Hoofdstuk 7 Het recht om te straffen.docx

Straffen als rechtsfilosofisch probleem Def. straffen: autoriteit dwingt iem die strafbaar feit heeft gepleegd tot onaangename ervaring die gepaard gaat met leed zo is ook bedoeld: Hoofddoel is leed: schendt manifest integriteit – hoe rechtvaardigen? Gaat over straffen i/strafrechtelijke betekenis...

Straffen als rechtsfilosofisch probleem Def. straffen: autoriteit dwingt iem die strafbaar feit heeft gepleegd tot onaangename ervaring die gepaard gaat met leed zo is ook bedoeld: Hoofddoel is leed: schendt manifest integriteit – hoe rechtvaardigen? Gaat over straffen i/strafrechtelijke betekenis Straffen onderscheiden zich op die manier v/andere maatregelen zoals: schadevergoeding (restitutie), therapie, isolatie, heropvoeding, berouw, quarantaine Maatregel kan pijn doen, maar dit is x bedoeling bij straf wil je echt iem leed berokkenen Hoe dit te rechtvaardigen? Problematische rechtvaardiging (wat x telt als rechtvaardiging): ‘Het voelt goed! Het geeft voldoening!’ Is dit wel zo? Als dit zo is, moet dit zo zijn? Is reactie die bij veel mensen voorkomt, maar zeker x bij allemaal ‘Het werkt eenmaal’ Zegt x over strafdoel n rechtvaardiging: afschrikking, wraak, rehabilitatie Zegt x over alternatieven indruk wordt gewekt dat dit enige middel is om doel (dat x is uitgesproken) te bereiken, terwijl er mss betere alternatieven bestaan 2 klassieke rechtvaardigingen: utilitarisme n retributivisme De utilitaristische rechtvaardiging (Bentham, Beccaria) Utilitarisme Bentham: “Straf moet vermijdende functie hebben (afschrikking)” Straffen is rechtvaardig wnnr je nut kan aanduiden Doel wordt duidelijk gemaakt: vermijden Generale preventie: potentiële daders worden ontraden Speciale preventie: reële daders vermijden herhaling (recidive) Je straft x omwille v/wat er gebeurd is, maar gebruikt straf als instrument nr toekomst toe Forward-looking theorie Het utilitarisme hangt af van empirische toetsing (probleem) Utilitarisme = afh. v/empirisch onderzoek om afschrikking aan te tonen Er moet aangetoond worden dat dit inderdaad afschrikkende reactie teweegbrengt Bv. gevangenisstraffen: louter opsluiten zorgt voor stijging recidive Het utilitarisme botst met onze intuïtie (probleem) Utilitarisme verbiedt bepaalde zaken of laat bepaalde zaken toe die i/strijd zijn met onze intuïtie Laat straffen v/onschuldigen toe Straf ouders via kinderen, straf mensen via dieren Soms is beter schuldigen x te straffen als men ziet dat herhaling x zal voorkomen Bv. boekhouden v/Auschwitz – 96j. oud Rechtvaardigt disproportionele straffen Bv. als je door rood licht rijdt, wordt je veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf Heeft moeilijkheden met principe v/’verzachtende omstandigheden’ Omgekeerde psychologie: utilitarisme wil vermijden dat mensen die geprovoceerd worden (verzachtende omstandigheden) net om die reden wel zouden reageren Utilitarisme vindt dat dit juist hoger bestraft moet worden om meer afschrikking op te wekken De retirbutivistische rechtvaardiging (Kant) Retributivisme – Kant: “Straf moet x functie hebben. Straf is verdiende loon voor schuld” Schuld is i/deze context toerekenbaarheid of verwijtbaarheid Mensen beschikken over vrije wil waardoor ze kunnen kiezen misdrijf x te plegen Straf is equivalent voor feit dat persoon verkeerde keuze heeft gemaakt Backward-looking theorie “Zelfs wnnr gemeenschap zichzelf opheft dan nog moet laatste moordenaar die i/gevangenis vastzit worden terechtgesteld” Het is x omdat wij vertrekken dat zij x schuld meer hebben Sommige mensen verdienen x straf omdat zij x schuld kunne hebben aan misdrijf: Kinderen + mensen die werden gedwongen door macht die ze x konden tegenwerken Voor grootste deel is dit model dat gevolgd wordt i/onze samenleving, met bepaalde uitzonderingen Dwangproblemen (probleem) Theorie is onvolledig X legitimatie voor strafdwang Iemand kan verdiend beloning weigeren zonder enige dwang om deze beloning aan te nemen. (Sartre) Wrm heb je dan wel dwang bij verdiende straf? Wrm kan je je verdiende straf x weigeren? Tegenvoorbeelden die ingaan tegen onze intuïtie: Man was baby vergeten i/z’n wagen. Retributivisme zegt dat deze man gestraft moet worden, maar onze intuïtie zegt dat man al voldoende gestraft is doordat z’n gedrag dood v/z’n baby als gevolg had Het vrijewilprobleem (probleem) Afh. v/filosofisch geloof i/schuld Volledige theorie steunt op feit dat mensen v/af bepaalde leeftijd beschikken over vrije wil Hierin zijn 2 cruciale vragen te onderscheiden: “Bestaat deze vrije wil?” Baruch de Spinoza: wereld zit zo i/elkaar, vrije wil bestaat x René Descartes: wereld zit x zo i/elkaar, vrije wil bestaat wel “Is vrije wil nodig voor schuld?” Schuld i/zin v/verantwoordelijkheid, verwijtbaarheid, verdienste Is x voldoende om te beschikken over vermogen v/zelfbewustzijn, besef, rede 3 visies: Compatibilist (Daniel Dennett): x echte vrije will nodig, want die bestaat x Libertarist (Robert Kane): wel echte vrije wil nodig, gelukkig bestaat die Harde incompatibilist (Derk Pereboom): wel echte vrije wil nodig, helaas bestaat die x De moreel-educatieve rechtvaardiging (B.F. Skinner) Straf voedt daders op die v/morele pad zijn afgeweken Straf communiceert inhoud belang regel die overtreden werd Straf is middel tot gedragsverandering Probleem: Noodzakelijkheid straf x altijd duidelijk: soms is waarschuwing beter Botst met strafintuïtie Conclusie X enkele filosofische rechtsvaardiging voor straffen is vrij v/controverse of gebreken Toch moet je i/samenleving optreden tegen misdrijven