Finals Reviewers PDF

Assigned to [email protected] nagkaroon ng kahirapan sa I. Lihim na Pag-alis ni Rizal komunikasyon gamit ang (1882-1887) Wikang Pranses....

Assigned to [email protected] nagkaroon ng kahirapan sa I. Lihim na Pag-alis ni Rizal komunikasyon gamit ang (1882-1887) Wikang Pranses. 4.​ Pagbiyahe mula Aden hanggang ​ Pag-alis ni Rizal: Suez Canal (Mayo 18 - Hunyo 2, ○​ Hindi nagpaalam sa mga 1882): magulang, tanging si ○​ Tumawid mula Colombo Paciano at Antonio Rivera patungong Cape Guardafui, ang nakakaalam. at pagkatapos ay sa Suez ○​ Pangalan: Jose Mercado Canal, isang mahalagang (ginamit na pangalan ni dagat na nag-uugnay sa Rizal sa kanyang lihim na Dagat Pula at Dagat pag-alis patungong Mediteraneo. Espanya). 5.​ Pagdating sa Barcelona (Hunyo ○​ Pag-alis mula Maynila: 15, 1882): Mayo 3, 1882, sumakay ○​ Nakarating si Rizal sa Port siya sa Bapor Salvadora Bou, isang bayan sa patungong Singapore. Spain-France border, at pagkatapos ay dumaan II. Mga Mahahalagang Pangyayari patungong Barcelona. ○​ Hotel de la Paz sa Paglalakbay: (Barcelona): Tumuluyan si 1.​ Mayo 3, 1882 - Pag-alis ng Rizal sa isang hotel sa Maynila: Barcelona kung saan ○​ Mula Maynila, nagpunta si nagpunta siya upang Rizal sa Singapore at mag-aral at magsimulang sumakay sa barko ng maghanap ng mga Bapor Djemnah patungong kaalyado laban sa mga Colombo. abusadong prayle. 2.​ Pagbisita sa Singapore (Mayo 6.​ Madrid at ang Pagtuloy sa 9-11, 1882): Pag-aaral (Nobyembre 1882): ○​ Hotel de La Paz: Dito ○​ Nagpatala si Rizal sa tumuluyan si Rizal noong Universidad Central de dumating siya sa Madrid at ipinagpatuloy ang Singapore. mga kurso sa Medisina, ○​ Dinalaw ni Rizal ang Pilosopiya at mga wika. Harding Botaniko, Distritong Pamilihan, at iba III. Pagsusulat at Mga Artikulo ni pang makasaysayang Rizal sa Europa: lugar. 3.​ Pagdating sa Colombo (Mayo ​ El Amor Patrio (Hunyo 1882): 18, 1882): ○​ Unang akda ni Rizal sa ○​ Marami ang lahi na Europa na ginamit ang nakasalamuha, at  sagisag-panulat na Laong ​ Sa Alemanya (Heidelberg at Laan. Berlin, 1885-1886):​ ○​ Ipinahayag dito ang pagmamahal sa bayan at ○​ Naging kasamahan siya ni ang kanyang pananaw ukol Dr. Louis de Wecker sa sa kalagayan ng Pilipinas. isang klinika ng mga sakit ​ Mga Isyu sa Pilipinas: sa mata sa Paris. ○​ Nabalitaan ni Rizal ang ○​ Sa Alemanya, lalo niyang epidemya ng kolera sa pinalawak ang kanyang Pilipinas at ang kalagayan kaalaman sa medisina, at ni Leonor Rivera, na nakisalamuha sa mga nagdulot ng kalungkutan eksperto sa larangan ng kay Rizal. optalmolohiya. ○​ Heidelberg (Pebrero 3 - IV. Sa Madrid at Paris Agosto 8, 1886): (1883-1884): ​ Nakipag-ugnayan kay Dr. Karl Ullmer, 1.​ Paghihirap sa Madrid: isang Lutheran ○​ Si Rizal ay nahirapan sa Pastor at nag-aral pinansyal na aspeto at ng mga kasaysayan umasa sa tulong mula kay at kultura ng Paciano, pati na rin sa Aleman. pag-aalok ng mga guro. ○​ Berlin (Oktubre 1886): 2.​ Pag-aaral at Kasanayan sa ​ Nakilala ang mga Paggamot: eksperto tulad ni Dr. ○​ Nagtamo si Rizal ng Feodor Jagor at Dr. “Licenciado en Medecina” Rudolf Virchow, at at nagpatuloy sa pagkuha nagbigay ng ng mga kurso sa ibang mga panayam sa wika tulad ng Aleman at Lipunan ng mga Ingles. Dalubwika ukol sa Sining ng V. Rizal sa Paris at Alemanya Panulaang Tagalog. (1885-1886): VI. Mga Nakasalamuha ni Rizal sa ​ Pagtira sa Paris (1883-1884):​ Europa: ○​ Nabisita niya ang mga 1.​ Sa Paris: makasaysayang pook sa ○​ Dr. Louis de Wecker: Paris at nakilala ang mga Isang eksperto sa mga kilalang liberal na kasapi sa sakit sa mata at naging samahan ng mga Mason. guro ni Rizal sa Paris. ○​ Sumali siya sa Masonerya Nagsilbing katulong at sa Logia de Acacia upang estudyante si Rizal sa makuha ang tulong ng mga klinika ni de Wecker. mason sa kanyang laban ○​ Juan Luna: Kilalang Pintor sa mga prayle sa Pilipinas. at kababayang Pilipino.  Nagsilbing modelo si Rizal ○​ Dr. Feodor Jagor: Isang para sa mga obra ni Luna German na manlalakbay na sa kanyang studio, at nagsulat ng “Travels in the naging bahagi ng mga Philippines,” isang libro na talakayan tungkol sa nagbigay inspirasyon kay Pilipinas. Rizal. ○​ Pamilya Tavera: Isang ○​ Dr. Rudolf Virchow at Dr. pamilya ng mga Pilipino na Hans Virchow: Mga nagpunta sa Paris. Dito kilalang Aleman na doktor nagsasama-sama ang mga na naging mahalaga sa kababayang Pilipino at akademikong buhay ni nagsasagawa ng mga Rizal, lalo na sa mga talakayan hinggil sa isyung medikal. kalagayan ng Pilipinas. ○​ Dr. Joest ○​ Paz Pardo de Tavera: ​ Kilalang German Isang kababayang Pilipino geographer na may album na nilagyan ○​ Dr. Ernest Schweigger ng mga guhit ni Rizal, ​ Tanyag na kabilang na ang kanyang ophthalmologist. tanyag na drawing na "Ang ​ April 1887 - Matsing at ang Pagong". Nagbigay ng 2.​ Sa Alemanya (Heidelberg at panayam sa Berlin):​ Lipunan ng mga dalubwika Tagalische ○​ Dr. Karl Ullmer: Isang Verskunst (Ang Protestanteng ministro at Sining ng guro sa Heidelberg, na Panulaang naging malapit kay Rizal at Tagalog). nagturo tungkol sa mga kultural at intelektwal na VII. Ang Paglalathala ng Noli Me paksa. Tangere (1887): ○​ Dr. Javier Galezononsky: Isang Polish na ​ Ang Paghirapan sa Pagtatapos optalmologo at nakasama ng Nobela: ni Rizal sa kanyang ○​ Dahil sa kakulangan sa pag-aaral ng medikal na pagkain at pananalapi, agham. naisip ni Rizal na sunugin ○​ Dr. Otto Becker: Isang ang Noli Me Tangere. tanyag na German na ○​ Subalit, sa tulong ni Dr. espesyalista sa mga sakit Maximo Viola mula sa San sa mata. Miguel, Bulacan, ○​ Professor Ferdinand natulungan siyang Blumintrit: Professor na mailimbag ang nobela sa naging guro ni Rizal sa Berlin noong Marso 29, Heidelberg at nagbigay ng 1887, gamit ang 3,000 piso. inspirasyon kay Rizal na ○​ Itong Noli Me Tangere ang mag-aral ng Arimetika at nagsilbing panimula ng Kultura. pagbabalik-loob ng mga  Pilipino sa kanilang bayan 1.​ Upang bigyang lunas ang at sa pagtatanggol ng karamdaman sa mata ng kaniyang kanilang mga karapatan. Ina. 2.​ Alamin ang dahilan ng paghinto ng pakikipagtalastasan ni Leonor VIII. Mga Kaganapan Pagkatapos Rivera bilang kasintahan. ng Pagkakalathala ng Noli Me 3.​ Alamin ang naging epekto ng Tangere: kaniyang nobelang “Noli Me Tangere” sa Pilipinas. 4.​ Upang mapaglingkuran ang ​ Paglalakbay ni Rizal sa Europa: kaniyang mga kababayan ○​ Matapos ang tagumpay ng (Hacienda de Calamba). Noli Me Tangere, nagpatuloy si Rizal sa kanyang mga paglalakbay CONSUELO ORTIGA Y PEREZ mula Mayo 11 - Hunyo 30, ​ Nagkaroon ng pagkakataon si 1887, at pinadala niya ang Rizal na makabisita sa bahay ni kanyang larawan kay Prof. Senyor Pablo Ortiga y Rey na dating Alkalde ng Maynila sa Blumintrit bilang pagkilala panahon ng panunungkulan ni sa kanyang mga guro at Gov. Gen. Polavieja. kasamahan sa Europa. ​ Anak na dalaga ni Don Pablo na umibig kay Rizal. ​ Pinadalhan ni Rizal ng isang tula DAGDAG (RANDOM; BAT BA NAHIHILO ang dala na may pamagat na “A NA AKO OK) La Senorita C. O. Y. R.” Hotel Krebs June 21, 1884. Natamo ni Rizal ang ​ Dating hotel kung saan nanuluyan kaniyang lisensya sa paggagamot mula sa sina Rizal at Viola habang nasa Central University of Madrid. Leitmeritz, Bohemia. ​ Dito nawala ang dyamanteng June 19, 1885 singsing na bigay sa kaniya ni ​ Natapos ni Rizal ang kaniyang Saturnina. pag-aaral sa Medisina at Pilosopiya at Sulat sa Central Adolf Bernhard Meyer University of Madrid. ​ German anthropologist, ​ Pero hindi siya nakatanggap ng ornithologist, entomologist, and Diploma sa pagka-Doctor dahil herpetologist. hindi siya nakapag pasa ng Thesis ​ Isa sa pinakamahusay na doktor niya at nakapag bayad sa mga sa Germany especially sa Dresden need pa niyang bayaran para sa na hinahangaan ni Rizal. pagtatapos. Matapos ang ilang araw na pamamalagi ​ May 2, 1882 sa Rome a naghanda na si Rizal upang ○​ Date kung saan nakatanggap bumalik sa Marseilles, France kung saan siya ng recommendation letter sia magmumula pabalik ng Pilipinas. mula sa kaniyang guro sa Ateneo para sa mga contacts Ang Bapor Djemnah ang muli niyang nila para sa mga paring sinakyan noong ika-3 ng July upang Heswita sa Barcelona. maglayag pabalik sa Pilipinas sa sumusunod na kadahilanan:  ​ Marseilles ○​ Narating niya ang daungan ng Marseilles. ○​ Pinaka hinto o daungan ng Bapor Djemnah. ○​ Dinalaw niya ang kilalang Chateau d’If. PARIS, FRANCE June 17 - August 20, 1883 ​ Sa Unang pagkakataon ay pinalipas ang bakasyon sa Paris, France. ​ Pinasyalan niya: ○​ Champ Elysees ○​ Colonne Vendome ​ Kinalalagyan ng statue ni Napoleon ○​ Place de la Concorde ○​ Katedral ng Notre Dame ○​ Museo de Louvre ​ Lumang palasyo ni Francis I. ​ Inilarawan ni Rizal ang Paris as “par excellence” o isang lungsod intelektwal kasi ito naman halos nag-se set ng standards sa maraming bagay. TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” ANG PAGLALAYAG NI RIZAL PABALIK NG PILIPINAS SA UNANG PAGKAKATAON Ang ruta na tinahak ni Rizal pabalik ng Pilipinas sa unang pagkakataon noong Hulyo 3 - Agosto 5, 1887. (Bapor Djemnah) Ang pagbubukas ng Kanal Suez nuong 1869 ​ Naging bahagi o naging isang salik sa pag-usbong ng Nasyonalismong Pilipino ang pagbubukas ng Kanal Suez ​ Noong sarado ang Kanal Suez umaabot ng tatlong buwan ang byahe mula sa Europa partikular sa Espanya papunta sa Pilipinas. Dahil iba ang ruta o pinanggagalingan ng mga galyon Ilang araw matapos magpadala ng noong panahong iyon telegrama si Rizal sa kanyang Ama sa ​ Pinaglapit ng Kanal Suez ang balak na pagbabalk bayan at ilang araw Europa at ang Timog Silangang na pamamalagi sa Roma ay nag handa na Asya kaya umigsi ang byahe mula si Rizal upang bumalik sa Marselya, sa tatlong buwan hanggang sa Pransya kung saan siya magmumula naging tatlong pung araw (30 pabalik ng Pilipinas. Ang Bapor Djemnah days) ang muli niyang nasakyan nuong ika-3 ng Hulyo upang maglayag pabalik sa Pilipinas sa mga sumusunod na kadahilanan: 5.​ Upang bigyang lunas ang karamdaman sa mata ng kanyang Ina, 6.​ Alamin ang dahilan ng paghinto ng pakikipagtalastasan ni Leonor Pinagdudugtong ang dagat Rivera bilang kasintahan, Meditteranian at Dagat na Pula. 7.​ Alamin ang naging epekto ng kanyang nobelang "Noli Me Tangere" sa Pilipinas, 8.​ At upang mapaglingkuran ang kanyang mga kababayan. TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” Pinapakita ito para malaman natin ang naging bilang ng mga gobernador Nakarating sa Saigon si Rizal nuong ika-30 ng Hulyo, 1887 at sakay ng SS Si Gobernador Heneral Emilio Terrero Hayfony na limang araw naglayag upang ay nanungkulan sa Pilipinas mula Abril 4, marating ang Maynila nuong ika-5 ng 1885 hanggang Abril 25, 1888. (Ang siya Agosto, 1887. nuong Gobernador ng Pilipinas ng umuwi si Jose Rizal sa unang pagkakataon.) Dahil sa kanyang mga nasaksihang pang-aabuso sa mga Pilipino ay nagnais na rin ng pagbabago sa Pilipinas. (gumawa ng mga hakbang upang maramdaman ang nais na pagbabago sa bansa) -​ Ang kanyang mga nasaksihan na pang-aabuso mula sa Espanyol ay sinasabi ring nagnais din siya ng pagbabago ngunit hindi sumapat ang kanyang panahon para maisaktuparan ngunit gumawa siya ng mga hakbangin. ​ Si Gobernador Heneral Antonio Molto naman ang humalili sa kanya mula nuong ika-25 ng Abril hanggang ika-4 ng Hunyo 1888. ​ Si Gobernador Heneral Federico Lobaton naman ay nanungkulan lamang sa Pilipinas ng isang araw. Ngayong panahon ay wala na ito sa Mula ika-4 ng Hunyo, 1888 orihinal na lokasyon hanggang sa kinabukasan ng ika-5 ng Hunyo, 1888. ​ Si Gobernador Heneral Valeriano Weyler ang sumunod na umupong Governador Heneral ng Pilipinas mula ika-5 ng Hunyo, 1888 na TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” tumagal hanggang sa ika- 17 ng -​ Hindi naisakatuparan dahil Nobyembre, 1891. ang mata ng nanay niya ay hindi pa hinog ang katarata ➔​ Siya naman ang responsableng heneral ng ​ Samantalang si Leonor Rivera ay nangyari ang mga di nya nakita o nakausap dahil di pagsunog ng mga tahanan pumayag ang kanyang mga sa Calamba, Laguna bilang Magulang na dalawin ito sa naging tugon ng Dagupan, Pangasinan. pamahalaan ni Weyler sa ​ Naka pagpatayo ng "Gymnasium" hindi pagbabayad ng Renta si Rizal sa kanyang bayan na ang ng mga taga-Calamba layunin ay maturuan ang mga kabataan gaya ng kanyang mga natutunang isports sa Europa. At mailayo ang mga ito sa bisyo gaya ng sabong at iba pang sugal. ​ Ganun din ng isang klinika upang malunasan ang mga may sakit sa mata gaya ng kanyang inang si Donya Teodora. Naging tanyag sa tawag na Dr. Ulliman dahil sa kanyang mga nalunasan. Habang nasa Kalamba ay ipinatawag siya ni Gobernador Heneral Emilio Terrero sa Malakanyang nuong ika-2 ng Setyembre dahil sa kanyang nobelang Noli Me Tangere at hinilingan si Rizal ng kopya nito upang mapag-aralan dahil sa sumbong ng mga Prayle tungkol dito. ​ Noli Me Tangere (Huwag Mo Si Gobernador Heneral Emilio Terrero Akong Salingin) ang siyang namumuno sa Pilipinas ​ Palagiang Komisyon ng nuong Abril ng 1885- Abril ng 1888. Pagsesensura ​ Tenyente Jose Taviel de Naglakbay si Rizal sa Europa kasama ang Andrade tagapagsalba ng Noli Me Tangere ay ​ Disyembre 29, 1887 (Ulat ng naghiwalay sila sa Roma. Komisyon sa Gob. Hen.) ​ Disyembre 30, 1887 : ipinag utos ​ Matapos ang dalawang araw na ng Gob. Hen. Ang pagsusuri sa pananatili sa Maynila mula sa kalagayan ng mga magsasaka ng Vietnam ay umuwi si Rizal nuong Kalamba. ika-8 ng Agosto upang ​ Presyo ng Noli Me Tangere malunasan ang mga mata ng ​ Kontrobersiya sa Hacienda de kanyang Ina. Calamba TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” Petisyon: Enero 8, 1888 ○​ Bilang tugon sa payo ng ​ (Agustino)Padre Jose Rodriguez: Gobernador Heneral na Caiingat Cayo lisanin ang Pilipinas ​ MH del Pilar (Dolores Manapat): ​ Pebrero 3, 1888 - sumakay si Caiigat Cayo Rizal sa Bapor Zafiro patungo sa ​ Gregorio del Pilar : sa Simbahan Hongkong at nakarating sa Amoy, sa Bulakan China noong Pebrero 7, 1888. ​ Victoria Hotel - dito nanuluyan si ➔​ Isang social cancer ang Rizal sa pagdating sa Hongkong nangyayari sa Noli Me Tangere ng ika-8 ng Pebrero. Ika-3:15 n.u. ➔​ Si Terrero ang nagbigay ng bodyguard para maprotektahan si Si Jose Ma. Basa ay isang mangangalakal Rizal at repormista. Nag ambag ng kanyang ➔​ Nagtulong-tulong ang kabataan salapi upang maipuslit ang mga nobela ni para mapalaganap ang Noli Me Rizal at ilang mga babasahing Tangere ipinagbabawal ng mga Espanyol sa papasok sa Pilipinas. ​ Padre Vicente Garcia (Desiderio Magalang) ○​ Hindi mangmang si Rizal ​ G. Jose Ma. Basa - (ipinatapon sa ○​ Hindi Espanya at Simbahan Marianas dahil sa Himagsikan sa ○​ Nagkasala rin ng mortal si Kabite), ang naging tagapag-puslit Padre Rodriguez ng Noli Me Tangere papasok sa ​ Paring Agustino: Padre Salvador Pilipinas Font (Sensura) ​ G. Balvino Mauricio - na isa sa ​ Malakanyang mga kusang umalis sa Pilipinas at ​ Himno Al Trabajo (Imno sa nanirahan sa Hong Kong kaugnay Paggawa): Ito'y kahilingan ng din sa 1872. kanyang mga kaibigang taga-Lipa, ​ Jose Sainz de Varanda - kalihim Upang awitin sa pagiging lungsod ni Terrero na sumusubaybay o ng Lipa nagmamanman kay Rizal o ​ Muling Pangingibang Bayan. Hongkong. ​ May 1000 bahay na pag mamay-ari at pinauupahan ang mga Paring Dominiko at kasosyo ANG MULING PANGINGIBANG BAYAN sila sa lahat ng mga Bangko. NI RIZAL ​ Naranasan kung paano ​ Umalis muli si Rizal sa Pilipinas magdiwang ng Bagong Taon ang nuong Pebrero 3, 1888 dahil: mga Intsik sa buwan ng Pebrero. ○​ Siya ay ginugulo ng ​ Sumaglit sa Makaw ng dalawang kanyang mga kalaban dahil araw kasama si Basa at nanuluyan na rin sa sigalot sa sa tahanan ni Don Juan Hacienda de Calamba. Francisco Lecaros, (mahilig at ○​ Hindi mapapalagay ang nag-aalaga ng mga iba't ibang loob ng kanyang pamilya halaman at bulaklak mula sa sa Calamba kung siya'y Pilipinas) nagmasid at namasyal. mananatili rito. ​ Muling bumalik sa Hongkong at ika-22 ng Pebrero ng lisanin ito. TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” ​ Ang mga Dominikano ang pinakamayamang ordeng pangrelihiyon sa Hongkong dahilan sa pag-aari ng maraming mga bahay paupahan, at malaking halagang salapi na nakadeposito sa mga bangko na tumutubo ng malaking interes. HONGKONG- PEBRERO 22, 1888 - Nilisan ni Rizal ang Hongkong sakay ng Jose Sainz de Veranda at ang hotel na barkong Oceanic na pag-aari ng mga tinuluyan ni Rizal Amerikano patungo sa bansang Hapon. JAPAN ​ Pebrero 28, 1888- dumating si Rizal sa Yokohama at tumigil sa Grand Hotel. Mula sa Yokohama nagtungo si Rizal sa Tokyo na siyang punong lungsod ng nasabing bansa. ○​ Juan Perez Caballero - opisyal ng Espanya sa Tokyo na bumisita kay Rizal ANG MULING PANGINGIBANG BAYAN sa hotel at inanyayahan si NI RIZAL Rizal na manirahan sa gusali na opisyal na ​ Don Juan Francisco Lecaros - tinitirhan ng Legasyon. Pilipino na nakapag-asawa ng ○​ Tumira si Rizal sa Portugese at sa kanyang bahay Legasyon ng Espanya ng nanuluyan si Rizal habang sila ay Tokyo dahil: - makakatipid nasa Macau. siya ng malaki. ​ MACAU - KIU KIANG - ito ang barkong sinakyan ni Rizal patungong Macau noong Pebrero 18, 1888. At nakita niya dito si Jose Sainz Veranda na sumusunod sa kanya. KARANASAN SA HONGKONG ​ Maingay na pagdiriwang ng Bagong Taon ng Pebrero 11-13, Ilang araw namalagi si Rizal sa Grand 1888. Ang masaganang piging Hotel, bago lumipat sa Tokyo Hotel mula kung saan ang mga panauhin ay sa unang araw ng Marso hanggang sa inahainan ng labis na pagkain. ika- 7 ng Marso, kung saan matapos ang apat na araw ay lumiham kay Ferdinand TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” Blumentritt tungkol sa kanyang mahusay na manunulat. Sa unang araw ni impresyon sa lipunang Hapones. Ika- 7 ng Rizal sa Tokyo ay napahiya siya dahil Marso ay lumipat siya sa Legasyong napagkamalan siyang isang Hapon na Espanyol bilang pagtanggap sa alok na hindi marunong magsalita ng Nihonggo. siya'y duon manuluyan ng libre subali't Napilitan si Rizal na mag- aral ng wikang tanggihan naman niya ang alok na Nihonggo at natutunan niya ito sa loob ng trabaho ng mga ito. Ilang araw na syang ilang araw lamang. namamalagi duon ng mapansin at makilala nya si O-Sei-San, na kinalaunan Pinag-aralan din ni Rizal ang kabuki, ay naging magkasintahan. sining, musika, at jujitsu. Nakatagpo si Rizal sa Tokyo ng mga musikerong ​ O-Sei-San (Seiko Usui) - ang Pilipino. Impresyon ni Rizal sa bansang Haponesang bumighani kay Rizal Hapon - ang kagandahan ng bansa - habang nasa bansang Hapon. kalinisan, pagiging magalang at kasipagan ​ Ito ang nagsilbing "tour guide", ng mga Hapon -magandang kasuotan at instraktor sa Nihonggo, at kasimplehan ng mga Haponesa -kakaunti nagpapaliwanag sa kanya tungkol ang magnanakaw sa Tokyo - halos walang sa lipunang Hapones. pulubi ang makikita sa lansangan. ​ Anak ng isang Samurai (Pinak- mahusay at bihasang mandirigmang Hapon), matalino, at kabigha-bighaning dalaga. ​ Si Tetcho Suehiro politikong Hapon, nobelista at isa ring mamahayag sa kanilang bayan. ​ Sumulat ng mga nobelang Setchubai: (Plum Blossoms in the Snow, 1886) at Nanyo no dahiran: (The Great Wave of the SS Belgic: Ang barkong sinakyan ni South Seas) kung saan nya kinilala Rizal papunta ng San Francisco noong ang impluwensya ni Rizal para sa ika-13 ng Abril 1888 nobelang ito. Estados Unidos: Abril 28, 1888 ​ Dumating ang barkong Belgic sa daungan ng lunsod ng San Francisco. Hindi pinayagan ang mga pasahero na makababa ng barko at sila ay kinuwarentenas dahil sa takot ng mga Amerikano na ang mga ito'y mayroong sakit na kolera. Nakaalis si Rizal at mga biyahero mula sa primara klaseng Sa kanyang paninirahan sa Legasyon ay kabina mula sa kuwarentenas naging matalik niyang kaibigan si Juan pagkatapos ng isang linggo. Perez Caballero at kanyang sinabi na ang diplomat ay isang bata, matalino, at TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” Nuong ika-6 ng Mayo lumulan ng sasakyang pandagat at nagtungo sa Oakland upang duon sumakay ng Tren patungo ng New York. ​ May 7: Reno, Navada ​ May 8: Utah (Great Salt Lake) ​ May 9: Colorado ​ May 10: Nebraska ​ May 11: Chicago ​ May 12: Niagara Falls ​ May 13: Albany ​ Fifth Avenue Hotel May 13-16, 1888 MGA IMPRESYON NI RIZAL SA AMERIKA ​ Mabuting Impresyon - ang kaunlaran ng Estados Unidos ay makikita sa kanyang malalaking lungsod ○​ ang pagiging masigasig ng mga Amerikano ○​ ang likas na kagandahan ng bansa ○​ ang mataas na antas na pamumuhay ng tao at ○​ ang magandang pagkakataon sa mga dayuhang manggagawa. ​ Di Mabuting Impresyon ○​ Ang kawalan ng pagkakapantay ng mga lahi. TALAKAYAN 6 | “Ang Unang Pagbabalik Bayan at Muling Pangingibang Bayan ni Rizal” ○​ Ang Amerika ay isang magandang bayan para sa mga puti at hindi sa mga taong may kulay ang balat. Batas Jim Crow : pagpapatupad ng pagtatangi-tangi (paghihiwa-hiwalay) ng lahi sa Timog na bahagi ng Estados Unidos. TALAKAYAN 7 | “Ang Pagtawid sa Karagatang Atlantiko Hanggang sa Pagtatatag ng Liga Filipina” Assigned to Magadia, Gwyneth Angel G. ANG PAGTAWID NI DR. RIZAL SA nang siya’y dumating sa Liverpool, KARAGATANG ATLANTIKO Inglaterra noong ika-24 ng Mayo, 1888. HANGGANG SA PAGTATATAG NG LIGA FILIPINA Grand Midland Hotel - isa pa sa tinuluyan ni Rizal nang makarating ng Inglatera. “Ang pagtawid ni rizal sa karagatang atlantiko mula sa estados unidos patungo Dr. Antonio Ma. Regidor - (Doctor of Civil ng inglatera (ang pagpapatuloy ng and Canon Law mula sa Pamantasan ng kanyang paglalakbay mayo 16-24, 1888)” Madrid), abogado, ekonomista at manunulat. Naipinatapon sa Marianas Pagpapatuloy ng paglalakbay ni rizal mula dahil sa naganap na Pag-aalsa sa Kabite new york to atlantic at tumakas sa Marianas noon ding 1872, subalit pinatawad nuong Abril 1876 England to London matapos na iniharap ang kanyang sarili sa Konsul ng Espanya sa Paris, Pransya. Ang pagtungo ni Rizal sa Liverpool sakay Piniling manirahan sa Londres kung saan ng SS City of Rome ay upang siya ay nagtrabaho bilang abogado. Sa makapagpatuloy ng kanyang pananaliksik kanyang tahanan pansamantalang sa Londres patungkol sa karanasan at nanuluyan si Rizal nang dumating ito sa kultura ng mga Pilipino. Mula ng dumating London taong 1889. nuong ika-25 ng Mayo sa Londres ay pansamantalang nanulyan kay Dr. 37 Chalcot Crescent in Primrose Hill, Antonio Ma. Regidor na siya namang London na pinamamahalaan ng Pamilya nagpakilala sa kanya kay Dr. Rheinhold Beckett - Napili ni Rizal na lumipat sa Rost ng Aklatan at Museo ng Inglatera paupahang bahay na ito sapagka't kung saan madalas siyang namamalagi matatagpuan ito sa tahimik na daang nuon upang basahin at pag-aralan malapit sa plasa at maaring lakarin Sucessos de las Islas Filipinas ni Dr. mula rito ang Aklatan at Museo ng Antonio de Morga na nailimbag sa Mehiko Inglatera kung saan nya isasagawa ang nuong taking 1609. Kinalaunan ay mga pananaliksik tungkol sa kultura at nailimbag niya ang anotasyon nito sa nakaraan ng Pilipinas. Garnier na isa sa pinakamalaking palimbagan sa Paris, Pransya nuong Gertrude Beckett - Si Bb. Gertrude 1890. Beckett ay isa sa mga anak na babae ng namamahala sa kanyang tinutuluyan sa SS City of Rome - Pangalawa sa Primrose Hill, London na si G. Charles pinakamalaking barko sa daigdig noong Beckett na isang organista sa Simbahan 1888. Tumawid mula estados unidos to ng San Pablo. Naging malapit ang dalaga liverpool. kay Rizal sapagkat nagkakasama ang dalawa. Sa mga gawain gaya ng Adelphi Hotel - tinuluyan ni rizal sa pagtulong nito sa paghahalo ng pintura at liverpool. Dito nagpalipas ng gabi si Rizal TALAKAYAN 7 | “Ang Pagtawid sa Karagatang Atlantiko Hanggang sa Pagtatatag ng Liga Filipina” iskultura. Tinuturuan naman ni Gertrude si Dr. Rheinhold Rost - Si Dr. Rheinhold Rost Rizal sa wikang Ingles. ay mula sa Museo at Aklatan ng Inglatera na dalubhasa sa kasaysayan at kulturang LONDRES, INGLATERA (MGA GINAWA Malay. Patnugot din siya ng Trubner's NI RIZAL) Record na naglalathala ng mga pag-aaral May 25, 1868 ukol sa Silangan. -​ Naging mabunga ang pananatili ni Rizal sa Londres. Ang Sucessos de las Islas Filipinas (Mga -​ Pinag-yaman ni Rizal ang kanyang Pangyayari sa Kapuluan ng Pilipinas) ay kasanayan sa wikang Ingles isinulat ni Antonio de Morga na naging -​ Pagsuri at pagsulat ng anotasyon Hukom ng Royal Audiencia ng "Sucessos de las Islas (Katasa-taasang Hukuman ng Pilipinas) at Filipinas" ni Antonio de Morga na pansamantalang naging Kapitan Heneral nailathala sa Mehiko nuong 1609. ng Pilipinas. Na dahil sa pananakop ng mga Espanyol ay nalimutan natin ang ating alpabeto, awit, tula, mga ​ May 24, 1888: Liverpool, Enland, batas at dahil dito ay nawalan tayo ​ May 28, 1988: London, England, ng kompiyansa sa ating mga sarili. ​ Sept. 1-15, 1688: Paria, Pranaya Sa pagtanggap ng mga bago.. Bibliotheque Nacionalo. Nanuluyan kina Juan Luna. Marso 19, 1889 ​ Dec 11, 1888: Madrid, Espanya -​ nagpaalam si Rizal sa pamilyang Nakipagkita kina MH del Pilar at Beckett at nilisan ang London Mariano Ponow patungo ng Paris ​ Dec. 23, 1888: Balik-Londres Sa tahanan ng mga Beckett. Mga Nililok habang nasa Londres: ​ Dec. 29, 1888: Assosacion La 1.​ Ang Pananagumpay ng Solidaridad (Pangulong Kamatayan sa Buhay Pandangal) 2.​ Ang Pananagumpay ng Agham sa ​ Pebrero 18, 1889: Itinatag ni G.L Kamatayan Jaena ang La Solidaridad sa 3.​ Prometheus Bound Barcelona. (Pahayagan). 4.​ Ang Ulo ng Magkakapatid na ​ Pebrero 22, 1889: Londres, Beckett. Inglatera Liham sa mga Kadalagahan ng Malolos Hulyo 4-10, 1889 ​ March 19, 1889: Nilisan ang -​ Bumalik sa Londres, upang Londres patungong Paris ikumpara sana ang kanyang manuskrito sa orihinal na sulat ni LONDRES, INGLATERA Morga (subalit naipahiram na ang Dito isinulat ni Rizal ang iba pa niyang nag-iisang orihinal na kopya nito mga mahahalagang katha: sa iba). Upang dalawin ang ​ Liham para sa mga Kababaihan Pamilya Beckett na naging Mabuti ng Malolos: bilang tugon sa sa kanya. kahilingan ni Marcelo H. del Pilar na lumiham sa kanya mula sa Barcelona nuong ika-17 ng Pebrero, 1889. Hiniling nito na padalhan ni Rizal ng isang salat na TALAKAYAN 7 | “Ang Pagtawid sa Karagatang Atlantiko Hanggang sa Pagtatatag ng Liga Filipina” pampasigla't pagbati ang mga (Matatandaang narito sya nuong ika-1 kababaihan ng Malolos. At ika-22 hanggang 15 ng Setyembre, 1888 upang ng Pebero ng ito ay ipadala ni magsaliksik Bibliothèque Nationale Rizal sa Malolos. Dahil sa habang nanunuluyan nuon kina Juan dalawampang kababaihan ng Luna) Dahil sa nalalapit na pagsasagawa Malolos na humiling kay Gob. ng "Paris Universal Exposition" (May Heneral Weyler na 5-Oktubre 31, 1889) kaugnay sa tema ng mapahintulutang makapagbukas Rebolusyong Pranses dahil na rin sa ng paaralan na panggabi upang Sentenaryo nito na syang dahilan kung makapag-aral ng wikang Kastila. bakit ang mga bahay-paupahan at maging ​ Ang Katamaran ng mga Pilipino: mgs Hotel ay okupado at nagsipagtaasan ito ay makatuwirang tugon ni Rizal ng spa. At pansamantalang nanuluyan si na tamad daw ang mga Pilipino. At Rizal sa tahanan ni Valentin Ventura paunti-unting nailathala sa La kung saan isinaayos ang pagpapaliwanag Solidaridad mula noong ika-15 ng sa Sucesos ni Morga. Kinalaunan ay Hulyo hanggang sa ika 18 ng nailimbag din nuong Enero 1890 sa isa sa Setyembre, 1890. Ito ang pinaka pinakamalaking palimbagan sa Paris, ang mahabang sanaysay ni Rizal. Garnier Hermanos. At kumita siya ng 200 ​ Ang Pilipinas sa Loob ng piso matapos maipagbili ang mga kopya Sandaang Taon: isa rin itong nito sa Barcelona, Madrid, Hongkong at mahabang sanaysay na sa Pilipinas. pangkasaysayan at pampulitika na paunti-unti ring nailathala sa La Ang balak ni Rizal na maitatag ang Solidaridad mula nuong ika-30 ng Pandaigdig na Samahan ng mga Setyembre, 1889 hanggang ika-1 Pilipinista noong Agosto, 1889 na ang ng Pebrero, 1890. Nagsabing adhikain ay mag bigay sigla sa darating ang araw ng pananaliksik sa wika, kaugaban, politics at paghihimagsik ng mga Pilipino mga kaalaman patungkol sa Pilipinas ay laban sa mga Espanyol at di natuloy dahil sa pagtutol ng kalaunan ay magiging kolonya Pamahalaan ng Pransya sa pagdaraos ng naman ng Estados Unidos. pribadong kongreso habang nagaganap ang "Universal Exposition" as Paris Makikita sa mapa na bahagi ng Europa ang mga malalaking lungsod na sinadya Paris, Pransya ni Rizal sa kanyang pangalawang Mayo 6-Oktubre 31, 1889: "Universal pagbabalik sa Europa.. 1888-1891 Exposition" ​ Sentenaryo ng Rebolusyong London, Paris, Madrid at Barcelona. Pranses. ​ Kidlat Club Maging ang Belgium kung saan ​ Indios Bravos, R.D.LM. matatagpuan ang Brussels at Ghent. ​ Nelly Bousted ​ Planong pagtatatag ng Pandaigdigang Samahan ng PARIS, PRANSYA Pilipinologist Matapos ang mga gawain sa Londres ay ​ May 23, 1889 - Pagkamatay ni nagtungo ulit si Rizal sa Paris, Pranaya lucia dahil sa Kolera TALAKAYAN 7 | “Ang Pagtawid sa Karagatang Atlantiko Hanggang sa Pagtatatag ng Liga Filipina” ​ Enero 1890 - Naipalimbag ang 2.​ Maging regular na lalawigan ng Anotasyon ng Aklat ni Dr. Morga Espanya ang Pilipinas; 1890 Brussels: tinapos ang 3.​ Manumbalik ang kinatawan ng Filibusterismo Pilipinas sa Kortes ng Espanya; ​ Agosto 1890 sa Madrid: 4.​ Sekularisasyon ng mga parokya sa ​ Pebrero 1891: Bazit, Pransya Pilipinas; ​ Pebrero 11,1891 - ang huling 5.​ Igawad ang mga Karapatan ng pagbisita ni Rizal sa Paris upang mga Pilipino gaya ng kalayaan sa tuluyan ng magbalik sa Pilipinas pagpapahayag ng saloobin, ​ Oktubre 17, 1891: Mamelles, kalayaan na magpulong, maging Pransya sa pagdinig sa mga hinaing ng mamamayan. KILUSANG PROPAGANDA Ito ang kilusang humubog sa kamalayang LA SOLIDARIDAD makabayan sa mga taong 1880-1896. at Natatag ito ni Graciano Lopez Jenna sa kinalaunan ay nagtulak sa Rebolusyong Barcelona, Espanya noong ika-15 ng Pilipino. Pinasimulan ito ng mga Pebrero, 1885 Isang lathalaing dalawang kabataang Pilipino naruon sa Espanya na beses maglatha sa loob ng isang buwan. namalas ang kalayaan at kaunlaran ng Malaki ang nai-ambag nito para sa Europa at unang naghangad na maganap repormang hinahangad ng mga Pilipinong sa Pilipinas ang mga pagbabago sa nasa Europa para sa Pilipinas. pamamagitan ng pahayagan at impluwensyang pulitikal sa Madrid gaya Ang Kilang Propaganda sa pamamagitan ng mga pamamaraan ng mga nauna. ng kanyang pahayagan. La Solidaridad ang naging dahilan sa pagbuo ng Sa pagdating ni Marcelo H. del Pilar sa kalinangang Pambansa sa pamamagitan Barcelona sa unang ataw ng Enero, 1889, ng pagbibigay nang malinaw na (matatandaang tumakas si Plaridel sa pamamaraan at batayan ng mga Pilipinas upang takasan ang galit at pagpapahalagang sosyo-politikal na ang puot ng mga Prayleng Espanyol dahil diwa ay naka angkla sa prinsipyo ng sa kanyang mga ginawang pagtuligsa liberalism at demokrasya. Kaya tanggap at paglaban sa mga kamalia? kalabisan na ang mga programa ng Propaganda ay ng mga ito. Gaya ng Pasiong Dapat nakapaghatid ng kagalingang pambayan. Ipag-alab nang Puso nang Tauong Sa pamamagitan ng La Solidaridad, Babasa, La Soberania Monacal en pinarating ng mga propagandista ang Filipinas at Pag Ibig sa Tinubuang kanilang masidhing kagustuhan ng Lupa). Agad itong sumapi sa samahang pagbabago sa Pilipinas. La Solidaridad. At kinalaunan ay nagtatag si Gl. Jaena ng pahayagan nuong Pebrero Dumating ang panahon na unti-unting 15, 1889 na may kaparehas ding nagkawatak-watak ang mga naghahangad pangalan. ng reporma sa Pilipinas. Dahil na rin sa hidwaan ni Rizal at MH Del Pilar kaya ANG MGA LAYUNIN NG KILUSANG nuong Agosto, 1895 sinulatan ni Mabini PROPAGANDA ang mga Pilipino sa Madrid na hindi na 1.​ Pagkakaroon ng sila mapapadalhan ng salapi dahil wala ng pagkakapantay-pantay sa batas pondong mapagkukunan para sa La ang mga Pilipino at Espanyol; Solidaridad, kailangan nang ihinto ang paglalathala nito. Kaya nuong ika-15 ng TALAKAYAN 7 | “Ang Pagtawid sa Karagatang Atlantiko Hanggang sa Pagtatatag ng Liga Filipina” Nobyembre, 1835 tuluyan na nga itong Agosto 1890: Mula sa Medyul ay hindi nailathala pa. nagbalik sya sa Brussels at dito ginawa ni Dr. Rizal ang ilang pagtatama sa TUNGGALIANG RIZAL AT DEL PILAR Filibusterismo. Matatandaang bago pa man dumating si MH del Pilar sa Espanya ay naging Dito sa Brussels ay napa ibig ang isang magkaibigan at magkatuwang na sila ni dalagang Belgian na si Petite Susanne Rizal sa pakikipaglaban sa mga Dito siya nagpasyang muling magbalik sa abusadong Prayle sa Pilipinas. Kaya’t Pilipinas kahit na binalaan na siya ng mahirap na paniwalaang hahantong ito sa kanyang mga kaibigan at pamilya. Upang kanilang di pagkakaunawaan. mapaglingkuran ang kanyang bayan maging kapalit man nito ay kapahamakan. Ang esensya ng Kilusang Propaganda ay masusukat sa tagumpay ng pahayan Ghent: Sa tulong ni Valentin Ventura ay nitong La Solidaridad. Na ito rin ang naipalimbag ni Rizal sa Ghent ang "El pinagsimulan ng tungalian ni MH del Pilar Filibusteriamo" ng magpadala ito ng at Rizal, dahil ang gusto ni Rizal na ang salaping kakailanganin. Nuong ika-16 ng mapipiling responsable ay siyang dapat Setyembre 1891 ng una itong lumabas sa may direktang kontrol sa pahayagan. palimbagan ng F. Meyer van Loo Press. Subali’t iba ang naging pagtugon ni MH Ito ay may dedikasyon para sa tatlong del Pilar para dito, ayon sa kanya ang La paring martir. Ang GOMBURZA Solidaridad ay isang pribadong pag-aari na ginagamit lamang para sa Nasa larawan ang iba't ibang salin ng "El kapakinabangan pambayan. At ito ay Filibusterismo" mula sa akita na "Flipino nagpapakita ng magkaibang pagtanaw ng Heritage" vol. 7, pahina 1918. dalawa sa pagtugon sa mga isyung pampulitika ayon sa ilang mga iskolar. Barcelona: Oktubre, 1891 "Nasa Pilipinas, wala sa ibang bansa ang BRUSSELS AND GHENT, BELGIUM labanan. Doon kayo dapat naroroon, kung Enero 28, 1890 nang iwanan ni Rizal ang saan dapat kayong lumaban, kung saan upang magtungo sa Brussels dahil sa maaari kayong mabigo o magtagumpay mahal at ang masayang pamumuhay ng sama-sama..ang Inang Bayan ay di duon ay makakasagabal sa kanyang dapat umasa sa mga Pilipinong nasa ikalawang nobela. Kaalirsabay din ng ibang bansa bagkus ay dapat na umasa pagsulat sa la Solidaridad, maging sa lamang sila sa kanilang mga sarili." - kanyang pamilya at mga kaibigan. Laon-Laan Pebrero 12, 1800: Dumating sa Brussels si Dr. Rizal mula sa Londres. HONGKONG Marso 1890: sumulat siya kay MH del (NOV. 20, 1891 JUNE 21, 1802) Pilar upang paalalahanan ang mga kabataang Pilipinong naruruon sa Madrid Oktubre 18, 1891: Umalis ng Europa et tungkol sa kanilang pagsumagal at iba Rizal habang nasa Hapor ay nakilala nya pang bisyo. Na tumulong sa mga gawaing at William Pryor, ang taga pagtatag ng makakapagpalaya sa Pilipinas unang pamayanan ng mga Ingles sa Sandakan, Hilagang Borneo. TALAKAYAN 7 | “Ang Pagtawid sa Karagatang Atlantiko Hanggang sa Pagtatatag ng Liga Filipina” Nobyembre 19. 1891: Dumating si Rizal Hunyo 28, 1892: Dumating sina Rizal at sa Hongkong at nagsimulang manggamot Lacia sa Maynila at tumuloy sa "Hotel de at nakilalang manggagamot sa mata. Oriente" Nagtungo sa Malakanyang upang kausapin si Gobernador Heneral Di nagtagal ay dumating sa Hongkong Eulogio Despujol tungkol sa Proyekto sa ang kanyang Ama, Kuya Paciano, bayaw Borneo at kaligtasan ng pamilya. Naglibot na si Silvestre Ubaldo, (Disyembre) si sa Gitnang Laon upang hikayatin ang mga Donya Teodora, at mga kapatid na sila: tao na sumapi sa itatatag na La Liga Lucia, Josela at Trinidad. Dito ay Filipina. naoperahan niya ang mga mata ng kanyang inang si Donya Teodora. Hulyo 3, 1892: Itinatag ang "laga Filipina" Naging abala sa kanyang mga balakin upang magtatag ng pamayanan ng mga Hulyo 6, 1892: Dinakip dahil sa kababayan sa Hilagang Borneo, ganun natagpuang polyeto "Pobres Prailes" sa din ang pagtatatag ng "la liga Filipina" kanyang maleta (?). At ibinilanggo sa Fort Santiago dahil sa Pobres Frailes, El Hunyo 20, 1892: Nag-iwan ng liham na Filibusterismo at pagtataguyod ng babasahin lamang kung siya'y patay na. paghihiwalay ng Pilipinas sa Espanya bilang tanging paraan ng kaligtasan. Hunyo 21, 1892: Tuluyang nilisan ang Hongkong kasama ang kapatid na si Lucia Hulyo 14, 1892: ipinaalam sa kanyang ipapatapon siya sa Dapitan. At palihim na naglayag. ANG DALAWANG LIHAM NI RIZAL NA Hulyo 17.1882: Dumating sa Dapitan at ITINAGUBILIN KAY DR. LORENZO pansamantalang naging panauhin ng MARQUEZ Punong Pulitiko-Militar ng Dapitan na si 1.​ Para sa kanyang mga magulang, Kapitan Ricardo Carnicero na mga kapatid at mga kaibigan: kinalaunan ay naging mag kaibigan. Labis ang kanyang pagmamahal sa kanila kung kaya't ito ang naging dahilan ng kanyang pag-uwi. Upang huwag na silang LA LIGA FILIPINA (HULYO 3, 1892) usigin at pahirapan ng dahil sa Motto: Bawat Isa'y Katulad ng Lahat kanya. Alituntunin ng Laga: 2.​ Para sa kanyang mga 1.​ Pagbubuklod ng buong bansa kababayan: Ang lahat ng kanyang upang maging isang bansang ginawa ay ikaliligaya ng bayan at matatag, malakas, at iisang lahi. naniniwalang kung siya man ay 2.​ Pagtutulungan sa harap ng mamamatay ay may ibang kagipitan. makabayan na siyang 3.​ Pagtatanggol laban sa karahasan magpapatuloy ng kanyang at kawalang- katarungan, naumpisahan. 4.​ Pagtataguyod sa edukasyon, komersiyo at agrikultura, 5.​ Pag-aaral at paglalapat ng reporma. PAGBABALIK SA PILIPINAS 1892 TALAKAYAN 7 | “Ang Pagtawid sa Karagatang Atlantiko Hanggang sa Pagtatatag ng Liga Filipina” MAHAHALAGANG TUNGKULING DAPAT GAMPANAN NG MGA KASAPI SA LIGA 1.​ Sundin ang mga utos ng katas-taasang konseho; 2.​ Tumulong sa pangangalap ng mga bagong miyembro; 3.​ 3. Mahigpit na panatilihing lihim ang mga desisyon ng mga awtoridad ng Liga; 4.​ Magkaroon ng ngalang sagisag na di maaaring palitan hanggang di nagiging pangulo ng konseho; 5.​ Iulat sa piskal ang anumang maririnig na nakasasama sa Liga: 6.​ Kumilos ng tama na siyang dapat dahil isa siyang mabuting Pilipino; at 7.​ Tumulong sa kapwa kasapi sa anumang oras. ANG LIGA FILIPINA BILANG SAMAHANG SIBIKO Ang makakalap na pondo ay malinaw na gagamitin sa mga sumusunod na Gawain ng Laga: 1.​ Pagtustos sa isang kasapi o kanyang anak, na walang magugol na salapi subali't may kakayahan; 2.​ Pagtustos sa mga mahihirap sa pakikipaglaban ng kanilang Karapatan laaban sa sinumang makapangyarihang tao; 3.​ Pagtulong sa kasaping inabot ng sakuna o kapahamakan: 4.​ Pagpapautang ng puhunan sa kasping nangangailangan para sa industriya at agrikultura; 5.​ Pagpapakilala ng mga bagong makina at industriyang kailangan ng bansa; at 6.​ Pagbubukas ng mga tanggapang mapapasukan at higit na mapagkikitaan ng ng mga kasapi TALAKAYAN 8 | “Ang Liga Filipina Hanggang sa Bagumbayan” Assigned to [email protected] ANG LIGA FILIPINA, MGA KAPIGHATIANG DUMATING KAY RIZAL HANGGANG SA BAGUMBAYAN liga filipina ang Tugon ni rizal sa pagbabago ng kanyang pananaw LA LIGA FILIPINA (HULYO 3, 1892) Motto: Bawat Isa'y Katulad ng Lahat Alituntunin ng Laga: 1.​ Pagbubuklod ng buong bansa upang maging isang bansang matatag, malakas, at iisang lahi. 2.​ Pagtutulungan sa harap ng kagipitan. 3.​ Pagtatanggol laban sa karahasan at kawalang- katarungan, 4.​ Pagtataguyod sa edukasyon, komersiyo at agrikultura, 5.​ Pag-aaral at paglalapat ng reporma. MAHAHALAGANG TUNGKULING DAPAT GAMPANAN NG MGA KASAPI SA LIGA 1.​ Sundin ang mga utos ng katas-taasang konseho; 2.​ Tumulong sa pangangalap ng mga bagong miyembro; 3.​ 3. Mahigpit na panatilihing lihim ang mga desisyon ng mga awtoridad ng Liga; 4.​ Magkaroon ng ngalang sagisag na di maaaring palitan hanggang di nagiging pangulo ng konseho; 5.​ Iulat sa piskal ang anumang maririnig na nakasasama sa Liga: 6.​ Kumilos ng tama na siyang dapat dahil isa siyang mabuting Pilipino; at 7.​ Tumulong sa kapwa kasapi sa anumang oras. ANG LIGA FILIPINA BILANG SAMAHANG SIBIKO Ang makakalap na pondo ay malinaw na gagamitin sa mga sumusunod na Gawain ng Laga: 1.​ Pagtustos sa isang kasapi o kanyang anak, na walang magugol na salapi subali't may kakayahan; 2.​ Pagtustos sa mga mahihirap sa pakikipaglaban ng kanilang Karapatan laaban sa sinumang makapangyarihang tao; 3.​ Pagtulong sa kasaping inabot ng sakuna o kapahamakan: 4.​ Pagpapautang ng puhunan sa kasping nangangailangan para sa industriya at agrikultura; 5.​ Pagpapakilala ng mga bagong makina at industriyang kailangan ng bansa; at 6.​ Pagbubukas ng mga tanggapang mapapasukan at higit na mapagkikitaan ng ng mga kasapi LA LIGA FILIPINA TALAKAYAN 8 | “Ang Liga Filipina Hanggang sa Bagumbayan” SA LUGAR NA ITO ITINATAG NI JOSE RIZAL ANG LA LIGA FILIPINA. 3 HULYO 1892. UPANG GAWING BUO, MASIGASIG AT NAGKAKAISA ANG BAYAN: ALAGAAN ANG MGA NAIS AT PANGANGAILANGAN NG MGA TAO: IPAGTANGGOL ANG BAYAN LABAN SA LAHAT NG URI NG KARAHASAN AT KAWALANG KATARUNGAN: PASIGLAHIN ANG EDUKASYON. AGRIKULTURA AT KALAKAL: AT PAG-ARALAN AT IANGKOP ANG MGA PAGBABAGO SA LIPUNAN. HUMINA ANG SAMAHAN MATAPOS ARESTUHIN AT IPATAPON SI RIZAL SA DAPITAN, HULYO 1892. MULING INORGANISA ANG SAMAHAN NINA DOMINGO FRANCO. ANDRES BONIFACIO, APOLINARIO MABINI AT IBA PA. ABRIL 1893. TULUYANG NABUWAG ANG SAMAHAN, OKTUBRE 1893. MGA KAPIGHATIANG DUMATING KAY RIZAL ​ Maliban sa mga naunag kapighatian gaya ng pagkamatay ni Concha nuong 1865, at pagkakakulong ng kanyang Ina ay nasundan pa ito ng iba pang mga pagsubok. ​ Noong Mayo 1890 nabalitaan ni Rizal ang mga kaganapan sa Calamba. ​ Nabatid niya na ipinag-utos ni Gobernador-Heneral Valeriano Weyler na ipagiba at ipasunog ang mga tahanan sa Calamba. ​ Kabilang ang kanilang tahanan sa may 300 pamilya na ipinagiba at ipinasunog ni Gov. Gen. Valeriano Weyler dahil sa di pagbabayad ng upa sa lupa. ​ Nabalitaan din ni Rizal na ipinatapon ang kanyang kapatid na si Paciano at ang kanyang mga bayaw. ​ Nakatanggap siya ng liham mula kay Leonor Rivera na nagsasaad na siya ay nakikipagkalas na kay Rizal. Buhat noong dumating si Rizal sa Pilipinas galing sa Hong Kong noong Hunyo 26, 1892 ay iyon ang hudyat na nagsimula ang kanyang mga kalbaryo. Tatlong araw matapos na itatag ni Rizal ang "La Liga Filipina", ipinag-utos na ni Despujol ang pagdakip kay Rizal sapagkat nakatagpo ng mga pamaskil (Pobres Frailes) laban sa mga prayle. (Hotel de Oriente sa Binondo) Natuloy ang pagdakip kay Rizal, at noong Hulyo 15, 1892 at ipinatapon sa Dapitan sakay ng bapor Cebu, dumating si Rizal sa Dapitan (17, Hulyo 1892) kung saan nanatili siyang panauhin sa tahanan ni Kapitan Ricardo Carnicero y Sanchez, ang punong pulitiko-militar ng Dapitan. Mayroong sulat doon na nagsasabing doon patuluyin si Rizal sa kumbento ng mga Heswita, ngunit kung hindi maaari ay doon siya sa bahay ng Kapitan. TALAKAYAN 8 | “Ang Liga Filipina Hanggang sa Bagumbayan” ANG PAGPAPATAPON KAY RIZAL SA DAPITAN MULA IKA-17 NG HULYO, 1892 HANGGANG SA IKA-31 NG HULYO, 1896 1.​ Dito ay bumakas kay Kapitan Carnicero sa pagtaya sa loterya at tumama sila ng 20000 Piso subalit may iba pang tumama sa parehong numero kaya't 6000 Piso na lamang ang napunta kay Rizal. 2.​ Agad na nagpadala ng 2000 sa kanyang Ama at binahaginan din ang mga kapatid na may asawa. Pinadalhan din niya si G. Jose Maria Basa bilang tulong sapagka't ito'y naghhihikahos sa mga panahong iyon. Na di matatawaran ang tulong na ginawa nito kay Rizal ng ito ay mayaman pa. 3.​ Bumili siya ng lupa malapit sa Plasa at tinamnan ng iba't ibang punungkahoy. Maging sa Talisay ay nakabili din siya ng 35 Hektaryang lupa na iba't iba ang may-ari. MGA NAGING PROYEKTO SA DAPITAN 1. Ang paglalagay ng pailaw sa Plasa ng Dapitan at malalaking daan gamit ang langis ng niyog bilang panggatong. 2. Imbakan at pagpapadaloy ng tubig sa mga kabahayan gamit ang mga kawayan bilang daluyan. 3. Kooperatiba ng mga taga-Dapitan. 4. Ang paraan ng panghuhuli ng Isda. 5. Hulmahan ng "Bricks" 6. Mapa ng Mindanao sa plasa ng Dapitan. At pinalagyan ng mga upuan ang plasa para sa mga namamasyal, nagpatanim ng mga punong namumulaklak 7. Pangongolekta ng iba't ibang mga espesimen gaya ng kabibe, lumilipad na butiki, kakaibang uri ng palaka at iba pang mga insekto. 8. Pagtatayo ng paaralan para sa mga kabataang lalaki. 9. Likhang sining gaya ng paglilok ng "Dapitan Girl", Busto ni Kapitan Carnicero, Ang Paghihiganti ng Isang Ina at iba pa. 10. Panggagamot sa mga may karamdaman sa mata at iba pang karamdaman. Halos apat na taon na nanatili si Rizal sa Dapitan. Kahit siya ay naging isang bilanggo, nagkaroon siya ng pagkakataon na gumawa ng maraming mga bagay-bagay sa loob ng Dapitan. Si Josephine Bracken na kanyang naging asawa ay dito rin niya nakilala. Muli din niyang natistis ang mata ng kanyang Ina ng magtungo ito kasama ang ilang kapamilya sa Dapitan. Dito siya dinalaw ni Dr. Pio Valenzuela na sugo ng Katipunan. Upang ipaalam sa kanya ang balak nilang Rebolusyon laban sa mga Espanyol. Naka-alis lamang si Rizal sa Dapitan noong Hulyo 30, 1896 ng matapos nya ang sentensya at dahil humiling siya na magtungo sa Kuba upang magsilbi bilang manggagamot. TALAKAYAN 8 | “Ang Liga Filipina Hanggang sa Bagumbayan” Ito ay pinahintulutan naman ni Gobernador Ramon Blanco, at dahil dito, siya'y nakaalis sa Dapitan nuong ika-31 ng Hulyo, 1896. Di na nya naabutan ang Bapor Isla de Luzon na magdadala sa kanya sa Espanya kung kaya't nanatili na lamang sya sa Look ng Maynila (sa Bapor Castilla) upang hintayin ang Bapor Isla de Panay na parating mula Espanya. Kasalukuyan pa syang nasa Bapor Castilla ng mga Espanyol na naka daong sa Maynila ng maganap ang Rebolusyong Pilipino at tuluyang naka labas ng Pilipinas patungo ng Espanya nuong ika-3 ng Setyembre. Samantalang ipinagpapatuloy ang paglalayag na patungong Espanya ay dumating kay Rizal ang isang masamang balita, na di na siya patutuluyin sa Kuba dahil nadawit na ang kanyang pangalan sa rebolusyong nagaganap sa Pilipinas. Ngunit noong Oktubre 3, 1896 pagdaong ng Bapor Isla de Panay ay ipinailalim siya sa pangangalaga ni Despujol kung saan siya ay pansamantalang ikinulong sa kutang tanggulan ng Monjuich. Kasabay ang mga sundalong Espanyol, dagdag-kawal mula sa Espanya ay dumating ang Bapor Colon, ika-3 ng Nobyembre 1896 kung saan muli siyang ikinulong sa Fort Santiago. Dumating ang panahon na si Rizal ay lilitisin sa pamamagitan ng Hukumang Militar. Naging abogado niya sa paglilitis si Luis Taviel de Andrade. Ang kapatid ni Jose Taviel de Andrade na kanyang naging taga pag bantay nuong 1887 sa kanyang unang pagbabalik-bayan. Nagkaroon ng paunang pagsisiyasat (investigacion preliminar) na tumagal mula ika-20 hanggang ika-21 ng Nobyembre, 1896. Ika-12 ng Disyembre, 1896 ay nagpadala ng mahabang sulat si Rizal sa kanyang abogado na si Luis Taviel de Andrade na nagsasaad ng maraming mga bagay. Ika-13 ng Disyembre, 1896 ang pagiging Gov. Hen. ay tuluyang isinalin kay Camilo de Polavieja mula kay Ramon Blanco na hinirang naman bilang Puno ng mga Militar sa Palasyo ng Reyna sa Espanya. Ika-26 ng Disyembre, 1896. Umaga ng araw na yon ay isinagawa ang paglilitis kay Dr. Jose Rizal sa ilalim ng Hukumang Militar na binubuo ng anim na Kapitan ng Hukbo na TALAKAYAN 8 | “Ang Liga Filipina Hanggang sa Bagumbayan” pinangungunahan ni Tenyente Kolonel Jose Togores. Na ginanap sa pansamantalang isinaayos na bulwagan ng Cuartel de Espana sa Maynila at tinatayang may dalawandaang katao ang nasa silid-hukuman na karamihan ay mga Espanyol na nais makasaksi sa paglilitis. Isang oras at kalahating binasa ni Rafael Dominguez na siyang Pinunong Tagasiyasat, ang kanyang ulat sa ginawang imbestigasyon at ang kasaysayan ng asunto, sinundan ito ni Enrique de Alcoser na syang Piskal na Taga-usig ang kanyang memorandum na nagtapos sa paghingi ng parusang kamatayan para kay Rizal. Nagpalakpakan ang ilang naruroon matapos madinig ang pagbasa. Nilagdaan ng Hukumang Militar ang hatol na kamatayan sa kasalanang paghihimagsik at pagtatatag ng mga samahang labag o ipinagbabawal. Ika-29 ng Disyembre, nagtungo sa Fort Santiago si Rafael Dominguez upang pormal na ipaalam kay Rizal ang hatol na kamatayang ipinataw sa kanya. At nilagdaan ni Rizal ang dokumentong nagpapatunay na iyon ay kanyang nalalaman. Nag umpisa ang huling 24 na oras ni Rizal na maraming bumisita sa kanya na naghintay ng pagkakataon na siya ay makausap at masilayan. At dumating ang huling araw ni Rizal kinabukasan, Disyembre 30, 1896. Inilabas na siya sa Fort Santiago at siya ay binaril sa Bagumbayan. Ngunit ang mga iniwan niyang mga alaala ay nagbigay-daan upang maabot ng bansang Pilipinas ang minimithing kalayaan. Ang lugar sa Sementeryo ng Paco, Maynila kung saan inilibing si Dr. Jose Rizal matapos siyang barilin sa Bagumbayan nuong ika-30 ng Disyembre, 1896. Pinangunahan ng Mga Kabalyero ni Rizal ang paglilipat ng labi ni Dr. Rizal sa kanyang bantayog sa Luneta mula sa tahanan ng pamilya sa Ayuntamiento nuong ika-30 ng Disyembre, 1912.