Havo Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 PDF

Havo Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 Samenvatting bij hoofdstuk 3 De Geo LRN-line bovenbouw havo...

Havo Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 Samenvatting bij hoofdstuk 3 De Geo LRN-line bovenbouw havo © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2023 Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 3 De wereld van de stad De hoofdvraag in dit hoofdstuk is: Wat zijn de belangrijkste stedelijke ontwikkelingen in Nederland en welke gevolgen hebben ze? 3.1 Stad en platteland Deelvragen 1 Wat is het verschil tussen de stad en het platteland? 2 Wat zijn de krimp- en groeigebieden van Nederland en waarom is dat zo? 3 Welke gevolgen heeft de toename van het aantal huishoudens voor het woningbestand? 4 Waarom is er migratie van het platteland naar de (Rand)stad en andersom en wat voor gevolgen heeft dat? Kenmerken stad en landelijk gebied ► In Nederland woont 90% van de Nederlandse bevolking in steden. De rest woont in een dorp of op het platteland. kenmerken van een stad Kenmerkend voor een stad: - de vele bebouwing - dicht op elkaar - vaak hoogbouw - hoge bevolkingsdichtheid - veel voorzieningen. kenmerken van een dorp Kenmerkend voor een dorp: - er wonen minder mensen - de woningdichtheid is laag - veel ruimte om de huizen - vooral (of alleen maar) laagbouw - het aantal voorzieningen is (zeer) beperkt. kenmerken van het Kenmerkend voor het platteland (of het landelijke gebied): platteland - nog minder bebouwing - veel open ruimte. Om de mate van verstedelijking te meten wordt de adressendichtheid adressendichtheid gebruikt. Steden in soorten en maten ► Afhankelijk van de grootte van het stedelijk gebied, wordt het gebied aangeduid met de begrippen agglomeratie, stadsgewest en stedelijk gebied. Wanneer een stad tegen andere plaatsen in de buurt aangroeit, agglomeratie ontstaat er een agglomeratie (een stad met daaraan vastgegroeide (voor)steden en dorpen). De belangrijkste stad binnen de voorzieningenniveau agglomeratie heeft een hoog voorzieningenniveau en verschillende grootstedelijke functies zoals een groot winkelcentrum, grootstedelijke functies ziekenhuizen, universiteit of hogeschool en een voetbalstadion. Een stadsgewest is een stad of agglomeratie met daaromheen stadsgewest kleinere plaatsen die samen een functioneel geheel vormen. De plaatsen maken gebruik van de voorzieningen in de centrale stad. De Geo LRN-line bovenbouw havo © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2023 Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 verzorgingsgebied Het verzorgingsgebied van centrale steden is dus groter dan de steden zelf. De maximale afstand die mensen willen reizen om van een reikwijdte voorziening gebruik te maken is de reikwijdte. Stadsgewesten zijn meestal aan elkaar gegroeid tot een stedelijk stedelijk gebied gebied, zoals de Randstad. Het Groene Hart heeft binnen de Randstad een belangrijke recreatieve functie. Groei- en krimpgebieden ► Binnen Nederland zijn er echter grote verschillen in bevolkingsgroei. Bijna de helft van de Nederlanders woont in de Randstad. De bevolking in de Randstad en universiteitssteden Groningen, Nijmegen en Eindhoven groeit veel sneller dan in de rest van het bevolkingsgroei land. Deze groei wordt vooral door hogere geboortecijfers, maar ook door buitenlandse en binnenlandse migratie veroorzaakt. De periferie (Noord- en Oost-Groningen, de Achterhoek, Twente, Oost-Drenthe, Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen) heeft te maken demografische krimp met demografische krimp. Meer huishoudens ► Door de bevolkingsgroei en de toename van het aantal meer huishoudens alleenstaanden is het aantal huishoudens flink toegenomen. In de afgelopen dertig jaar is vooral het aantal alleenstaanden sterk gegroeid door de toename van het aantal echtscheidingen, het aantal alleenstaande ouderen en zelfstandig wonende jongeren. Door de sterke verandering van de gezinssamenstelling moet er een wijziging in het woningbestand komen. Het platteland verandert twee ontwikkelingen ► Twee ontwikkelingen in het landelijk gebied: Afname van de bevolking en binnenlandse migratie vanuit de drukke stedelijke gebieden naar de landelijke gebieden. In gebieden met bevolkingskrimp worden minder kinderen geboren en gaan gezinnen met kinderen naar de grotere steden. Jongeren en hoogopgeleiden in krimpgebieden trekken naar grotere steden. Daar zijn de meeste opleidingsmogelijkheden en meer banen. vergrijzing Door het vertrek van de jongeren neemt de vergrijzing toe. De natuurlijke groei in krimpgebieden wordt steeds kleiner en uiteindelijk negatief. Door bevolkingskrimp verandert de woningmarkt. Er zijn minder of soms andere woningen nodig. Door de afname van de bevolking en dan vooral de jongere drempelwaarde bevolking, verdwijnen voorzieningen. Wanneer de drempelwaarde voor een bepaalde voorziening niet meer gehaald wordt dan verdwijnt deze voorziening. Voor basisscholen bestaat vanuit de overheid een opheffingsnorm. In dichtbevolkte gebieden ligt deze drempelwaarde hoger dan in dunbevolkte gebieden. De Geo LRN-line bovenbouw havo © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2023 Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 Verhuizen vanuit de Randstad ►Mensen willen vaker in een landelijke omgeving wonen. Het gaat vooral om stellen zonder kinderen en mensen ouder dan dertig jaar. Redenen om te verhuizen Redenen om naar landelijke omgeving te verhuizen: -Stijgende huizenprijzen in stedelijke gebieden. -Rustigere groene woonomgeving en meer ruimte. -Verbeterde bereikbaarheid en meer mogelijkheden om thuis te werken. -Werkgelegenheid buiten de Randstad neemt nog steeds toe. Vooral welvarende mensen verhuizen vanuit de Randstad. Dit heeft als voordeel dat er via lokale belastingen meer geld binnenkomt, zodat er meer geïnvesteerd kan worden in de kwaliteit van de woonomgeving. Ook kunnen voorzieningen blijven bestaan doordat de drempelwaarde behouden blijft. Ook buiten de Randstad stijgen de huizenprijzen, waardoor het in landelijke gebieden voor starters moeilijker is om een woning te vinden. 3.2 Stedelijke gebieden in perspectief Deelvragen 5 Wat maakt een stad aantrekkelijk om te wonen? 6 Welke factoren zijn van invloed op de economische groei van steden? 7 Waarom is de stad van belang voor de ontwikkeling en groei van een kenniseconomie? Aantrekkingskracht van steden ► Amsterdam, Amstelveen, Leiden, Utrecht en Leidschendam- Voorburg vormen de top 5 van de meest aantrekkelijke woonsteden van Nederland, volgens de Atlas van Gemeenten. Wat maakt een stad aantrekkelijk? werkgelegenheid Werkgelegenheid en diversiteit aan banen zijn een belangrijke reden om naar de stad te reizen. kwaliteit woningen De kwaliteit van de woningen is een belangrijke reden om te verhuizen. Veel mensen hebben een voorkeur voor een groot huis met een tuin in een groene, veilige omgeving. kwaliteit woonomgeving Ook de kwaliteit van de directe woonomgeving en de omgeving van de stad zijn van invloed, zoals veiligheid, de kwaliteit van scholen en de aanwezigheid van parken en kinderopvang. stedelijke voorzieningen Stedelijke voorzieningen zoals aanwezigheid van een theater, blijken een zeer belangrijke rol te spelen, evenals het aanbod aan restaurants in de stad, de aanwezigheid van een voetbalclub, musea, festivals en een aantrekkelijk uitgaansleven. Een historische binnenstad vergroot de aantrekkelijkheid van de stad. Theaters, cafés en restaurants vestigen zich graag in een historisch pand. De Geo LRN-line bovenbouw havo © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2023 Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 Stedelijke economische groei ► Van oudsher is de stad het brandpunt van economische de stad als economische activiteiten. Om het economisch succes van een stad te meten, motor wordt gekeken naar de verschillen in groei van de werkgelegenheid in steden. De samenstelling van de bevolking heeft invloed op verschillen in economische groei tussen steden. Wanneer er meer hoogopgeleiden in de stad gaan wonen, trekt dat nieuwe bedrijven aan en neemt de werkgelegenheid toe. In de steden worden in het algemeen hogere lonen betaald. Hoogopgeleide mensen besteden meer geld in de lokale economie, en starten eerder een eigen bedrijf. In de regio Arnhem-Nijmegen en de steden in de noordvleugel van de Randstad, en dan vooral in Utrecht en Amsterdam, wonen relatief veel hoogopgeleiden. In de zuidvleugel van de Randstad is een kleiner deel hoogopgeleid. Gevolgen voor de woningmarkt ► In Nederlandse steden wonen vooral hoogopgeleiden met een middeninkomens hoger inkomen en lager opgeleiden met een laag inkomen. De ondervertegenwoordigd middeninkomens zijn ondervertegenwoordigd in de stad. In de grote steden wonen veel mensen met een niet-westerse migratieachtergrond die een lager gemiddeld inkomen hebben. Dankzij de grote hoeveelheid sociale huurwoningen en het systeem van huursubsidie kunnen deze bewoners in de (dure) steden wonen. De midden- en hogere inkomensgroepen komen niet in aanmerking voor sociale woningbouw. Als de vraag naar woningen toeneemt, waardoor de huizenprijzen stijgen, zullen de hogere inkomensgroepen de beschikbare woningen nog wel kunnen betalen. middeninkomens De middeninkomens verdienen te veel om in aanmerking te komen verhuizen uit de stad voor sociale woningbouw, maar te weinig om de dure huur- of koopwoningen te kunnen betalen. Veel mensen met een middeninkomen verhuizen uit de stad naar omliggende gebieden met goedkopere woningen. Kennissteden creatieve stad ► In een creatieve stad vinden veel nieuwe ontwikkelingen een innovatieve activiteiten plaats. Ongeveer een 20% van de totale beroepsbevolking van Nederland behoort tot de creatieve economie. en de omvang blijft stijgen. In steden behoort bijna 25% van de beroepsbevolking tot de creatieve klasse, terwijl dat landelijk ongeveer 17% is. Universiteitssteden zoals Amsterdam, Utrecht en Eindhoven science park hebben een science park; een gebied, vaak bij een universiteit, waar hoger onderwijs, hoogwaardig onderzoek en kennisintensieve bedrijven bij elkaar zitten. Wanneer een groot deel van de economische groei van een stad (of land) voortkomt uit de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologie, spreekt men van kenniseconomie een kenniseconomie. Deze sector is de economische groeimotor van de steden. De Geo LRN-line bovenbouw havo © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2023 Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 circulaire economie Een relatief nieuwe tak in de creatieve sector richt zich op de circulaire economie en de belevingseconomie. In een circulaire belevingseconomie economie wordt niets weggegooid en alles hergebruikt. Bij een belevingseconomie staat niet het product of de dienst centraal, maar de beleving. 3.3 De toekomst van de stad Deelvragen 8 Wat is er nodig voor de (her)inrichting van de stad en het landelijk gebied zonder dat dit ten koste gaat van leefbaarheid, duurzaamheid en economische groei? 9 Welke slimme toepassingen zijn noodzakelijk voor de toekomst van de stad? 10 Welke duurzame toepassingen zijn noodzakelijk voor de toekomst van de stad? Concurrentie om de ruimte ► De concurrentie om de ruimte in de stad is groot: Mensen willen er wonen en werken, er zijn bedrijven en organisaties gevestigd, er is veel verkeer van en naar de stad en er zijn veel voorzieningen. De inrichting van de stad en het eromheen liggende gebied zijn Focus op leefbaarheid, gericht op leefbaarheid, duurzaamheid en economische groei. duurzaamheid en Samenwerking tussen overheid, burgers en bedrijven is een economische groei belangrijke voorwaarde voor (her)inrichting van het stedelijk gebied. Samenwerking tussen overheid en bedrijven heeft als voordeel het delen van kennis en financiële middelen. Daarnaast hebben burgers tegenwoordig inspraak bij de inrichting van hun woonomgeving. Er zijn inloopspreekuren om mee te denken over afvalscheiding binnen de wijk en inrichting van de openbare ruimte. Wijken worden anders ingericht in samenspraak met bewoners, zodat veiligheid en leefbaarheid kunnen worden behouden. Slimme steden smart city ► Een slimme stad of smart city probeert de kwaliteit van het leven in de stad te verbeteren met vernieuwende oplossingen waarbij gebruik wordt gemaakt van digitale technologie. Het gaat om allerlei aspecten van het leven in de stad zoals mobiliteit, infrastructuur, milieu, voorzieningen, gebouwen en het leven in de stad. Steden in binnen- en buitenland richten ‘living labs’ op om daar te experimenteren met vernieuwende ideeën. Samen met de gebruikers wordt een product of dienst ontwikkeld, getest en in gebruik genomen. Het product (of de dienst) biedt een praktische oplossing voor een probleem van de gebruiker. slimme technologie Andere voorbeelden van slimme oplossingen: -het gebruik maken van zonne-energie bij straatverlichting. -buurthubs voor het delen van (elektrisch) vervoer. -crowdmanagement op basis van verzamelde data. -het gebruik maken van data voor een betere doorstroming van (fiets)verkeer. De Geo LRN-line bovenbouw havo © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2023 Wonen in Nederland CE2025 ev Samenvatting H3 Duurzame steden duurzame stad ► In een duurzame stad wordt zo min mogelijk energie en water verbruikt en er wordt zo min mogelijk blijvend afval geproduceerd door hergebruik van materialen. Ook wordt er gebruik gemaakt van duurzame energie en er wordt geprobeerd lucht- en watervervuiling te beperken. Vergroening (groene daken, meer parken) kan een middel zijn om steden duurzamer te maken. duurzame toepassingen Er wordt door bedrijven, overheden en particulieren steeds vaker gebruik gemaakt van duurzame toepassingen zoals wind- en zonne- energie. Gevolgen voor het landelijk gebied ► De economische groei van steden heeft gevolgen voor het landelijk gebied. Om gebieden leefbaar te houden en landschapsvervuiling en landschapsvervuiling en milieuvervuiling te beperken, is het milieuvervuiling belangrijk om nieuwe bebouwing zoveel mogelijk te concentreren in bestaand stedelijk gebied. Maar dit lukt niet altijd. Het aantal distributiecentra en het aantal datacentra in Nederland sterke toename distributie- is sinds deze eeuw sterk gestegen. Voor de bouw is veel ruimte en datacentra nodig, waardoor deze centra vaak liggen aan de randen van de stad of in landelijk gebied. Dat geldt ook voor zonne- en windparken die vanwege de energietransitie moeten voorzien in de groeiende vraag energietransitie naar energie in onder andere steden. Dat leidt soms tot spanningen. Door de toename van het aantal onlinebestellingen is de bezorgeconomie de laatste jaren flink gegroeid. Bedrijventerreinen waar opslag en distributie plaatsvindt leidt tot verdozing van het verdozing van het landschap. Er is veel weerstand, omdat hierdoor de belevingswaarde landschap van het landschap achteruitgaat. Bovendien gaat dit ten koste van andere bestemmingen, zoals natuur of woningbouw. Steeds meer fysieke winkels verdwijnen, waardoor het voorzieningenniveau verder afneemt. Vooral krimpgebieden komen hierdoor in een neerwaartse spiraal terecht. In datacentra worden digitale data verwerkt, verzameld, opgeslagen en uitgewisseld. Datacentra verbruiken enorme Hoog energieverbruik hoeveelheden energie. datacentra Het bedrijf Google bevindt zich in Eemshaven en is een van de grootste datacentra van Nederland. Voor het dataverkeer wordt voor een groot deel gebruik gemaakt van duurzame energie. Nadeel is dat dit ten koste kan gaan van de duurzame energie die huishoudens gebruiken. In 2022 blies het bedrijf Meta (eigenaar van Facebook) de plannen om een datacentrum in Zeewolde te bouwen af na weerstand van de gemeente. Eer was twijfel over de maatschappelijke opbrengst voor de regio en de duurzaamheid. De Geo LRN-line bovenbouw havo © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2023