R, Mardapiri H, Sohrabi H. Promoting the culture of sacred defense, pathology, providing models and solutions. Journal of Defense Policy. 2017; 25(99):119-152. [Persian] 15. Najafvand Darikvandi M, Vasigh B. Adaptation of the symbols and symbols of the holy defense in the visual arts and architecture of the holy defense. 9 ‫ شماره‬،9 ‫ دوره‬،9911 ‫نشریه بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت‬