Inleiding: Religie, Zingeving en Levensbeschouwing PDF

30/10/2024 1 Hoorcollege Religie, zingeving en levensbeschouwing: algemene inleiding Hilde Van den Hooff 2 Studiemateriaal Syllabus: per onderdeel terug te vinden op canvas Documentaire ‘Amy’ – Asif Kapadia Documentaires ‘allow me to die’ – ’24 and re...

30/10/2024 1 Hoorcollege Religie, zingeving en levensbeschouwing: algemene inleiding Hilde Van den Hooff 2 Studiemateriaal Syllabus: per onderdeel terug te vinden op canvas Documentaire ‘Amy’ – Asif Kapadia Documentaires ‘allow me to die’ – ’24 and ready to die’ Powerpoints Alle oefeningen, teksten die we bespreken tijdens de hoor- en werkcolleges 3 Opbouw Hoorcolleges Inleiding: Religie – Zingeving – Levensbeschouwing Deel I: begrippenkader ethiek Deel II: Relationeel personalistisch ethisch model (Axel Liégeois) film ‘Amy’ Documentaires ‘allow me to die’ ‘24 and ready to die’ Deel III: Ethiek en spiritualiteit 4 Algemene inleiding: drie begrippen Religie Zingeving Levensbeschouwing 5 I. RELIGIE? Wat is ‘een religie’? Waar heeft het mee te maken? Wat roept het woord op? Vaststelling: aversie/allergie tav religie in het West-Europa. Hoe komt dit? Wordt vaak herleid tot zijn moraliserende perspectief: regels en normen = de moraal Machtsmisbruiken, hypocrisie 6 Religie - godsdienst = heel complex cultureel gegeven Religie= van alle tijden, van alle mensen, over de hele wereld verspreid. Godsdienst = geordend systeem met uitdrukkelijke verwijzing naar God als dragende kracht van het bestaan (Jahweh, God, Allah, Brahma …) Godsdiensten – door geschriften ondersteund: vb. 4 grote wereldgodsdiensten 1  30/10/2024 Godsdiensten – door geschriften ondersteund: vb. 4 grote wereldgodsdiensten Hindoeïsme: Brahma – Veda’s, Bagavad Gita Jodendom – Jahweh - Torah Christendom – God – Oude(eerste)/Nieuwe (tweede) Testament Islam – Allah - Koran Boeddhisme = meer een religie dan een godsdienst. Waarom? 7 Wat hebben alle religies gemeenschappelijk? 8 1. Re- ligare: opnieuw verbinden Verbinding met onszelf? Kun je verbinding met jezelf verliezen? Verbinding met anderen Kun je verbinding met anderen verliezen? Verbinding met ‘het transcendente’ Wat is dit? 9 Paradox: discussies en oorlog omtrent de verschillen gaan voorbij aan de essentie van religies= verbinden 10 2. Re-legere: her-lezen Wat her-lezen religies? Grenservaringen = ervaringen van alle mensen = grens aan ons kennen/kunnen: daar begint de taal van de religie - positieve vreugdevolle ervaringen - pijnlijke ervaringen = ervaringen die ons losrukken uit het alledaagse leven – en ons de verbinding ten diepste laten ervaren of doen verliezen. 11 Alle religies bieden een taal aan: liederen, gedichten, gebeden, verhalen Alle religies bieden handelingen aan: rituelen (dagelijks, wekelijks, bij bijzondere gebeurtenissen) Alle religies bieden bijzondere afgescheiden plaatsen aan, voorwerpen etc… 12 3. geloven Waaraan denk je bij het woord ‘geloven’? ‘dogmatisch aanvaarden van een leer’? Omgaan met ‘niet zeker weten’ – omgaan met onzekerheid (cf. grenservaringen) Vertrouwen: ‘ik geloof in mezelf – in jou’ Loven: dankbaarheid Liefhebben: ‘believe’- ‘beloved’; ‘geliefd’- ‘geloof’ = elke religie heeft te maken overgave (cf. grenservaringen: we hebben het niet in onze controle) = ongrijpbare zijnsdimensies van het leven 2  30/10/2024 13 4. spiritualiteit < spiritus: = geest = adem/levensadem: wat geeft zuurstof in het leven? = innerlijke – geestelijke leven van mensen = wat mensen beweegt ‘als de ziel luistert spreekt alles dat leeft een taal’ Elke religie legt haar eigen accenten in haar spiritualiteit. In hoe zij de levensadem voedt, viert, uitdrukt. 14 II. ZINGEVING Paradox Vragen van alle mensen – alle tijden: voor iedereen dezelfde Voor elke mens ander antwoord Waar kom ik vandaan? Wat doe ik hier? Waar ga ik heen? Alle religies reiken antwoorden aan op de grote zingevingsvragen Religie = groot zingevingsverhaal waarmee je je eigen individuele verhaal verbindt Religie= verbinding van de brokstukken/fragmenten door verhalen, gebeden, rituelen. 15 ZIN - GEVING Wat is een ‘zin’? Wanneer heeft een zin ‘betekenis’ Wanneer heb jij betekenis? Wanneer ervaar je het leven als ‘zin-vol’ 16 Uitdaging vandaag: pluralisme Verschillende + uiteenlopende zingevingskaders = verwarrend Men komt niet meer thuis in een groter verhaal – zoekend/dolend 17 III. LEVENSBESCHOUWING Definitie: “Impliciete of expliciete overtuigingen, opvattingen en beelden omtrent de mens en de wereld waardoor de alledaagse verschijnselen worden verklaard en betekenis krijgen. Daardoor krijgt het leven een structuur en wordt een basis gelegd voor de samenleving.” = groot verhaal over mens + wereld 18 Pluralistische samenleving: religieuze, godsdienstige, profane levensbeschouwingen Religieuze levensbeschouwingen Vb. het boeddhisme Godsdienstige levensbeschouwingen 3  30/10/2024 vb. christendom, islam, hindoeïsme, jodendom 19 Profane levensbeschouwingen: Atheïsme ( theïsme): afwijzing van god (positief formuleren) Agnosticisme: ‘a-gnosis’ – geen kennis. Geen uitspraak over het al dan niet ‘bestaan’ van God, maar ook geen afwijzing. ‘Vrijdenkers’ Vrijzinnig humanisten: nadruk op de mens 20 Verschuivingen in het omgaan met pluraliteit 21 Pluralisme = een systeem of leer waarbij het bestaan van verschillende overtuigingen naast elkaar als uitgangspunt wordt genomen. Deze verscheidenheid wordt niet alleen herkend, maar ook erkend In België zijn 7 erkende levensbeschouwingen: anglicaanse eredienst, islamitische eredienst, Israëlische eredienst, rooms-katholieke eredienst, orthodoxe eredienst, protestants-evangelische eredienst, vrijzinnige levensbeschouwing. 22 23 Vak RZL 24 Zingeving en gezondheidszorg Onderzoek Machteld Huber (Nederlandse huisdokter) Korte versie: https://www.youtube.com/watch?v=BgG4nVmX9GU Bekijk thuis de lange versie! 25 ‘Gezondheid is het vermogen om je aan te passen en jouw eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, sociale en emotionele uitdagingen van het leven.’ 26 Belang van een definitie? Vanaf het moment dat je iets definieert ga je van daaruit kijken! Verduidelijk zelf aan de hand van de twee definiëringen omtrent ‘gezondheid’. Geef zelf voorbeelden: ………………………….. …………………………… …………………………… 27 4  30/10/2024 28 Spinnenweb 29 de rol van zingeving in ‘gezondheid’? ‘Gezondheid is een middel om datgene te kunnen doen dat je in dit leven wil doen.’ Machteld Huber kwam tot volgende vaststellingen: Leefstijlveranderingen bij mensen met lage sociale status lukt als ze contact kunnen maken met wat voor hen écht belangrijk is. Overwinnen van een verslaving lukt alleen bij degene die contact kunnen maken met wat voor hen écht belangrijk is. Zingeving of leven vanuit wat voor een mens echt belangrijk is, is de meest gezond makende factor. 30 Emily Esfahani Smith: de kracht van betekenis, hoe zin geven aan jouw leven? 31 Vier pijlers voor een zinvol leven ergens bij horen een doel hebben verhalen vertellen Transcendentie Verduidelijk deze pijlers vanuit jouw eigen levenservaring. Welke pijlers zijn belangrijk voor jouw zingeving? 5