داروهای مورد استفاده در اختالالت گوارشی PDF

‫به نام خدا‬ ‫داروهای مورد استفاده در اختالالت گوارشی‬ Dr. Mohammad jafari Pharm.D, PhD of Pharmacology Sciences in Tehran University  ‫‪ -1‬داروهای مورد استفاده در بیماری اسید – پپتیک‬ ‫هیدروکسید آلومینیوم ‪ ،‬هیدروکسید منیزیوم ‪،‬‬...

‫به نام خدا‬ ‫داروهای مورد استفاده در اختالالت گوارشی‬ Dr. Mohammad jafari Pharm.D, PhD of Pharmacology Sciences in Tehran University  ‫‪ -1‬داروهای مورد استفاده در بیماری اسید – پپتیک‬ ‫هیدروکسید آلومینیوم ‪ ،‬هیدروکسید منیزیوم ‪،‬‬ ‫آنتی اسیدها ‪:‬‬ ‫بی کربنات کلسیم و بی کربنات سدیم‬ ‫سایمتیدین ‪ ،‬رانیتیدین ‪ ،‬فاموتیدین ‪ ،‬نیزاتیدین‬ ‫آنتاگونیست های گیرنده ‪:‬‬ ‫‪H2‬‬ ‫امپرازول ‪ ،‬پنتوپرازول ‪،‬النسوپرازول‬ ‫مهارکننده های پمپ پروتون ‪:‬‬ ‫‪،‬‬ ‫رابی پرازول‬ ‫سوکرالفیت ‪ ،‬میزوپروستول ‪ ،‬بیسموت‬ ‫عوامل محافظت کننده مخاطی ‪:‬‬ ‫تتراسیکلین ‪ ،‬مترونیدازول ‪ ،‬آموکسی سیلین‪،‬‬ ‫آنتی بیوتیک ها ‪:‬‬ ‫کالریترومایسین‬ ‫متوکلوپیرامید‪ ،‬بتانکول‪ ،‬نئوستگمین‬ ‫‪ -2‬داروهای محرک دستگاه گوارش‪:‬‬ ‫‪ -3‬داروهای استفراغ‬ ‫‪ -‬آنتاگونیست های گیرنده سروتونینی )‪: ( 5-HT3‬‬ ‫اوندان سترون ‪ ،‬گرانی سترون ‪ ،‬دوالسترون ‪ ،‬پالونوسترون‬ ‫‪ -‬آنتاگونیست های گیرنده‪ :D2‬متوکلوپرامید‪ ،‬پروکلروپرازین‪ ،‬پرومتازین‪ ،‬دروپریدول‬ ‫‪ -‬آنتاگونیست های گیرنده‪ :H1‬دیفن هیدرامین ‪ ،‬دیمن هیدرینات ‪ ،‬مکلیزین‬ ‫هیوسین (اسکوپوالمین )‬ ‫‪ -‬آنتاگونیست های گیرنده موسکارینی ‪:‬‬ ‫‪ -‬کورتیکواستروئیدها ‪ :‬دگزامتازون‬ ‫‪ -4‬داروهای ضد اسهال ‪ :‬دیفنوکسیالت ‪ ،‬لوپرامید‬  ‫‪ -5‬داروهای مورد استفاده در روده تحریک پذیر‪IBS‬‬ ‫‪-‬آنتاگونیست های گیرنده سروتونینی )‪ :( 5-HT3‬آلوسترون‬ ‫‪-‬آنتاگونیست های گیرنده سروتونینی )‪:( 5-HT3‬تگاسترون‬ ‫‪ -6‬داروهای مورد استفاده در بیماری التهابی روده‪IBD‬‬ ‫‪-‬آمینوسالیسیالت ها ‪ :‬مزاالمین ‪ ،‬سولفاساالزین ‪ ،‬الساالزین ‪ ،‬بالساالزین‬ ‫پردنیزولون ‪ ،‬آزاتیوپرین ‪ ،‬متوتروکسات‬ ‫‪ -7‬داروهای ضد التهاب‬ ‫اینفلکسی ماب ‪ ،‬مرکاپتوپورین‬ ‫داروهای سرکوب ایمنی ‪:‬‬ ‫‪ -8‬مکمل های آنزیم پانکراس ‪ :‬پانکراتین ‪ ،‬پانکرلیپاز‬ ‫‪ -9‬درمان با اسیدهای صفراوی در سنگ های صفراوی ‪ :‬اورسودیول ‪،‬کنودیول‬  ‫‪ -10‬داروهای ملین ‪:‬‬ ‫پسلیوم ‪ ،‬متیل سلولوز ‪ ،‬پلی کاربوفیل‬ ‫افزایش حجم ‪:‬‬ ‫دوکوسات ‪ ،‬گلیسرین ‪ ،‬روغن معدنی‬ ‫شل کننده مدفوع ‪:‬‬ ‫اکسید منیزیوم‪ ،‬سوربیتول‪ ،‬الکتوز‪ ،‬پلی اتیلن گلیکول‬ ‫اسموتیک ‪:‬‬ ‫آلو سنا ‪ ،‬کاسکارا ‪ ،‬روغن کرچک‬ ‫محرک ها ‪:‬‬  ‫تقسیم بندی داروها بر اساس محل اثرشان‪:‬‬ ‫‪.1‬داروهای موثر در درمان اختالالت فوقانی‪ ،‬اختالالت مری و درمان اولسر‬ ‫پتیک‪ :‬آنتی اسپاسمودیکها و کاهش دهنده های ترشح اسید معده و آنتی‬ ‫اسیدها‬ ‫‪.2‬داروهای موثر در درمان اختالالت تحتانی‪ :‬مسهل ها‪ ،‬ضد اسهالها و آنتی‬ ‫اسپاسمودیکها‬ Acid secretion  ‫داروهاي موثر در درمان اختالالت فوقاني دستگاه گوارش‬ ‫داروهایی که موجب مهار ترشح اسید و پپسین می شوند‪:‬‬ ‫‪H2 -‬بلوکرها‬ ‫‪ -‬مهارکننده های پمپ پروتون امپرازول‬ ‫‪ -‬آنتی کولینرژیکها‬ ‫‪ -‬داروهایی که موجب افزایش مقاومت مخاط معده در برابر زخم می شوند مانند‬ ‫سوکرالفیت که با تشکیل کمپلکس با پروتئینهای موجود در سطح زخم عمل‬ ‫خود را انجام میدهد‪.‬‬  ‫داروهاي مهار كننده ترشح اسيد و پپسين‬ ‫عوامل مهم ایجاد کننده زخم معده‪ :‬اسید معده‪ ،‬پپسین و هلیکوباکتر پیلوری‬ ‫‪ -‬آنتاگونیستهای گیرنده های ‪ H2‬هیستامینی ‪:‬‬ ‫سایمتیدین‪ ،‬رانیتیدین‪ ،‬فاموتیدین و نیزاتیدین‬ ‫حجم و اسیدیته ترشحات معده را چه در حالت استراحت و چه در موقع تحریک معده‬ ‫توسط غذا یا هیستامین کاهش می دهند‪.‬‬  ‫عوارض جانبی‬ ‫بطور كلي اين داروها از راه خوراكي مصرف شده و عارضه جانبي مهمي ندارند‪.‬‬ ‫سايمتيدين‪:‬‬ ‫مهارمتابوليسم داروهاي همراه (مهار كننده آنزيم)‪،‬‬ ‫اتصال به گيرنده های آندروژنی و ايجاد اثرات آنتی آندروژنی موجب بروز‬ ‫ژينكوماستي (در دوزهاي باال) و كاهش قواي جنسي در مردان و بروز‬ ‫گاالکتوره در خانمها مي شود‪.‬‬ ‫رانيتيدين و فاموتيدين هم در ‪ 34‬درصد موارد موجب بروز سردرد مي‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫رانيتيدين به شكل قرص ‪ 150‬ميلي گرمي‬ ‫فاموتيدين به شكل قرصهاي ‪ 20‬و ‪ 40‬ميلي گرم‬  ‫آنتي كولينرژيكها‬ ‫كاهش‬ ‫آنتاگونيزه كردن اثرات استيل كولين بر روي گيرنده هاي موسكاريني مخاط معده‬ ‫ ‬ ‫حركات و ترشح معده‬ ‫ اثرات ضد ترشحی آنها کمتر از ‪ H2‬بلوکرها می باشد ولی آتروپین و پروپانتیلن‬ ‫قادرند میزان ترشح اسید معده در حالت استراحت و تحریک توسط غذا را تا مقدار‬ ‫‪ 30-50‬درصد کاهش دهند‪.‬‬ ‫ مصرف این داروها به دلیل ایجاد خشکی دهان و کاهش حرکات پریستالتیک روده ها‬ ‫محدود شده است‪.‬‬ ‫ داروهای این گروه عبارتند از‪:‬‬ ‫هيوسين‬ ‫ ‬ ‫دي سيكلومين‬ ‫ ‬ ‫پروپانتلين‪ :‬قرص ‪ 15‬ميلي گرمي‪.‬‬ ‫ ‬ ‫كليدينيوم‪ 5/2 :C-‬ميلي گرم كليدينيوم و ‪ 5‬ميلي گرم كلرديازپوكسايد‬ ‫ ‬ ‫بالدونا پي‪ -‬بي‪ :‬حاوي آتروپين‪ ،‬هيوسين‪ ،‬هيوسيامين و فنوباربيتال‬ ‫ ‬  ‫کليدينيوم –‪C‬‬ ‫درمان زخمهای گوارشی و سندروم روده تحريک پذير‪ ،‬داروی کمکی در کاهش ترشحات‬ ‫ ‬ ‫اسيد معده و درمان آنتروکوليت حاد‬ ‫کلرديازپوکسايد موجود در آن با اثر بر روی گيرنده های گابا در مغز باعث کاهش تحريکات‬ ‫ ‬ ‫عصبی شده و بصورت کمکی در کاهش ترشحات دستگاه گوارش موثر است‪.‬‬ ‫طول اثر حدود سه ساعت و دفع آن از طريق مدفوع است‪.‬‬ ‫ ‬ ‫عوارض جانبی‪ :‬افزايش سريع درجه حرارت بدن ‪ ،‬احساس نفخ‪ ،‬کاهش تعريق و سرگيجه‪.‬‬ ‫ ‬ ‫اثرات آنتی کولينرژيکی اين دارو کمتر از آتروپين می باشد‪.‬‬ ‫اين دارو را بهتر است نيم تا يکساعت قبل از غذا مصرف نمود‪.‬‬ ‫ ‬  ‫مهار كننده هاي پمپ پروتون‬ ‫‪omeprazole, rabeprazole and pantoprazole‬‬ ‫موجب مهار فعالیت پمپ هیدروژن در سلولهای پاریتال معده می گردند‪.‬‬ ‫تمام آنها برای درمان کوتاه مدت ‪ 4-8‬هفته ای زخم معده و دودنوم و رفالکس ازوفاژیت‬ ‫موثرند‪.‬این داروها در درمان سندرم زولینگر‪ -‬الیسون نیز موثر هستند‪.‬‬ ‫مهار کننده های پمپ پروتون جهت ریشه کن کردن عفونتهای هلیکوباکتر پیلوری بصورت‬ ‫تواًم با سایر داروها بکار می روند‬ ‫جذب خوراکی امپرازول سریع بوده و با کاهش اسید معده به جذب‬ ‫خود کمک می کند‪.‬‬ ‫از مهمترین عوارض آن سردرد‪ ،‬اسهال‪ ،‬بثورات جلدی‪ ،‬کهیر و‬ ‫سرگیجه را می توان نام برد‪.‬‬ ‫این دارو بهتر است بالفاصله قبل از غذا و ترجیحا صبح مصرف‬ ‫شود‪.‬‬  ‫درمان هليكوباكتر پيلوري‬.‫ روزه بهتر از درمانهای کوتاه مدت تر می باشد‬10 – 14 ‫ درمان‬ Prefered therapies for H.pylori infection Triple theraoy A PPI or 400mg ranitidine, bismuth citrate, bid Plus 2 of: Amoxicillin 1g; Calrithromycin 500mg; or metronidazol, 500mg (each bid)  Quadruple therapy A PPI, bid Tetracycline Hcl 500mg, qid Bismuth subsalycylate or subcitrate, qid Metronidazole 5oomg, tid  ‫آنتي اسيدها‬ ‫بازهای ضعیف حاوی نمکهای فلزی هستند که با اسید معده ترکیب شده و‬ ‫تولید ملح و آب می نمایند که با این عمل هیپر اسیدیته را تخفیف داده و‬ ‫موجب تسریع در بهبود زخم می شوند‪.‬‬ ‫رایج ترین ترکیبات آنتی اسیدی هیدروکسید منیزیم‪ ،‬هیدروکسید آلومینیوم‪،‬‬ ‫کربنات کلسیم و بیکربنات سدیم هستند‪.‬‬  ‫آنتی اسيدها‬ ‫این داروها را بر اساس میزان جذب سیستمیک نیز به دو گروه تقسیم می‬ ‫کنند‪ :‬قابل جذب و غیر قابل جذب‪،‬‬ ‫که بیکربنات سدیم بیشترین جذب و هیدروکسید آلومینیوم کمترین‬ ‫جذب سیستمیک را دارند‪.‬‬ ‫استفاده مداوم از آنتی اسیدها ممکن است که موجب‬ ‫ایجاد عوارض سیستمیک گردد‪.‬‬  ‫آنتی اسيدها‬ ‫مثالً بیمارانی که مدت زیادی کربنات کلسیم مصرف کنند موجب جذب مقدار قابل‬ ‫مالحظه ای کلسیم می شود که باعث بروز اختالل در کار کلیه شده و به نام سندرم‬ ‫شیر‪-‬قلیا معروف است‪.‬‬ ‫استفاده طوالنی مدت از آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم در بیماران با نارسایی کلیه موجب‬ ‫تجمع این یون فلزی شده و آنتی اسیدها ممکن است باعث ایجاد عوارض سمی در‬ ‫‪ CNS‬می نماید‪.‬‬ ‫همچنین اختالل در تعادل الکترولیتها نیز شوند‪.‬‬  ‫سديم بيكربنات‬ ‫ آنتی اسیدی است که بطور وسیعی استفاده می شود‪.‬گرچه شروع اثر‬ ‫سریعی د ارد ولی بدلیل جذب سیستمیک و بروز آلکالوز متابولیک‬ ‫نبایستی بطور مداوم مصرف شود‪.‬‬ ‫‪ NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O + CO2‬‬  ‫نمكهاي آلومينيوم‬ ‫ مانند هیدروکسید آلومینیوم که در اکثر فراورده های آنتی اسید یافت می شوند‪.‬‬ ‫هیدروکسید آلومینیوم با اسید معده ترکیب شده و ایجاد کلرید آلومینیوم می‬ ‫نماید که این محصول در محیط قلیایی روده جذب می گردد‪ pH.‬معده را به‬ ‫حدود ‪ 4‬می رسانند‪.‬‬ ‫ نمکهای آلومینیوم نسبتاً نامحلولند لذا ممکن است ایجاد یبوست بنمایند‪.‬‬ ‫همچنین این امالح موجب تخلیه فسفات نیز می گردند‪.‬‬ ‫‪ Al(OH)3 + 3HCl → AlCl3 + 3H2O‬‬  ‫ ‪ AlCl3‬اثر یبوست زایی دارد‪.‬‬ ‫ به شکل قرص و سوسپانسیون ‪ Al.Mg.S‬وجود دارد که بهترین‬ ‫موقع مصرف آن ‪ 1‬و ‪ 3‬ساعت بعد از غذا است‪.‬سایمتیکون اثر ضد‬ ‫نفخ دارد‪.‬‬ ‫در فراورده های آنتی اسید‪ ،‬مقادیر کمی از آلومینیوم موجود در آنها‬ ‫جذب گردیده و از طریق کلیه ها دفع می شود‪ ،‬ولی راه اصلی دفع این‬ ‫دارو از طریق مدفوع می باشد‪.‬‬ ‫آنتی اسیدها را در موارد کمبود فسفات خون‪ ،‬انسداد روده و پورفیری‬ ‫نبایستی استفاده نمود‪.‬‬  ‫آنتی اسيدها‬ ‫ هیدروکسید آلومینیوم موجود در آنتی اسیدها با یون فسفات در روده پیوند شده‬ ‫و فسفات آلومینیوم نامحلول تولید می کند که از راه مدفوع دفع می گردد لذا‬ ‫مصرف این داروها موجب کاهش فسفات سرم می گردد‪.‬‬ ‫ آنتی اسیدها در موارد زیر بایستی با احتیاط مصرف شوند‪:‬‬ ‫آلزایمر‪ ،‬وجود عالئم آپاندیسیت‪ ،‬یبوست‪ ،‬انسداد مجرای معده‪-‬روده‪ ،‬هموروئید و‬ ‫نارسایی کلیوی‪.‬‬ ‫ همچنین در صورت مصرف طوالنی مدت بویژه در بیماران دارای شکستگی‬ ‫استخوان بایستی رژیم جبران کننده فسفات تجویز گردد‪.‬‬  ‫تداخالت دارويي آنتي اسيدها‬ ‫ جذب تعدادی از داروها در اثر مصرف همزمان با آنتی اسیدها ممکن است‬ ‫مختل شود لذا مقدار و زمان مصرف آنتی اسیدها از اهمیت زیادی‬ ‫برخوردار است‪.‬‬ ‫ از این داروها می توان به کینیدین‪ ،‬گلیکوزیدهای قلبی‪ ،‬ضد انعقادهای‬ ‫خوراکی‪ ،‬رانیتیدین‪ ،‬ایزونیازید‪ ،‬فنوتیازینها‪ ،‬کتوکونازول و تتراسیکلینها‬ ‫اشاره نمود‪.‬‬  ‫نمكهاي منيزيم‬ ‫ این امالح بصورت هیدروکسید منیزیم و تری سیلیکات منیزیم وجود دارند که می توانند‬ ‫ایجاد اسهال نمایند‪.‬‬ ‫ این امالح باعث احتباس آب و بدنبال آن ایجاد یک فشار اسمزی در محیط روده می‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫ این داروها آنتی اسیدهای مـوثری هستند که در ترکیب با امالح آلومینیوم‪ ،‬جهت‬ ‫جلوگیری از یبوست بکار می روند‪.‬امالح منیزیم ‪ pH‬معده را به حدود ‪ 7‬می رسانند‪.‬این‬ ‫امالح در موارد نارسایی کلیه با تجمع یون منیزیم موجب ایجاد توکسیسیته نورولوژیک‪،‬‬ ‫قلبی‪-‬عروقی و نوروماسکوالر می گردند‪ MgCl2.‬اثر ملین دارد‪.‬‬ ‫‪ Mg(OH)2 + 2HCl → MgCl2 + 2H2O‬‬  ‫نمک های منيزيم‬ ‫هیدروکسید منیزیم یک ضد اسید سریع االثر است‪.‬‬ ‫اثر آن به عنوان ملین ‪ 0/5-3‬ساعت پس از مصرف ظاهر می شود‪.‬‬ ‫این فراورده در موارد نارسایی کلیه منع مصرف دارد‪.‬‬ ‫با مصرف طوالنی مدت این دارو احتمال بروز اختالالت الکترولیتی با عالئم‬ ‫سرگیجه‪ ،‬منگی‪ ،‬ضربان نامنظم قلب‪ ،‬تغییرات خلقی‪-‬روانی‪ ،‬خستگی و‬ ‫ضعف وجود دارد‪.‬‬  ‫داروهاي محافظت كننده مخاط معده‬ ‫‪Sucralfate‬‬ ‫ سوكرالفيت‬ ‫کمپلکسی از سوکروز سولفاته و هیدروکسید آلومینیوم است‪.‬این دارو در تماس با‬ ‫محتویات معده هیدراته شده و با آلبومین‪ ،‬فیبرینوژن و گلوبولین موجود در سطح‬ ‫زخم جهت ایجاد یک سد محافظ نسبت به اسید و پپسین تشکیل یک کمپلکس می‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫جذب سیستمیک ندارد و عمل آن محدود به سطح زخم است‪.‬در صورت مصرف با آنتی‬ ‫اسیدها موجب تسریع در بهبودی زخم می گردد‪.‬‬  ‫تركيبات بيسموت‬ ‫شبیه سوکرالفیت این ترکیبات نیز با پروتئینهای زخم پیوند شده و آنرا پوشش داده و از‬ ‫تماس با اسید و پپسین محافظت می نمایند‪.‬‬ ‫سایر مکانیسمهای فرضی برای این ترکیبات عبارتند از ‪:‬مهار فعالیت پپسین‪ ،‬تحریک‬ ‫تولید موکوس و افزایش سنتز پروستاگالندینها‪.‬‬ ‫این ترکیبات دارای اثرات ضد میکربی بر علیه هلیکوباکتر پیلوری نیز هستند کـه بصورت‬ ‫تواًم با آنتی بیوتیکها مانند مترونیدازول و تتراسیکلین تا ‪98‬درصد موارد موجب‬ ‫بهبودی زخم می گردند‪.‬که در این مورد بیسموت ساب سالیسیالت بکار می رود‪.‬‬  ‫داروهاي افزايش دهنده حركات معده‬ ‫ متوکلوپرامید‬ ‫یک آنتاگونیست دوپامین است که موجب افزایش حرکات‬ ‫قسمت فوقانی دستگاه گوارش می شود‪.‬‬ ‫اثر آن با آنتی کولینرژیکها آنتاگونیزه می شود‪.‬‬ ‫به صورت قرص و آمپول ‪ 10‬میلی گرمی و قطره خوراکی ‪ 4‬میلی گرم در میلی‬ ‫لیتر وجود دارد‪.‬‬  ‫سيزاپرايد‬ ‫دارویی است که برای درمان عالئم و ضایعات ناشی از برگشت محتویات معده‬ ‫به مری‪ ،‬افزایش سرعت تخلیه معده ناشی از دیابت‪ ،‬ناراحتی اعصاب‬ ‫خودکار و درمان سوء هاضمه بکار می رود‪.‬‬ ‫این دارو با افزایش ازاد شدن استیل کولین از سیستم عصبی کولینرژیک در‬ ‫دستگاه گوارش‪ ،‬موجب افزایش انقباض عضالت اسفنگتر تحتانی مری‬ ‫شده و زمان تخلیه معده را نیز تسریع می کند‪.‬‬  ‫سيزاپرايد‬ ‫این دارو در مواردی که تحریک معدی‪-‬روده ای خطرناک باشد مانند‬ ‫خونریزی و انسداد یا سوراخ شدن لوله گوارش منع مصرف دارد‪.‬‬ ‫سیزاپراید در بیماران سالخورده یا مبتال به اختالالت قلبی بایستی با احتیاط‬ ‫صورت گیرد‪.‬‬ ‫عوارض جانبی این دارو عبارتند از‪ :‬اسهال‪ ،‬کرامپهای شکمی‪ ،‬تکرر ادرار‪،‬‬ ‫سردرد‪ ،‬تشنج‪ ،‬اثرات خارج هرمی (کمتر از متوکلوپرامید) و آریتمی‬ ‫بطنی‬  ‫كربنوكسولون‬ ‫ مشتق صناعي گليسريزيك اسيد (از شيرين بيان) است كه‬ ‫موجب بهبود زخم معده و دودنوم مي شود‪.‬‬  ‫داروهاي ضد استفراغ ‪Antiemetic drugs‬‬ ‫ تهوع و استفراغ ممکن است در اثر عوامل متعددی ایجاد شوند که از این عوامل می‬ ‫توان از حاملگی‪ ،‬بیماری مسافرت‪ ،‬اختالالت گوارشی‪ ،‬زخم معده‪ ،‬سمیت داروها و‬ ‫شیمی درمانی سرطان را نام برد‪.‬‬ ‫ داروهای اصلی ضد استفراغ عبارتند از ‪:‬‬ ‫ آنتی هیستامینهای معمولی‪ ،‬فنوتیازینها‪ ،‬متوکلوپرامید‪ ،‬اوندانسترون‪ ،‬گرانیسترون‪،‬‬ ‫ماری جوانا و کورتیکوستروئیدها‪.‬‬  ‫آنتي هيستامينها‬ ‫دیفن هیدرامین و هیدروکسی زین ‪ :‬دارای اثرات آنتی موسکارینی و‬ ‫سداتیوی قوی نیز می باشند‪.‬ظاهرا همین اثرات (آنتی هیستامینی‪،‬‬ ‫سداتیوی و آنتی موسکارینی) عامل اثر ضد تهوع این دو دارو هستند‪.‬‬ ‫این داروها بویژه در کنترل استفراغهای بیماری حرکت‬ ‫موثر هستند )‪(motionsickness‬‬  ‫فنوتيازينها‬ ‫فنوتيازينها بر روي گيرنده هاي دوپاميني در ناحيه كمورسپتور و ساير قسمتهاي مغز را‬ ‫بلوك مي كند‪.‬‬ ‫از داروهاي اين گروه كلرپرومازين و پرومتازين را نام برد كه در درمان تهوع و‬ ‫استفراغ بكار مي روند‪.‬‬ ‫متوكلوپراميد‪ :‬به عنوان آنتاگونيست دوپامين عمل مي كند و در پيشگيري و درمان‬ ‫تهوع و استفراغ بكار مي رود‪.‬‬  ‫سه داروي مهار كننده گيرنده ‪5-HT3‬‬ ‫‪Ondansetron, Granisetron and Dolasetron‬‬ ‫پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی سرطان بکار میرود‪.‬این داروها‬ ‫قادر به کنترل تهوع ناشی از فاز تاخیری داروهای ضد سرطان نمی باشند‪.‬‬ ‫در رابطه با این مشکل داروهای جدیدی در حال تحقیق هستند که مهار کننده های‬ ‫نوروکینین می باشند‬  ‫تتراهيدروكانابينول‬ ‫ازمشتقات ماری جوانا‪ ،‬داروي ضد استفراغ بسيار پرقدرتي است كه‬ ‫در موارد عدم تاثير داروهاي ديگر بكار مي رود‪.‬مكانيسم واقعي‬ ‫اين داروها هنوز بدرستي شناخته نشده است ولي ظاهرا ناشي از‬ ‫در ناحيه‪CTZ‬اثر بر گيرنده ها ميباشد‬  ‫ضد استفراغ ها‬ ‫ در بين مشتقات كورتيكوستروئيدي‪ ،‬دگزامتازون داراي اثر ضد‬ ‫استفراغ مي باشد كه مكانيسم اثر آن بدرستي شناخته نشده است‪.‬‬ ‫ بنزوديازپينها مانند لورازپام نيز‪ ،‬اثرات ضد استفراغي دارند‪.‬‬ ‫داروهاي موثر بر قسمت تحتاني دستگاه گوارش‬ ‫اختالالت قسمت تحتانی دستگاه گوارش شامل غیر طبیعی بودن انتقال مایعات و‬ ‫الکترولیتها می باشد‪.‬بعنوان مثال اسهال ممکن است نتیجه عفونت میکربی یا‬ ‫انگلی‪ ،‬التهاب و یا اختالل در جذب مایعات باشد‪.‬‬ ‫یبوست گاهی اوقات توسط بیماریهای ارگانیک مثل تومور شکم و یا داروهایی مانند‬ ‫هیدروکسید آلومینیوم‪ ،‬ضد دردهای مخدر‪ ،‬ضد افسردگیهای سه حلقه ای یا آنتی‬ ‫کولینرژیکها ایجاد شود‪.‬عالوه بر عوامل فوق یبوست ممکن است ناشی از عادت‬ ‫غذایی فرد و عدم مصرف غذاهای حجیم نیز باشد‪.‬‬  ‫داروهاي ضد اسهال‬ ‫ اسهال حاد موجب تخلیه آب و الکترولیتها می شود که منجر به‬ ‫دهیدراسیون و عدم تعادل الکترولیتها می گردد‪.‬مهمترین روش درمان‬ ‫اسهال ابتدا حذف عامل ایجاد کننده آن (در صورت امکان) سپس تاًمین‬ ‫آب و الکترولیتهای از دست رفته بدن و همچنین تجویز داروست که ممکن‬ ‫است موجب کاهش دفع آب و الکترولیتها گردند‪.‬‬ ‫ از این داروها می توان از ضد دردهای مخدر و آنتی کولینرژیکها نام برد که‬ ‫با کاهش حرکات پریستالتیک موجب درمان اسهال می گردند‪.‬‬  ‫مواد جاذب‬ ‫این مواد موجب جذب باکتریها و توکسینهای تولید شده گردیده و آنها را دفع می‬ ‫کنند‪.‬یکی از این مواد بیسموت ساب سالیسیالت است که توکسینهای ناشی از‬ ‫میکرب وبا را جذب نموده و التهاب و هیپرموبیلیته دستگاه گوارش را نیز کاهش می‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫داروهای دیگر مانند کائولین‪ ،‬پکتین و زغال فعال نیز به خاطر دارا بودن قدرت جذب‬ ‫کنندگی مورد استفاده قرار می گیرند‪.‬‬ ‫از معایب این داروها این است که با سایر داروها نیز باند شده و همچنین در استفاده‬ ‫دراز مدت ممکن است ایجاد یبوست نمایند‪.‬‬  ‫كلستيرامين و كلستيپول‬ ‫ این مواد ترکیبات رزینی هستند که با مواد اسیدی باند می شوند‪.‬‬ ‫ جهت اتصال با کلسترول در موارد هیپرلیپیدمی بکار می روند‪.‬‬ ‫ از معایب آنها این است که موجب بروز یبوست نیز می شوند‪.‬‬ ‫ گرچه این داروها باعث جذب توکسینهای میکربی نیز می شوند ولی مهمترین‬ ‫مورد مصرف آنها در کنترل اسهال ناشی از سوء جذب اسیدهای صفراوی‬ ‫)‪(malabsorption‬می باشد‪.‬‬  ‫اوپيوئيدها‬ ‫موثرترین و سریع االثر ترین داروها در کنترل اسهال می باشند‪.‬‬ ‫با کاهش تونیسیته روده بزرگ و کوچک موجب ایجاد یک حالت مقاومت‬ ‫نسبت به عبور مواد می شوند‪.‬همچنین باعث کاهش حرکات پریستالتیک‬ ‫روده و افزایش جذب مایعات میشوند‪.‬‬ ‫از داروهای این گروه می توان از دیفنوکسیالت نام برد کــه به صورت توأم با‬ ‫آتروپین بکار می رود (اثر سینرژیستی و جلوگیری از سوء استفاده)‪.‬قدرت اعتیاد‬ ‫آوری آن کم است‪.‬‬ ‫در موارد اسهالهای عفونی نبایستی بکار رود‪.‬‬  ‫ادامه ضد اسهال ها‬ ‫از دیگر داروهای این گروه لوپرامید است که اثر آن شبیه به دیفنوکسیالت می باشد‪.‬‬ ‫این دارو نیز در موارد اسهالهای عفونی نبایستی بکار رود‪.‬آتروپین در ترکیب آن وجود ندارد‪.‬‬ ‫در بیماران با نارسایی کبدی و کودکان کمتر از ‪ 2‬سال نبایستی مصرف گردد‪.‬‬ ‫عوارض لوپرامید ‪ :‬خواب آلودگی‪ ،‬گیجی‪ ،‬خستگی‪ ،‬خشکی دهان‪ ،‬تهوع‪ ،‬استفراغ و بثورات‬ ‫جلدی را نام برد‪.‬‬ ‫در مصرف همزمان با کوتریموکسازول‪ ،‬فراهمی زیستی لوپرامید‬ ‫افزایش می یابد‪.‬‬  ‫ملين ها و مسهل ها‬ ‫ داروهايي هستند كه با ايجاد يك حالت نرم كنندگي در مدفوع‬ ‫موجب افزايش تجمع آب و الكتروليتها در لومن روده كوچك‬ ‫شده و خروج مدفوع را آسانتر مي كنند‪.‬‬  ‫انواع مسهل ها‬ ‫مسهل هاي هيدروفيليك )‪:(Bulk-forming‬‬ ‫فیبرهای غذایی‪ ،‬کربوکسی متیل سلولوز و پسیلیوم‬ ‫باعث جذب آب و افزایش محتویات و حجم روده می شوند‪.‬این داروها در‬ ‫محیط آبکی روده متورم شده و یک توده مالیم و غیر قابل تحریک ایجاد‬ ‫می کنند‪.‬‬  ‫مسهل هاي اسمتيك‬ ‫مانند امالح منیزیم و الکتولوز که چون قابل جذب نیستند لذا از‬ ‫طریق اسمز مقداری آب به درون کولون کشیده و حجم مدفوع را‬ ‫افزایش داده و موجب زیاد شدن حرکات روده بزرگ می شوند‪.‬‬  ‫مسهل هاي محرك (تماسي)‬ ‫‪ -1‬روغن کرچک (در بخش فوقانی روده کوچک به اسید ریسین اولئیک تبدیل‬ ‫شده و موجب افزایش حرکات روده میشود)‪.‬‬ ‫‪ -2‬سنا (که موجب افزایش حرکات دودی کولون می شود‪ ،‬به صورت قرص و‬ ‫گرانول مصرف می شود)‪.‬‬ ‫‪ -3‬بیزاکودیل (به صورت قرص‪ ،‬شیاف بزرگساالن و اطفال وجود دارد)‬  ‫نرم كننده هاي مدفوع‬ ‫پارافين و گليسرين‪ :‬با نرم كردن مدفوع موجب سهولت در عبور‬ ‫آن از ركتوم مي شوند‪.‬‬ ‫به صورت طوالني مدت نبايستي بكار روند‪.‬‬  ‫جانشين شونده هاي آنزيم لوزالمعده‬ ‫ درموارد اختالل در ترشح آنزیمهای لوز المعدی مانند لیپاز بکار می روند‪.‬از این‬ ‫داروها می توان از پانکراتین نام برد که حاوی آمیالز ‪ ،‬لیپاز و پروتئاز می باشد‪.‬که‬ ‫مقدار مصرف آن بعد هر غذا یک قرص است‪.‬به عنوان مکمل آنزیمهای پانکراس‬ ‫برای هضم چربیها و قندها در التهاب مزمن پانکراس و سرطان پانکراس به کار می‬ ‫رود‪.‬‬ ‫ از دیگر داروها دایجستیو است که عالوه بر ترکیبات موجود در پانکراتین‪ ،‬آمیالز‪،‬‬ ‫لیپاز و پروتئاز‪ ،‬حاوی عصاره صفراوی و سایمتیکون نیز می باشد‪.‬‬  ‫دايمتيکون‬ ‫ دارویی است که در کنترل عالئم ناشی از احتباس گاز در دستگاه‬ ‫گوارش بکار می رود که این عمل را احتماال از طریق کاهش کشش‬ ‫سطحی حبابهای گاز انجام می دهد‪.‬‬ ‫ دارو به صورت جویدنی‪ ،‬بعد از غذا و هنگام خواب مصرف می شود‪.‬‬