Panukalang Proyekto PDF

FPL REVIEWER at hindi batay sa kung paano makakamit ang mga resultang ito. Panukalang Proyekto Ayon kina Jeremy Miner at Lynn...

FPL REVIEWER at hindi batay sa kung paano makakamit ang mga resultang ito. Panukalang Proyekto Ayon kina Jeremy Miner at Lynn Miner (2008), ang layunin Ayon kay Dr. Phil Bartle ng The Community Empowerment ay kailangang maging SIMPLE. Collective, ang panukala ay isang proposal na naglalayong ilatag ang mga plano o adhikain para sa isang komunidad o Specific- nakasaad ang bagay na nais makamit o mangyari samahan. sa panukalan proyekto Immediate- nakasaad ang tiyak na petsa kung kailan ito matatapos Ang panukalang proyekto ay nangangahulugang isang kasulatan ng mungkahing naglalaman ng mga plano ng Measurable- may basehan o patunay na naisakatutuparan gawaing ihaharap sa tao o samahang pag-uukulan nitong ang nasabing proyekto siyang tatanggap at magpapatibay nito. Practical — nagsasaad ng solusyon sa binanggit na suliranin Ayon naman kay Besim Nebiu, may-akda ng Developing Logical- nagsasaad ng paraan kung paano makakamit ang Skills of NGO Project Proposal Writing, ang panukalang proyekto proyekto ay isang detalyadong deskripsiyon ng mga Evaluable- masusukat kung paano makatutulong ang inihahaing gawaing naglalayong lumutas ng isang proyekto problema o suliranin. 2. Plano ng Dapat Gawin-naglalaman ng mga hakbang na MGA DAPAT GAWIN SA PAGSULAT NG PANUKALANG isasagawa upang malutas ang suliranin. Ito rin ay dapat na PROYEKTO maging makatotohanan o realistic. Kailangans ikonsidera Ayon kina Jeremy Miner at Lynn Miner (2008) sa kanilang rin ang badyet sa pagsasagawa nito. aklat na A Guide to Proposal Planning and Writing, sa Mas makabubuti kung isasama sa talatakdaan ng gawain pagsasagawa ng panukalang papel, ito ay kailangang ang petsa kung kailan matatapos ang bawat bahagi ng magtaglay ng tatlong mahahalagang bahagi at ito ay ang plano at kung ilang araw ito gagawin. Kung hindi tiyak ang sumusunod: mismong araw na maaaring matapos ang mga ito ay a. Pagsulat ng Panimula ng Panukalang Proyekto maaring ilagay na lamang kabit ang linggo o buwan. b. Pagsulat ng Katawan ng Panukalang Proyekto c. Paglalahad ng Benepisyo ng Proyekto at Mga 3. Badyet-talaan ng mga gastusin na kakailanganin sa Makikinabang Nito pagsasakatuparan ng layunin. Mahalagang ito ay mapag-aralang mabuti upang makatipid sa mga gugugulin. Maaaring magsagawa ng bidding sa mga contractor na kadalasan ay may mga panukalang badyet na para sa gagawing proyekto. Maaaring magkaroon ng tatlo o higit A. Pagsulat ng Panimula ng Panukalang Proyekto pang bidders na pagpipilian. Ibigay o ipagkatiwala ang 1. Layunin- makikita ang mga bagay na gustong proyekto sa contractor na magbibigay ng pinakamababang makamit o ang pinaka-adhikain ng panukala. Kailangang halaga ng badyet. Sa mga karagdagang kagamitan o maging tiyak ang layunin ng proyekto. Kailangang isulat ito materyales, mas makabubuti kung maghahanap muna ng batay sa mga inaasahang resulta ng panukalang proyekto murang bilihan para makatipid din sa mga gastusin. Huwag ding kaligtaang isama sa talaan ng badyet ang iba pang pagkakasunod-sunod ng mga gawaing isasagawa para sa mga gastusin tulad ng suweldo ng mga manggagawa, pagsasakatuparan ng proyekto gayundin ang petsa at allowance para sa mga magbabantay sa pagsasagawa nito, bilang ng araw na gagawin ang bawat isa. at iba pa. 7. Badyet-ang kalkulasyon ng mga guguling gagamitin sa pagpapagawa ng proyekto. Mga Dapat Tandaan: 8. Paano Mapakikinabangan ng Pamayanan/Samahan- ang Panukalang Proyekto kadalasan, ito rin ang a. Gawing simple at malinaw ang badyet upang madali nagsisilbing kongklusyon ng panukala kung saan nakasaad itong maunawaan ng ahensiya o sangay ng pamahalaan O dito ang mga taong makikinabang ng proyekto at institusyon na mag-aaproba at magsasagawa nito. benipisyong makukuha nila mula rito. b. Pangkatin ang mga gastusin ayon sa klasipikasyon nito upang madaling sumahin ang mga ito. Posisyong Papel C. Isama sa iyong badyet maging ang huling sentimo. Ang mga ahensiya, sangay ng pamahalaan, o maaring Ayon kay Jocson et al. (2005), ang pangangatwiran ay kompanya na magtataguyod ng nasabing proyekto ay tinatawag ding pakikipagtalo o argumentasyon na kadalasang nagsasagawa rin ng pag-aaral para sa maaaring maiugnay sa sumusunod na mga paliwanag: itataguyod nilang proposal. * Ito ay isang sining ng paglalahad ng mga dahilan upang d. Siguraduhing wasto o tama ang ginawang makabuo ng isang patunay na tinatanggap ng nakararami. pagkukuwenta ng mga gastusin. Iwasan ang mga bura o - Ito ay isang uri ng paglalahad na nagtatakwil sa kamalian erasure sapagkat ito ay nangangahulugan ng intergridad at upang maipahayag ang katotohanan. karapat-dapat na pagtitiwala para sa iyo. - Ito ay isang paraang ginagamit upang mabigyang-katarungan ang mga opinyon at maipahayag C. Paglalahad ng Benepisyo ng Proyekto at Mga ang mga opinyong ito sa iba. Makikinabang Nito Balangkas ng Panukalang Proyekto Narito ang mga dapat isalang-alang para sa isang mabisang 1. Pamagat ng Panukalang Proyekto- Kadalasan, ito ay pangangatwiran: hinango mismo sa inilahad na pangangailangan bilang 1. Alamin at unawain ang paksang ipagmamatuwid. tugon sa suliranin. 2. Dapat maging maliwanag at tiyak ang pagmamatuwid. 2. Nagpadala- Naglalaman ito ng tirahan ng sumulat ng panukalang proyekto. 3. Sapat na katwiran at katibayang makapagpapatunay. 3. Petsa- araw kung kailan ipinasa ang panukalang papel. 4. Dapat ay may kaugnayan sa paksa ang katibayan at Isinasama rin sa bahaging ito ang tinatayang panahon kung katwiran upans makapanghikayat. gaano katagal gagawin ang proyekto. 5. Pairalin ang pagsasaalang-alang, katarungan, at bukás 4. Pagpapahayag ng Suliranin-Dito nakasaad ang suliranin na kaisipan sa pagpapahayag ng kaalamang ilalahad. at kung bakit dapat maisagawa o maibigay ang 6. Tiyaking mapagkakatiwalaan ang mga ilalahad na pangangallangan. katwiran. 5. Layunin-Naglalaman ito ng mga dahilan o kahalagahan Ayon naman kay Grace Fleming, sumulat ng artikulong kung bakit dapat isagawa ang panukala. "How to Write an Argumentative Essay," ang posisyong 6. Plano ng Dapat Gawin-Dito makikita ang talaan ng papel ay ang pagsalig o pagsuporta sa katotohanan ng isang kontrobersiyal na isyu sa pamamagitan ng pagbuo ng rin nakasalig ang gagawing pangangalap ng mga isang kaso o usapin para sa iyong pananaw o posisyon. ebidensiyang magpapatunay sa kanyang argumento. Ayon sa kanya, sa pagsulat ng posisyong papel, mahalaga 4. Subukin ang katibayan o kalakasan ng iyong pahayag ang pagkakaroon ng isang mahusay at magandang paksa ng tesis o posisyon. Ito ay napakahalagang bahagi sa ngunit higit na mahalaga ang kakayahang makabuo ng pagsulat ng posisyong papel. Kailangang mabatid ang mga isang kaso o isyu. Maaaring ang paksa ay maging simple o posibleng hamong maaaring harapin sa gagawing komplikado ngunit ang iyong gagawing argumento o pagdepensa sa yong napiling tesis o poisyon hinggil sa isyu. pahayag ng tesis ay mahalagang maging matibay, malinaw, Ilatag din ang mga kahinaan ng pinasusubaliang posisyon at lohikal. Ang detalye hinggil sa pahayag ng tesis ay sa pamamagitan ng pag-isa-isa sa mga argumentong tatalakayin sa susunod na mga talata. maaaring iharap dito upang mapagtibay ang kahinaan at kakulangan nito. 5. Magpatuloy sa pangangalap ng mga kakailanganing Mga Hakbang sa Pagsulat ng Posisyong Papel ebidensiva. Kapas ganap nang napatunayan na ang 1. Pumili ng paksang malapit sa iyong puso. Ang napiling posison ay may matibay at malakas na laban sa posisyong papel ay kadalasang naglalaman ng mga pinasusubaliang posisyon ay maaari nang magsagawa nang paniniwala at paninindigan ng may-akda. Makatutulong mas malalim na pananaliksik. Maaaring isaalang-alang ang nang malaki kung ang paksang tatalakayin ay malapit sa sumusunod na mga sanggunian sa pangangalap ng mga yong puso at lubos na nakaaantig ng iyong interes at katibayan batay sa kakailanganing impormasyon. maging ng maraming makababasa nito. 2. Magsagawa ng panimulans pananaliksik hinggil sa Ayon kay Constantino at Zafra (1997), nauuri sa dalawa napiling paksa. Ang pagsasagawa ng panimulang ang mga ebidensiyang magagamit sa pangangatwiran: pananaliksik ay naglalayong malaman kung may sapat na ebidensiyang makakalap hinggil sa nasabing paksa. a. Mga Katunayan (facts)-Ito ay tumutukoy sa mga ideyang Magsaliksik sa mga aklatan, maging sa mga tinatanggap na totoo dahil ang mga katibayan nito ay mapagkakatiwalaang web site tulad ng educational at nakabatay sa nakita, narinig, naamoy, nalasahan, at government sites upang makahanap ng mga propesyonal nadama. Gayunman, tiyaking reliable o na mga pag-aaral at pananaliksik at mga estadistika mapagkakatiwalaan ang testimonyang gagamitin sa iyong tungkol sa iyong napiling kaso o isyu. Kung makalipas ang posisyong papel. Gayundin, dapat isaisip na hindi lahat ng ilang oras ng pananaliksik sa Internet ay wala kang itinuturing na katotohanan ay unibersal at makitang sapat na datos na magsisilbing mga patunay at panghabampanahon. Ito ay maaaring mabago depende sa ebidensiya para sa iyong napiling posisyon, mas mga bagong tuklas na datos o impormason batay sa makabubuting pumili na lamang ng ibang paksa. pag-aaral o pananaliksik hinggil sa mga nabanggit na katotohanan kayâ maging handa rin sa pagharap sa mga 3. Bumuo ng thesis statement o pahayag ng tesis. Ayon hamong ito. kina Pamela C. Constantino at Galileo S. Zafra (1997) sa kanilang aklat na Kasanayan sa Komunikasyon Il, ang b. Mga Opinyon-Ito naman ay tumutukoy sa pananaw ng pahayag ng tesis ay naglalahad ng pangunahin o sentrong mga tao, mga ideyang nakasalig hindi sa katunayan kundi ideya ng posisyong papel na iyong gagawin. Isa itong sa ipinapalagay lamang na totoo. Hindi ito katunayan kundi matibay na pahayag na naglalahad ng pinapanigang pagsusuri o judgment ng katunayan. Kung gagamiting posisyon o pananaw ng mananaliksik tungkol sa paksa na ebidensiya ang opinyon sa iyong sulating papel, kailangang handa niyang patunayan sa pamamagitan ng pangangalap manggaling ito sa taong may awtoridad na magsalita ng mga datos o ebidensiya. Kadalasang ito ay maikli hinggil sa isang isyu o paksa. Karaniwang kinikilalang may lamang na binubuo ng isa o dalawang pangungusap. Sa awtoridad ang mga taong may posisyon o may mahalagang pamamagitan ng pahayag ng tesis ay malalaman ng mga ginagampanan sa lipunan tulad ng mga iskolar, mambabasa kung tungkol saan ang posisyong papel. Dito propesyonal, politiko, akademiko, at siyentipiko. Gayunman, ang isang simpleng mamamayan ay maaari Ilahad ang yong matalinong pananaw tungkol sa ding masabing nasa awtoridad na magbigay ng ideya kung ikalawang punto. ang pinag-uusapang isyu. Maglahad ng mga patunay at ebidensiyang hinango sa 6. Buoin ang balangkaw ng posisyong papel. Bago man mapagkakatiwalaang sanggunian. tuluyang isulat ang kabuoang sipi ng posisyong papel ay c. Ipahayag o ilahad ang ikatlong punto ng iyong posisyon gumawa muna ng balangkas para dito. Narito ang pormat o paliwanag. na manaring gamitin. Ilahad ang iyong matalinong pananaw tungkol sa ikatlong punto. I. Panimula Maglahad ng mga patunay at ebidensiya na hinango sa a. Ilahad ang paksa. tatlong mapagkakatiwalaang sanggunian. b. Magbigay ng maikling paunang paliwanag tungkol sa IV. Kongklusyon palsa al kung bakit mahalaga itong pag-usapan. a. Ilahad muli ang iyong argumento o tesis. c. Ipakilala ang tesis ng posisyong papel o ang iyong stand b. Magbigay ng mga planong gawain o plan of action na o posision tungkol sa isyu. makatutulong sa pagpapabuti ng kaso o isyu. Sa pagsulat ng panimula, mahalagang maunawaan na ito ay may dalawang layunin. Una, upang ipakilala ang paksa at ang tesis at pangalawa, upang maantig ang interes ng Sining ng Paglalahad mga babasa nito. Ayon sa UP Diksiyonaryong Pilipino (Binagong Edisyon, II. Paglalahad ng Counterargument o mga Argumentong 2010), ang paglalahad ay isang detalyado at Tumututol o Kumokontra sa lyong Tesis komprehensibong pagpapaliwanag ng isang bagay, pook, o ideya. Ayon naman kay Jose Arrogante (2000), Sa Ingles, a. Ilahad ang mga argumentong tutol sa iyong tesis ang paglalahad ay tinatawag na expository writing. b. Ilahad ang mga kinakailangang impormasyon para Madalas makita ang anyong ito sa pagtalakay sa karaniwan mapasubalian ang binanggit na counterargument nating binabasa sa araw-araw gaya ng mga aklat, mga editoryal sa diyaryo, ng mga artikulo sa mga magasin, at c. Patunayang mali o walang katotohanan ang mga iba pa. Ito ay hindi nagsasalaysay ng isang kuwento. Ito ay counterargument na iyong nilahad hindi rin naglalarawan ng isang bagay. Ito ay hindi rin d. Magbigay ng mga patunay para mapatibay ang iyong nagpapahayag ng isang paninindigan. Bagkus, ito ay ginawang panunuligsa. napapaliana. Ito ay isang pagpapalivanas na obhetibo, walang pagkampi, III. Paglalahad ng Lyong Posisyon o Pangangatwiran Tungkol sa Isyu at may sapat na detalyeng pawang pampalawak ng kaalaman sa paksang binibigyang-linaw nang lubos na a. Ipahayag o ilahad ang unang punto ng iyong posisyon o maunawaan ng may interes (2000:217). Ilan sa malimit na paliwanag. paggamitan nito ay ang pagbibigay-kahulugan, pagsunod Ilahad ang yong matalinong pananaw tungkol sa unang sa panuto, pangulong-tudling, suring-basa, lat, balita, at punto. sanaysay. Upang maging mabisa o epektibo ang paglalahad, ayon sa aklat na Sining ng Pakikipatalastasan na ginawa ng Maglahad ng mga patunay at ebidensiyang hinango sa Kagawaran ng Filipino (TUP, Manila), ito ay dapat na mapagkakatiwalaang sanggunian. magtaglay ng sumusunod na mga sangkap o elemento: b. Ipahayag o ilahad ang ikalawang punto ng yong posisyon 1. Sapat na kaalaman o impormasyon sa paksang o paliwanag. tinatalakay 2. Ganap na pagpapaliwanag sa buong kahulugan Kung minsa y tinatawag din itong impersonal o siyentipiko sapagkat ito'y binabasa upang makakuha ng impormasyon. 3. Malinaw at maayos na pagpapahayag 2. Impormal -Tinatawag din itong pamilyar o personal, at 4. Paggamit ng larawan, balangkas, at iba pang pantulong nagbibigay-diin sa isang estilong nagpapamalas ng upang madali ang pag-unawa sa ipinaliliwanag katauhan ng may-akda. Karaniwan itong may himig na 5. Walang pagkiling na pagpapaliwanag ng anumang bagay parang nakikipag-usap o nais magpakilala ng isang na nasasaklaw ng tao panuntunan sa buhay. Ito'y naglalarawan ng pakahulugan ng may-akda sa isang pangyayari sa buhay, nagtatala ng kanyang pagbubulay-bulay, at naglalahad ng kanyang Ang salitang sanaysay ay hango sa salitang Pranses na kuro-kuro o pala-palagay. essayer na ang ibig sabihin ay "sumubok" o "tangkilikin." Ito ay nagsimulang yumabong sa mga sulatin ni Michael de May labindalawang natatanging uri ng sanaysay: (1) Montaigne (1533-92). Bago pa man isilang si Kristo, ay nagsasalaysay, (2) naglalarawan, (3) mapag-isip o di nagsimula na rin ito sa Asya sa pangunguna ni Confucius praktikal, (4) kritikal o mapanuri, (5) didaktiko o na sumulat ng Analects at ni Lao-Tzu na sumulat naman ng nangangaral, (6) nagpapaalala, (7) editoryal, (8) Tao Te Ching. Noon namang ika-14 na dantaon, nakilala si makasiyentipiko, (9) sosyo-politikal, (10) sanaysay na Yushida Kenko ng Hapon na may katha ng "Tsurezuregusa" pangkalikasan, (11) sanaysay na bumabalangkas sa isang o "Mga Sanaysay sa Katamaran." Ayon kay Francis Bacon, tauhan, at (12) mapagdili-dili o replektibo. ang sanaysay ay isang kasangkapan upang isatinig ang Karaniwang hinahati naman ang kabuoan ng sanaysay sa maikling pagbubulay-bulay at komentaryo sa buhay. Ayon tatlo: panimula, Katawan, at wakas. Sa pagsulat ng simula, naman kay Paquito Badayos sa kanyang aklat na Retorika tandaang ito dapat ay nakatatavas ng pansin o Susi sa Masiningna Pagpapahayag (2001:111), nagalahad nakapupukaw sa dadamin ng mga mambabasa. ang sanaysay ng matalinong kuro at makatwirang Samantalang ang Katawan o ang pinakanilalaman ng akda paghahanay ng kaisipan. Nagalahad din ito ng mga ay kinakailangang maging mayaman sa Kaisipan. Kailangan personal at pansariling pananaw ng manunulat tungkol sa ding nagtataglay ng kaisahan ang mga detalye nito. Sa isang paksa. Sa madaling salita, ito ay isang paglalahad ng wakas ng sanaysay, karaniwang nababasa pangkalahatang sariling opinyon o kuro-kuro ng sumulat tungkol sa isang impresyon ng mga may akda. bagay o paksa. Ayon kay Alejandro Abadilla, ang salitang sanaysay ay nangangahulugang nakasulat na karanasan ng isang sanay sa pagsasalaysay. Ito'y isang akdang Replektibong Sanaysay Panpanitikang nasa anyong paglalahad. Ang pangunahing katangian ng sanaysay ay ang pagpapahayag ng may-akda Ayon kay Michael Stratford, ang replektibong sanaysay ay sa kanyang sariling panana. Ipinahahayag ay ang saril isa sa mga tiyak na uri ng sanaysay na may kinalaman sa niyang pangmalas, kuro-kuro, at damdamin. Ang pagiging introspeksiyon na pagsasanay. Kinapapalooban ito ng malinaw, mabisa, at kawili wiling paglalahad ay pagbabahagi ng mga bagay na naisip, nararamdaman, makakamtan sa pamamagitan ng pagsunod sa mga pananaw, at damdamin hinggil sa isang paksa at kung tuntuning kaisahan, Kaugnayan, at diin. Kailangan din dito paano ito nakalikha ng epekto sa taong sumusulat nito. ang papiling angkop na pananalita, sariling estilo o Maihahalintulad ito sa pagsulat ng isang journal kung saan pamamaraan ng may-akda. nangangailangan ito ng pagtatala ng mg kaisipan at nararamdaman tungkol sa isang tiyak na paksa o pangyayari. Maiuugnay rin ito sa pagsulat ng mga Dalawang uri ng sanaysay: academic portfolio kung saan nagkakaroon ng malalim na pagsusuri ang may-akda kung paano siya umunlad bilang 1. Pormal- Ito ay nagbibigay ng patalastas sa isang paraang tao kaugnay ng paksa o pangyayaring binibigyang-pansin maayos at marin at bunga ng isang maingat na sa pagsulat. Ang replektibong sanaysay ay kadalasang pagtitimbang-timbang ng mga pangyayari at mga kaisipan. nakabatay sa karanasan kayâ mula sa nilalaman nito ay Sa pagsulat ng simula, tandaang ito ay dapat na masasalamin ang pagkatao ng sumulat. makapukaw sa atensiyon ng mga mambabasa. Maaaring gumamit ng iba't ibang paraan ng pagsulat ng mahusay na Ayon naman kay Kori Morgan, ang replektibong sanaysay panimula. Maaaring gumamit ng kilalang pahayag mula sa ay nagpapakita ng personal na paglagong isang tao mula isang tao o quotation, tanong, anekdota, karanasan, at iba sa isang mahalagang karanasan o pangyayari. Ibinabahagi pa. nito sa mga mambabasa ang kalakasan at kahinaan ng sumulat batay sa mga karanasang natutuhan o nakuha. Sa pagsulat naman ng katawan, dito inilalahad ang mga Madalas, ibinabahagi rin ng sumulat ang kanyang mga pantulong o kaugnay na kaisipan tungkol sa paksa o tesis natutuhan at kung paano ito gagamitin sa buhay sa na inilahad sa panimula. Sa bahagi ring ito makikita o hinaharap o kayâ naman ay kung paano pa pauunlarin ang isusulat ang lyong mga napagnilay-nilayan o mga mga kahinaan hinggil sa isang tiyak na aspekto ng buhay. natutuhan. Dahil ito ay kadalasang nakabatay sa personal na Sa pagsulat ng wakas o kongklusyon, muling banggitin ang karanasan, malayang makapipili ng paksa o pangyayaring tesis o ang pangunahing paksa ng sanaysay. Lagumin ito sa bibigyang-pansin sa pagsulat ang manunulat. pamamagitan ng pagbanggit kung pano mo magagamit ang iyong mga natutuhan sa buhay sa hinaharap. Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagsulat ng Replektibong Sanaysay Lakbay Sanaysay- Ito ay isang uring lathalaing ang 1. Magkaroon ng isang tiyak na paksa o tesis na iikutan ng pangunahing layin ay maitala ang ga naging karanasan sa nilalaman ng sanaysay. palalabay. Ayon kay Nonon Carandang, ito ay tinawag niyang sanaylakbay kung saan ang terminolohiyang ito, 2. Isulat ito gamit ang unang panauhan ng panghalip. ayon sa kanya, ay binubuo ng tatlong konsepto: sanaysay, Tanggap nang gamitin ang mga panghalip na ako, ko, at sanay, at lakbay. akin sapagkat ito ay kadalasang nakasalig sa personal na karanasan. 3. Tandaan na bagama't nakabatay sa personal na Mga Dahilan ng Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay ayon kay Dr. karanasan, mahalagang maglaglay ito ng patunay o Lilia Antonio patotoo batay sa iyong mga naobserbahan o katotohanang nabasa hinggil sa paksa upang higit na maging mabisa at epektibo ang pagkakasulat nito. 1. upang itaguyod ang isang lugar at kumita sa pagsusulat. 4. Gumamit ng mga pormal na salita sa pagsulat nito. Tandang ito ay kabilang sa akademikong sulatin. 2. layunin din nitong makalikha ng patnubay para sa mga posibleng manlalakbay 5. Gumamit ng tekstong naglalahad sa pagsulat nito. Gawing malinaw at madaling maunawaan ang gagaving 3. sa lakbay-sanaysay, maaari ding ita a ang pansariling pagpapalivanas ng mga ideya o kaisipan upang maipabatid kasaysayan sa paglalakbay tulad ng espiritwalidad, ang mensahe sa mga babasa. pagpapahilon, o kaya'y pagtuklas sa sarili. 6. Sundin ang tamang estruktura o mga bahagi sa pagsulat 4. upang maidokumento ang kasaysayan, kultura, at ng sanaysay: introduksiyon, katawan, at kongklusyon. heograpiya ng lugar sa malikhaing pamamaraan. 7. Gawing lohikal at organisado ang pagkakasulat ng mga talata. Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay 1. Magkaroon ng kaisipang manlalakbay sa halip na Mga Hakbang sa Pagsulat ng Replektibong Sanaysay isang turista 2. Sumulat sa unang panauhang punto de-bista. 3. Tukuyin ang pokus ng susulating lakbay-sanaysay. Apat na uri ng talumpati batay sa kung paano iito binigbigkas sa harap ng mga tagapakinig: 4. Magtala ng mahahalagang detalye at kumuha ng mga larawan para sa dokumentasyon habang naglalakbay. 1. Biglaang Talumpati (Impromptu)-Ang talumpating ito ay ibinibigay nang biglaan o walang paghahanda. Kaagad na 5. Ilahad ang mga realisasyon o mga natutuhan sa ibinibigay ang paksa sa oras ng pagsasalita. Ang susi ng ginawang paglalakbay. katagumpayan nito ay nakasalalay sa mahalagang 6. Gamitin ang kasanayan sa pagsulat ng sanaysay. impormasyong kailangang maibahagi sa tagapakinig. 2. Maluwag (Extemporaneous) -sa talumpating ito, nagbibigay ng ilang minuto para sa pagbuo ng ipahahayag Pictorial Essay- isang sulatin kung saan higit na nakararami na kaisipan batay sa paksan binigay bago ito ipahayag. ang larawan kaysa sa salita o panulat. May pagkakataong Kayâ madalas na outline lamang ang isinusulat ng nakaugnay ito sa isang lakbay-sanaysay lalo na't karamihan mananalumpating gumagamit nito. ng lakbay-sanaysay ay may kasamang larawan. Sa pagsulat ng pictorial essay dapat lamang tandaan ang sumusunod: 3. Manuskrito- ginagamit sa mga kumbensiyon, seminar, o programa sa pagsasaliksik kayâ pinag-aaralan itong * Ang paglalagay ng larawan ay dapat na isinaayos o mabuti at dapat na nakasulat. Ang nagsasalita ay pinag-isipang mabuti sapagkat ito ang magpapakita ng nakadarama ng pagtitiwala sa sarili sapagkat naisasaayos kabuoan ng kuwento o kaisipang nais. niya nang mabuti ang kanyang sasabihin. Kailangan ang * Ang mga nakatalang sulat o katitikan sa bawat larawan matagal na panahon sa paghahanda ng ganitong uri ng ay suporta lamang sa mga larawan kaya't hindi ito talumpati sapagkat ito ay itinatala. Limitado rin ang kinakailangang napakahaba o napakaikli. oportunidad ng tagapagsalitang maiangkop ang kanyang sarili sa okasyon. Karaniwan din ay nawawala ang Kailangang makatutulong sa pag-unawa at makapukaw sa pakikipag-ugnayan ng tagapagsalita sa kanyang tagapakinig interes ng magbabasa o titingin ang mga katitikang isusulat dahil sa pagbabasa ng manuskritong ginawa. dito. 4. Isinaulong Talumpati-mahusay ring pinag-aralan at * May isang paksang nais bigyang-diin sa mga larawan hinabi nang maayos bago bigkasin sa harap ng mga kaya't hindi maaaring maglagay ng mga larawang may tagapakinig. May oportunidad na magkaroon ng ibang kaisipan o lihis sa paksang nais bigyang-din. pakikipag-ugnayan sa tagapakinig sapagkat hindi binabasa Kailangang maipakita sa kabuoan ang layunin ng pagsulat ang ginawang manuskrito kundi sinasaulo at binibigkas ng o paggawa ng pictorial essay. tagapagsalita. Ang isang kahinaan ng ganitong talumpati ay * Isipin ang mga manonood o titingin ng yong photo essay pagkalimot sa nilalaman ng manuskritong ginawa. kung ito ba ay mga batà, kabataan, propesyonal, o masa upang maibatay sa kanilang kaisipan at interes ang mga larawang ilalagay gayundin ang mga salitang gagamitin sa Mga Uri ng Talumpati Ayon sa Layunin pagsulat ng mga caption. 1. Talumpating Nagbibigay ng Impormasyon o Kabatiran-Ang layunin ng talumpating ito ay ipabatid sa mga nakikinig ang tungkol sa isang paksa, isyu, o Talumpati- isang proseso o paraan ng pagpapahayag ng pangyayari. ideya o kaisipan sa paraang pasalitang tumatalakay sa isang partikular na paksa. Ito ay karaniwang isinusulat 2. Talumpating Panlibang- Layunin ng talumpating ito na upang bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. Ang isang magbigay ng kasiyahan sa mga nakikinig. talumpating isinulat ay hindi magging ganap na talumpati 3. Talumpating Pampasigla-Layunin ng talumpating ito na kung ito ay hindi mabibigkas sa harap ng madla. magbigay ng inspirasyon sa mga nakikinig. 4. Talumpating Panghikayat-Pangunahing layunin ng talumpating ito na hikayatin ang mga tagapakinig na 1. Pananaliksik ng datos at mga kaugnay na tanggapin ang paniniwala ng mananalumpati sa babasahin-Ito ay maaaring maisagawa sa pamamagitan ng pamamagitan ng pagbibigay-katwiran at mga patunay. pagbabasa at pangangalap ng impormasyon sa 5. Talumpati ng Pagbibigay-galang-Layunin ng talumpating ensayklopedya, aklat, pahayagan, magasin, at dyornal. ito na tanggapin ang bagong kasapi ng samahan o 2. Pagbuo ng Tesis Matapos makapangalap ng sapat na organisasyon. Ginagawa rin ito bilang pagtanggap sa isang datos o impormasyon, ang susunod na hakbang na bagong opisyal na natalaga sa isang tungkulin. gagawin ay ang pagbuo ng tesis o pangunahing kaisipan ng 6. Talumpati ng Papuri-Layunin ng talumpating ito na paksang tatalakayin. magbigay ng pagkilala o pagpupugay sa isang tao o 3. Pagtukoy sa mga Pangunahing Kaisipan o Punto samahan. Kapag may tiyak nang tesis para sa talumpati, maaari nang alamin ng mananalumpati ang mga pangunahing punto na magsisilbing batayan ng talumpati. Dapat Isaalang alang sa Pagsulat ng Talumpati A. Uri ng mga Tagapakinig C. Hulwaran sa Pagbuo ng Talumpati Ayon kay Lorenzo et al. (2002) sa kanilang aklat na Sining ng Pakikipagtalastasang Panipunan, ang ilan sa dapat Ayon kina Casanova at Rubin (2001), may tatlong mabatid ng mananalumpati sa kanyang mga tagapakinig ay hulwarang maaaring gamitin sa pagbuo ng talumpati. ang sumusunod: 1. Kronolohikal na Hulwaran- ang mga detalye o nilalaman 1. Ang edad o gulang ng mga makikinig- Mahalagang ng talumpati ay nakasalalay sa pagkakasunod-sunod ng alamin ang edad o gulang ng nakararami sa mga pangyayari o panahon. tagapakinig. 2. Topikal na Hulwaran-Ang paghahanay ng mga 2. Ang bilang ng mga makikinig-Importante ring malaman materyales ng talumpati ay nakabatay sa pangunahing kung ilan ang mga taong makikinig sa talumpati. paksa. 3. Kasarian-Madalas magkaiba ang interes, kawilihan, 3. Hulwarang Problema-Solusyon-Kalimitang nahahati sa karanasan, at kaalaman ng kalalakihan sa kababaihan. dalawang bahagi ang pagkakahabi ng talumpati gamit ang hulwarang ito ang paglalahad ng suliranin at ang 4. Edukason o antas sa lipunan-Mahalaga ring malaman pagtalakay sa solusyon na maaaring isagawa. ang antas ng edukasyon ng nakararaming dadalo sa pagtitipon at maging ang antas ng kanilang buhay sa lipunan. D. Kasanayan sa Paghabing mga Bahagi ng Talumpati 5. Mga saloobin at dati nang alam ng mga Ayon kay Almitser P. Tumangan, Sr. et al., may-akda ng nakikinig-Dapat mabatid din kung gaano na kalawak ang Retorika sa Kolehiyo, ang isang talumpati ay kailangang kaalaman at karanasan ng mga nakikinig tungkol sa paksa. magtaglay ng tatlong bahagi. 1. Introduksiyon-pinakapanimula ng talumpati. Ito ay B. Tema o Paksang Tatalakayin naghahanda sa mga nakikinig para sa nilalaman ng talumpati kayâ naman dapat angkop ang pambungad sa Ayon kina Casanova at Rubin (2001) sa kanilang aklat na katawan ng talumpati. Mahalaga ang isang mahusay na Retorikang Pangkolehiya, upang higit na maging kawili-wili panimula upang: ang talumpati, dapat makitaan na may sapat na kaalaman ang mananalumpati hinggil sa paksa. Ang kaalaman niya ay a. mapukaw ang kaisipan at damdamin ng mga makikinig dapat na nakahihigit sa kanyang tagapakinig. b. makuha ang kanilang interes at atensiyon ng nilalaman nito ang pagtiyak sa nilaang oras. c. maihanda ang mga tagapakinig sa gaganaping pagtalakay sa paksa d. maipaliwanag ang paksa 1. Replektibong Sanaysay- isa sa mga tiyak na uri ng e. mailahad ang balangkas ng paksang tatalakayin sanaysay na kinapapalooban ng mga bagay na naiisip, nararamdaman, pananaw, at damdamin hinggil sa isang f. maihanda ang kanilang puso at isipan sa mensahe paksa at kung paano ito nakalikha ng epekto sa taong 2. Diskusyon o Katawan- Dito makikita ang sumusulat nito. pinakamahalagang bahagi ng talumpati sapagkat dito 2. Memorandum o Memo- isang kasulatang nagbibigay- tinatalakay ang mahahalagang punto o kaisipang nais kabatiran tungkol sa gagawing pulong o paalala tungkol sa ibahagi sa mga nakikinig. Ito ang pinakakaluluwa ng isang mahalagang impormasyon, gawain, tungkulin, o talumpati. Narito ang mga katangiang kailangang taglayin utos. ng katawan ng talumpati: 3. Lakbay Sanaysay- ito ay tinuturing na isang uri ng a. Kawastuhan-Tiyaking wasto at maayos ang nilalaman ng lathalaing ang pangunahing layunin ay maitala ang mga talumpati. naging karanasan sa paglalakbay. b. Kalinawan-Kailangang maliwanag ang pagkakasulat at 4. Katitikan ng Pulong- ito ay nagsisilbing opisyal at legal pagkakabigkas ng talumpati upang maunawaan ng mga na kasulatan ng samahan, kompanya o organisasyong nakikinig. Mahalagang tandaan ang sumusunod: maaaring magamit bilang prima facie evidence sa mga 1. Gumamit ng mga angkop at tiyak na salitang legal na usapin, sanggunian para sa mga susunod na mauunawaan ng mga makikinig. pagpaplano at pagkilos. 2. Umiwas sa madalas na paggamit ng mahahabang 5. Adyenda- ito ay sulating nagtatakda ng mga paksang hugnayang pangungusap. tatalakayin sa pulong na mahalagang maipabatid sa mga taong kabahagi sa gawaing ito. 3. Sikaping maging direkta sa pagsasalita at iwasang magpaligoy-ligoy sa pagpapahayag ng paksa. 6. Abstrak- kadalasang bahagi ng isang disertasyon o tesis na makikita sa unahan ng pananaliksik pagkatapos ng 4. Gawing parang karaniwang pagsasalita ang title page o pahina ng pamagat na naglalaman ng pakikipag-usap sa mga tagapakinig. pinakabuod ng buong akdang akademiko o ulat. 5. Gumamit ng mga halimbawa at patunay sa 7. Pagtatalumpati- proseso o paraan ng pagpapahayag pagpapaliwanag ng paksa. ng ideya o kaisipan sa paraang pasalitang tumtalakay sa c. Kaakit-akit- Sikaping makabuo ng nilalaman na Kaugnay isang partikular na paksa sa paksa at gigising sa kaisipan at damdamin ng mga 8. Pictorial Essay- sulatin kung saan higit na nakararami makikinig. Higit sa lahat, sikaping mapaniwala ang mga ang larawan kaysa sa mga nilalamang salita. nakikinig sa mga katotohanang inilalahad ng talumpati. 9. Bionote- sulatin kung saan higit na nakararami ang 3. Katapusan o Kongklusyon - Dito nakasaad ang larawan kaysa sa mga nilalamang salita pinakakngklusyon ng talumpati. Dito kalimitang nialagom ang mga patnay at argumenions inilahad sa katawan ng 10. Synopsis/Buod- uri ng lagom na kalimitang ginagamit talumpati. sa mga akdang nasa tekstong naratibo tulad ng kwento, salaysay, nobela, dula, parabula, talumpati, at iba pang 4. Haba ng Talumpati- Ang haba ng talumpati ay anyo ng panitikan. nakasalalay kung ilang minuto o oras ang inilaan para sa pagbigkas o presentasyon nito. Malaking tulong sa pagbuo