INFRA - les 1 - inleiding en situering (voor Ufora) PDF

SPORTINFRASTRUCTUUR EN BEHEER TITULARIS: PROF. DR. A. WILLEM LESGEVER: JO HAENTJENS Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Wat staat op het programma? Sportinfrastructuur in alle aspecten Plaatsbezoeken en getuigen...

SPORTINFRASTRUCTUUR EN BEHEER TITULARIS: PROF. DR. A. WILLEM LESGEVER: JO HAENTJENS Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Wat staat op het programma? Sportinfrastructuur in alle aspecten Plaatsbezoeken en getuigenissen uit de praktijk Interactie en opdrachten Evaluatie: permanente + eindeval. actieve participatie (les en studiebezoeken) verslagen studiebezoeken 25% Aanwezigheid verplicht Verslag verplicht : conform richtlijnen op Ufora Nabespreking in les individueel werk + verdediging (info volgt) 50% theorievragen: PPT’s vak (geen handboek) 25% theorie uit studiebezoeken Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  Lesplanning: theorie + praktijk 1 dinsdag 24 september geen les, slide 'voorstelling' voorbereiden 2 dinsdag 1 oktober* 10u-13u Theorieles 1 'Sport en infrastructuur' - situering 3 dinsdag 8 oktober* 10u-13u Praktijkbezoek 1: Publiek-private samenwerking (case Lago Rozebroeken) 4 dinsdag 15 oktober 10u-13u Theorieles 2 'Sport en infrastructuur' - inleiding tot ruimtelijke ordening en milieu in sport 5 dinsdag 22 oktober 10u-13u Theorieles 3 'Sport en infrastructuur' - Ruimte voor sport in Gent 6 dinsdag 29 oktober geen les 7 dinsdag 5 november 10u-13u Theorieles 4 'Sport en infrastructuur' - Beweegvriendelijke omgeving en intro totaalscreening 8 dinsdag 12 november* 14u-17u (!!) Praktijkbezoek 2: bovenlokale sportinfra (case klimzaal Bleau/biover) 9 dinsdag 19 november* 10u-13u Praktijkbezoek 3: exploitatie van een publieke sportinfrastructuur (case gemeente NAZARETH) 10 dinsdag 26 november* 10u-13u + 14u-17u (!!) DAGUITSTAP 11 dinsdag 3 december 10u-13u Praktijkbezoek 3: het bouw- en exploitatieproces (case FARYS: sporthal Hekers, Gent) 12 dinsdag 10 december 10u-13u Theorieles 6 'Overzichtsles en voorbereiding examen' Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Wat staat op het programma? Sportinfrastructuur van macro- tot microniveau Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Trechtermodel : macro- → microniveau Ruimtelijk inplannen van sportinfra Ontwerpen en bouwen Managen Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Trechtermodel: macro- → microniveau Waar? Welk? Hoe? Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Wederzijdse verwachtingen en voorstelling Jo Haentjens Lic. L.O. – sportmanagement (UG) & Master in Management (Vlerick) Hoofdberoep: 2017 – heden: Marketingdirecteur Sport Vlaanderen (SVA, topsport, infra, VTS, …) 2015-2017 : Head of Education & Mede-eigenaar Double Pass NV (Sports Consultancy) 2002-2015: Diensthoofd sportinfrastructuur Provincie O-Vlaanderen (Sportinfra: bouw + exploitatie) Daarnaast: Assistent ‘sportinfrastructuur’ en ‘business game’ Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Jullie? PERSOONLIJKE SLIDE Welke sport(en)? Met welke sportinfrastructuur in contact? (Waarom “sportmanagement”?) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Sportinfrastructuur? Probeer een eigen definitie te maken van “sportinfrastructuur” Categorisering sportinfrastructuur Algemeen 1.Participatie infrastructuur 2.Aanleidende infrastructuur 3.Niet-participatie infrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Gradaties van sportinfrastructuur 1. Participatie-infrastructuur droge, overdekte infrastructuur natte, overdekte infrastructuur niet-overdekte terreinen Primair voor actieve sportdeelname, secundair voor passieve sportbeleving (toeschouwers) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Droge, overdekte infra sporthal gymnastiekhal danszaal vechtsportzaal wielerbaan tennishal manège Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Droge, overdekte infra atletiekhal klimzaal fitnesszaal squashhal schietstanden: pistool, karabijn, boogschieten... => multifunctioneel gebruik of niet, klassieke afmetingen,... Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Natte, overdekte infra zwembad duiktank ijsschaatsbaan indoor skipiste surfhal... => sowieso ‘uni-functioneel’ gebruik (directe sportvarianten) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Niet-overdekte infra atletiekpiste tenniscourts beachvolleyterrein watersportcentrum: plas, wildwaterbaan, kabelbaan,... terrein voor paardrijden voetbalterrein (bij uitbreiding: baseballveld): natuur- en kunstgras Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Niet-overdekte infra Finse piste BMX-parcours golfterrein skatepark & skeelerbaan parcours voor gemotoriseerde sporten: motoren, wagens,... vlieghaven parking (asfalt) combi sportterrein (dubbele belijning)... Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Niet-overdekte infra Daarmee is het allemaal begonnen https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQNidHcatgjCuo1mFjmsNYNs8CGmVeW-fRoIEZhHRCI1Uns90319j_OpaM https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRXpptcIqzVDSEQEW-Buuq4G730sqtjD7vSW5jwzFVIPpjHd4fbZ7RrVQU Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Gradaties van sportinfrastructuur 2. Participatie aanleiding Natuurlijke aanleiding Intentionele aanleiding Primair i.f.v. actieve sportparticipatie, vaak niet of weinig voor passieve sportbeleving Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Natuurlijke aanleiding outdoor klimmen (rots, gletsjer, …) surfspots en duikbestemmingen hiking en bergwandelen (cfr. Mont Blanc etc.) rafting schaatsen op natuurlijk ijs Het natuurlijk element (en zijn specifieke kenmerken) is de basisvoorwaarde om de sport te kunnen uitoefenen, ondanks dat dit niet hiervoor ontworpen is. Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Intentionele aanleiding afgescheiden en brede fietspaden mountainbike parcours loopomlopen “walkable” steden en gemeenten Het omgevingselement (en zijn specifieke kenmerken) zijn noodzakelijk voor de sport en is (mede) ontworpen in functie daarvan (heeft sporten/bewegen als INTENTIE) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Gradaties van sportinfrastructuur 3. Niet-participatie infrastructuur topsportinfrastructuur top-event infrastructuur Primair i.f.v. pure topsport en/of passieve sportbeleving (toeschouwers), secundair (of niet) voor actieve breedtesportparticipatie Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Inleiding in sportinfrastructuur I. Sportinfrastructuur als deel van het sportbeleid II. Top-event sportinfrastructuur III. Onderzoek m.b.t. sportinfrastructuur IV. Trends m.b.t. sportinfrastructuur in Vlaanderen V. Beleidsniveaus binnen het domein ‘sportinfrastructuur’ VI. Capaciteitsmanagement van een sportinfrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Inleiding in sportinfrastructuur I. Sportinfrastructuur als deel van het sportbeleid II. Top-event sportinfrastructuur III. Onderzoek m.b.t. sportinfrastructuur IV. Trends m.b.t. sportinfrastructuur in Vlaanderen V. Beleidsniveaus binnen het domein ‘sportinfrastructuur’ VI. Capaciteitsmanagement van een sportinfrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement I. Sportinfra als deel van sportbeleid Welke instrumenten heeft een sportbeleidsmaker? Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement I. Sportinfra als deel van sportbeleid Goed sportbeleid is altijd een MIX van Sportinfra = deel van de ‘hardware’ Beweegprogramma’s = deel van de ‘software’ Structuren = deel van de ‘orgware’ Zijn onlosmakelijk verbonden en dienen op elkaar afgestemd ! Sportinfrastructuur is nooit een doel op zich Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Model Beweegvriendelijke Omgeving (NISB) > Doc op Ufora BVO-model in de praktijk: Sport in de Stad Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M & 2M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement 1 De virtuele sportclub - ORGWARE Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Sporting A De virtuele sportclub Elke Antwerpenaar is lid van de club Clublogo Clublied (Halve Neuro) Supporterssjaal Clubuitrusting (kledinglijn) Clubwebsite (www.sportingA.be ) Clubambassadeurs Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement 2 SportMIX ‘Togetherness 2013’ 1. Internationaal topsportevenement 20 Topsportevents 20 SportMIXES 2. Sport participatie evenement 3. Sport cultureel evenement 4. Sociaal inclusieproject 5. Debat of congres Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M & 2M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  SportMIX ‘Togetherness2013’ Raw Circles Antwerp Stars Cup 20 Topsportevents 20 SportMIXES De Danspromenade 5. Debat of congres Essien, I want to dance like you.  World Port Cycling Antwerp Derny Brompton Race BlokjeVelokesrace Rond Fietsen Recreatieve Ploegentijdrit Bicycle Film Festival Pimp Your Bike Tentoonstelling De fietsschool Antwerpen 3 SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ - HARDWARE State-of-the-art venues op openbaar domein worden tijdelijke sportarena’s SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ 1. Park Spoor Noord sportzenuwcentrum 2013 SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ De Parkloods werd een tijdelijke sportarena  Parkloods – sportarena’s Familie Sport Pretpark Urban Sporthal Gymhal Blacklight Sporthal Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ 2. Het MAS SportMuseum aan de Stroom SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ 3. LASTMINUTE SPORTSPOTS Sport op unieke plekjes SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ 4. POP-UP BUURTSPORTPLEINTJES Sport als lokaal bindmiddel SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ 5. SPORTSTRATEN I.s.m. Opsinjoren SportPOP-UP ‘Togetherness2013’ 6. POP-UP BLOKSPORTHAL Samen studeren is samen sporten Sportinfra = deel van mix in sportbeleid Sportinfra ‘hardware’ Beweegprogramma’s ‘software’ Organisatie en communicatie ‘orgware’ Op elk beleidsniveau zijn deze 3 aspecten onlosmakelijk verbonden met elkaar en dienen op elkaar afgestemd ! MAAR … WAT BIJ NIET-PERMANENTE INFRA? Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Inleiding in sportinfrastructuur I. Sportinfrastructuur als deel van het sportbeleid II. Top-event sportinfrastructuur III. Onderzoek m.b.t. sportinfrastructuur IV. Trends m.b.t. sportinfrastructuur in Vlaanderen V. Beleidsniveaus binnen het domein ‘sportinfrastructuur’ VI. Capaciteitsmanagement van een sportinfrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement (Top)event-infrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Kenmerken (top)event-infrastructuur Hardware – ok, maar… Software - tijdelijk ok Orgware - tijdelijk ok MAAR … WAT NA HET EVENEMENT? “WHITE ELEPHANTS” PHENOMENON Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  … vandaag http://1.bp.blogspot.com/-Sn3U5KOxa10/Ux-VHZK_jkI/AAAAAAAAADc/aNV62J3-lx8/s1600/SB17.jpeg O.S. 1984, Sarajevo  … vandaag http://3.bp.blogspot.com/-Hc9fT87_bwQ/Ux-VFcY57JI/AAAAAAAAADE/OH7w3ckR8_s/s1600/sb13.jpeg O.S. Athene 2004 www.theguardian.com/sport/gallery/2014/aug/13/abandoned-athens-olympic-2004-venues-10-years-on-in-pictures  … vandaag http://3.bp.blogspot.com/-Ii82VT32Ms8/Ux-VECNzMoI/AAAAAAAAAC0/fIdw4CPWQH4/s1600/SB11.jpg O.S. Beijing 2008 DK Caption:.20080813, Peking, Kina: Beijing 2008 Olympic Games/Olympiske Lege. Kajak slalom K1 kvinder: Yuriko Takeshita (Japan).Foto: Lars Møller.UK Caption:.20080813, Beijing, China: Beijing 2008 Olympic Games/Olympiske Lege. Cayak slalom K1 women: Yuriko Takeshita (Japan).Photo: Lars Moeller … vandaag O.S. Beijing 2008 (Top)event-infrastructuur Leegstand maatschappelijk niet meer verantwoord Kritiek op O.S. 2004: impact crisis Griekenland! Antwoord op “white elephants” phenomenon = Legacy Management Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement (Top)event-infrastructuur Legacy Management (‘erfenisbeheer’) = Anticiperen op post-event gebruik! MAAR … HOE? Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Special case 1: Legacy management in Tokio 2020  Basis = Shintoïsme / Animisme (natuurelementen) Duurzaamheid = key Heritage zone: infra van Tokio 1964 > 25 zijn gerenoveerd Tokyo Bay: idem + (slechts) 8 nieuwe infrastructuren! Olympic Village op snijpunt 2 i.f.v. transport (liggende 8 > oneindigheid) Andere aspecten ‘legacy management’ Tokio 2020 10 tijdelijke infrastructuren (af- en heropbouwbaar nadien) Olympisch stadion: natuurlijke ventilatie (zeer warm/vochtig) Uitstekende daken – houten, wendbare lamellen – zonneweringen Airco – reuzeventilatoren – vernevelaars op … windenergie Koelende macadam/asfalt in omgeving (136 km) Olympisch dorp 21 woonblokken op op zee gewonnen landtong (18ha) nu duurzame wijk met eigen warmtenet (5600 luxeappartementen) HF-transport via zelfrijdende metro en dito pendelbusjes Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Special case 2: Legacy management in Paris 2024 3 grote ‘venue circles’ In Parijs In regio Ile-de-France Doorheen Frankrijk (Overseas) https://www.paris2024.org/en/competition-venue-concept/ Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  Paris 2024 - Building less, better and usefully (olympics.com) 3 BELANGRIJKE BELEIDSLIJNEN GEHANTEERD 1. CAPITALIZING ON EXISTING VENUES 2. INSTALLING ECO-DESIGNED TEMPORARY INFRASTRUCTURES 3. BUILDING USEFULL ASSETS FOR THE COMMUNITY OPDRACHT: VAT SAMEN WELKE INGREPEN IN ELK VAN DEZE 3 BELEIDSLIJNEN ZIJN GEBEURD https://olympics.com/en/paris-2024/our- commitments/the- environment/infrastructures#useful-assets (Top)event-infrastructuur Legacy Management (‘erfenisbeheer’) DE 4 BELANGRIJKSTE METHODES (IOC GUIDELINES) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement 1. Flexibilisering capaciteit Typevb. : Amsterdam 2028 (niet weerhouden) Basisring in Olympisch stadion (20.000 plaatsen) Uitbreiding aantal plaatsen tijdens O.S. met: Extra autonome draagconstructie (los van stadion): 60.000 2 mogelijke types tijdelijke draagconstructie: Aparte ring Uitbreidingsunits Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement 2. Moduleerbare uitrusting Basisuitrusting in Olympisch stadion Kleedkamers Infra voor atletiek(jeugd)training Uitbreiding uitrusting tijdens O.S. met: Extra lichtmasten (TV) Mogelijkheid tot voorziening “secundaire functies”: TV-studio’s Kantoren Shops & Horeca Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement 3. Duurzame wegeninfrastructuur Noodzakelijke mobiliteit voor Stad = uitgangspunt upgraden bestaande infra = eerste prioriteit uitbreiden met nieuwe infra waar nodig op lange termijn Tijdens O.S. capaciteitspiek opvangen met: Sensibiliseringscampagnes (ontradend) Mobiliteitsplanning (tijdelijke wijzigen routing en rijrichtingen) Tijdelijke infrastructuren naar wegeninfra brengen, niet omgekeerd Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement http://2.bp.blogspot.com/-X2f2t-hKke8/Ux-VIjl3LdI/AAAAAAAAADk/rS2ecvRJHu4/s1600/SB18.jpg Treinstation, O.S. München 1972 4. Duurzaam materiaal(her)gebruik Basisring in Olympisch stadion (20.000 plaatsen) Uitbreiding tijdens O.S. met lichte makkelijk demonteerbare en herbruikbare materialen staalconstructie doek van fijn geweven staaldraad … Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement (Top)event infrastructuur samengevat Specifieke infrastructuur (hoge capaciteit, duur uitgerust, …) Vaak hoog prestige-gehalte (doet LT vaak uit oog verdwijnen) en politiek geïnspireerd Moeilijker noodzakelijk evenwicht hardware-software- orgware ‘Legacy management’ sinds OS Londen 2012 gelanceerd (onder voorzitterschap Jacques Rogge) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Inleiding in sportinfrastructuur I. Sportinfrastructuur als deel van het sportbeleid II. Top-event sportinfrastructuur III. Onderzoek m.b.t. sportinfrastructuur IV. Trends m.b.t. sportinfrastructuur in Vlaanderen V. Beleidsniveaus binnen het domein ‘sportinfrastructuur’ VI. Capaciteitsmanagement van een sportinfrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Onderzoek NL (Hoekman et al., 2012) GOEDE HARDWARE + SOFTWARE + ORGWARE = SPORTPARTICIPATIE MAAR mits respecteren belangrijke voorwaarde: GOEDE BEREIKBAARHEID Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Vervoermiddel voor de sport Reistijd naar sportaccommodaties Reisbereidheid voor sport Theoretisch model: afstandvervalcurve van een SI Bron: Hoekman & de Jong (2011). Sport een stap te ver? In: Elling & Kemper (red.). ‘Het kost veel tijd en je wordt er moe van’. 80 Onderzoek Vlaanderen (Scheerder, Thibaut en Willem - 2015) ‣ “Koning Auto” verliest terrein naar sportinfrastructuur ‧ Verplaatsingsmiddel : 44.5% auto, 29.2% fiets/te voet ‣ Gem. verplaatsing sportende Vlaming: ‧ 35% < 3 km ‧ 24% : 3-7 km ‣ Gem. verplaatsingsbereidheid: ‧ 10 km auto, 4 km fiets/te voet Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement ‣ Duidelijk verschil in verplaatsingsbereidheid door burger voor basis- en gespecialiseerde sportvoorzieningen ‣ Beleidvoering in sportinfra “gelaagd” maken? →Buurtbehoefte Gemeente →Lokale behoefte →Interlokale behoefte Sport Vlaanderen →Bovenlokale behoefte 82 VASTSTELLINGEN IN ONDERZOEK 1. ‘Inadequate’ (hoogbezette, oude of defecte) infrastructuur is een belangrijke drempel voor sportparticipatie (Atkinson, Sallis, Saelens, Cain & Black, 2005; Haug, Torsheim, Sallis & Samdal, 2008) 2. Onderzoek geeft ook duidelijk aan dat een voldoende en kwalitatieve voorziening van bijna alle vormen van sportinfrastructuur een positief effect heeft op de sportparticipatie van inwoners van een gemeente (Chad, et al., 2005; Haug, et al., 2008; Lim-strand & Reher, 2008, Mulier, 2012). Ook Vlaams onderzoek (Van Hecke et al, 2008) bevestigt 2 determinerende factoren voor duurzame sportparticipatie: goed georganiseerde sportclubs en de aanwezigheid van aantrekkelijke sportinfrastructuur 83 VASTSTELLINGEN IN ONDERZOEK 3. significante impact van nieuwe sportinfrastructuur op sportparticipatie (Hallman et al., 2011; NOC*NSF, ISA-SPORT, 2010): ‧ In middelgrote gemeenten (5.000-20.000 inwoners) - Sporthallen en -zalen + 35-70% in jeugdsportparticipatie (jeugdleden in clubs) in eerste 8 jaar (‘novelty of honeymoon effect’) + 25-35% zaalbezetting op lange termijn (duurzaam effect) bij alle leeftijds- en doelgroepen + 10-50% zaalbezetting door nieuwe sportinitiatieven, zowel in club als individueel (duurzaam effect) - outdoor sportmogelijkheden (circuits): +5-10% in individueel sportgedrag op lange termijn - Grotere steden (+30.000 inwoners) - Zwembaden: + 7,5-13% bezetting op lange termijn (duurzaam) alle doelgroepen 84 VASTSTELLINGEN IN ONDERZOEK 4. Een van de weinige Vlaamse sportdiensten die de impact van een nieuwe sportaccommodatie (De Laguna) heeft opgevolgd is die van Knokke-Heist en zij hebben vastgesteld dat over 9 jaar het aantal verhuurde uren is verdubbeld en het aantal gebruikers verdrievoudigd 85 VASTSTELLINGEN IN ONDERZOEK 5. Grieve et al. (2012): ook invloed op van nieuwe sportinfrastructuur op: - sociale betrokkenheid kansengroepen / creatie sociaal weefsel - collectief gevoel en feel good factor bij burgers van de gemeente - politieke voorkeur (stemgedrag) van burgers 86 VASTSTELLINGEN IN ONDERZOEK 6. ‘Sportinfrastructuur’ als begrip verbreedt 87 pag. 88 Inleiding in sportinfrastructuur I. Sportinfrastructuur als deel van het sportbeleid II. Top-event sportinfrastructuur III. Onderzoek m.b.t. sportinfrastructuur IV. Trends m.b.t. sportinfrastructuur in Vlaanderen V. Beleidsniveaus binnen het domein ‘sportinfrastructuur’ VI. Capaciteitsmanagement van een sportinfrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement 90 ALGEMENE MAATSCHAPPELIJKE TRENDS ‧ Trend naar lichte (sport)gemeenschappen (cfr. infra) ‧ Trend naar circulair (C2C) of ‘levensduurdenken’ ‧ Trend naar ‘actieve’ vergrijzing en verwitting (+75) ‧ Trend naar duurzame, multimodale mobiliteit ‧ Verhogende connectiviteit door mobiliteitsassen 91 SPECIFIEKE SPORTMAATSCHAPPELIJKE TRENDS (KU Leuven, 2019, Vlaamse Sport- en Beweegmonitor Sport Vlaanderen, 2020) - 80,3% sportief actief (14-85-jarigen) - Tijdens Corona: 88,3% sport ‘wel eens’ en 79,8% met regelmaat (oktober 2020) - Groot deel van sportparticipatie 18+ is ongebonden en recreatief ‧ Lopen: 42,3% ‧ Fitness: 17% ‧ Sportief wandelen: 16% ‧ Sportief fietsen: 14,6% Bij volwassen inwoners van Vlaanderen: - Recreatiesporten stijgen 17% laatste 5 jaar - Publieke ruimte (natuur, parken, straat, …) = sportinfrastructuren Sportinfrastructuur in Vlaanderen DIVERSE EVOLUTIES AAN DE GANG! Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement 93 94 95 96 ZB: 244 … 351 (1983) ? AMBITIENIVEAU Sportinfrastructuur in Vlaanderen ANDERE EVOLUTIES: 2. vereenvoudiging van aanbod/programma vraag: is altijd wel een gebouw nodig (unifunctionele sportinfra)? pop-up infra (i.f.v. ‘lichtere’ sport- en spelvormen) vb. Multimobiel Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Sportinfrastructuur in Vlaanderen ANDERE EVOLUTIES: 3. samenwerkingen verschillende overheden vraag: is elke sportinfra altijd wel in elke gemeente nodig? gemeenten, steden, provincie, zelfs clubs, scholen werken samen vb. INTERgemeentelijk zwembad “De Druppelteen” (gemeenten Kappele- op-den-Bos en Willebroek) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Sportinfrastructuur in Vlaanderen EVOLUTIES: 4. Kostprijs reduceren (bouw én exploitatie) Zie studiebezoek: Sportcentrum De Rozenbroeken (zwembad, sporthal, parking, …) Duurzaamheid primordiaal in ontwerp van sportcentrum Hogere investeringskost (vb. extra isolatie, LED, …) Lagere exploitatiekost (vb. jaarlijkse energierekening is laag) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Sportinfrastructuur in Vlaanderen EVOLUTIES: 4. Kostprijs reduceren (vervolg) ‘Total Cost of Ownership’ (TCO) = essentieel = totale kostprijs over de verwachte levensduur van de sportinfrastructuur TCO=IK+(Ekj*LDi ) IK: Investeringskost (bij oprichting) EKi: exploitatiekost per jaar (personeel, energie, onderhoud, herstellingen, …) LDi: Levensduur van de infrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement TCO versus BOUWINVESTERING TCO Zwembad 1= IK+(Ekj*LDi ) IK: 25 mio EUR (= bouwinvestering) EKi: 1,25 mio EUR/jaar LDi: 20 jaar = 50 mio EURO over 20 jaar, d.w.z. een TCO per jaar van 2,5 mio €/j TCO Zwembad 2= IK+(Ekj*LDi ) IK: 30 mio EUR (= bouwinvestering) EKi: 1 mio EUR/jaar LDi: 30 jaar = 60 mio EURO … over 30 jaar = 2 mio €/j (500.000€/jaar minder!) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement TCO = een essentieel concept voor SI Zwembad 1 kost in aanbouw 5 mio EURO minder in bouw dan zwembad 2, maar … uitgedrukt in TCO per jaar blijkt zwembad 2 500 000 € per jaar goedkoper te zijn dan zwembad 1 door: 1. Lagere jaarlijkse exploitatiekost : 500.000€/jaar (TCO/j : 2 Mio € ipv 2,5 mio €/jaar) 2. Langere levensduur (30 jaar ipv 20 jaar) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Sportinfrastructuur in Vlaanderen EVOLUTIES: 5. Nog meer clustering van activiteiten Sportinfra combineren met andere, niet-sportieve activiteiten: cultureel centrumkinderopvang, bib, woningbouw, bedrijvencentrum, … Doel: functies delen en zo kosten nog verder delen/reduceren (vb. parking, verwarmingsvoorzieningen, …) Vb. Duiktank op oude industriële site (Transfo Site in Zwevegem) ABC-concept: Avontuursport – Business - Cultuur http://www.focus-wtv.be/nieuws/duiktank-op-transfosite-zwevegem-krijgt-stilaan-vorm# Sterk doorgedreven in Nederland Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Inleiding in sportinfrastructuur I. Sportinfrastructuur als deel van het sportbeleid II. Top-event sportinfrastructuur III. Onderzoek m.b.t. sportinfrastructuur IV. Trends m.b.t. sportinfrastructuur in Vlaanderen V. Beleidsniveaus binnen het domein ‘sportinfrastructuur’ VI. Capaciteitsmanagement van een sportinfrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Beleidsniveaus in sportinfrastructuur “Nut” of “Toegevoegde waarde” van de sportinfrastructuur situeert zich anders volgens beleidsniveau 1. Micro-niveau: nut voor sport 2. Meso-niveau: nut voor wijk 3. Macro-niveau: nut voor samenleving algemeen (“public value”) Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Micro-niveau Infrastructuur vult een sportieve behoefte in Vb. zwembaden Micro-niveau Beleids/managementdoel = optimaliseren van het “gebruik van de sportinfra” Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Opdracht: hoe kan je deze “optimalisatie in gebruik” meten? Micro-niveau Hoe meetbaar? Verantwoordelijke: Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Meso-niveau Infrastructuur draagt bij aan sociaal weefsel van een wijk, gemeente, … Vb. buurtsportinfrastructuur in SE-aandachtswijk https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSiYAXMDH2Y24KBVxS18EO18zAHOHZNG7NE31vWhynXqTFQbgdPggSHVY0 https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSdRa_Ry7lzklWLKvc1-YCaxGAIjsZiwimClceWNrIwLaTP_VQ96lBXOpA Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Meso-niveau Hoe ga je daar het “succes” van meten? Verantwoordelijke: Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Macro-niveau Infrastructuur draagt bij aan maatschappelijke en/of sportieve ontwikkeling van een regio/land Vb. topsporthal Gent https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTy8mvHQbpacvQcMf7fMhxil3QggIhTjVGZm0BeRsaQgNNf21XmQ9_9q5L5 https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTQ3gNxPyZrQTAOP-S6F4W_l82eyP8YYkcCUACn10AOEEo9o0qI0JMAPisd Macro-niveau Hoe meet je daar de “toegevoegde waarde” van? Verantwoordelijke: Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Inleiding in sportinfrastructuur I. Sportinfrastructuur als deel van het sportbeleid II. Top-event sportinfrastructuur III. Onderzoek m.b.t. sportinfrastructuur IV. Trends m.b.t. sportinfrastructuur in Vlaanderen V. Beleidsniveaus binnen het domein ‘sportinfrastructuur’ VI. Capaciteitsmanagement van een sportinfrastructuur Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTING SPORTHALLEN KWANTITATIEVE ANALYSE: UITGANGSPUNTEN In dit hoofdstuk beschrijven we de methodologische uitgangspunten die toegepast is voor de berekening van de bezettingspercentages van de binnensportaccommodatie. Basisuitgangspunt in dergelijk onderzoek is dat de bezettingsgraad het aantal verhuurde uren gedeeld door de openstelling van de sportaccommodatie is. De schoolvakanties worden niet in rekening gebracht aangezien er dan geen structurele werking is vanuit de scholen en sportclubs. De accommodatie wordt in deze perioden veelal ingezet voor gemeentelijke sportinitiatieven (sportkampen, lessenreeksen, …) Sportinfrastructuur en beheer pag. 119 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTING HUIDIGE SPORTHALLEN KWANTITATIEVE ANALYSE: UITGANGSPUNTEN ▪ Bezettingscijfers zijn sterk afhankelijk van definitie, zonder kennis van definitie hebben de cijfers weinig zeggenschap. ▪ Er wordt gerekend met alle verhuurde uren (ook buiten de openstellingsuren), dat geeft een te hoog beeld van de daadwerkelijke bezetting. Dit resulteert in bezettingspercentages, die sporadisch boven de 100 procent uitkomen ▪ Het aantal uren openstelling per maand en dag moet eenduidig en goed worden vastgelegd (zie volgende pagina’s) ▪ De bezetting afzetten tegen alle mogelijke openingsuren geeft een niet-relevant beeld van de bezettingsgraad Sportinfrastructuur en beheer pag. 120 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTINGSGRAAD SPORTHALLEN GEMIDDELDE STANDAARD JAARBEZETTING = 40 WEKEN ZOMER- VOORJAAR 24 WEKEN RECES NAJAAR 16 WEKEN Sportinfrastructuur en beheer pag. 121 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTINGSGRAAD SPORTHALLEN GEMIDDELD STANDAARDPATROON WEEKDAGEN School- of daguren Cluburen (8u30-16u) (17u-23u) DAL (16u-17u) Sportinfrastructuur en beheer pag. 122 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTINGSGRAAD SPORTHALLEN GEMIDDELD STANDAARDPATROON WEEKENDDAGEN Cluburen (9u-22u) Sportinfrastructuur en beheer pag. 123 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTING HUIDIGE SPORTHALLEN KWANTITATIEVE ANALYSE: UITGANGSPUNTEN ✓ BEZETTING TIJDENS SPORTSEIZOEN (40 WEKEN) ✓ MAANDEN JULI EN AUGUSTUS NIET (GEEN STRUCTURELE CLUBWERKING) ✓ BASIS: GEGEVENS 1 SPORTSEIZOEN (NIET KALENDERJAAR) ✓ DETAILANALYSE TOT OP DAGBASIS ✓ PARAMETERS: BRUTO-BEZETTINGSPERCENTAGE (ALLES) NETTO-BEZETTINGSPERCENTAGE (ALLES) SCHOOLBEZETTINGSPERCENTAGE (OVERDAG) CLUBBEZETTINGSPERCENTAGE (AVOND & WE) Sportinfrastructuur en beheer pag. 124 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTING HUIDIGE SPORTHALLEN KWANTITATIEVE ANALYSE: PARAMETERS Algemeen bruto% # BEZETTE UREN (T) vs. (#OPENINGSUREN*#ZAALDELEN) (N) Algemeen netto% # BEZETTE UREN (T) vs. (#VERHUURBARE OPENINGSUREN*#ZAALDELEN) (N) Schooluren% # BEZETTE UREN (T) vs. (#AAN SCHOLEN VERHUURBARE OPENINGSUREN*#ZAALDELEN) (N) Cluburen% # BEZETTE UREN (T) vs. (#AAN CLUBS VERHUURBARE OPENINGSUREN*#ZAALDELEN) (N) Sportinfrastructuur en beheer pag. 125 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTING HUIDIGE SPORTHALLEN KWANTITATIEVE ANALYSE: BEREKENING Algemeen bruto% bezetting in verhouding tot alle openingsuren en alle zaaldelen (maximale benadering) Algemeen netto% bezetting in alle openingsuren en alle zaaldelen, behalve de uren voor onderhoud + algemene daluren in sportaccommodatieverhuur (op weekdagen voor 8u30, tussen 12u en 13u, tussen 16u en 17u) Schooluren% bezetting in alle openingsuren en alle zaaldelen, tussen 8u30 en 17u op ma- di-do-vrij, tussen 8u30 en 12u30 op woensdag. Cluburen% bezetting in alle openingsuren en alle zaaldelen, tussen 17u en 23u op ma-di- do-vrij, tussen 13u en 23u op woe en tussen 9u en 12u/14u-22u op zaterdag en zondag). Sportinfrastructuur en beheer pag. 126 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTING HUIDIGE SPORTHALLEN BEREKENINGSBASIS DAGBEZETTING Algemeen bruto% Bezetting t.o.v. maximale aantal uren op dagbasis = 14,5u per weekdag (8u30-23u) * aantal zaaldelen 13u per weekenddag (9u-22u) * aantal zaaldelen Algemeen netto% Bezetting t.o.v. maximale aantal uren op dagbasis = 12,5u per weekdag (8u30-12u en 13u-16u en 17u-23u) 13u per weekenddag (9u-22u) Schooluren% Bezetting t.o.v. maximale aantal uren op dagbasis = 8,5u maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag (8u30-17u) 4u per woensdag (8u30-12u30) Geen weekendbezetting Cluburen% Bezetting t.o.v. maximale aantal uren op dagbasis = 6u per weekdag, exclusief woensdag (17u-23u) 10u per woensdag (13u-23u) 11u per weekenddag (9u-12u en 14u-22u) Sportinfrastructuur en beheer pag. 127 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEZETTING HUIDIGE SPORTHALLEN BENCHMARK : MULIERNORM, 2012 Op basis van de Nederlandse ‘Mulier Norm’ (40 weken, 7 dagen per week, 14,5 reëel verhuurbare uren per dag) mogen we uitgaan van een algemene bruto-bezetting in een gemeentelijke sporthal van gemiddeld 57%. Een soortgelijke wetenschappelijk gemeten waarde is niet beschikbaar in Vlaanderen. Een gemiddelde jaarlijkse integrale bezetting van 50% kent de volgende differentiatie (gem. +/- 1 S.D.): ✓ % bezetting schooluren: 30-60% bezetting ✓ % bezetting cluburen in de week: 50-80% bezetting ✓ % bezetting cluburen in het weekend: 30-60% bezetting Een goede bezetting van sportaccommodaties hangt meestal samen met de gebruiksmogelijkheden (multifunctionaliteit). Zo kennen sporthallen een doorgaans een betere bezetting dan gespecialiseerde infrastructuur zoals bv. gymzalen. Sportinfrastructuur en beheer pag. 128 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement VOORBEELD ‘CAPACITEIT VS. BEZETTING’ SPORTZAAL DE VIERKLAVER (GAVERE) Sportinfrastructuur en beheer pag. 129 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen – pag. 130 Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen SITUERING - Eenvoudige sporthal met 2 zaaldelen, verbonden aan school - Schooldagbezetting is volledig ingevuld door GBS Gavere ook deze sporthal is voor een belangrijk deel een schoolsportzaal - Deze bezetting wordt gerealiseerd door de basketbal- en de volleybalclub - Enkel op vrijdag is er ook zaalvoetbal. Die hebben wekelijks de zaal van 22u-24u BEZETTINGSGRADEN BEREKENEN VAN - Schooluren - Cluburen - Algemeen (bruto en netto%) Sportinfrastructuur en beheer pag. 131 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement SPORTZAAL DE VIERKLAVER: BEZETTING SCHOOLUREN Sporthal De Vierklaver schoolbezetting 8u30 9u 10u 11u 12u 13u 14u 15u 16u GEM. maximum (u) 1 2 2 2 2 2 2 2 2 maandag 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0% 100,0% 100,0% 50,0% 0,0% 72,2% dinsdag 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 44,4% woensdag 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0% - - - - 80,0% donderdag 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0% 50,0% 100,0% 100,0% 0,0% 72,2% vrijdag 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 44,4% Sportinfrastructuur en beheer pag. 132 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  Gem. 62,64% Sportinfrastructuur en beheer pag. 133 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  SPORTZAAL DE VIERKLAVER: ALG. BEZETTING & CLUBBEZETTING Sporthal De Vierklaver 2 zaaldelen maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag bruto-maximum (u) 29 29 29 29 29 26 26 netto-maximum (u) 25 25 25 25 25 22 22 Clubmaximum (u) 12 12 20 12 12 22 22 algemeen ma-zo 8u30-23u bruto% 75,9% 58,6% 82,8% 75,9% 69,0% 76,9% 76,9% algemeen - weekdag 8u30-12u/13u- 16u/17u-23u netto% - za-zo 9u-23u 81,5% 63,0% 88,9% 81,5% 74,1% 90,9% 90,9% - ma-di-do-vrij 17u-23u club% - woe 13u-23u - za/zo 9u-12u en 14u-22u 87,5% 83,3% 85,0% 66,7% 108,3% 90,9% 90,9% Sportinfrastructuur en beheer pag. 134 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  Gem. 73,71% Sportinfrastructuur en beheer pag. 135 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  Gem. 81,54% Sportinfrastructuur en beheer pag. 136 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  Gem. 87,5% Sportinfrastructuur en beheer pag. 137 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement  VERDELING CLUBUREN SH DE VIERKLAVER (%) noemer maandag dinsdag woensdagdonderdag vrijdag zaterdag zondag clubmaximum 12 12 20 12 12 22 22 basketclub 20,8% 50,0% 80,0% 0,0% 108,3% 45,5% 45,5% volleybalclub 66,7% 33,3% 5,0% 66,7% 0,0% 45,5% 45,5% TOTAAL 87,5% 83,3% 85,0% 66,7% 108,3% 90,9% 90,9% Sportinfrastructuur en beheer pag. 138 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEVINDINGEN BEZETTING SH DE VIERKLAVER - Schooldagbezetting is gemiddeld 62,64%, volledig ingevuld door GBS Gavere - Is zeer hoog en op schooljaarbasis - benchmark = 30-60% (Mulier norm) ook deze sporthal is voor een belangrijk deel een schoolsportzaal - De cluburen-bezetting is weekgemiddeld (inclusief weekend) 87% en de avondbezetting op weekdagen (en woensdag vanaf 13u) op dagbasis bedraagt 86,2% - Is zeer hoog en op sportseizoenbasis - Benchmark = 50-80% (Mulier norm) Vrijdagavond is er zelfs bezetting na 23u (dus > 100% bezetting) Sportinfrastructuur en beheer pag. 139 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement BEVINDINGEN BEZETTING SH DE VIERKLAVER - Weekendbezetting is verdeeld tussen volley en basket (om de week): zaterdag en zondag gemiddeld 90,9% - Is uiterst hoog - Benchmark = 30-60% (Mulier norm) Dit bevestigt de eerste bevinding (cfr. plaatsbezoeken) dat vooral deze zaal gebruikt wordt voor competitieactiviteiten van de belangrijkste zaalsportclubs (vnl. volley en basket, ondanks de beperkte uitloopzones errond) Sportinfrastructuur en beheer pag. 140 UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement Meer info of vragen [email protected] [email protected] Sportinfrastructuur en beheer UGent – 1M Bewegings- en Sportwetenschappen, Sportmanagement