Güvenlik Kültürü PDF

GÜVENLİK KÜLTÜRÜ 1/47  Güvenlik kültürü, bir organizasyonun her bir seviyesindeki ve her bir gruptaki çalışanların ve kamunun güvenliği konusunda kalıcı değerin ve önceliğin yerleşmesidir. Bir başka deyişle güvenlik kültürü; birey ve grupların güvenliğe yönelik kişisel...

GÜVENLİK KÜLTÜRÜ 1/47  Güvenlik kültürü, bir organizasyonun her bir seviyesindeki ve her bir gruptaki çalışanların ve kamunun güvenliği konusunda kalıcı değerin ve önceliğin yerleşmesidir. Bir başka deyişle güvenlik kültürü; birey ve grupların güvenliğe yönelik kişisel sorumluluk alması, koruyucu eylem, güvenlik ilgisini arttırmak ve iletmek, aktif olarak öğrenmeye çaba göstermek, hatalardan öğrenilen dersleri (hem bireysel hem de grup düzeyinde) davranış temelinde benimseme ve değiştirme, bu değerleri sürekli bir şekilde ödüllendirmeyi ifade etmektedir. 2/47  A. Güvenlik Kültürünün Özellikleri İşçi ve işverenlerin risk ve güvenlik kavramlarına davranış geliştirme süreci olarak da tanımlanan güvenlik kültürü sektör düzeyindeki farklılıklar göz ardı edildiğinde, şu özellikleri göstermektedir: 1) Güvenlik kültürü, grup veya daha üst seviyelerde, örgütün bütün üyeleri veya bütün grup tarafından paylaşılan değerleri ifade eden bir kavramdır. 3/47 2) Güvenlik kültürü, bir örgütteki formel güvenlik sorunlarıyla da ilgilidir. Ancak sadece yönetim ve denetim sistemleriyle de sınırlı değildir. 3) Güvenlik kültürü, bir organizasyondaki her seviyedeki çalışanların katılımı üzerinde durmaktadır. 4) Güvenlik kültürü, örgüt üyelerinin işteki davranışını etkiler. 4/47 5) Güvenlik kültürü, genellikle ödül sistemleri ve güvenlik performansı arasındaki ihtimali de yansıtır. 6) Güvenlik kültürü, bir organizasyonda olaylardan, kazalardan ve hatalardan öğrenme ve gelişmeyle ilgili gönüllülüğü yansıtır. 7) Güvenlik kültürü, değişime karşı oldukça dayanıklı, sabit ve dirençlidir. 5/47 İstenilir bir güvenlik kültürü şu özellikleri içerir:  Bütün çalışanlar güvenlik kuralları ve düzenlemelerine her zaman uyar.  Çalışanlar sürekli bir biçimde tehlikeleri araştırır ve tehlikeli bir durum bulduğunda onu düzeltmek için inisiyatif alır.  Bütün çalışanlar güvenlikle ilgili aktivitelere katılmaya isteklidir. Güvenlikle ilgili aktivitelere katılım teşvik edilir. 6/47  Güvenlikle ilgili konularda açık bir iletişim vardır. Bu gibi durumlarda, azarlama korkusu veya disiplin cezası korkusu yoktur.  Güvenlikle ilgili ortaya çıkan olaylar, sistem başarısızlığını tespit etmek ve sistemde gerekli düzeltmeleri yapmak için bir fırsat olarak görülür. 7/47  Eğitim programları, çalışanların işlerinde güvenliği sağlamaları için gerekli bilgi, beceri ve yeteneği sağlamaktadır.  Bütün çalışanlar, yapmış oldukları işlerdeki potansiyel tehlikeleri anlarlar ve onları gerekli şekilde değerlendirirler.  Çalışanlar gereksiz yere risk almazlar.  Yöneticiler çalışanların gereksiz yere risk almalarına (bilerek veya bilmeyerek) sebep olmazlar. 8/47  Güvenlik meselelerinde, düzenli olarak davranış temelli bir geribildirim, bir yaşam biçimi olarak görülmektedir. Düzeltici bir geribildirim sistemi vardır.  İş arkadaşlarının güvenliğe yönelik destek sağladığı, destekleyici bir çalışma çevresi vardır.  Bütün iş aktiviteleri ve yönetimi tehlikelerin yok edilmesi ve yaralanmaların önlenmesi üzerine odaklanmıştır. 9/47  B. Güvenlik Kültürünün Boyutları Güvenlik kültürünün literatürde evrensel kabul edilen boyutları şunlardır: 1. Örgütsel Bağlılık 2. Yönetimin Katılımı 3. Çalışanların Yetkilendirilmesi ve Katılımı 4. Ödüllendirme Sistemleri 5. Raporlama Sistemleri 10/47  C. Güvenlik Kültürü Modelleri Güvenlik kültürü ile ilgili tanımlamalar ve hangi boyutlardan oluştuğu noktasındaki belirsizliğe benzer bir durum geliştirilen modellerle ilgili de söz konusudur. Bu konuda araştırmacılar tarafından birçok model geliştirilmiştir. Ancak hangi modelin daha açıklayıcı ve etkin olduğu konusunda bir fikir birliğinden söz etmemiz mümkün değildir. 11/47  Güvenlik Kültürü Modelleri şunlardır; Güvenlik Kültürü Olgunlaşma Modeli Karşılıklı Güvenlik Kültürü Modeli Güvenliğe Yönelik Tutumların Tasarım Modeli Toplam Güvenlik Kültürü Modeli Berends’in Güvenlik Kültürü Modeli 12/47  D. Güvenlik Kültürünün Ölçümü Güvenlik kültürünün ölçümünde nitel(sözel) ve nicel(sayısal) olmak üzere iki farklı değerlendirme süreci kullanılmaktadır. Nitel metotlar, çalışanları gözlemleme, odak grup görüşmeleri, geçmiş kayıtları gözden geçirme ve olay çalışmalarını içerir. Nitel yöntemler derinlemesine ve yoğun bir bilgi sağlamaktadır. Nicel yöntemler ise, yüksek oranda yapılandırılmış görüşmeler ve anketler gibi yüksek oranda standardize edilmiş ve derecelere ayrılmış prosedürler kullanılarak güvenlik kültürü skorları veya sayısal ölçümüne yönelik çalışmalardır. Nicel araştırmalar, uygulanmasının kolay olması ve zaman ve maliyet etkinliği gibi nedenlerle daha çok tercih edilmektedir. 13/47  E. Negatif ve Pozitif Güvenlik Kültürü İşletmenin sahip olduğu güvenlik kültürü o işletmede uygulanan iş güvenliğine dair uygulamaların ve politikaların göstergesi ve kanıtı durumundadır. 14/47  a) Negatif Güvenlik Kültürü Negatif güvenlik kültürü, insanların var olan riskleri “risk” olarak görmediği, görse bile önemsemediği, boş verdiği veya riskler karşısında kendine aşırı güven duyduğu bir kültüre karşılık gelir. 15/47  Negatif (zayıf ya da olumsuz) güvenlik kültürüne sahip işletmelerin özellikleri şu şekilde özetlenebilir:  İnsanlar “güvenlik her şeyden önce gelir” deseler bile iş güvenliği diğer amaçlara feda edilir. Dolayısıyla teori ya da politika, uygulama ile bir ilerleme olmaz.  Benzer operasyonel hatalar tekrarlanmaya devam eder.  Personellerin iş güvenliği konusuna ilgileri süreklilik arz etmez. 16/47  Geçmiş olaylardan ders alınmadığı gözlenir.  Güvenlik durumuna ilişkin söylemler güvende olunduğunu belirtse de çalışanlar her an bir şeyler olacağı inancını taşırlar.  İş güvenliğinin başkasının sorumluluğunda olduğuna inanılır.  Çalışanlarda riskler konusunda aldırmazlık ve önemsemezlik hali mevcuttur. 17/47  Yönetim ile denetleyiciler/mühendisler iş güvenliği ile ilgili aynı inançları paylaşmaz ve birbirine zıt davranışlar sergilerler. Organizasyonun bütününde iş güvenliği tutarlı ve etkili bir şekilde ele alındığı izlenimini vermez.  Olaylara ilişkin soruşturma süreci, işçiler ile koordinasyon sağlanmadan tasarlanır.  Sürekli suçlayıcı bir kültür etkilidir. 18/47  b) Pozitif Güvenlik Kültürü Pozitif güvenlik kültürü çalışanların güvenli olmayan eylemlerden sakındığı bir çalışma atmosferi yaratır. Olumlu bir güvenlik kültürü, karşılıklı güven üzerine kurulmuş iletişim, iş güvenliğinin önemine yönelik paylaşılan algılamalar ve önleyici tedbirlerin etkinliğine duyulan güven ile nitelendirilir. 19/47  Pozitif güvenlik kültürü, bireyleri olumsuz sonuçlara karşı duyarlı olmaya ve özenli davranmaya teşvik eder. İşletme açısından, pozitif bir güvenlik kültürünü geliştirmek ve sürdürmek, bir örgütün iş sağlığı ve iş güvenliği yönetiminin iyileştirilmesinde etkin bir araçtır. 20/47  Pozitif güvenlik kültürüne sahip işletmelerin bazı ortak özellikleri şunlardır:  İş sağlığı ve güvenliği, öncelikler arasında kabul edilir. İnsanlar riskler konusundaki doğru algılamaları paylaşır, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin aynı olumlu tutumları benimserler. Böyle bir organizasyondaki herkes işyerindeki çalışmalar sırasında iş sağlığı ve güvenliğinden ödün vererek çalışmanın kendilerinden beklenen bir durum olmadığının farkındadır. 21/47  Bütün çalışanlar, iş güvenliğine gerçekten inanır ve bu konudaki rolünün ne olduğunu bilir. Denetleyiciler ve yönetim arasında karşılıklı güven vardır. Yönetim ve denetleyiciler iş güvenliği konusunda aynı inançları paylaşırlar ve buna uygun olarak koordineli bir şekilde davranış sergilerler.  İşletmedeki herkes, işletme dışındaki insanlara, işyerindeki iş güvenliği risklerinden ve iş güvenliğine ilişkin iyileştirmelerden serbestçe bahsedebilir. 22/47  Olumlu güvenlik kültürüne sahip işletmeler “öğrenen örgütler” olma eğilimindedirler. Geçmiş deneyimlerinden dersler çıkarırlar ve gelecekte kendilerine yararlı olmasını sağlamak üzere işletmeleri için gerekli iyileştirmeleri yaparlar.  Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği eğitimini de içeren yüksek kalitede eğitimler alırlar.  Çalışanlar için iyi bir çalışma ortamı bulunur. 23/47 7. A. İŞ KAZALARI 24/47  7.1. İş Kazası Türleri İş Kazası türleri 3 başlık altında toplanabilir. Bunlar;  Yaralanma nedenlerine göre iş kazaları  Yaralanmanın ağırlığına göre iş kazaları  Yaralanmanın cinsine göre iş kazaları 25/47  7.2. İş Kazasının Nedenleri İŞ KAZASININ NEDENLERİ GÜVENSİZ DURUMLAR GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR  Koruyucusuz Makine ve Tezgâhlar  İşi Bilinçsiz Yapmak,  Güvensiz Çalışma Yöntemi  Dalgınlık ve Dikkatsizlik  Güvensiz ve Sağlıksız Çevre Koşulları  Makine Koruyucularını Çıkarmak  Topraklanmamış Elektrik Makineleri  Tehlikeli Hızla Çalışmak  İşe Uygun Olmayan El Aletleri  Görevi Dışında İş Yapmak  Kontrol ve Testleri Yapılmamış Basınçlı  İş Disipline Uymamak Kaplar,  İşe Uygun Makine ve Alet Kullanmamak  Kaldırma Makineleri  Yetkisiz ve İzinsiz Olarak Tehlikeli Bölgede  Tehlikeli Yükseklikte İstifleme Bulunmak  Kapatılmamış Boşluklar  Kişisel Koruyucuları Kullanmamak  İşyeri Düzensizliği  Ehliyetsiz ve Tehlikeli Hızda Araç Kullanmak 26/47 7.3. Detaylı Olarak İş Kazasının Nedenleri Detaylı Olarak İş Kazasının Nedenleri Bireysel Teknik Nedenler Nedenler 27/47 7.3.1. İş Kazalarının Meydana Gelmesinde Etkili Olan Bireysel Nedenler Bireysel Nedenler Kişisel Nitelikler Fizyolojik Nitelikler Psikolojik Nitelikler Yaş Yorgunluk Zeka Cinsiyet Monotonluk, Rotasyon, Duygusallık Eğitim Fazla Mesai, Gece Çalışması ve Sakarlık ve Kaza Yapma Eğilimi Deneyim Uykusuzluk İş Tatmini ve Motivasyon Medeni Hâl Fiziksel Yetersizlik ve Çalışan-İş Stres ve İş Yükü Stresi uyumu Çalışanların Tepki Zamanları ve Çalışan-Makine Uyumu Yetenek Uyumu Beslenme Bozukluğu, Alkol ve Rol Belirsizliği ve Rol Çatışması Sigara Alışkanlığı Takım Çalışması ve Grup Etkileri Duyum ve Algı 28/47 7.3.2. İş Kazalarının Meydana Gelmesinde Etkili Olan Teknik Nedenler Teknik Nedenler Makinelere Bağlı Fiziksel Çevre Koşullarına Bağlı Ergonomik Çalışma Koşullarına Bağlı Kaza Nedenleri Kaza Nedenleri Kaza Nedenleri Gürültü Aydınlatma Isı Nem Tozlar Havalandırma, Rüzgar Oksijen Stresi Renk Basınç Titreşim 29/47 7.4. Kaza Oluşum Teorileri Tek Faktör Teorisi Enerji Teorisi Çok Etken Teorisi Domino Teorisi İnsan Faktörleri Teorisi Kaza/Olay Teorisi Sistem Teorisi Kombinasyon Teorisi Epidemiyoloji Teorisi 30/47 7. B. MESLEK HASTALIKLARI 31/47  7.1. Tanımlar Meslek Hastalığı; İşyerinde bulunan faktörlerin etkisi ile meydana gelen hastalıkların ortak adıdır. Genelde tek bir nedeni vardır. (Mesleki kanser, Sinir sistemi, Gürültüye bağlı işitme kayıpları……) İşle ilgili hastalık; oluşmasında ve gelişmesinde çalışan ortamının diğer sebepler arasında önemli faktör olduğu hastalıklardır. Ana sebep yapılan iş ve işyeri değildir. Hastalığın doğal gidişatı işyerindeki etmenler tarafından hızlandırılan hastalıklardır. (Koroner Kalp Hastalıkları, Kas iskelet sistemi hastalıkları, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalıkları……..) 32/47  Yükümlülük Süresi; Sigortalının meslek hastalığına neden olan işinden ayrıldığı tarih ile, meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek en uzun süredir. Maruziyet Süresi; Zararlı etkinin başlamasıyla meslek hastalığı belirtilerinin ortaya çıkması için geçmesi kabul edilen en kısa süredir. 33/47 7.2. Bazı Hastalıkların Yükümlülük Süreleri Hastalık Yükümlülük Süresi Gürültü 6 ay Titreşim 2 yıl Deri Kanserleri İçin 5 yıl Kanserleşmeyen Deri Hastalıkları 2 ay Mesleki Astım 1 yıl 34/47  7.3. Yetkilendirilmiş Sağlık Hizmet Sunucuları Meslek Hastalıkları Hastaneleri, Kamu Üniversiteleri Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleridir. 35/47  7.4. Meslek Hastalıkları Tanısının Amacı Koruma Erken tanı Tedavi Rehabilitasyon Tazmin(zararı ödeme, karşılama) 36/47  7.5. Ülkemizde Uygulanan Meslek Hastalıkları Listesi A Grubu: Kimyasal Maddelerle Oluşan Meslek Hastalıkları B Grubu: Mesleki Deri Hastalıkları C Grubu: Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar E Grubu: Fiziksel Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları 37/47  Meslek Hastalığı Nedeni Belli İlerleyici Önlenebilir Tekrarlanabilir Maluliyet Bırakabilir Tazminat Gerektirir Bildirimi Zorunlu 38/47 7.6. Ülkemizde Meslek Hastalığı Tanı Sistemi Meslek Hastalığı Şüphesi İşyeri Hekimi, Sağlık Kurumu, Çalışan Tıbbi Meslek Hastalığı Tanısı Meslek Hastalıkları Hastanesi, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, Kamu Üniversitesi Hastaneleri Yasal Meslek Hastalığı Tanısı SGK Meslek Hastalığı Tanı Kurulu İtiraz SGK Yüksek Sağlık Kurulu 39/47