Γενική Εκκλησιαστική Ιστορία 2021 PDF

ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (Υ, Β’ ΕΞΑΜΗΝΟ. Κος ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΥΔΗΣ 22/3/2021 Μάθημα 1ο: Τι είναι η Εκκλησιαστική Ιστορία, οι πηγές της, η ίδρυσή της, τα προβλήματα που αντιμετώπισε, οι αιρέσεις, τ...

ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (Υ, Β’ ΕΞΑΜΗΝΟ. Κος ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΥΔΗΣ 22/3/2021 Μάθημα 1ο: Τι είναι η Εκκλησιαστική Ιστορία, οι πηγές της, η ίδρυσή της, τα προβλήματα που αντιμετώπισε, οι αιρέσεις, τα σχίσματα, οι Οικουμενικές Σύνοδοι, το σύστημα διοίκησης της Εκκλησίας, ρεύμα Ησυχασμού, Σχίσμα Εκκλησιών. Η Εκκλησιαστική Ιστορία αποτελεί κλάδο της Ιστορίας και ειδικό κλάδο της Θεολογίας. Παρακολουθεί την ίδρυση, την επέκταση στην Οικουμένη μέσω των Αποστόλων και των διαδόχων τους, την ίδρυση εκκλησιαστικών κοινοτήτων μέσα στα κράτη, τη σχέση και τη σύνδεση αυτών των κοινοτήτων με την εκάστοτε πολιτική εξουσία. Αναλύονται οι Οικουμενικές και Τοπικές Σύνοδοι. Με τις αποφάσεις των Συνόδων καταδικάζονται οι αιρέσεις που δημιουργούν κακοδοξίες και εκφράζεται το Δόγμα, η αλήθεια της χριστιανικής πίστης. Οι Σύνοδοι δεν ορίζουν το Δόγμα αλλά το εκφράζουν και το διατυπώνουν (Δόγμα= Αλήθεια). Με βάση τις πηγές μελετάται η ίδρυση, η πορεία της, η εξέλιξή της για την εκπλήρωση του σκοπού της. Ο χρονικός διαχωρισμός της Εκκλησιαστικής Ιστορίας συνδέεται με σπουδαία εκκλησιαστικά γεγονότα π.χ. προ – μετά την Εικονομαχία, προ – μετά στο Σχίσμα. Ένα εκκλησιαστικό γεγονός δείχνει τη μετάβαση από τη μια στιγμή στην άλλη. Ιστορική αφετηρία της Εκκλησίας είναι η μέρα της Πεντηκοστής, δογματικά όμως η Εκκλησίας υφίσταται προ της καταβολής του κόσμου. Η ίδρυσή της σαν καθιδρυματικός θεσμός ορίζεται την μέρα της Πεντηκοστής. Πηγές της Εκκλησιαστικής Ιστορίας Σημαντικότερη και αξιολογότερη είναι η Καινή Διαθήκη (κυρίως οι Πράξεις των Αποστόλων και οι επιστολές του Παύλου σε ό,τι αφορά την ίδρυση των πρώτων εκκλησιαστικών κοινοτήτων). Τα Βαπτιστήρια Σύμβολα (ομολογίες πίστεως για τους πρώτους βαπτιζόμενους), π.χ. το Σύμβολο Νίκαιας – Κωνσταντινουπόλεως. Κανόνες και Όροι των Οικουμενικών Συνόδων (Όροι=Αποφάσεις που αφορούν το Δόγμα, Κανόνες=Αποφάσεις για διοικητικά ζητήματα). Προηγούνται οι Αποστολικοί Κανόνες. Η Πατερική Γραμματεία (των Πατέρων της Εκκλησίας). Η Εκκλησιαστική Γραμματεία.  Έργα Εκκλησιαστικών ιστορικών (π.χ. Ευσέβιος Καισάρειας, Προκόπιος). Έργα κοσμικών ιστορικών και χρονογράφων. Νόμοι της Πολιτείας (π.χ. «Νεαρές» του Ιουστινιανού στο Βυζάντιο, Καταστατικός Χάρτης του 1977 σήμερα). Τυπικά των Μονών (αφορούν τη μοναστηριακή ζωή). Περιηγητικά έργα. Επιστολές μεταξύ εκκλησιαστικών και πολιτικών προσώπων. Ευρήματα θεολογικής φύσης, όπως οι Ναοί, επιγραφές, εικόνες κλπ. Βίοι των Αγίων και Αγιολογικά κείμενα. Κώδικες, βιβλία Ιεροπραξιών (στοιχεία βαπτίσεων, γάμων κλπ). Τα τακτικά ή συνταγμάτια (ιεράρχηση των Μητροπόλεων ανάλογα με την αξία που αναγνωρίζει το Εκκλησιαστικό κέντρο στην κάθε Μητρόπολη που συχνά συναρτάται με την σπουδαιότητα της πόλης όπου εδρεύει). Χειρόγραφες ενθυμήσεις (σημειώσεις που κρατά κάποιος στα περιθώρια ενός κώδικα ή ενός βιβλίου). Σύγχρονες πηγές: εκκλησιαστικά περιοδικά και εφημερίδες, ηλεκτρονικά ΜΜΕ, ιστοσελίδες, αρχεία των διαφόρων Εκκλησιών. 29/3/2021 Μάθημα 2ο: Ο χριστιανισμός αναπτύχθηκε σε Ιουδαϊκό περιβάλλον το οποίο ήταν μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η οικουμενικότητά του ξεκίνησε την ημέρα της Πεντηκοστής όταν κατήλθε στους Αποστόλους το Άγιο Πνεύμα. Με το κήρυγμα του Πέτρου δημιουργείται η πρώτη εκκλησιαστική κοινότητα καθώς 3000 Ιουδαίοι ασπάστηκαν το κήρυγμά του. Με το πέρασμα των χρόνων η κοινότητα των Ιεροσολύμων μπήκε σε ένα πλαίσιο οργάνωσης και δράσης, όπως οι αγάπες και η κοινοκτημοσύνη. Την διαποίμανση της κοινότητας των Ιεροσολύμων ανέλαβε ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος που διετέλεσε πρώτος Επίσκοπος Ιεροσολύμων. Ανέλαβε την ευθύνη για την διάδοση του Χριστιανισμού με την συμπαράσταση και την αρωγή των υπολοίπων Αποστόλων. Όταν ειρηνιστές χριστιανοί παραπονέθηκαν για παραμέληση των αναξιοπαθούντων στα κοινά τραπέζια έγινε εκλογή 7 Διακόνων για να υπάρχει καλύτερη οργάνωση. Έχουμε την πρώτη τάξη του βαθμού ιεροσύνης που είναι εισαγωγικός βαθμός, ακολουθούν οι Πρεσβύτεροι και οι Επίσκοποι. Ευθύνη των Αποστόλων είναι η μεταφορά του μηνύματος του Χριστού σε εθνικούς και Σαμαρείτες. Ήταν δύσκολο το έργο της διάδοσης του χριστιανισμού πέρα από την Ιουδαία. Η πλειονότητα ήταν Ιουδαιοχριστιανοί Ζηλωτές που επέμεναν στην τήρηση του Μωσαϊκού Νόμου (Ιουδαιοχριστιανισμός και Χριστιανισμός συνδέονταν στενά). Η μεγάλη μάζα ήταν αντίθετη στη διάδοση του χριστιανισμού στα έθνη. Είχαν εξοικειωθεί με την ιδέα ότι ο Μεσσίας είχε μόνο σχέση με το Ιουδαϊκό έθνος. Υπήρξε διάσταση στους κόλπους της Εκκλησίας, ακόμα και ανάμεσα στους Αποστόλους (ο Απόστολος Πέτρος διαφωνούσε με την διάδοση του Ευαγγελίου στους εθνικούς. Βασικό επιχείρημα ήταν ότι οι εθνικοί είχαν δεχθεί το Άγιο Πνεύμα με το χάρισμα της γλωσσολαλιάς). Μετά τους διωγμούς που υπέστησαν οι χριστιανοί από τους Ισραηλίτες εξαπλώθηκαν στην περιοχή της Αντιόχειας οπότε και άρχισαν να αποκαλούνται χριστιανοί και όχι μόνο Ναζωραίοι ή Γαλιλαίοι, απέκτησαν ταυτότητα. Η Αντιόχεια αποτέλεσε κέντρο από όπου ξεκίνησε ιεραποστολικό έργο κυρίως μέσω του Αποστόλου Παύλου και του Βαρνάβα. Οι χριστιανοί της Αντιόχειας δέχονταν απροϋπόθετα τους εθνικούς ενώ οι Ιουδαιοχριστιανοί των Ιεροσολύμων θεωρούσαν απαραίτητη την περιτομή. Στα Ιεροσόλυμα το 49 μ.Χ. συνεκλήθη η Αποστολική Σύνοδός με θέμα την εισδοχή των εθνικών στην Εκκλησία (η Σύνοδος αποτέλεσε το πρότυπο του Συνοδικού Θεσμού της Εκκλησίας). Έλαβαν μέρος οι Απόστολοι, ο Παύλος, ο Βαρνάβας, ο Τίτος και οι πρεσβύτεροι της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Επικράτησαν οι απόψεις του Παύλου και του Βαρνάβα. Ο Πέτρος έλεγε πως τους δόθηκε η χάρη του Αγίου Πνεύματος και δεν ήταν αναγκαία η τήρηση του Μωσαϊκού Νόμου, όφειλαν όμως να αποφύγουν την πορνεία και την βρώση των ειδωλόθυτων. Η τήρηση του Μωσαϊκού Νόμου δεν ήταν υποχρεωτική. Η εφαρμογή της απόφασης δεν ήταν εύκολή. Στην Αντιόχεια επέμειναν τελικά στην πλήρη τήρηση του Μωσαϊκού Νόμου από τους νέους εισερχόμενους. Τελικά υπήρξε υποχώρηση προκειμένου να υπάρχει διάκριση μεταξύ Ιουδαϊσμού και Χριστιανισμού. Με αυτή την υποχώρηση ξεκίνησε η οικουμενικότητα της Εκκλησίας και η αποδέσμευση του Χριστιανισμού από τον Ιουδαϊσμό. (Η Αποστολική Σύνοδος αποτέλεσε βάση και ανάπτυξη του Συνοδικού συστήματος της Εκκλησίας και η Εκκλησία προσέλαβε πλέον οικουμενικό χαρακτήρα). Αν υπερίσχυε η αντίθετη άποψη οι χριστιανοί θα ήταν μία αιρετική ομάδα, μία παραφυάδα του Ιουδαϊσμού που τελικά θα εξαλειφόταν. ΠΕΡΙΟΔΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ Για τον ευαγγελισμό των χριστιανών διευρύνθηκαν οι ορίζοντες της Εκκλησίας. Ο Απόστολος Παύλος συνέβαλε τα μέγιστα για την διάδοση του μηνύματος του Χριστού στα έθνη. Προνόμιό του ήταν Ρωμαίος πολίτης και αυτό του έδινε άνεση για να μετακινηθεί στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στην Α’ Αποστολική του περιοδεία ήταν μαζί του ο Σίλας. Επισκέφτηκε τις κοινότητες της Δέρβης, των Λύστρων, του Ικονίου, της Αντιόχειας καθώς και τα Γαλατεία και Φρυγία με θετικά αποτελέσματα. Η Β’ Αποστολική του περιοδεία ήταν στον ελλαδικό χώρο όπου υπήρξε το πρώτο ευρωπαϊκό κομμάτι που δέχθηκε το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου (η συνέχεια αφορά την αφήγηση των κεφαλαίων ΙΣΤ και ΙΖ μέχρι την άφιξη του Παύλου στην Αθήνα από το βιβλίο των Πράξεων).  5/4/2021 Μάθημα 3ο: Ο Απ. Παύλος μετά την Β. Ελλάδα βρίσκεται στην Αθήνα που ήταν κέντρο φιλοσοφικών ρευμάτων. Προσκλήθηκε στον Άρειο Πάγο για να διδάξει τη νέα θρησκεία. Έχοντας εντοπίσει έναν βωμό αφιερωμένο σε άγνωστο Θεό κολάκευσε τους Αθηναίους για την έμπνευσή τους προκειμένου να κατασκευάσουν αυτό το βωμό. Τους είπε πως ο Θεός αυτός είναι ο Δημιουργός του κόσμου και των πάντων και πως ο Υιός Του αναστήθηκε 3 μέρες μετά τον θάνατό του. Οι Αθηναίοι όταν άκουσαν για ανάσταση τον κατέβασαν από το βήμα, δεν μπορούσαν να δεχθούν αυτή τη διδασκαλία. Μεταβαίνει στην Κόρινθο (γίνεται αναφορά στο ζεύγος των σκηνοποιών Ακύλα και Πρίσκιλλας που τον φιλοξενούν). Ο Παύλος εργάζεται με τον Ακύλα και τα Σάββατα πηγαίνει στη Συναγωγή για να διδάξει τους Ιουδαίους. Έλεγε πως ο Μεσσίας που αναφέρει η ΠΔ ενσαρκώθηκε στο πρόσωπο του Χριστού. Το κήρυγμά του δεν ήταν απόλυτα αποδεκτό εκεί όμως σε όραμά του ο Κύριος του είπε πως στην πόλη αυτή θα τον άκουγαν πολλοί. Στην Κόρινθο έμεινε 1 ½ χρόνο όπου έγραψε και τις δύο επιστολές προς Θεσσαλονικείς. Το καλοκαίρι του 53 από την Κόρινθο μεταβαίνει στα Ιεροσόλυμα και από εκεί στην Αντιόχεια. Γ’ Αποστολική Περιοδεία: Γαλατεία, Φρυγία και εγκατάσταση στην Έφεσο που γίνεται κέντρο της ιεραποστολικής του δράσης στην Μ. Ασία. Από εκεί γράφει την Α’ προς Κορινθίους και την προς Γαλάτας. Το 57-58 επισκέπτεται ξανά την Κόρινθο. Επιστρέφει στην Τρωάδα, την Μίλητο και τα Ιεροσόλυμα όπου συνελήφθη. Το πλοίο που τον μετέφερε στη Ρώμη ναυάγησε στη Μελίτη. Φτάνοντας στη Ρώμη έμεινε 2 χρόνια υπό επιτήρηση (61-63). Είχε τη δυνατότητα να κηρύττει το λόγο του Θεού, ενώ έγραψε και κάποιες επιστολές. Με την απελυθέρωσή του ξεκίνησε την 4η Αποστολική Περιοδεία. Πήγε στην Κρήτη όπου εγκατέστησε τον Τίτο σαν Επίσκοπο, πήγε στην Έφεσο, ξανά στη Β. Ελλάδα και τέλος στη Μ. Ασία (η περιοδεία αυτή αμφισβητείται γιατί δεν υπάρχει στο βιβλίο των Πράξεων). Η δεύτερη σύλληψή του γίνεται στην Τρωάδα και οδηγείται στη Ρώμη όπου το 67 μ.Χ. καταδικάζεται σε θάνατο. Με τη μακρόχρονη δράση του διέδωσε τον Χριστιανισμό στα έθνη. Τακτική του η κήρυξη του λόγου του Χριστού, αρχικά σε Συναγωγές. Έμενε ένα διάστημα στην κάθε κοινότητα και εγκαθιστούσε πρεσβύτερους προκειμένου να συνεχίσει το έργο του. Ο Απ. Πέτρος κήρυξε κι εκείνος το Ευαγγέλιο και μαρτύρησε στη Ρώμη, όπως ο Παύλος. Από του ς δυτικούς θεωρείται ο πρώτος Επίσκοπος Ρώμης ενώ σαν πρώτη Εκκλησία θεωρούν εκείνη της Ρώμης. Η διακονία του στη Ρώμη απορρίπτεται γιατί ο χαρακτήρας των Επισκόπων τότε δεν ήταν τοπικός αλλά οικουμενικός. Ακόμη κανένας επισκοπικός κατάλογος της Ρώμης δεν τον αναφέρει σαν Επίσκοπο (από τον Ειρηναίο στο «Κατά αιρέσεων» αναφέρεται ο Λίνος). Ο Ιωάννης ο Θεολόγος είχε σαν κέντρο δράσης του την Μ. Ασία και την έφεσο. Εξορίζεται και έρχεται στην Πάτμο. Με την απελευθέρωσή του επιστρέφει στη Μ. Ασία. Ήταν ο μόνος από τους Αποστόλους που πέθανε από φυσικά (100 ετών περίπου). Πέρα από τους Αποστόλους τον λόγο του Θεού διέδωσαν και οι Προφήτες, έχοντας όμως διαφορετικό ρόλο από αυτούς της ΠΔ, καθώς ήταν συνεχιστές των Αποστόλων. Το αξίωμά τους αναφέρεται και στο βιβλίο των Πράξεων. Οι Προφήτες εκλέγονται από το Αγ. Πνεύμα, οι Απόστολοι απευθείας από τον Χριστό (κήρυτταν, βάπτιζαν, χειροτονούσαν, οργάνωναν ενορίες). Ευαγγελιστές & Διδάσκαλοι: αξιώματα καταγεγραμμένα από τον Παύλο Σημαντικό ρόλο στη διάδοση του Ευαγγελίου έπαιξαν και οι ταξιδευτές, οι στρατιώτες, ακόμη και κατάδικοι. Γενικά όσοι είχαν τη δυνατότητα μετακίνησης στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Θεμελιακή διαφορά με τους Προφήτες και τους Διδασκάλους ήταν ότι οι ταξιδευτές ήταν λαΙκοί, δεν είχαν τη δυνατότητα να χειροτονούν και να βαπτίζουν. Οργανωμένες χριστιανικές κοινότητες υπήρχαν από το πρώτο μισό του 2ου αιώνα. ΔΙΩΓΜΟΙ: Εθνικοί και Ιουδαίοι ένιωσαν να απειλούνται από το λόγο του Θεού βλέποντας την επίδραση που είχε και την αύξηση των πιστών. Οι Ιουδαίοι ξεκίνησαν τις διώξεις εναντίον τους με μεγάλη ένταση αλλά περιορίστηκε στα Ιεροσόλυμα. Αρχικά διώχθηκαν στελέχη και πρώτος μαρτύρησε ο διάκονος Στέφανος. Όταν συνελήφθη και δικάστηκε ομολόγησε πως ο Θεός είναι παντού και όχι μόνο σε κτιστούς ναούς προκαλώντας την οργή. Μαρτύρησε διά λιθοβολισμού (παρών ήταν και ο Σαύλος). Μεγάλος διωγμός κατά των χριστιανών έγινε το 37 μ.Χ. Ένας από τους πρωτεργάτες των διωγμών ήταν ο Σαούλ οποίος στη διαδρομή προς τη Δαμασκό είδε όραμα με τον Χριστό και άρχισε η μεταστροφή του. Ο Σαούλ, πλέον Παύλος, άρχισε να κηρύττει τον λόγο του Ευαγγελίου. Η καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τους Ρωμαίους το 70 μ.Χ, ανέκοψε τους διωγμούς. Οι διωγμοί από τους Ρωμαίους είναι ήταν πιο οργανωμένοι. Έως τον 3ο αιώνα δεν υπήρχε στο ρωμαϊκό κράτος ξεχωριστό καθεστώς για Χριστιανούς και Ιουδαίους. Είχαν τα ίδια προνόμια και υποχρεώσεις (απαλλαγή από τη λατρεία της επίσημης θρησκείας, υποχρέωση να θυσιάζουν στον αυκράτορα). Διαφοροποίηση άρχισε να υπάρχει από την εποχή του Νέρωνα. Οι Ιουδαίοι ξεκίνησαν τον διαχωρισμό λέγοντας πως οι Χριστιανοί είχαν διαφορετικά ήθη, έθιμα και παραδόσεις. Άρνηση των χριστιανών να καταβάλλουν φόρο στο Ρωμαϊκό Καπιτώλιο μετά την καταστροφή του Ναού των Ιεροσολύμων. Πιθανότερη αιτία διώξεων η εφαρμογή νομοθεσίας του Ρωμαϊκού Δικαίου με κατηγορίες την άρνηση προσφοράς θυσιών, προσκύνηση ειδώλων κλπ. Οι Χριστιανοί κατηγορούνταν ότι στη Θ. Ευχαριστία έπιναν ανθρώπινο αίμα και έτρωγαν ανθρώπινο σώμα. Ακόμη και λόγιοι Ρωμαίοι κατηγορούν τον Χριστιανισμό ως βδέλυγμα και δεισιδαιμονία (παράνομη θρησκεία). Μετά το Νέρωνα άρχισε η δίωξή τους ως μέλη παράνομων εταιρειών. Αρκούσε η ομολογία ότι ήταν Χριστιανοί. Επί Τραϊανού γίνεται λόγος για παράνομες εταιρείες. Αρκεί να ομολογήσει κάποιος ότι είναι Χριστιανός για να καταδικαστεί. Η ποινή ήταν θάνατος. Κάποιοι απαρνούνταν τη χριστιανική ιδιότητα έπρεπε όμως να το αποδείξουν είτε βλασφημώντας τον Χριστό ή τελώντας θυσίες στους θεούς και τον αυτοκράτορα. Χαρακτηρίζονται εγκληματίες. Ο Κόμοδος έδειξε αδιαφορία για τους χριστιανούς ευνοώντας την διάδοση του ευαγγελίου. Εξέδωσε, ακόμη, ευνοϊκά διατάγματα για εξόριστους χριστιανούς )η σύζυγός του ήταν χριστιανή). Περιορισμένοι διωγμοί στη Μ. Ασία. Ο Σεπτίμιος Σεβήρος στηρίχθηκε στους χριστιανούς για διαμάχη που είχε στη Μ. Ασία και τους αντιμετώπισε με μετριοπάθεια. Το 202 απαγόρευσε τον προσηλυτισμό των Εβραίων. Αντώνιος Καρακάλλας, Ηλιογάβαλος, Αλέξανδρος Σεβήρος: Οι χριστιανοί ασκούσαν χωρίς δυσκολία τα εκκλησιαστικά τους καθήκοντα, ενώ με τον τελευταίο κατοχύρωναν και κάποια δικαιώματα. Ο διάδοχός του Μαξιμίνος ο Θραξ τους καταδίωξε, κυρίως τους επισκόπους. Ο Μαξιμίνος ο Κουδιανός και στη συνέχεια ο Φίλιππος ο Αιγύπτιος δεν τους δίωξαν, ο τελευταίος πήρε μέτρα υπέρ τους. Η πρώτη αυτή περίοδος των διωγμών δεν ήταν εκτεταμένη σε όλη την αυτοκρατορία (περιοχές ήταν η Ρώμη, η Αλεξάνδρεια, η Καρθαγένη, η Μ. Ασία) ούτε εκτεταμένη χρονικά. Δέκιος: βίαιη διακοπή του της ανοδικής πορείας του χριστιανισμού. Προ Δεκίου γιορτάστηκε η χιλιετία από την ίδρυση της Ρώμης. Θεωρήθηκε σωστό να υπάρχει μια ενιαία θρησκεία με συμμετοχή όλων των υπηκόων στην εθνική λατρεία, προσφορά θυσίας στο άγαλμα του αυτοκράτορα. Σύσταση επιτροπών για έλεγχο πίστης των υπηκόων με έκδοση βεβαίωσης. Οι διωγμοί έχουν γενικευμένο χαρακτήρα σε όλη την επικράτεια (όχι όπως την πρώτη περίοδο). Σκοπός ήταν να εξαναγκαστούν να αλλάξουν την πίστη τους και όχι ο θάνατός τους. Αρκετοί με βασανιστήρια αρνήθηκαν την πίστη τους ενώ άλλοι μαρτύρησαν. Συχνή, όμως, ήταν η θανατική ποινή (δια πυρός, αποκεφαλισμός, σταύρωση). Δήμευση περιουσιών, εξορία, στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Λικίνιος: βελτίωση των συνθηκών. Βαλεριανός: ξαναδιώκονται ενώ με διάταγμα υποχρεώνει του επισκόπους να θυσιάσουν στα είδωλα. Γαληνός(;): ασκούν ελεύθερα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, επεστράφησαν ναοί και εκκλησιαστικές περιουσίες, κάτι που γνωστοποιήθηκε για πρώτη φορά με επιστολές. Κλαύδιος Αυρηλιανός: περίοδος ειρήνης και ανοχής των χριστιανών βοηθώντας στην εξάπλωση του ευαγγελίου ενώ ανέλαβαν και υψηλά αξιώματα. Οι ειδωλολάτρες άρχισαν να τους ανέχονται ενώ συχνά αντιδρούσαν στις διώξεις εναντίον τους. Διοκλητιανός: επεβλήθη αυστηρή πειθαρχία στο στράτευμα και έγινε η διαίρεση της αυτοκρατορίας σε 4 τμήματα για καλύτερη διοίκησή της (Τετραρχία). Προκειμένου να υπάρξει ενότητα έπρεπε να υπάρξει ανασύσταση της ρωμαϊκής θρησκείας, κάτι που αρχικά δεν επηρέασε τους χριστιανούς. Ο Διοκλητιανός αλλάζει τη στάση του και εναντιώνεται στους χριστιανούς. Πολλοί στρατιωτικοί έγιναν μάρτυρες. Βγάζει διάταγμα όπου διώκει τους Μανιχαίους. Θεωρούσε επικίνδυνες τις προερχόμενες από την ανατολή θρησκείες. Τέσσερα διατάγματα σε δύο χρόνια σε ένα από τα οποία ο κλήρος οδηγείται στη φυλακή. Πολλοί άλλαξαν την πίστη τους και ελευθερώνονταν ενώ άλλοι εργάζονταν σκληρά σε ορυχεία. Οι μεγάλης έκτασης διωγμοί δεν επέλυαν αλλά διόγκωναν τα προβλήματα. Γαλέριος: αποδέχτηκε τους χριστιανούς αρκεί να μην προκαλούσαν προβλήματα με τις ενέργειές τους. Γαλέριος, Λικίνιος, Κωνσταντίνος, Μαξιμίνος: Η τετραρχία που δημοσίευσε διάταγμα το οποίο οδηγούσε στην καθολική αναγνώριση της χριστιανικής θρησκείας. Μαξέντιος: διάδοχος του Γαλέριου που με τον Κωνσταντίνο ήταν στη δύση. Λικίνιος – Μαξιμίνος στην ανατολή (ο τελευταίος συνέχιζε τους διωγμούς). Το 312 ο Κωνσταντίνος νικά τον Μαξέντιο μένοντας μόνος κυρίαρχος στη δύση (πριν την τελική του νίκη είδε ένα όραμα με τον σταυρό). Με τον Λικίνιο αποφάσισαν την παύση των διωγμών. Το 313 στα Μεδιόλανα υπογράφηκε σειρά διαταγμάτων εφαρμόζοντας ανεξίθρησκη πολιτική στην αυτοκρατορία. Επεστράφησαν κατασχεμένοι ναοί, εκκλησιαστικές περιουσίες και κάθε υπήκοος ακολουθούσε όποια θρησκεία επιθυμούσε. Με το πέρασμα του χρόνου η επίσημη θρησκεία έγινε ο χριστιανισμός. Συνέπειες των διωγμών Προσωρινή μείωση του πληθυσμού λόγω των θανατικών ποινών και του αποτρεπτικού χαρακτήρα των μαρτυρίων για να γίνει κάποιος χριστιανός. Καταστροφή ναών, εκκλησιαστικών ιδρυμάτων. Σκοτεινή η εικόνα που είχε σχηματιστεί για τους χριστιανούς. Θεωρούνταν εγκληματίες, ανήθικοι, αμόρφωτοι, ενώ πολλοί λόγιοι τάχθηκαν εναντίον τους συγγράφοντας πραγματείες εναντίον τους. Πεπτωκότες (lapsi): Δημιούργησαν πρόβλημα στην Εκκλησία. Κάποιοι με πλάγιο τρόπο απέκτησαν ομολογία αποκήρυξης χωρίς να θυσιάσουν και να φάνε από τα ειδωλόθυτα. Με το πέρας των διωγμών πολλοί ζήτησαν αν επιστρέψουν στους κόλπους της Εκκλησίας. Υπήρξαν διαφωνίες για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνονταν αποδεκτοί. Οι αυστηρότεροι έλεγαν πως έπρεπε να δείξουν έμπρακτη μετάνοια που θα διαρκούσε εφ΄ όρου ζωής, άλλοι το δέχονταν μαζί με την επανένταξη στους κόλπους της Εκκλησίας. Η ποινή έγινε πιο ήπια με το πέρασμα των χρόνων. Δημιουργήθηκαν σχίσματα και αιρέσεις έως τον 5ο αιώνα. Θετικές συνέπειες: Οι μάρτυρες ήταν φωτεινό παράδειγμα πίστης. Οι Ομολογητές έχαιραν κύρους και εκτίμησης στους πιστούς. Κατάφεραν να επιζήσουν του μαρτυρίου τους μετά την ομολογία της πίστης τους. Οι λόγιοι χριστιανοί απάντησαν στις κατηγορίες των ειδωλολατρών και ονομάστηκαν Απολογητές π.χ. Αθηναγόρας, Αριστείδης. Σταδιακή αλλαγή των ειδωλολατρών απέναντί τους καθώς πολλοί δεν συμφωνούσαν με τους διωγμούς. Θεωρούνταν ότι έπρεπε να γίνουν πλέον ισότιμα μέλη της αυτοκρατορίας. 12/4/2021 Μάθημα 4ο: (Ο 4ος αι. είναι ο χρυσός αιώνας για την Εκκλησία λόγω των εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων που έδρασαν τότε, όπως οι Τρεις Ιεράρχες). Αιρέσεις και Σχίσματα: Η βάση του κηρύγματος των Αποστόλων ήταν η ενανθρώπιση του Χριστού, η Σταύρωση και η Ανάσταση για να οδηγηθεί ο άνθρωπος στη σωτηρία και τη θέωση. Η Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού και μέλη του οι πιστοί της. Οι χριστιανοί υπερασπίστηκαν με πάθος την πίστη τους. Οι Ιουδαίοι και οι εθνικοί αδυνατούσαν να το κατανοήσουν. Παρουσιάστηκαν τάσεις και ομάδες που αλλοίωναν το χριστιανικό κήρυγμα λόγω αδυναμίας κατανόησής του. Η προσπάθεια να το αντιληφθούν ορθολογιστικά ήταν η αιτία των αιρέσεων. Η ενσωμάτωση στη χριστιανική πίστη φιλοσοφικών αντιλήψεων στην προσπάθεια κατανόησης του χριστιανικού κηρύγματος είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρξουν συγκριτιστικά χαρακτηριστικά. Δημιουργία αιρετικών ομάδων που στράφηκαν κατά στης Εκκλησίας. Άλλες ομάδες ενσυνείδητα προσπάθησαν να παραμορφώσουν και να παραποιήσουν το λόγο του Θεού, ενώ προβλήματα υπήρξαν και με σχισματικές ομάδες (χριστιανοί που διατηρούν τη δογματική βάση της Εκκλησίας διαφοροποιούνται σε θέματα που δεν έχουν να κάνουν με την πίστη, αλλά κυρίως σε θέματα διοικητικά.) Ό,τι αποτελεί η αίρεση για το δόγμα αποτελεί το σχίσμα για το ήθος (αφορά κυρίως ζητήματα διοίκησης). Τα σχίσματα δεν ευνοούνται και δεν ευλογούνται και η κατάσταση στράφηκε σε βάρος τους. Η Εκκλησία βρέθηκε σε ομάδες που προέρχονταν κυρίως από αποσπασθέντα μέλη που κήρυτταν με φανατισμό τις ιδέες τους. Απειλούσαν την υπόστασή της ενώ το έργο αντιμετώπισης των αιρετικών ήταν δύσκολο. Τα πρώτα αιρετικά κινήματα υπήρξαν την περίοδο των διωγμών. Η Εκκλησία ανταπεξήλθε επιτυχώς στις αιρέσεις και τα σχίσματα. Οι ομάδες συνέχισαν να διαβρώνουν και να διασπούν την ενότητά της για καιρό. Μετά τα διατάγματα των Μεδιολάνων για την ανεξιθρησκεία οι μεγάλες αιρέσεις αντιμετωπίστηκαν με τη στήριξη και τη συμπαράσταση της πολιτείας. Μοντανισμός: Φρυγία, ιδρυτής ο Μοντανός. Διαφωνίες για το πότε γεννήθηκε (172 ή μέσα 2ου αι.). Διέκρινε ότι οι χριστιανοί είχαν χάσει τις ενθουσιαστικές τάσεις που είχαν τα πρώτα χρόνια. Έβλεπε οράματα, προφήτευε και είχε την εικόνα ότι ήταν όργανο του Θεού, ότι ήταν ο Παράκλητος. Υποστήριζε ότι ο Θεός μιλούσε μέσω αυτού και δημιουργούσε την εντύπωση σε πολλούς ότι έλεγε πως είναι ο Θεός. Η επικείμενη έλευση της Δευτέρας Παρουσίας ήταν το κύριο όραμά του και θα λάμβανε χώρα στην Πέπουζα της Φρυγίας. Η Πρίσκιλλα και η Μαξιμίλλα ήταν συνεργάτιδες και Προφήτιδες. Η Μαξιμίλλα υποστήριζε ότι ήταν η τελευταία Προφήτιδα και με τον θάνατό της θα ερχόταν η συντέλεια του κόσμου. Ο Μοντανός αύξησε των αριθμό των βαρέων αμαρτημάτων και παράλληλα απέρριπτε τη συγχώρεση, κάτι που αναιρεί το μεγαλείο του χριστιανισμού, αυτό της συγχώρεσης. Διαφωνούσε με την Εκκλησία στο θέμα αυτό γιατί η Εκκλησία της Φρυγίας ήταν ελαστική στη συγχώρεση των βαρέων αμαρτημάτων. Υπέβαλλε σε ισόβια μετάνοια μόνο τα βαρύτερα αμαρτήματα, τα ελαφρύτερα δεν τα συγχωρούσε καθόλου. Οι οπαδοί του θεωρούσαν ότι είχαν γενική ιεροσύνη, ήταν όλοι ιερείς. Αργότερα η ιεράρχηση ήταν Πατριάρχες, κοινωνοί επίσκοποι, διάκονοι ενώ μπορούσαν και τα δύο φύλα να λάβουν χρίσμα. Έντονο το προφητικό στοιχείο στις συνάξεις τους. Το βάπτισμα γίνεται στο όνομα του Πατρός, του Υιού, του Μοντανού και της Πρίσκιλλας (αναίρεση Τριαδολογίας). Εκτός από την περιοχή της Φρυγίας αναπτύσσεται στη Βόρεια Αφρική. Τον ακολούθησαν λόγιοι χριστιανοί, όπως ο Τερτυλλιανός. Η εξάπλωσή του οφείλεται στη χαλάρωση των ηθών και είχε αυστηρή ασκητική ζωή, καταδικάστηκε από την Εκκλησία. Οι απόψεις ήταν κυρίως σχισματικές παρά αιρετικές. Χιλιασμός, χιλιαστικές δοξασίες: Προέρχονται από την Ιουδαϊκή αποκαλυπτική γραμματεία (Πρ. Έσδρας, Ενώχ). Υποστηρίζουν την έλευση του Μεσσία όχι ως πνευματική δραστηριότητα για τη σωτηρία αλλά μιλάνε για την έλευση ενός κοσμικού Μεσσία. Ήταν άρχοντας και όχι ο Υιός του Θεού. Θα εγκαθίδρυε 1000ετή βασιλεία των Ιουδαίων στη γη με έδρα τα Ιεροσόλυμα και οι λαοί θα υποτάσσονταν στη βασιλεία τους. Υπήρξε διάδοση μεσσιανικών απόψεων που αποδέχονταν και Ιουδαιοχριστιανοί. Οι απόψεις βρήκαν πρόσφορο έδαφος σε χριστιανούς καθώς συνέδεσαν τον Μεσσία με τον Χριστό. Υποστήριζαν ότι θα υπάρξει 1000ετής βασιλεία του Χριστού πριν τη Δευτέρα Παρουσία. Θα γινόταν η πρώτη ανάσταση των Δικαίων και οι χριστιανοί θα λάμβαναν ως αμοιβή πνευματικά και υλικά αγαθά. Οι εχθροί του χριστιανισμού θα συντρίβονταν. Ευρεία διάδοση στη Μ. Ασία και αυτό οφείλεται γιατί πολλοί ήταν στηριγμένοι στην Ιωάννεια παράδοση. Τις χιλιαστικές ιδέες τις δέχτηκαν πολλοί λόγιοι όπως ο Ερμάς, ο Παπίας Ιεραπόλεως, ο Ιουστίνος, ο Ειρηναίος Λούγδουνου και ξανά ο Τερτυλλιανός. Κύριοι πολέμιοι των απόψεων αυτών ήταν οι Γνωστικιστές (καταπολεμούσαν το αποστολικό κύρος της Αποκάλυψης), όπως οι Ωριγένης, Ιερός Αυγουστίνος, Διονύσιος Αλεξανδρείας. Άρχισαν να φθίνουν από τα μέσα του 3ου αιώνα. Γνωστικισμός: Ανάπτυξη του συγκριτισμού (ανάμειξη στοιχείων από διαφορετικές θρησκείες). Δύσκολη η διατήρηση της αυθεντίας του χριστιανικού μηνύματος. Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ρεύματα οι βαπτιζόμενοι δεν έπρεπε να προσθέσουν ή να αφαιρέσουν κάτι από την πίστη τους. Οι βαπτιζόμενοι χριστιανοί καθώς προέρχονταν από άλλες θρησκείες δεν μπορούσαν να το τηρήσουν δημιουργώντας τάσεις στο σώμα της Εκκλησίας. Η δημιουργία ενός μη τέλειου κόσμου από ένα τέλειο ον ήταν ζήτημα που απασχόλησε έντονα. Δύσκολη η ερμηνεία του απολυτρωτικού έργου του Χριστού. Προέκυψε ο Γνωστικισμός, αποτέλεσμα συγκριτισμού της χριστιανικής, της ιουδαϊκής, της ελληνικής και της ανατολικής θρησκείας ( οι γνωστικιστικές απόψεις υπήρχαν σε προδρομική μορφή από την αποστολική περίοδο και καταδικάστηκαν σε επιστολές του Παύλου – προς Κολοσσαείς, προς Τιμόθεον – του Ιωάννη κλπ). Είναι φιλοσοφικό και θρησκευτικό σύστημα του β’ μισού του 2ου αι. και εμφανίστηκε σε πολλές και διαφορετικές περιοχές. Πρόβαλλε τη γνώση όχι ως κάτι επίκτητο αλλά ως λυτρωτική δύναμη. Μεγάλος αντίπαλος του χριστιανικού μηνύματος. Υπήρξαν γνωστικιστικά ρεύματα που είχαν μεταξύ τους διαφορές. Εξαπλώθηκε την περίοδο των διωγμών. Κίνδυνο αποτέλεσε αρχικά το γεγονός ότι οι Γνωστικιστές δεν απομακρύνονταν από την Εκκλησία αλλά δρούσαν παράλληλα, ήταν μέλη της και έπαιρναν μέρος στις συναθροίσεις της. Τελικά αποσπάστηκαν από το σώμα της Εκκλησίας. (Λατρευτικές πράξεις με συνοδεία μουσικών οργάνων, ποιημάτων κλπ είχαν μυστηριακό χαρακτήρα). Οι γνωστικιστικές αντιλήψεις ήταν αποτέλεσμα αποκάλυψης (κάτι σύνηθες στα αιρετικά κινήματα). Έρχονται σε επικοινωνία και επαφή με τον Θεό μέσα από τις τελετές τους. Συνέπεια η κατάκτηση της πολυπόθητης γνώσης. Είχαν ιερείς αλλά όχι Επισκόπους. Έλεγαν πως οι ιδέες τους ήταν αποτέλεσμα κρυφών Αποστολικών παραδόσεων. Όταν κατέγραφαν τις θέσεις τους υπέγραφαν με το όνομα κάποιου Απόστολου ή αποστολικού πατέρα. Θελκτικές οι απόψεις τους για τους χριστιανούς. Βασική τους θέση ο Δυαλισμός: Δύο αρχές, δύο Θεοί, ο αγαθός και μία ανεξάρτητη αιώνια ύλη, που ήταν η έδρα του κακού. Ο δημιουργός Θεός ταυτιζόταν με αυτόν της ΠΔ. Τα περισσότερα συστήματα ήταν ένας κακός Θεός. Ελάχιστα κείμενα σώζονται. Χαρακτηριστικό το ευαγγέλιο του Ιούδα, το οποίο λανθασμένα αποδόθηκε στον μαθητή του Χριστού (όχι τον Ισκαριώτη). Δύσκολη εκείνη την εποχή η αναγνώριση ενός γνήσιου από ένα ψευδεπίγραφο κείμενο. 19/4/2021 Μάθημα 5ο: Γνωστικισμός: Το κάθε σύστημα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Σίμων ο Μάγος: Πατέρας του Γνωστικισμού, από την Σαμάρεια, τον συναντάμε στις Πράξεις Αποστόλων. Ο Θεός στη διδασκαλία του παρουσιάζεται σε συζυγίες άρρενος – θήλεος: Νους – Επίνοια, Φωνή – Όνομα, Λογισμός – Ενθύμηση. Με την παρεμβολή της Επίνοιας απορρέουν άλλοι 6 αιώνες (πνευματικά όντα) και έγινε αιτία γέννησης των αγγέλων. Ο δημιουργός Θεός ήταν άγγελος και η Επίνοια κατέληξε στο σώμα διεφθαρμένης γυναίκας, όπου την βρήκε ο λυτρωτής των ανθρώπων ο Σίμων, ο οποίος έπαθε φαινομενικά για να λυτρώσει τους ανθρώπους. Μεγάλη η επιρροή του στη Σαμάρεια. Η διδασκαλία του περιλαμβάνει απόψεις που ενσωμάτωσαν οι Γνωστικιστές στα συστήματά τους. Κήρινθος: Πρώτος από τους Γνωστικιστές. Διαχώριζε τον αληθινό Θεό από τον δημιουργό Θεό. Ο δημιουργός Θεός αποκόπηκε από την πηγή ζωής και από τον υπερυψωθέντα Πατέρα. Διάκριση του Χριστού από τον Ιησού. Ο Χριστός θεωρούνταν ένας ανώτερος αιώνας ενώ ο Ιησούς τέλειος άνθρωπος, γιος του Ιωσήφ και της Μαρίας. Ο Ιησούς έπαθε, ο Χριστός έμεινε απαθής. Το 120 μ.Χ. βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια. Σατορνείλος: Αντιόχεια, έδρασε κατά του Ανδριανού. Μαθητής του Μένανδρου, στήριξε σε αυτόν τις απόψεις του. Θεωρείται θεμελιωτής του Γνωστικισμού στη Συρία. Επιρροή από την περσική θρησκεία. Αποδοχή του Δυαλισμού: Θεός και Σατάν. Σύγκρουση του Θεού με τους 7 δημιουργούς αγγέλους που προΐσταται ο Θεός της Π.Δ. και ανήκει στην κατώτερη σειρά των αιώνων. Οι 7 άγγελοι επαναστάτησαν για να δημιουργήσουν το δικό του βασίλειο και δημιούργησαν τον κόσμο και τους ανθρώπους. Ατελής εικόνα του ανθρώπου συμμετείχε και ο δημιουργός Θεός. Ο σπινθήρας ζωής που είχε δοθεί στον ατελή άνθρωπο με τον θάνατό του μεταφέρεται στους άλλους ανθρώπους. Κατά τον Ειρηναίο Λούγδουνου μεταφέρεται μόνο στους πνευματικούς ανθρώπους. Ο σωτήρας Νους ήταν από τους ανώτερους αιώνες και στάλθηκε για να σώσει τους πνευματικούς ανθρώπους. Ο Σατορνείλος απαγόρευε τον γάμο. Ο Σατάν θεωρούνταν αντίπαλος των δημιουργών αγγέλων και του δημιουργού Θεού της Π.Δ. Βασιλείδης: Ήταν μάλλον Σύριος, μαθητής του Μενάνδρου. Το 120 μ.Χ. βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια όπως ο Κήρινθος. Διασώθηκαν ελάχιστα έργα του, Οι απόψεις του προέρχονται από τον μαθητή του Χριστού Ματθία και την Γλαυκία. Οι απόψεις του με τα χρόνια διαφοροποιήθηκαν (δυαλιστική και πανθεϊστική). Ο Θεός είναι άρρητος και από αυτόν προήλθε η πρώτη σειρά αιώνων η Ογδοάδα. Από τον πρώτο ουρανό απορρέουν 365 (ο αριθμός παριστάνεται με την λέξη Αβραξάς). Ο κατώτερος κόσμος είναι αυτός που ζούμε και ανήκει στον Θεό της Π.Δ. Για τη λύτρωση του ανθρώπου από τον δημιουργό κατήλθε ο πρωτότοκος Νους του Αγαθού και άρρητου Θεού, ο Χριστός. Φανερώθηκε με ένα φαινομενικό σώμα και φαινομενικός ήταν και ο θάνατός του. Ο Σίμων ο Ειρηναίος ήταν αυτός που πήρε τη μορφή του και έπαθε πραγματικά. Ο Νους απελευθέρωσε όσους αναγνωρίσαν το μυστήριο. Πίστευε ότι η σωτηρία προερχόταν από την απαλλαγή, από τη σωτηρία του δημιουργού. Ο κατώτερος ουρανός ήταν σπέρμα του κόσμου όπου έγιναν 3 ουρανοί με δικούς τους Θεούς και Υιούς. Οι 3 ουρανοί δεν γνώρισαν τον άρρητο Θεό αλλά μόνο τον Χριστό. Διάδοχος ο γιος του Ισίδωρος. Τέλη του 2ου αιώνα στην Αλεξάνδρεια υπάρχουν πολλοί οπαδοί του. Ουαλεντίνος: Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, ήρθε σε επαφή με τον Βασιλείδη και την διδασκαλία του. Ο Ουαλεντίνος μεταβαίνει στη Ρώμη, όπου μένει για 20 έτη και από εκεί στην Κύπρο. Συνέγραψε πολλά έργα. Έλεγε ότι η διδασκαλία του προερχόταν από τον Θεοδά (μαθητής του Παύλου), είχε διαφορετικές απόψεις. Συνδύαζε μυθικά, τελετουργικά, μαγικά κ.α. στοιχεία. Έλεγε πως μόνο μια σειρά αιώνων αποτελούνταν από ζεύγη (Πλήρωμα). Απέναντι από το Πλήρωμα υπήρχε το Κένωμα, ο κενός χώρος. Με την πτώση του τελευταίου αιώνα, της Σοφίας υπάρχει η δημιουργία ενός αιώνα που ονομάστηκε Υστέρημα. Με την ανατολική παράδοση διδάσκει ότι ο Πατέρας είχε ως σύζυγο τη Σιγή και προήλθε η 2άδα αιώνων Νους- Αλήθεια, Λόγος – Ζωή, Άνθρωπος – Εκκλησία, η πρώτη Ογδοάδα. Άλλη σειρά ζευγών Μονογενής – Μακαρία και όλοι οι αιώνες αποτέλεσαν το πλήρωμα. Η πτώση του τελευταίου αιώνα της Σοφίας έφερε το έκτρωμα. Ο Νους και η Σοφία έφτιαξαν τη 2αδα Χριστού – Πνεύματος και έκοψε το έκτρωμα από τους αιώνες. Ο Πατέρας για να διαχωρίσει τους Αποστόλους έφτιαξε άλλους Αποστόλους. Η Σοφία επειδή έμενε απ’ έξω από το πλήρωμα στάλθηκε σαν σύζυγος του Ιησού. Ο κόσμος και οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν από τα πάθη της Σοφίας. Προορισμένοι για να σωθούν είναι μόνο οι πνευματικοί άνθρωποι και όχι οι ψυχικοί. Οι δεύτεροι θα μείνουν σε τόπο υποδεέστερης μακαριότητας. Οι υλικοί άνθρωποι θα καταστραφούν. Σημαντικός εκπρόσωπος του Γνωστικισμού. Η διδασκαλία του διαδόθηκε σε πολλές περιοχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μαρκίωνας: Από τη Σινώπη του Πόντου. Ο πατέρας του ήταν επίσκοπος της Σινώπης και γνώρισε τον Γνωστικισμό από τον Κέδρωνα. Ο πατέρας του τον έδιωξε από τη Σινώπη και πήγε στη Σμύρνη, ενώ εκδιώχθηκε και από εκεί μετά από ενέργειες του Πολύκαρπου Σμύρνης. Ταξίδεψε στη Ρώμη όπου ήρθε σε επαφή με την χριστιανική κοινότητα της πόλης αλλά εκδιώχθηκε. Εισχώρησε στη σχολή του Κέδρωνα, τον οποίο διαδέχτηκε. Συνέγραψε το Ευαγγέλιο της Αληθείας. Βασικός πυρήνας της διδασκαλίας του η αντίθεση ΠΔ και ΚΔ. Δεν δεχόταν τον μεσάζοντα μεταξύ Θεού και ‘Ύλης, πίστευε στην ύπαρξη Αγαθού και Κακού Θεού. Σαν Θεός είναι ατελής με μερική γνώση. Ατελής καθώς ήταν και ο Θεός της ΠΔ έφτιαξε ατελείς ανθρώπους και τους τιμωρούσε αυστηρά. Ο αγαθός Θεός δεν συμμετείχε αλλά ήταν δημιουργός αυτού του κόσμου και για να σώσει τους ανθρώπους από τον τιμωρό Θεό παρεμβαίνει και ο Χριστός, είναι το μόνο μέσο γι’ αυτό. Παρουσιάστηκε στη γη ως ενήλικας και με τον θάνατό του έβαλε τέλος στον δημιουργό Θεό. Η σταύρωσή του και ο θάνατός του ήταν φαινομενικά. Ο Μαρκίωνας δεχόταν το έργο του Χριστού ως σωτηριολογικό και λυτρωτικό. Ήταν ο μόνος από τους Γνωστικιστές που έφερε τη σωτηριολογική διάσταση στο πρόσωπο του Χριστού. Έλεγε πως θα σωθούν μόνο οι πιστοί, οι άπιστοι θα χαθούν με την καταστροφή του κόσμου και τον δημιουργό Θεό. Αποδεχόταν μόνο το κατά Λουκάν και τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου (εκτός των Ποιμαντικών και την προς Εβραίους) μεταποιώντας το περιεχόμενό τους γιατί έλεγε πως είχαν νοθευτεί από τους Εβραίους. Δεχόταν μόνο τον Απόστολο Παύλο και από την ΠΔ τη Γένεση όπου συμμετείχε ο πονηρός Θεός στη δημιουργία. Ο Μαρκίωνας θεωρούσε τον εαυτό του νέο μεταρρυθμιστή. Ίδρυσε δική του Εκκλησία και οργάνωσε με τον δικό του τρόπο τα πράγματα. Δεν δεχόταν τη Θεία Ευχαριστία με άρτο και οίνο αλλά με άρτο και ύδωρ. Ήταν οπαδός του ασκητικού βίου και τον απαιτούσε από τους πιστούς του. Ηπήρχε τάξη κατηχούμενων προκειμένου να μπορέσουν να ακολουθήσουν τον ασκητικό τρόπο ζωής. Διατηρούσε τους βαθμούς ιεροσύνης. Διάκριση κληρικών και λαϊκών. Διάδοση του Μαρκιωνισμού στην Ανατολή, την Αίγυπτο, την Μ. Ασία και την Συρία, ενώ οι οπαδοί του υπέστησαν διωγμούς. Ο Μ. Κων/νος απαγόρευσε τη δράση των οπαδών του και υπάρχουν απομεινάρια τους ως τον 7ο αιώνα που περιήλθαν στους Μανιχαίους. Οι θέσεις του ήταν οι κοντινότερες στον χριστιανισμό γι’ αυτό και διώχθηκε περισσότερο. Μάνης: Πέρσης, ιδρυτής του Μανιχαϊσμού (Περσικός Γνωστικισμός). Γεννήθηκε το 216, επιφανής η οικογένειά του. Μελετητής των θρησκειών και διαπίστωσε ότι οι θρησκευτικοί ηγέτες (Ζωροάστρης, Χριστός, Βούδας) δεν άφησαν γραπτά κείμενα άρα δεν γίνεται να είμαστε βέβαιοι για το περιεχόμενο της διδασκαλίας τους. Γνώριζε ότι ο χριστιανισμός διαδόθηκε στην Άπω Ανατολή (θεώρησε σκόπιμο να προβεί σε ένωση των θρησκειών Ανατολής – Δύσης). Αναφέρει ότι δέχτηκε κλήση από τον Παράκλητο για να κηρύξει και του αποκάλυψε τα μελλούμενα. Ταξίδεψε στην Ινδία όπου βρήκε απήχηση. Με την επιστροφή του στην Περσία ζήτησε άδεια από τον Σαπόρ Α΄ διδάξει στην περσική αυτοκρατορία.. Γνωρίστηκε με τον Πλωτίνο και επηρεάστηκε από το Νεοπλατωνισμό. Όταν οι Σασανίδες επανήλθαν στην εξουσία και επανάφεραν τον Μασραϊσμό οι ιδέες του Μάνητος έγιναν ξένες. Ήρθε σε αντιπαράθεση με ιερείς του Μασραϊσμού, συνελήφθη ως μάγος και σταυρώθηκε το 276 μ.Χ. Θεωρούσε προδρόμους του τους ηγέτες των θρησκειών, ενώ η διδασκαλία του δεν ήταν ενιαία και διαφοροποιούνταν ανάλογα με το ακροατήριο. Ο Μάνης είπε πως η προέλευση του κακού στη γη ήταν αποτέλεσμα δράσης ενός κατώτερου Θεού και έλεγε πως υπήρχε συνεχής αντιπαλότητα καλού και κακού. Γύρω από τον Πατέρα βρίσκονται οι σκηνές, κατοικίες πέντε αιώνων – φωτών. Ο Άρχων του Σκότους, η αρχή του κακού ζει στο σκοτάδι όπου υπάρχουν πέντε αιώνες (κόσμοι) σκοτεινοί. Το σκότος προσπάθησε να κυριαρχήσει στο φως. Ο Πατέρας ανέλαβε μόνος να πολεμήσει το σκότος και με τη γυναίκα – ζωή έκαναν τον πρώτο άνθρωπο. Φως και σκότος αναμείχθηκαν τελικά και στο σκοτάδι υπήρξαν φωτεινά σημεία. Ο δεύτερος άνθρωπος ήταν ο Μέγας Αρχιτέκτων ή το πνεύμα με τους υιούς και αναζητούσε τον πρώτο άνθρωπο που ελευθερώθηκε από το σκότος αλλά έμεινε στην ύλη. Η μητέρα φωτός και το ζον πνεύμα κάλεσαν τον κήρυκα που κάλεσε τις 12 παρθένες και άρχισε ο αγώνας της λύτρωσης. Δημιούργησε τον Αδάμ και την Εύα με όλα τα στοιχεία φωτός. Οι Μανιχαϊστές απεχθάνονται το ανθρώπινο σώμα. Δύο κατηγορίες πιστών: Κατηχούμενοι και τέλειοι ή εκλεκτοί. Οι δεύτεροι συγκεντρώνονταν σε ιδιαίτερες συναντήσεις όπου ίσως τελούνταν το μυστληριο του βαπτίσματος με έλαιο και η Θεία Ευχαριστία. Σκληρή η ασκητική του Μάνη γι’ αυτό και υπήρξαν κατηχούμενοι χωρίς την υποχρέωση να ακολουθήσουν τον αυστηρό ασκητικό τρόπο ζωής. Απλή η λατρεία χωρίς ιδιαίτερες τελετές, ναούς, αγίους κλπ. Τιμούσαν το Πάσχα και κάποιες γιορτές. Μόνο η εορτή του Βήματος ήταν σημαντική και επικράτησε μετά το θάνατο του Μάνητος (επέτειος θανάτου του). Εξαπλώθηκε μέχρι την Κίνα, Μ. Ασία, Αίγυπτος, Συρία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία. Μεγάλη πλειοψηφία προερχόταν από τον Μίθρα και άλλα γνωστικιστικά ρεύματα. Ο Διοκλητιανός ήταν ανηλεής διώκτης του. Οι οπαδοί του καταδικάζοντας σε θάνατο, δια πυρός οι τέλειοι, διά ξίφους οι κατηχούμενοι. Μεγάλη άνθησή τους την εποχή του Ιουλιανού του Παραβάτη. Δίωξή τους ξανά επί Ιουστίνου και Ιουστινιανού αρχίζοντας σιγά σιγά την εξάλειψή τους. Σποραδικά έζησαν μέχρι τον Μεσαίωνα. (SOS: ονομασία κινημάτων, ιδρυτές, κοινά σημεία, αντιπροσωπευτικές αντιλήψεις, σημεία που παρερμηνεύουν) Α’ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ Ειρήνη στην Εκκλησία σήμαινε και ειρήνη στην πολιτεία κατά τον Μέγα Κωνσταντίνο. Ο Άρειος έλεγε πως ο Υιός είναι κτίσμα του Θεού (υπήρξε διάστημα κατά το οποίο δεν υπήρξε – ήν πότε ότε ουκ ην) καταργεί το Τριαδολογικό Δόγμα. Τεράστιο πρόβλημα στην Εκκλησία, όχι μόνο της Αλεξάνδρειας, αλλά όλης της αυτοκρατορίας. Σύγκληση Α’ Οικουμενικής Συνόδου από τον Μέγα Κωνσταντίνο (απαρχή των Οικουμενικών Συνόδων). Οι Επίσκοποι συνέρχονταν όταν υπήρχαν προβλήματα πίστης και ευταξίας στην Εκκλησία. Ο Αρειανισμός δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί μόνο από την τοπική Εκκλησία της Αλεξάνδρειας. Η Εκκλησία αντιμετώπισε εσωτερικές έριδες γι’ αυτό έπρεπε να υπάρξει ένας θεσμός μεγαλύτερος της τοπικής Εκκλησίας. Ο Άρειος ήταν Λίβυος στην καταγωγή, σπούδασε στην Αλεξάνδρεια και υπηρέτησε σαν πρεσβύτερος στην τοπική Εκκλησία. Εμφανίστηκε αρχικά σαν λαϊκός μετά την διαμάχη του Επισκόπου Αλεξανδρείας Πέτρου και του Επισκόπου Μελιτίου για το ζήτημα των Πεπτωκότων. Ο Πέτρος έλεγε πως πρέπει να είναι επιεικείς, ενώ ο Μελίτιος έλεγε το αντίθετο και ο Άρειος συμφωνούσε. Προέκυψε το Μελιτιανό σχίσμα. Ο Άρειος αποκόπηκε από το σώμα της Εκκλησίας αλλά επανήλθε ως διάκονος. Λόγω επιμονής των απόψεών του οδηγήθηκε ξανά εκτός Εκκλησίας. Μετά από τη συγγνώμη του στον διάδοχο του Πέτρου επανέρχεται και χειροτονείται πρεσβύτερος. Τότε είπε πως το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας είναι κτίσμα. Σε αντιπαράθεση με τον Κολούθιο, ο οποίος ζήτησε καταδίκη του Άρειου. Ο Επ. Αλεξανδρείας δεν το δέχτηκε και ο Κολούθιος αποσχίστηκε (Κολουθιανό σχίσμα). Ο Αλέξανδρος δίστασε να λάβει μέτρα κατά του Αρείου. Διαδόθηκαν οι αντιλήψεις του. Τοπική Σύνοδος τον καταδίκασε χωρίς να εφαρμοστεί η ποινή. Λόγω της επέκτασης των ιδεών του ενημερώθηκε ο Μ. Κων/νος και αρχικά έστειλε τον Όσιο Κορδούης στην Αίγυπτο να ηρεμήσει τα πνεύματα και τελικά δέχτηκε την πρότασή του να συγκαλέσει όλους τους Επισκόπους της Εκκλησίας. Προσκλήθηκαν όλοι, κυρίως από τις ανατολικές επαρχίες, Ο Μ. Κων/νος πέρα από τη σύγκληση ανέλαβε και την ομαλή λειτουργία. Οι εργασίες έλαβαν χώρα στα ανάκτορα. Ο Αυτοκράτορας έδειξε το έμπρακτο ενδιαφέρον του για τα τεκταινόμενα κάνοντας την αρχή για τις σχέσεις Εκκλησίας – Πολιτείας. Τόνισε ότι αποκλειστική αρμοδιότητα για την επίλυση του ζητήματος είχαν οι Επίσκοποι. Βασική μέριμνα ήταν να διατηρηθεί η ενότητα και η συνοχή της Εκκλησίας. Άλλο ζήτημα ήταν ο εορτασμός του Πάσχα. Πρόεδρος της Συνόδου ήταν πιθανόν κάποιος Επίσκοπος και όχι ο Αυτοκράτορας (ίσως ο Μακάριος Ιεροσολύμων ή ο Ευστάθιος Αντιοχείας ή ο Αλέξανδρος Αλεξανδρείας). Συμμετέχουν και οι Επίσκοποι Ρώμης Βίκτωρ και Βικέντιος (Ρώμη: εκκλησιαστική πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας). Πιθανόν να προήδρευσε ο Ευστάθιος Αντιοχείας (κατά τον καθηγητή Φειδά). Καθιερώθηκε ο αριθμός 318 Επισκόπων (κατά τον Μ. Αθανάσιο), ενώ συμμετείχαν και Αρειανόφρονες (17 ή 22) κατά ισότιμο τρόπο, οι οποίοι κλήθηκαν σε απολογία για τις ιδέες τους. Κατά τον Μ. Αθανάσιο η σύγκληση αρχικά έγινε για τους Αρειανόφρονες και στη συνέχεια για τη σύνταξη του Συμβόλου της Πίστεως. Ο όρος «ομοούσιος» ίσως προστέθηκε από τον Αυτοκράτορα. Δόθηκε λύση στο Μελιτιανό σχίσμα. Εκδόθηκαν κανόνες, ο 4ος και ο 5ος μας εισαγάγουν στο Μητροπολιτικό Σύστημα. Σημαντικότερη ήταν η συνεισφορά στο Σύμβολο της Πίστεως, βασική διδασκαλία της χριστιανικής πίστης. Επικυρώθηκαν από τα μέλη της Συνόδου. Οι Θεωνάς και Επ. Πτολεμαϊδος Σεκούνδος παρέμειναν στην αρειανική αίρεση, αναθεματίστηκαν και εξορίστηκαν. Πρακτικά δεν υπάρχουν. Μεταβολή της στάσης του Μ. Κων/νου, ενώ προσπάθησε να έρθει σε επαφή με αρειανόφρονες καθώς δεν επήλθε ειρήνη. Ο Μ. Αθανάσιος παρέμεινε πολέμιος των Αρειανοφρόνων (οδηγήθηκε στην εξορία). 17/5/2021 Μάθημα 6ο: Αποφάσεις Β’ Οικουμενικής Συνόδου: Ανύψωση της Αρχιεπισκοπής της Κωνσταντινούπολης ως δεύτερης αμέσως μετά τη Ρώμη. Καταδίκη (κυρίως) των Πνευματομάχων. Δεν υπάρχουν πρακτικά, όμως έχουμε στοιχεία κυρίως εκκλησιαστικά (από το Συνοδικό του 382, το οποίο συντάχθηκε από τους Πατέρες). Πληροφορίες από επιστολή (382) από Πατέρες προς επισκόπους της Δύσης για ενημέρωση αφού οι τελευταίοι δεν είχαν προσέλθει. Επιστολή Πατέρων προς τον αυτοκράτορα για επικύρωση και να τους καταστήσει νόμους της Πολιτείας. Στην επιστολή διαφαίνεται ο σημαντικός ρόλος του Θεοδόσιου. Έχουμε εκκλησιαστικές περιφέρειες. Είναι η πρώτη φορά που μία Σύνοδος αναφέρεται ως Οικουμενική. Στην Γ’ Οικουμενική Σύνοδο δεν γίνεται μνεία για την Β’ αλλά μόνο για την Α΄. Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, Έφεσος 431 μ.Χ. Νεστόριος: α) Η Μαρία γέννησε άνθρωπο που στην συνέχεια ενοίκησε ο Χριστός. Η Μαρία ήταν «Χριστοτόκος» και όχι Θεοτόκος για τον Νεστόριο. β) Ο Νεστόριος ασκούσε μεγάλη επιρροή στον Θεοδόσιο τον Β’. γ) Αντιπαράθεση Κυρίλλου Αλεξανδρείας – Ιωάννη Αντιοχείας. Σύγκληση της Συνόδου, η 3η με κοινό διάταγμα του Διοκλητιανού Γ’ (Δύση) και Θεοδοσίου Β’. Πρόσκληση σε ιεράρχες: Νεστόριος, Κύριλλος Αλεξανδρείας, Ιωάννης Αντιοχείας, Πάπας Ρώμης. Χάρη στον Κύριλλο Αλεξανδρείας η Σύνοδος είχε επιτυχία. Ο ίδιος κατέγραφε με σαφήνεια όλες τις θέσεις. Ο Πάπας αναγνώρισε τη Σύνοδο και για πρώτη φορά έχουμε πρακτικά (αρχικά αρνήθηκε, ίσως φοβήθηκε να μην χαθεί η πρωτοκαθεδρία της Ρώμης). Επιστολές προς τον Θεοδόσιο τον Β’. – Επιθετική διάθεση του Νεστορίου προς τον Κύριλλο – Ο Θεοδόσιος ο Β’ δεν συμμετείχε καθόλου στις διεργασίες ούτε στην εναρκτήρια σε αντίθεση με τον Θεοδόσιο τον Α’. Η πλευρά του Κυρίλλου είχε ισχυρούς ιεράρχες – Εκπρόσωπος του Θεοδοσίου του Β’ ο Κανδιδιανός με διοικητικές μόνο αρμοδιότητες (απαγορευόταν η εμπλοκή του στα εκκλησιαστικά) – Σφοδρή αντίδραση από υποστηρικτές του Νεστορίου. Οι απεσταλμένοι Ρώμης και Αντιόχειας δεν έφτασαν έγκαιρα. Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας ωστόσο ενέκρινε τη συμμετοχή των εκπροσώπων της Αιγύπτου ενώ ο Διοκλητιανός τους είπε να περιμένουν πριν αρχίσουν οι εργασίες. Ο Θεοδόσιος ο Β’ αποχώρησε είχε όμως συνεχή ενημέρωση. Σημαντική η επιρροή του αυτοκράτορα Θεοδόσιου του Β’ στη Σύνοδο αλλά δεν μπορούσε να επιβάλλει τις απόψεις του. Οι αρμοδιότητές του ήταν περιορισμένες και αφορούσαν μόνο στην ομαλή λειτουργία της Συνόδου. Απαγορευόταν ρητά να εμπλακεί στα εκκλησιαστικά ζητήματα. Οι ιεράρχες με τρόπο απερίσπαστο είχαν τα εκκλησιαστικά θέματα. Ο εκπρόσωπος του αυτοκράτορα Κανδιδιανός στήριξε όσο μπορούσε το Νεστόριο, η εξουσία του όμως δεν ήταν μεγάλη, γι’ αυτό και παραβρέθηκε μόνο στην έναρξη της α’ συνεδρίας. Με τον τρόπο αυτό διαμαρτυρήθηκε γιατί η Σύνοδος ξεκίνησε τις εργασίες της χωρίς την παρουσία των Επισκόπων της Συρίας και της Δύσης. Ο Νεστόριος εκτός από τη συνοδεία των Επισκόπων είχε και αυτοκρατορική φρουρά. Δεν παρουσιάστηκε στις εργασίες της Συνόδου. Οι Επίσκοποι Αντιόχειας και Ρώμης καθυστέρησαν να φτάσουν στην Έφεσο και ο εκπρόσωπος του αυτοκράτορα είχε επιμείνει να μην ξεκινήσουν οι εργασίες της Συνόδου. Ψυχή της Συνόδου ήταν ο Κύριλλος Αλεξανδρείας ο οποίος ξεκίνησε τις εργασίες της Συνόδου κρίνοντας αναγκαία την έναρξή της χωρίς περισσότερη καθυστέρηση. Επιπλέον για να ενισχύσει τις θέσεις και τις απόψεις του επέτρεψε μεγαλύτερο αριθμό επισκόπων της Αιγύπτου. Οι Πατέρες θεωρούσαν τον αυτοκράτορα παρόντα κι ας μην ήταν, ενώ ο ίδιος είχε συνεχή ενημέρωση για τις εξελίξεις της Συνόδου. Όταν έφτασαν οι παπικοί απεσταλμένοι συνέταξαν επιστολές προκειμένου να ενημερωθεί ο Θεοδόσιος ο Β’. Κατά την ε’ συνεδρία εστάλησαν επιστολές στους κατοίκους της επαρχίας για να ενημερώσουν για τη Σύνοδο που συνήλθε προκειμένου να αποτραπούν οι αιρετικές απόψεις του Νεστορίου ενώ συνέταξαν και επιστολή προς τον αυτοκράτορα για να τον ενημερώσουν για την απουσία των επισκόπων της Ανατολής. Ο Ιωάννης Αντιοχείας συνέγραψε αυτή την επιστολή αναφέροντας πως αιτία της καθυστέρησης ήταν ένας λοιμός που είχε πέσει στην περιοχή. Ο εκπρόσωπος του αυτοκράτορα Κανδιδιανός και ο Νεστόριος δεν αναγνώρισαν τις αποφάσεις της Συνόδου. Παρά την καταδίκη του Νεστόριου η Σύνοδος δεν ολοκληρώθηκε. Οι Ιωάννης Αντιοχείας, Νεστόριος και οι Ανατολικοί επίσκοποι συνεκάλεσαν δική τους Σύνοδο γιατί διαφωνούσαν με τις αποφάσεις της αρχικής Συνόδου. Ο Ιωάννης ανέγνωσε το αυτοκρατορικό κείμενο για την σύγκληση της Συνόδου των Ανατολικών και άρχισε τις αρνητικές κρίσεις για την προηγούμενη Σύνοδο. Ο εκπρόσωπος του αυτοκράτορα τόνισε στους επισκόπους από την Ανατολή πως έκανε συστάσεις στον Κύριλλο Αλεξανδρείας να μην ξεκινήσουν οι εργασίες της Συνόδου χωρίς την άφιξή τους. Η Σύνοδος των Ανατολικών καταδίκασε τον Κύριλλο Αλεξανδρείας καθώς και τον Μητροπολίτη Εφέσου Μέμνωνα, οι οποίοι τέθηκαν σε περιορισμό στην Έφεσο. Έχουμε δύο Συνόδους στην Έφεσο. Η μία με επικεφαλής τον Κύριλλο Αλεξανδρείας καταδίκασε τον Νεστόριο και άλλη με επικεφαλής τον Ιωάννη Αντιοχείας καταδίκασε τον Κύριλλο Αλεξανδρείας. Ο Θεοδόσιος ο Β’ είχε δύο αντιτιθέμενες Συνόδους που χωρίζουν ακόμη περισσότερο την Εκκλησία και παρόλο που υποστήριζε τον Νεστόριο αποφάσισε να μην πάρει ανοιχτά θέση υπέρ του. Ο Κύριλλος υποστήριξε πως ο αυτοκράτορας δεν ήταν σφαιρικά ενημερωμένος γι’ αυτό και δεν θα έπρεπε να πάρει άμεσα θέση. Ο Κύριλλος απέκτησε συμμάχους στο παλάτι και ο Θεοδόσιος ο Β’ δεχόταν καθημερινά αντικρουόμενες εισηγήσεις. Μετά τις επιστολές του Κυρίλλου απέκτησε μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα και διαπίστωσε πως οι πράξεις του άρχοντα Κανδιδιανού έφεραν μεγαλύτερη διάσταση απόψεων στην εκκλησία. Έστειλε στην Έφεσο τον κόμη Ιωάννη για να δει από κοντά τα πράγματα και να τον ενημερώσει. Ο αυτοκράτορας ήθελε να εξισορροπήσει τα πράγματα και έστειλε επιστολή στους επισκόπους ζητώντας τους να μην αποχωρήσουν από την πόλη μέχρι να βρεθεί οριστική λύση στο ζήτημα. Οι επίσκοποι ήταν αντίθετοι στην καταδίκη του Κύριλλου ενώ τελικά ο Θεοδόσιος ο Β’ κατέληξε πως οι θέσεις του Νεστόριου ήταν αυτές που προκαλούν τη διάσπαση στην Εκκλησία. Ο Θεοδόσιος Β’ αναγνώρισε τελικά την αίρεση του Νεστόριου και τον εξόρισε σε μονή της Αντιόχειας και κατόπιν σε όαση της Αιγύπτου όπου πέθανε λίγο καιρό αργότερα. Ο Θεοδόσιος ο Β’ διέταξε την απελευθέρωση του Κυρίλλου και του Μέμνωνα, απέδωσε όμως ευθύνες για την διάσταση και στον Κύριλλο Αλεξανδρείας και στον Ιωάννη Αντιοχείας. Στη συνέχεια συνέταξε επιστολή με την οποία έληξε επίσημα τις εργασίες της Συνόδου. Παρακίνησε τον Κύριλλο Αλεξανδρείας και τον Ιωάννη Αντιοχείας να βρουν μία λύση οριστική για το ζήτημα. Υπήρξε ανταλλαγή επιστολών και το 433 δόθηκε λύση για την διαμάχη με τη σύνταξη της «Εκθέσως ή Όρου Πίστεως των Διαλλαγών». Η λύση, όμως, δεν ήταν οριστική καθώς ακραίες τάσεις εμφανίστηκαν και στις δύο πλευρές. Το 435 ο Θεοδόσιος ο Β’ διέταξε την καταστροφή όλων των έργων του Νεστορίου και, μετά από υπόδειξη του Ευτυχούς, εξέδωσε διαταγή για θανατική ποινή όσων διατηρούσαν κείμενα εναντίον του Αγ. Κυρίλλου Αλεξανδρείας. Η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος πέρα από την αντιμετώπιση των Νεστοριανικών απόψεων ασχολήθηκε με διενέξεις τοπικών εκκλησιών. Ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Ιουβενάλιος ήθελε να εντάξει τις επαρχίες της Φοινίκης και της Αραβίας στα Ιεροσόλυμα. Ο Ιωάννης Αντιοχείας αντέδρασε και έστειλε επιστολή στον Θεοδόσιο Β’, ο οποίος τον δικαίωσε αποτρέποντας έτσι τις διεκδικήσεις του Ιουβενάλιου. Δ’ Οικουμενική Σύνοδος: Άρχισαν να επικρατούν οι Μονοφυσιτικές απόψεις. Ο αυτοκράτορας προσπαθούσε να επιβάλλει τις απόψεις του μέσα από την βία. Έβλεπε ότι ο Μονοφυσιτισμός δεν εξέλειπε γι’ αυτό έστειλε επιστολή στον Πάπα για να συγκαλέσει Σύνοδο. (Ο εκκλησιαστικός θρόνος της Κωνσταντινούπολης είχε εκπέσει στην 4η θέση γιατί υπήρξε διάσπαση με τη Ρώμη. Υποστηρικτής του Ευτυχούς ήταν ο πρωθυπουργός Χρυσάφιος. Το 450 ο Θεοδόσιος πεθαίνει και τον διαδέχτηκε ο Μαρκιανός, ο οποίος παντρεύτηκε την Πουλχερία. Επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Ανατόλιος, ο οποίος εναντιώθηκε στον Μονοφυσιτισμό και συγκάλεσε Ενδημούσα Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, όπου καταδικάστηκαν ο Νεστόριος και ο Ευτυχής. Ο Πάπας Ρώμης Λέων έστειλε επιστολή στον Μαρκιανό και στην Πουλχερία, θετικά προσκείμενος για την αλλαγή στον αυτοκρατορικό θρόνο. Ο αυτοκράτορας της Δύσης Ουαλεντιανός έστειλε επιστολή σε επισκόπους για να συναντηθούν στη Νίκαια. Ο Μαρκιανός, όμως, είδε πως ήταν δύσκολη μία τέτοια συνάντηση στη Νίκαια, όπου είχαν ήδη συγκεντρωθεί ιερείς και λαϊκοί δημιουργώντας εντάσεις. Επελέγη, τελικά, το προάστιο της Κωνσταντινούπολης η Χαλκηδόνα και οι εργασίες έγιναν στον Ι.Ν. της Αγίας Ευφημίας. Στην έναρξη πήραν μέρος αυτοκρατορικοί αντιπρόσωποι και όχι ο αυτοκράτορας. Ο αριθμός των αντιπροσώπων ήταν μεγάλος, περίπου 600. Παρευρίσκονταν ακόμη 6 άρχοντες και 12 συγκλητικοί επιφορτισμένοι με τα διοικητικά καθήκοντα της Συνόδου. Ο Μαρκιανός επιθυμούσε τη συμμετοχή πολλών επισκόπων για να καταγράψει την ορθόδοξη πίστη με σαφήνεια και ακρίβεια. Διασώθηκαν πρακτικά και των 9 συνεδριών. Χρέη προέδρου ασκούσαν ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Ανατόλιος και οι εκπρόσωποι του Πάπα. Παρόν ήταν και το αυτοκρατορικό ζεύγος δίνοντας άμεσες λύσεις σε προβλήματα που ενέκυπταν. Οι αντιπρόσωποι του αυτοκράτορα επέδειξαν δυναμισμό και ευελιξία σε διπλωματικά θέματα. Επέβαλαν την άποψή τους μόνο σε διοικητικά ζητήματα. Οι αποφάσεις κάθε συνεδρίας αποκτούσαν ισχύ μόνο όταν οι εκπρόσωποι διάβαζαν τις αποφάσεις των εργασιών. Οι επίσκοποι θεωρούσαν πως η απόφαση του αυτοκράτορα αρκούσε, γι’ αυτό έστειλαν επιστολή στον Πάπα Λέοντα για να τονίσουν τη σημασία του αυτοκρατορικού θεσμού. Ο αυτοκράτορας συγκαλούσε τις Συνόδους. Οι εκπρόσωποι του αυτοκράτορα δεν ήθελαν να λάβει μέρος ο Διόσκορος, από τον οποίον πήραν το δικαίωμα ψήφου. Ο επίσκοπος Δορυλαίου Ευσέβιος ήταν ο βασικός κατήγορος μαζί με τον Θεοδώρητο Κύρου και ο Διόσκορος ο βασικός κατηγορούμενος. Η πρόταση του Φλαβιανού στην Ενδημούσα Σύνοδο δύο χρόνια πριν έγινε δεκτή και ο Διόσκορος ουσιαστικά καταδικάστηκε ζητώντας όμως την άρση της καταδίκης του. Ειπώθηκε ακόμη πως έπρεπε να καταδικαστούν και όλοι οι επίσκοποι που πήραν μέρος στην Ληστρική Σύνοδο, δύο χρόνια πριν. Οι επίσκοποι του Ανατολικού Ιλλυρικού ήταν αντίθετοι στην αυστηρή τιμωρία αναφέροντας πως απειλήθηκε η ζωή πολλών επισκόπων για να λάβουν μέρος σε αυτή. Στην γ΄ συνεδρία, κατά την ανάγνωση του Τόμου του Πάπα Λέοντα, επικράτησε ένταση και γι’ αυτό ο Τόμος επικυρώθηκε στην επόμενη συνεδρία. Οι επίσκοποι της Αλεξάνδρειας είπαν πως δεν ήθελαν να πάρουν θέση επί του θέματος μέχρι να υπάρξει νέος επικεφαλής στην Αλεξάνδρεια. Οι αντιπρόσωποι του αυτοκράτορα είπαν να ψηφιστεί αν θα μπει στον όρο της Συνόδου ο Τόμος του Λέοντα. Υπήρξε άρνηση γι’ αυτό, οπότε ο αυτοκράτορας Μαρκιανός είπε να ψηφίσουν μόνο οι Μητροπολίτες και όχι όλοι οι παρευρισκόμενοι (υπήρχε διαφωνία για την φράση «εκ δύο φύσεων» που βρισκόταν στο ελληνικό κείμενο και «εν δύο φύσεσι» που βρισκόταν στο λατινικό). Στην όγδοη συνεδρία καταδικάστηκε επίσημα ο Μονοφυστισμός, παρουσία του αυτοκράτορα. Για πρώτη φορά συμμετέχει και η αυτοκράτειρα Πουλχερία. Απηύθυνε λόγο στους επισκόπους της Συνόδου λέγοντας πως είχε σημασία η υποστήριξη της ορθόδοξης πίστης κάτι που έγινε δεκτό με συνεχείς επευφημίες στο πρόσωπό του. Οι 4 από τους 30 Κανόνες είχαν δογματικό περιεχόμενο μετά από εισήγηση του Μαρκιανού (οι 27 επικυρώθηκαν παρουσία του Μαρκιανού). Οι Κανόνες αυτοί έγιναν Κανόνες της Εκκλησίας. Πέρα από την καταδίκη του Μονοφυσιτισμού αποφασίστηκαν και διοικητικά θέματα. Ο Μαρκιανός ήθελε οι σύνεδροι να παραμείνουν και να μην ολοκληρωθούν ακόμη οι εργασίες προκειμένου να αποκτήσει ξανά η Κωνσταντινούπολη την αίγλη που είχε στους εκκλησιαστικούς θρόνους. Οι εργασίες συνεχίστηκαν για 6 ακόμα μέρες και η 15η συνεδρία αφορούσε την ανύψωση του θρόνου της Κωνσταντινούπολης. Αποφασίστηκε, ακόμη, η επαρχία της Νίκαιας να διατηρήσει την Μητρόπολή της. Μετά από συζητήσεις, που δεν συμμετείχαν οι εκπρόσωποι του Πάπα, συντάχθηκε ο 28ος Κανόνας που έδινε τα ίδια πρεσβεία τιμής με την Ρώμη (διά το είναι αυτήν η νέα Ρώμη). Υπήρξε διαφωνία από τους εκπροσώπους του Πάπα και είπαν ότι εξαναγκάστηκαν να συμφωνήσουν κάτι που δεν συνέβη. Ο Μαρκιανός έστειλε επιστολή στον Πάπα Λέοντα για τις αποφάσεις της Συνόδου και εκείνος απάντησε πως δεν αναγνωρίζει τον 28ο Κανόνα. Οι αποφάσεις εκδόθηκαν σε 4 Διατάγματα που υπογράφηκαν και από τον Μαρκιανό από τον αυτοκράτορα της Δύσης Ουαλεντιανό. Το πρόβλημα του Μονοφυσιτισμού δεν λύθηκε οριστικά. 17/5/2021 Μάθημα 7ο: Ακακιανό Σχίσμα: Δ’ Οικουμενική Σύνοδος – Ησυχασμός – Το ζήτημα δεν επιλύθηκε. Ο Μαρκιανός είχε πολλά προβλήματα προς επίλυση (Αλεξάνδρεια – Αντιόχεια). Ο Προτέριος ως νέος Πατριάρχης Αλεξανδρείας ακολούθησε ορθόδοξη πολιτική. Ο λαός της Αλεξάνδρειας δεν τον αναγνώριζε ως διάδοχο του Διόσκορου. Όταν πέθανε ο Μαρκιανός ξεσηκώθηκαν κατά του Προτερίου, ακολούθησαν αναταραχές και η δολοφονία του. Την θέση του πήρε ο Μονοφυσίτης Τιμόθεος Αίλουρος. Την θέση του Μαρκιανού στο θρόνο πήρε ο Λέων ο Α’. Ο Αίλουρος (Πσ Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ανατόλιος και ο Πάπας Ρώμης Λέων αναθεματίστηκαν στην Αλεξάνδρεια από τον Αίλουρο μετά από τοπική Σύνοδο. Οι δύο αντικρουόμενες μονάδες προσφεύγουν στον αυτοκράτορα Λέοντα τον Θράκα για κατάργηση της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου. Ο Λέων ο Θραξ καλεί τους Επισκόπους – η πλειοψηφία τους υπέρ της Χαλκηδόνας – και ο Λέων ήταν υπέρ, στο πλευρό της Ορθοδοξίας. Απομάκρυνε τους Μονοφυσίτες επισκόπους στην Αλεξάνδρεια και την Αντιόχεια και ορθόδοξοι πήραν τη θέση τους. Αντικατάσταση του Τιμόθεου Αίλουρου από τον Τιμόθεο Β’. Ο Αίλουρος εξορίζεται στην Κριμαία. Στην Αντιόχεια Πατριάρχης ο Πέτρος Κναφέας (στήριξε κι αυτός τους Μονοφυσίτες). Μετά τον θάνατο του Λέοντα του Θράκα άλλαξαν πολλά. Επόμενοι ο Λέων ο Β’ (λίγους μήνες), ο Ζήνων (1 έτος), ο Βασιλίσκος (1 έτος – στήριξε τους Μονοφυσίτες). Ο Βασιλίσκος πείθεται για στήριξη του Μονοφυσιτισμού. Εκδίδει διάταγμα, το «Εγκύκλιον», που αναθεματίζει την Δ’ Οικουμενική Σύνοδο. Απέρριπτε τις αποφάσεις και τους όρους της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, έχουμε επιβολή του Μονοφυσιτισμού, επαναφορά και των 2 στους θρόνους τους. Αντίδραση από τον Ακάκιο (Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως), ξεσήκωσε τους πιστούς και δημιούργησε αναστάτωση. Στην Αλεξάνδρεια ο Αίλουρος ζήτησε απομάκρυνση του Ακάκιου, όμως ο Βασιλίσκος φοβήθηκε και δεν τόλμησε να το κάνει. Ο Αίλουρος στη συνέχεια ζήτησε να μην ισχύσει ο 28ος Κανόνας της Δ’ (ίσα πρεσβεία τιμής Κωνσταντινούπολης – Ρώμης). Διορισμός του Μονοφυσίτη επισκόπου Παύλου στην Έφεσο και την παύει από την διακιοδοσία της Κωνσταντινούπολης (για να καλοπιάσει τον Αίλουρο). Ο Ακάκιος δεν αποθαρρύνεται και αντιδρά φορώντας μελανά ενδύματα ενώ κάλυψε και την Αγία Τράπεζα με ανάλογα χρώματα. Ξεσήκωσε τους πιστούς. Ο αυτοκράτορας φοβήθηκε και για να περιορίσει τις αντιδράσεις εκδίδει το διάταγμα «Ανεγκύκλιον» και παύει τον Παύλο από την Έφεσο. Αυτά δεν ήταν αρκετά και ο Βασιλίσκος έχασε τον θρόνο του. Επαναφορά του Ζήνωνα και προστασία των συμφερόντων της Κωνσταντινούπολης. Αντικατέστησε τον Αίλουρο και τον Κναφέα με ορθόδοξους επισκόπους. Η ένταση σε Αλεξάνδρεια και Αντιόχεια συνεχίστηκε → αδιέξοδο! Ο Ζήνων προσπαθεί να δώσει λύση και εκδίδει νέο διάταγμα το «Ενωτικόν» (482): α) καταδίκη και αναθεματισμός του Νεστόριου και του Ε