GNED-11 Reviewer: Modules 4-6 (Tagalog) PDF

Lesson 4: Korapsiyon KORAPSIYON Kung susuriin ang kasaysayan ng bansa, maaaring sabihing sa panahon ng mga Espanyol nagsimula ang korapsyon. May mga Espanyol gobernador-heneral din na maituturing na tiwali. Ang ganiton...

Lesson 4: Korapsiyon KORAPSIYON Kung susuriin ang kasaysayan ng bansa, maaaring sabihing sa panahon ng mga Espanyol nagsimula ang korapsyon. May mga Espanyol gobernador-heneral din na maituturing na tiwali. Ang ganitong sistema ay nagbunga ng katiwalian dahil karaniwan, sa bawat pabor na hingin sa padrino ay may kapalit na suhol, salapi man o anumang mahalagang bagay. Sa pagkakaroon ng utang na loob sa padrino, ang mga biktima ng ganitong sistema ay mananatiling masugid na tagasuporta ng kanilang padrino kahit na ang huli’y mapatunayan nang tiwali. Sa paghahari ng mga Espanyol, sumulpot ang lokal na elite o principalia mula sa mga dating datu, rajah at maharlika. Cabeza de barangay at gobernadorcillo Marami sa mga pamilyang asendero ang nanatiling bahagi ng alta sociedad sa kasalukuyan, sapagkat mayaman pa rin sila sa salapi at lupain. Sa mga unang dekada ng pananakop ng mga Amerikano, ang karapatang maghalal at mahalal ay maaari lamang tamasahin ng mga mamamayang may edukasyon at ari-arian. Samakatuwid, lalong tumibay ang monopolyo ng mayayaman sa kapangyarihang politikal sa panahong iyon, bagay na nagpatuloy hanggang sa kasalukuyan. Sa pamamagitan ng monopolyo nila sa kapangyarihang politikal, naging mahirap para sa mga ordinaryong tao na bantayan at lumahok sa prosesong politikal. Maituturing na ugat din ng korapsyon ang monopolyo ng iilang dinastiyang politikal sa kapanyarihan at ang kawalan ng sapat na partisipasyon ng mga mamamayan saprosesong politikal. Lesson 4: Korapsiyon 1  DINASTIYANG POLITIKAL Sa aklat na “The Modern Principalia: The Historical Evolution of the Philippine Ruling Oligarchy” (2007) ni Prop. Dante Simbulan, detalyadong sinuri ang pangingibabaw ng mga dinastiya sa sistemang politikal ng bansa. Ayon sa kaniyang pananaliksik na sumasaklaw mula 1946 hanggang 1963, may 169 dinastiya sa Pilipinas na pinagmulan ng 584 opisyal ng gobyerno, kasama na ang pitong presidente, dalawang bise-presidente, 42 senador, at 147 kinatawan sa Kongreso. Batay naman sa pag-aaral ng Asian Institute of Management Policy Center noong 2011, mahigit 100 o 68% ng mga kinatawan sa ika-15 Kongreso na nahalal noong 2010, ang may kamag-anak sa ika-12, 13, 14, at 15 Kongreso, o kaya mga lokal na opisyal na nahalal noong 2001, 2004, 2007 at 2010. Ayon naman sa aklat na “The Rulemakers, How the Wealthy and Well-born Dominate Congress” (2004) nina Shiela Coronel et al., halos isang siglo nang kontrolado ng mga dinastiya ang sistemang politikal ng bansa. Anila, bagama’t hindi na puro asendero ang mga dinastiyang nakapuwesto, lahat ng mga angkan na ito’y pawang mayayaman at maituturing na bahagi ng noveau riche. Samakatuwid, malinaw na ang kayamanan at kapangyarihang politikal ay magkaugnay pa rin hanggang kasalukuyan. Corruption (Korapsiyon) ay isang maling gawi o kasanayang kinasasangkutan ng opisyal ng isang institusyon. Ito ay ang pang-aabuso sa hawak na posisyon upang magkaroon ng personal na pakinabang. Graft ay isang anyo ng political na korapsiyon kung saan ang opisyal ng pamahalaan ay nagkakamal ng pinansiyal na pakinabang sa hindi tapat o hindi legal na paraan. Lesson 4: Korapsiyon 2  ANYO O URI NG CORRUPTION 1. Embezzlement o Paglustay - Ito ay pagnanakaw ng pera ng isang taon pinagkatiwalaan nito. Karaniwang it ay ginagawa sa pamamagitan ng paglustay o maling paggamit (misappropriation) ng pondo ng pamahalaan. Ang pangkaraniwang ipinapataw na parusa sa ganito ay panghabambuhay na pagkakakulong. 2. Bribery o Lagay System - Ito ay ang pag-aalok, pagbibigay, pagtanggap, o paghingi ng ano mang bagay. Upang impluwensiyahan ang mga aksiyon ng isang opisyal o empleyado ng pamahalaan. lsang halimbawa nito ay ang red tape. Ang mga fixer na binabayaran upang mapabilis ang proseso ng dokumento. 3. Fraud o Pamemeke - Ito ay tumutukoy sa pandaraya o panlilinlang (deception) sa layuning makalamang o makakuha ng salapi o iba pang benepisyo. 4. Extortion o Pangingikil -lsang illegal na paggamit ng kapangyarihan. Ito ay tumutukoy sa panghuhuthot, panghihingi, o sapilitang pagkuha ng salapi. Karaniwang ginagamit ang blackmailing o pangunguwalta sa pamamagitan ng pananakot. Iba pang uri ng korupsiyon. Maaaring ang mga ito ay: 1. Tax Evasion o Pagtakas sa pagbabayad ng kaukulang buwis 2. Ghost Project at Ghost Payroll 3. Evasion of public bidding in the awarding of contracts 4. Passing of contracts 5. Nepotismo at Paboritismo 6. Tong o Protection Money Lesson 4: Korapsiyon 3  EPEKTO NG KORAPSIYON PAGTITIWALA AT PARTISIPASYON NG MAMAMAYAN SA MGA PROGRAMA NG PAMAHALAAN 1. Nawawalan ng ganang makipagtulungan ang mga mamamayan sa pamahalaan kahit na sila ay may pagnanais na umunlad ang bansa. 2. Nakapag- iisip na makibagay o makiayon na lamang sa maling kalakaran. 3. Lalong tumitindi ang puwang sa pagitan ng mayayaman at mahihirap. ANG KAUGNAYAN NITO SA ASPEKTONG PANGKABUHAYAN AT PANLIPUNAN Mga Epekto sa Kabuhayan 1. Lalong tataas ang presyo ng bilihin dahil babawiin ng mga negosyante ang pangingikil na ginagawa ng mga opisyales. 2. Nauubos ang pondo ng bansa. 3. Mananatiling mababa ang pasahod sa mga empleyado at tataas ang buwis. 4. Babagsak ang ekonomiya ng bansa. 5. Ang mga negosyante ay mawawalan ng ganang mamuhunan. 6. lmbis na nakalaan ang pondo para sa serbisyo sa mga mamayan ang pondo ay napupunta lamang sa iilan. ANG KAUGNAYAN NITO SA ASPEKTONG PANLIPUNAN AT POLITIKA Mga Epektong Panlipunan at Pampolitika 1. Unti-unting mauubos ang kaban ng bayan. 2. Mawawalan ng kredibilidad ang mga pampublikong institusyon at tanggapan. 3. Mawawala ang integridad ng mga opisyal. 4. Kapag ito ay naging tradisyon na, patuloy na magkakaroon ng hindi pagkakapantay-pantay sa lipunan. 5. Ito ay maaaring magdulot ng mga rally at pag-aalsa sa mga taong nais kumawala sa ganitong sitwasyon. 6. Bunga rin ng korapsyon ang kawalan ng tunay na mga partido politikal sa bansa. Lesson 4: Korapsiyon 4  7. Isa sa mga pangunahing bunga ng korapsyon ang kawalan ng oportunidad ng mga ordinaryong mamamayan na magkaroon ng espasyo sa iba’t ibang sangay ng pamahalaan. MGA MUNGKAHI NG PARAAN O SOLUSYON 1.Matalinong pagpili ng mga ihahalal sa pwesto. 2. Pagkakaron ng transparency o regular na pag-uulat ng pamahalaan tungkol sa pondo ng bayan. 3. Pagsasabatas ng Freedom of Information Bill. 4. Paigtingin ang pagmomonitor ng Statement of Assets, Liabilities and Networth (SALN) na isusumite ng mga opisyal at empleyado ng pamahalaan. 5. Patawan ng mabigat na parusa ang mga napatunayang nangurakot. 6. Paigtingin ang pagtuturo ng kasamaan ng graft at corruption sa paaralan. 7. Sa kasamaang-palad, wala pa ring enabling law ang constitutional provision na ito dahil laging hinahadlangan ng sangkatutak na political dynasties sa Kongreso. 8. Bukod sa mga institusyonal na pagsisikhay na maisabatas ang isang Anti- Dynasty Bill, ang pagsuporta sa mga grupo ng mga ordinaryong mamamayan na lumalahok sa politika, gaya ng mga partylist, ay epektibong paraan din ng pagpapahina ng dinastiyang politikal. 9. Sa ganitong diwa, ang pagsasagawa ng mga repormang politikal gaya ng pagsasabatas ng konstitusyunal na probisyon na nagbabawal sa mga dinastiyang politikal at mga batas na magpapatibay pa sa representasyon ng mga grupong marginalized (gaya ng sistemang party-list) ay dapat isagawa. 10. Ayon sa Article II, Section 26 ng Philippine Constitution: “The state shall guarantee equal access to opportunities for public service and prohibit political dynasties as may be defined by law.” Lesson 4: Korapsiyon 5  Lesson 5: Globalisasyon: Isang Depinisyon GLOBALISASYON Sa payak na pananalita, ang globalisasyon ay tumutukoy sa proseso ng malayang pagpapalitan ng mga produkto, kultura, at kaalaman ng mga bansa. - Colgate, Coke, Patis na gawa sa Thailand, Restawrant sa NYC na may dinuguan at adobo sa menu. Hindi lamang produkto, kultura, at kaalaman ang maaring ibahagi ang ipagpalitan sa ilalim ng globalisasyon. May kakayahan na ang mga tao na magpalipat-lipat ng lugar ng tirahan o kaya’y trabaho dahil na rin sa pag- unlad ng teknolohiya sa mabilis na transportasyon. Sa paaralan, globalisasyon ang pangunahing dahilan na nagtutulak sa pagkaroon ng mga student at faculty exchange program. ANG ALAMAT NG GLOBALISASYON Walang eksaktong petsa na maituturing na simula ng proseso ng globalisasyon. Ang modernong porma ng globalisasyon ng kalakalan ay naging pormal lamang sa paglagda ng maraming bansa sa tinatawag na General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) na malao’y na naging pormal na organisasyong tinatawag na World Trade Organization (WTO) noong 2014. Sa pamamagitan ng UN ay nagkaroon ng estruktura ang isang entidad na may limitadong kapangyarihang sumasaklaw sa halos lahat ng bansa sa daigdig. Ang UN General Assembly (UNGA) ay taunang pagpupulong tuwing Setyembre, dito tinatalakay ang usapin na nakaapekto sa kapakanan ng nakararaming mamamayan sa daigdig. Ang aspektong sosyo-kultural ng globalisasyon naman ay maaaring ugatin sa panahon ng kolonyalismo at imperyalismo na lalong nagpatibay sa ugnayan ng mga bansa sa Kanluran at Silangan. Lesson 5: Globalisasyon: Isang Depinisyon 1  Bagama’t isang mapait at marahas na panahon ang kolonyalismo at imperyalismo, nagbigay ito ng pagkakataon sa Kanluran at sa Silangan na magkapalitan ng kultura. Sa kasalukuyan, ang globalisasyong sosyo-kultural ay lalong pinasigla ng mabilis na takbo ng teknolohiya sa komunikasyon at transportasyon. Ngunit sa kabila ng maraming mabuting bunga ng globalisasyon sa aspektong sosyo-kultural, partikular sa mga umuunlad na bansa, hindi rin mapasisinungalingan ang negatibong epekto nito sa pamamaraang ng pamumuhay ng mga tao. Ayon sa Endangered Language Project, 40% ng 7,000 wika ng umiiral sa bansa ang nasa peligro ng pagkawala bunsod ng patuloy na pag-igting ng globalisasyon na ang pangunahing wikang isinusulong ay Ingles. MIGRASYON: PROBLEMA OR SOLUSYON? Gaya ng nabanggit na, isa sa mga bunga ng kahirapan sa bansa ang migrasyon. Maraming mamamayan ang naghahangad na mangibang-bayan sapagkat mas maraming oportunidad para sa pagkakaroon ng mas magandang trabaho sa ibayong-dagat. Ang migrasyon ay maaari din namang maganap sa loob ng bansa lamang. Sa pangkahalatan, sa konteksto ng Pilipinas, mas malaking phenomenon ang migrasyong eskternal. Kapag sinuring mabuti, tila hindi rin solusyon sa kahirapan ang migrasyong eksternal, sa halip, nagdudulot din ito ng maraming problema. Ang estadika sa tumataas na halaga ng perang padala (remittance) ng mga OFW sa mga nakalipas na taon - na nagpapakitang halos umabot sa 20 beses ang laki ng remittances mula noong 1989 hanggang dalawang dekada pagkatapos - ay nagpapatunay na may aktwal na pakinabang ang bansa sa migrasyon, kung aspektong pinansyal ang susuriin, ayon sa datos mula sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP). Kuntento na ang gobyerno sa remittance at tila hindi nagsisikhay na palakasin ang mga domestikong industriya, lalo pa’t ang remittance ay nagpatuloy sa paglaki kahit pagkatapos ng pagsambulat ng pandaigdigang krisis na nagsimula noong 2008. Lesson 5: Globalisasyon: Isang Depinisyon 2  Ang malaking remittance ng mga OFW ay nagsisilbi ngang salbabida ng sisinghap-singhap na ekonomiya ng bansa, ngunit ito’y itinataguyod habang kinalilimutan ang sektor ng industriya na may potensyal ding mag-ambag sa paglago ng ekonomiya. Sa pangkahalatan, mas nagbebenipisyo ang mga bansang pinagtratrabuhan ng mga OFW kaysa Pilipinas, dahil ang bawat migranteng Pilipino ay katumbas ng nawalang skilled na manggawang propesyunal. Dahil sa migrasyon, nagagawa rin ng mga mauunlad na bansang tulad ng Singapore na namili ng mas murang lakas-paggawa gaya ng pinatutunayan ng kanilang pagbibigay-prayoridad sa pagkuha ng mga kasambahay na Cambodian at iba pang mga mamamayan na handang magtrabaho sa sweldong mas mababa pa sa tinatanggap ng mga Pilipinong kasambahay. Mismong ang National Statistical Coordination Board (NSCB), sa isang ulat ay nagtanong na, “Kailan natin mabibigyan ng oportunidad sa trabaho ang pangkat na ito ng mga kabataan na marami’y katatapos pa lamang ng kolehiyo upang sila’y direktang makatulong sa paglago ng ating ekonomiya sa halip ng ekonomiya ng ibang bansa? Kailan natin maiibsan ang social cost ng Pinoy diaspora? Sa pangkalahatan, pinigilan at binansot nito ang pag-unlad ng mga industriya sa Pilipinas sapagkat nahirati na ang gobyerno sa pagdepende sa remittance. Lesson 5: Globalisasyon: Isang Depinisyon 3  Lesson 6: Mga Tiyak na Halimbawa ng Sitwasyong Pangkomunikasyon PANGKOMUNIKASYON Maikling (muling) Pagtalakay sa Kahalagahan ng Komunikasyon Mga Antas ng Komunikasyon Mga Tiyak na Halimbawa ng Sitwasyong Pangkomunikasyon Panoorin: https://www.youtube.com/watch?v=36zrJfAFcuc “ Why the only future worth building includes everyone”. Tumatalakay ito sa kahalagahan ng pagkakaisa upang makamit ang isang makabuluhang kinabukasan. Suriin at pagnilayan ang ginagampanang tungkulin ng komunikasyon na may pokus sa pag-unawa, sa pagtugon sa pangangailangan ng kapwa, at pagpapaunlad ng ugnayan ng mga tao, komunidad at bansa. Bigyang-pansin din ang gamit ng komunikasyon upang mabisang makapagpahayag ng mahahalagang mensaheng may kakayahang magtulak sa mga tao na kumikilos para sa ikabubuti ng lahat. Sipatin din ang tungkulin ng midya at teknolohiya sa pagpapalaganap ng mensahe sa ika-21 siglo. MAIKLING PAGTALAKAY SA KAHALAGAHAN NG KOMUNIKASYON Nasa puso ng pang-araw-araw na transaksyon ng tao ang komunikasyon. Upang maging sistematiko at lalong mabigyan ng konteksto ang pagtalakay sa komunikasyon sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong pinaggagamitan nito. Lesson 6: Mga Tiyak na Halimbawa ng Sitwasyong Pangkomunikasyon 1  KOMUNIKASYON BILANG PAGHUBOG NG OPINYON NG MADL Malaki ang ginagampanang tungkulin ng komunikasyon sa paghubog ng opinyon o “consensus” ng mga tao. Ginagamit ng mga gobyerno sa buong mundo ang komunikasyon upang palaganapin ang isang kaisipan hinggil sa mga programa nito upang mapabilis ang pagtanggap ng mga mamamayan. Lubos na mapapadali ang pagpapalaganap ng mga mensaheng ito sa pamamagitan ng midya gaya ng radyo ng telebisyon. Isang tungkulin din ng komunikasyon ang luminang ng ugnayan at relasyon. Komunikasyon din ang nagpapatibay sa ugnayan ng mga miyembro ng isang komunidad. Pinagtitibay ng komunikasyon ang ugnayan ng mga bansa gaya ng patuloy na nagaganap sa pagitan ng mga miyembro ng ASEAN Commnunity KOMUNIKASYON BILANG PAGHAHATID NG IMPORMASYON AT PAGPAPALAGANAP NG KULTURA MGA ANTAS NG KOMUNIKASYON Intrapersonal na Komunikasyon Interpersonal na Komunikasyon Pangkatang Komunikasyon Pampublikong Komunikasyon Pangmadalang Komunikasyon MGA TIYAK NA HALIMBAWA NG SITWASYONG PANGKOMUNIKASYON Pangkatang Komunikasyon (Roundtable at Small Group Discussion) Pampublikong Komunikasyon (Lektyur at Seminar, Worksyap, Kombensyon, Kongreso at Komperensiya) Pangmadlang Komunikasyon (Programa sa Radyo at Telebisyon, Video Conferencing, Komunikasyon sa Social Media) Lesson 6: Mga Tiyak na Halimbawa ng Sitwasyong Pangkomunikasyon 2  PASALITANG PAG-UULAT SA MALIIT AT MALAKING PANGKAT Ano ang layunin ng komunikasyon? Paano padarainin ang impormasyon? Sino at ilan ang kalahok? Gaano katagal ang dapat na ilaang oras sa pakikipag-usap? Nangangailangan ba ng materyales o kagamitan ang epektibong komunikasyon? Anong katangian ng tagapagsalita ang hinihingi ng sitwasyon? Lesson 6: Mga Tiyak na Halimbawa ng Sitwasyong Pangkomunikasyon 3 MOJICA, JOHN DANIEL S. BSCS - 1A GNED 11 ADDITIONAL REVIEWER ​ Forum - pagtitipon o asembliya na bukas para sa publiko upang magkaroon ng talastasan o diskusyon kung saan ang pananaw o opinyon ng mga tao tungkol sa isang isyu ay maaaring maibahagi. ​ Lektyur - Latin na “lectura” ibig sabihin nito ay “pagbabasa”. ​ Seminar - isang anyo ng pang - akademikong pagtuturo na pinagsasama - sama ang isang maliit ba grupo ng mga tao upang malaman ang tungkol sa isang tiyak na paksa. ​ Workshop - komunikasyon na akademya kung saan ang mga kalahok ay nagkakaroon ng praktikal na karanasan sa pagpapatupad ng isang konsepto o kaalaman. ​ Simposyum - mas maliit sa conference may isa o iilang tao gumaganap bilang pangunahing tagapagsalita. ​ Round table - maliit na talakayan ng grupo kung saan ang bawat isa ay pantay na karapatan na lumalakahok (10 - 12 tao). ​ Debate ​ Radyo at telebisyon ​ Video conferencing ​ Social media