Filipino Psychology PDF

FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt WEIRD ANG SIKOLOHIYA BAKIT MAHALAGA ANG KURSO SA SIKOLOHIYANG WEIRD ANG SIKOLOHIY...

FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt WEIRD ANG SIKOLOHIYA BAKIT MAHALAGA ANG KURSO SA SIKOLOHIYANG WEIRD ANG SIKOLOHIYA PILIPINO PARA SA SIKOLOHIYA ★​ Western, Educated (Engslish-speaking), 1.​ Nakakabuo ng mas inklusibong sikolohiya. Industrialized, Rich and Democratic countries 2.​ Itinutuwid ang mga pagkiling (bias) ng Euro (Henrich, Heine, & Norenzayan, 2010) Amerikanong Sikolohiya ○​ 93 % ng sikolohikal na kaalaman batay 3.​ Pinapalawak ang batis ng kaalaman sa sa US at iba pang WEIRD samples. pandaigdigang sikolohiya ○​ Pero tumutukoy lang sa 16 % ng 4.​ Nagbibigay ng alternatibong lente kung paano kabuuang populasyon sa mundo. mauunawaan ang ating mga sarili bilang Pilipino. ○​ “ONE PSYCHOLOGY FITS ALL” 5.​ Maaring maging instrumento sa dekolonisasyon MENTALITY ng kamalayan ng mga Pilipino ○​ MAY UNI-NATIONAL DOMINANCE SA SIKOLOHIYA ANG WEIRD SIKOLOHIYA AT KOLONYAL NA ○​ MAPANGANIB ANG KASALUKUYANG KONTEKSTO NG SIKOLOHIYA SA PILIPINAS IDEYA NG “UNIBERSAL NA ★​ BALANGKAS AT DALOY SIKOLOHIYA” ○​ Ang sikolohiya ay WEIRD- One Psychology fits all ○​ Amerika ang nagdidikta ng direksyon ng sikolohiya (uni-national dominanance) ○​ Dahil sa angat-patong na lapit sa sikolohiya, GAYA GAYANG SIKOLOHIYA ang sikolohiya sa Pilipinas. MGA HALIGI NG SIKOLOHIYA SA PILIPINAS ANGAT-PATONG ★​ Mindless and uncritical acceptance and use of Western frameworks, theories and methods in analyzing and explaining Filipino behaviors without carrying out even the slightest of technical changes to make them more culturally-appropriate; often to inaccuracies and ESTEFANIA ALFREDO FR. JAIME distortion of the picture of the Filipino. ALDABA-LIM LAGMAY BULATAO, SJ GAYA-GAYANG SIKOLOHIYA Clinical Experimental Experimental Psychology Psychology Psychology ★​ Nakatuon sa ambag ng mga dayuhang University of Harvard Fordham sikolohista. Michigan, 1942 University, 1955 University, 1961 ★​ Sumusunod sa kung ano ang uso sa ibang bansa. ★​ Ingles ang gamit sa pagsisikolohiya VIRGILIO G. ENRIQUEZ ★​ If its Western, it must be good, ★​ Known as Doc E ★​ A social psychologist and the Father of Filipino EPEKTO NG GAYA-GAYANG SIKOLOHIYA Psychology “Ama ng Sikolohiyang Pilipino” ★​ PAGSASAGILID (MARGINALIZATION) ng mga ★​ He was born on November 24, 1942 at Santol, lokal na karanasan Balagtas formally Bigaa, Bulacan. ★​ PAGBABALUKTOT (DISTORTION) sa ★​ He was the youngest of 5 children to Galvez pag-unawa sa kahulugan ng lokal na karanasan. Gaspar. ★​ PAGLAYO NG LOOB (ALIENATION) malayo ★​ He died on August 31, 1994, San Francisco, ang pormal na disiplina ng sikolohiya mula sa California, United States karanasan ng karaniwang Pilipino ★​ Founder of Pambansang Samahan ng Sikolohiyang Pilipino. carpe diem 1 FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt ANG PAGSASAKATUBO SA SIKOLOHIYA ANG PAGSASAKATUBO SA SIKOLOHIYA ★​ Kinikilala na Pilipinas ang isa sa nagpasimula ng kilusan ng pagsasakatubo ng sikolohiya sa buong mundo ★​ Tradisyunal na Pananaw ○​ Mga taong unang nanirahan sa isang lugar o teritoryo ○​ Katangian ng mga tao na tumitira sa isang pook mula pa noong una ★​ Lahat ng mga sikolohiya ay “katutubo” sa mga kultura kung saan sila tumubo at lumago ★​ Ang katutubong sikolohiya ay naging daluyan ng paggiit ng lokal na kultura INDIGENIZATION FROM WITHIN ★​ Indigenization From Within​ MGA ANYO NG KATUTUBONG SIKOLOHIYA ○​ Identification of indigenous concepts, methods, theories ★​ Sikolohiya ng mga katutubong grupo (Australia ○​ Semantic elaboration at New Zealand) ○​ Indigenous codification re-codification ★​ Pag-aaral ng mga sinaunang tradisyon at ○​ Systematization/explication of implied paniniwala (China, Korean, India, at Iran) theoretical frameworks ★​ Pagsusuri ng wika at kahulugan ng mga salita ○​ Application/use (Korea, China, Pilipinas, India) ★​ Paghahanap kalutasan sa mga problema ng lipunan INDIGENIZATION FROM WITHOUT ★​ Katutubong Sikolohiya ★​ Indigenization From Without ○​ Binubuo ito ng kaalamang sikolohikal ○​ Content indigenization (translation of na: imported materials) ​ Nalinang sa loob ng kultura ○​ Theoretic indigenization ​ Sumasalamin sa mga lokal na ○​ Indigenization as strategy kilos ○​ Culture assimilation (indigenous ​ Inuunawa sa pamamagitan ng versions of imported systems) mga lokal na perspektibo’t pananaw WITHIN OR WITHOUT? ​ Nagbubuo ng kaalaman na ★​ LOKALISASYON ng banyagang konsepto, makabuluhan at makahulugan teorya, at metodo sa kultura ★​ Pormalisasyon ng mga katutubong konsepto, teorya, at metodo PAGSASAKATUBO ★​ Translation of imported materials ★​ Isinagawa upang maging makabuluhan ang sikolohiya para sa lipunang hindi ANGAT-PATONG = WALANG SASAKATUBO Euro-Amerikano ★​ Paggamit ng California Psychological Inventory ★​ Pagbabago ng isang imported na sikolohiya ○​ “I mow the lawn during summer and tungo sa isang disiplinang mas angkop sa shovel snow during winter” kultura ★​ Paggamit ng hindi culture-fair na mga tests: ★​ Proseso ng pagbubuo ng isang katutubong ○​ “Which is farther from New York, sikolohiya Washington or Georgia?” ★​ Pagsasakatubo Mula sa Labas ○​ Pagbabago ng Kanluraning sikolohiya ANG PAGSASAKATUBO MULA SA LABAS upang maging angkop sa lokal na ★​ Galing sa labas ng kultura kultura ★​ Layunin: LOKALISASYON ng banyagang ★​ Pagsasakatubo Mula sa Loob konsepto, teorya, at metodo ○​ Paglinang ng lokal na kultura bilang ★​ Pagdedebelop ng mapa ng loob batayan ng sikolohiya carpe diem 2 FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt ANG PAGSASAKATUBO SA SIKOLOHIYA (Pivotal (shared inner perception) PAGDEDEBELOP NG MAPA NG LOOB Interpersonal NEO-PI-R Mapa ng Loob Value) Openness ​ Kakaibang pag-iisip BUOD NA ​ Hilig sa bagong PAGPAPAHA KAPWA {Pagkatao} (shared identity) kaalaman LAGA (CORE VALUE) Conscientiousness ​ Pagkamaayos ​ Pagkaresponsable Pagpapahala gang Tulay Extraversion ​ Pagkamasayahin ng Sarili at Kagandahang-loob {Pagkamakatao} ​ Pagkapalakaibigan Lipunan (shared humanity) (Linking Agreeableness ​ Pagkamaunawain Socio-Person ​ Pagka-hindi al Value) mayabang Kaugnay na karangala katarung kalayaan Neuroticism ​ Pagkamahinahon Pagpapahala n (dignity) an (freedom) ​ Pagkamaramdamin gang (justice) Panlipunan (Associated ANG PAGSASAKATUBO MULA SA LOOB Societal ★​ Galing sa loob, kultura ang batayan Values) ★​ Layunin: Promalisasyon ng mga katutubong konsepto, teorya, at metodo Paayong hiya utang na pakikisam Paimbabaw (dignity/pr loob a na opriety) (gratitude (companion Pagpapahala /solidarity ship/estee ga ) m) (Accommodat ive/Colonial Surface Values) Kaugnay na biro (joke) lambing tampo Kilos (sweetne (affective (Associated ss) disappoint Behavior ment) Patterns) Palabang bahala na sama/lak pakikibaka Paimbabaw (determina as ng (resistance) na tion) loob Pagpapahala (guts/rese ga ntment) (Confrontative Surface Values) Pagpapahala ga Tulay ng Sarili at Iba Pakiramdam {Pakikipagkapwa-tao} carpe diem 3 FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt SIKOLOHIYANG PILIPINO BILANG DISIPLINA AT KILUSAN SIKOLOHIYANG PILIPINO BILANG DISIPLINA AT SIKOLOHIYANG PILIPINO KILUSAN ★​ Filipino Psychology ★​ SP bilang Katutubong Sikolohiya ○​ refers to a psychology based on the ○​ Disiplina: Pagsusuri at pag-unawa sa Filipino’s true thoughts, feelings, kulturang Pilipino behaviors and must derive from ○​ Kilusan: Advocacy against all forms of indigenous Filipino sources, language, oppression and method ★​ Iba’t Ibang Anyo ng Sikolohiya sa Pilipinas ○​ nilalayong anyo, sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyong IBA’T IBANG ANYO NG SIKOLOHIYA SA PILIPINAS Pilipino KANLURANING SIKOLOHIYA AT SIKOLOHIYANG PILIPINO Kanluraning Sikolohiya SP ​ Human behavior ​ kamalayan ​ Mental processes (consciousness) ​ ulirat (awareness) ​ isip (knowledge and understanding) ​ diwa (behavior) – ugali, kilos at asal ​ kalooban (emotion) SIKOLOHIYA SA PILIPINAS ​ kaluluwa (psyche) – ★​ Psychology in the Philippines budhi ng tao ○​ refers to a series of events related to ★​ Kanluraning Sikolohiya the field of psychology in the ○​ sikolohiya ng SELF Philippines. (e.g. number of degree ○​ self-determination: individualism, programs and journals, the amount of independence, psychological sense of research conducted) distinctiveness ○​ Ang pinakamalaki o kabuuang anyo ng ★​ Sikolohiyang Pilipino sikolohiya sa kontekstong Pilipino. ○​ sikolohiya ng KAPWA ○​ collaboration, caring and social justice: SIKOLOHIYA NG MGA PILIPINO (SnP) mutuality, connectedness, psychological ★​ Psychology of Filipinos sense of unity ○​ refers to any theories or knowledge of Filipino nature regardless of source, VIRGILIO G. ENRIQUEZ (TAGAPASIMUNO) Western or local ★​ Naglatag ng mga batayang kaisipan para sa ○​ palasak na anyo sapagkat disiplina pinakakaraniwan or madaling makita. ★​ Nagsimula ng mga panimulang modelo para sa agham ng SP SINO ang pwedeng Pilipino, dayuhan ★​ Naging spokesperson para sa SP mag-aral? ★​ Nag-impluwensiya sa susunod na henerasyon ng mga sikolohista na yakapin ang SP Anong METODO ang Angat-patong na metodo pwedeng gamitin? at oryentasyon ANO/SINO ang mga (diumano’y) “unibersal” kadalasang inaaral? na konsepto (aplikasyon sa mga Pilipino) carpe diem 4 FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt SIKOLOHIYANG PILIPINO BILANG DISIPLINA AT KILUSAN ○​ concerned with fold practices, SP BILANG KILUSAN VS COLONIAL MENTALITY indigenous techniques of healing, ★​ SP Bilang Kilusan popular religio-political movements ○​ Sikolohiyang ng pagbabagong-isip ○​ Sikolohiyang malaya MGA BATAYANG ASAMPSIYON ○​ Sikolohiyang mapagpalaya ★​ Ang tao ay hindi maihihiwalay sa kaniyang ★​ Colonial Mentality kultura at lipunan ○​ Coloniality of psychological knowledge ★​ Hindi lamang pakakatulad ng tao ang mahalaga ○​ Structures of oppression para sikolohiya (DIVERSITY NG KARANASAN NG TAO) SIKOLOHIYANG PILIPINO from a MOVEMENT to an ★​ Ang sikolohiya ay hindi value-free (SP PARA SA ACADEMIC DISCIPLINE INTERES NG NAISASANTABI) ★​ Principal emphasis in psychology ○​ Identity and national consciousness ○​ Social awareness and involvement ○​ Psychology of language and culture ○​ Applications & bases of Filipino psychology(health practices, agriculture, art, religion) SP BILANG DISIPLINA ★​ May pokus ng pananaliksik (hal. Lipunan, politika) ★​ May nabuo at naipong kaalaman na may kinalaman sa pokus ng pananaliksik ★​ May mga konsepto at teorya na ginagamit upang ayusin ang nabuong kaalaman ★​ May partikular na terminolohiyang ginagamit na may kinalaman sa pokus ng pananaliksik ★​ May nadedevelop na mga metodo para pagtuunan ng pansin ang pokus ng pag-aaral ★​ Nasasalamin sa mga pormal na institusyon (mga kurso, degree, at iba pa) SP BILANG DISIPLINA: PANANALIKSIK AT PRAKSIS ★​ Topical Indigenization ○​ Pagtuon sa mga problema o suliraning kinakaharap ng mga Pilipino ★​ Conceptual or Theoretical Indigenization ○​ Gumagamit ng mga katutubo at isinakatutubong konsepto at balangkas ★​ Methodological Indigenization ○​ Gumagamit ng mga katutubo at isinakatutubong metodo, teknik, at pamamaraan ★​ Institutional Indigenization ○​ Pagsusulong ng pagsasakakatutubo ng mga institusyon at istruktura sa disiplina ng sikolohiya POSITIONS OF SIKOLOHIYANG PILIPINO ★​ On psychological practice ○​ conceptualization of psychological practice in a Philippine context (industriya vs. kabuhayan; klinika vs. kalusugan) carpe diem 5 FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt TUNGO SA MAKAPILIPINONG PANANALIKSIK Bakit kailangan ang katutubong pananaliksik? ★​ May alienation ang karaniwang Pilipino sa mga namamayaning metodo sa sikolohiya (hal., experiment at surveys): ○​ may pagka-indibiwalistiko ○​ Ingles ang karaniwan, kundi man palagiang ginagamit ○​ makapangyarihan ang mananaliksik ★​ May limitasyon ang saklaw ng kaalaman mula sa mga nasabing metodo ○​ mga estudyante ang pinagmumulan ng MGA KATANGIAN NG MAKA- datos PILIPINONG PANANALIKSIK ★​ Paggamit ng Wikang Filipino/Katutubong Wika Paano naging katutubo ang metodo ng ★​ Lokal na komunidad ang laboratoryo ng pananaliksik? maka-Pilipinong Pananaliksik ★​ KATUTUBO ★​ Kapaki-pakinabang sa sambayanang Pilipino ○​ HINDI sa PINAGMULAN ★​ Paghugot sa mas malawak na samplebase ○​ HINDI sa pagiging NATATANGI (unique) ★​ Pagpapahalaga sa konteksto ○​ Dahil sa kaangkupan ★​ Pagiging bukas sa mga balangkas at perspektibong interdisiplinaryo MGA MUNGKAHI PARA SA MAKAPILIPINONG PANANALIKSIK KANLURANIN VS. KATUTUBONG PANANALIKSIK ★​ Ibatay sa interes ng mga kalahok ang pagpili ng paksang sasaliksihin Kanluraning Katutubong ★​ Mayaman ang tao sa kaalamang galing sa Pananaliksik Pananaliksik karanasan ★​ Iwasan ang bulag na pagpapahalaga sa resulta Pilosopiya Lohiko-positibis interpretatibo: ng pananaliksik mo makatao ★​ Pahalagahan ang sariling palagay at haka-haka ★​ Subukan ang isang panimulang modelo ng Proseso ng Hypothetico-ded inductive pananaliksik na dinedebelop batay sa pagsusuri Pagtuklas uctive ng pananaliksik sa nayon Pagkalap ng Mahigpit na Importante ang Datos pagsunod sa ugnayan DALAWANG ISKALA: procedures ★​ Iskala ng Pagtutunguhan ng Mananalaksik at Kalahok Pagsusuri ng kwantitatibo kwalitatibo ★​ Iskala ng Mananaliksik Datos ISKALA NG PAGTUTUNGUHAN NG MANANALAKSIK AT KALAHOK SANHI NG PAGLIHIS NG LANDAS ★​ Mahalaga ang ugnayang mananaliksik-kalahok ★​ Karamihan sa mga paksa ng pananaliksik sa sa kalidad ng datos Pilipinas ay pinili ayon sa interes, layunin, at ★​ MABABAW NA UGNAYAN: paglutas ng suliranin ng mananaliksik ○​ Pakikitungo ★​ May oryentasyong kanluranin at hindi angkop sa ○​ Pakikisalamuha pag-iisip, damdamin, at kilos ng Pilipino ○​ Pakikilahok ★​ Pagkatapos makapili ng paksa at pag-aralan, ○​ Pakikibagay binigyan ito ng kahulugan batay sa teoryang ○​ Pakikisama hango sa mga kulturang kanluranin ★​ MALALIM NA UGNAYAN: ○​ Pakikipagpalagayang-Loob ○​ Pakikisangkot ○​ Pakikiisa carpe diem 6 FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt TUNGO SA MAKAPILIPINONG PANANALIKSIK ISKALA NG MANANALAKSIK ★​ Mga metodong maaring gamitin para makalikom ng datos ★​ MALAYO SA KALAHOK ○​ Pagmamasid ○​ Pakikiramdam ○​ Pagtatanung-tanong ○​ Pagsubok ○​ Padalaw-dalaw PAKAPA-KAPA ○​ Pagmamatyag ○​ Pagsusubaybay ★​ Pakapa-Kapa ○​ Pakikialam ○​ Isang paraan o approach sa ○​ Pakikilahok pananaliksik na walang bahid ng ○​ Pakikisangkot anumang pag-aakala o suppositions ★​ MALAPIT SA KALAHOK ○​ “Suppositionless approach” ○​ Hindi metodo, kundi isang lapit sa pananaliksik MAKA-PILIPINONG PANANALIKSIK ​ Wala munang teorya o ★​ Maka-Pilipinong Pananaliksik balangkas na gagamitin ○​ May angkop na lapit at metodo depende ​ Hindi muna kailangang sa antas ng ng ugnayan. magrebyu ng literatura ○​ Nakasalalay ang kalidad ng datos sa ​ Pakikiramdaman kung aling lapit metodo, at antas ng ugnayan. metodo ang angkop sa ★​ Mga Batayang Prinsipyo: sitwasyon ○​ Ang pagkakapantay ng mananaliksik at ​ Mula datos tungo sa teorya o kalahok pang-unawa ○​ Pagpapahalaga sa kapakanan ng kalahok PAGTATANUNG-TANONG ○​ Paggamit at pagpapatalas ng pakikiramdam ★​ Pagtatanung-Tanong ○​ Paggamit ng wika ng mga kalahok ○​ Informal interbyu ★​ May pagkiling sa mga Pilipino ○​ Paglahok sa isang pag-uusap na ○​ Angkop sa gawaing mga Pilipino; batay maaring magtanong ukol sa mga sa kanilang interes ang pananaliksik bagay-bagay ★​ May pagpapahalaga sa mga Pilipino ○​ Mas impormal at unstructured kaysa ○​ Isinusulong ang kapakanan ng mga interbyu kalahok ○​ Pwedeng magtanungan ang ★​ May katuturan sa mga Pilipino mananaliksik at kalahok ○​ May mapapala ang mga Pilipino sa ○​ Pwedeng isahan o maramihan kanilang paglahok MGA KATANGIAN NG NAGTATANUNG-TANONG MGA TEMANG PINAKSA SA SP ★​ Kailangang maging alisto at sensitibo sa ilang bagay tulad ng lugar, wika, populasyon, kasaysayan, paniniwala at tradisyon ng pook kung saan niya nais magtanong ★​ Dapat nauunawaan ang kaisipan, kaalaman, at ambisyon ng mga taong nakakaharap; pakikipag-ugnayan sa pamamagitan ng wikang nauunawaan ng dalawang nag-uusap ★​ Kasarian: kung ang pakay ay tungkol sa mga bagay na pangkalahatan, hindi mahalaga ang kasarian ng nagtatanong; kung ang pakay ay personal na topic, mas mabuti kung kaparehong kasarian ang magtanong carpe diem 7 FILIPINO PSYCHOLOGY PSYCH 312|2nd SEM| ‘24 - ’25​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ knnshnmt TUNGO SA MAKAPILIPINONG PANANALIKSIK ★​ Edad: kung ang taong pinagtatanungan ay may liberal na pag-iisip, hindi magiging problema ang GINABAYANG TALAKAYAN edad; ngunit kung dahil sa agwat ng edad ay ★​ Ginabayang Talakayan magkaiba sila ng pag-iisip, magiging sagabal ito. ★​ Cunterpart of Focus Group Discussion ★​ Pananamit: pakikiayon sa pananamit ng ★​ isang paraan ng kolektibong pananaliksik kung tinatanong dahil ang malaking pagkakaiba ay saan ang isang grupo ng mga kalahok ay maaaring maging balakid-ang pagbihis ay nakikibahagi sa pagpapalitan ng kaalaman, magara at kung ang tatanungin ay magara din karanasan at opinyon sa isang paksang ★​ Kagandahan o kakisigan: magkakaroon ng napagkasunduan nilang talakayin kaunting problema kapag ang isang ★​ Pagpapadaloy ng talakayan sa isang umpukan nagtatanong ay napakaganda dahil sya ay ★​ Mga kalahok ang nagtatakdang pagtatalakayan maaaring ligawan-kung selosa ang asawa ng ★​ Pwedeng lumahok ang mananaliksik sa usapan pagtatanungan ay problema din ★​ Pwedeng magtanong ang mga kalahok ★​ Lahi: hindi naman balakid kung ang nagtatanong ay marunong ng wika ng CONCLUSION pinagtatanungan ★​ Ang katutubong pananaliksik ay hindi usapin ng ★​ Instrumentong pampananaliksik: tape pinagmulan, ito ay usapinng kahulugan at recorder, movie camera, etc-magiging maingat kabuluhan. ang mga kalahok sa kanilang sinasabi. ★​ Ang mga pamamaraang mas ★​ Institusyong kinabibilangan: nangangailangan makapagpapalutang ng mga kahulugang ito ang ng ID ang nagtatanung-tanong upang makilala siyang maituturing na katutubo. sya at hindi pagdudahan ★​ Pook: Hindi sapat na may tao sa lugar na yon kundi kailangang matao depende sa hinihingi ng paksa;para madaming mapagtanungan. ★​ Panahon: Isagawa ang pagtanong sa makatwirang panahon; natural na kondisyon, hindi nakakaabala sa pinagtatanungan ○​ Tiyakin na ang isipan ng tinatanong ay handa at nasa mabuting kondisyon; Iwasang tanungin ang mga bagong gising ○​ Sa umaga: makakapagtanung-tanong lang kapag hindi pa nagsisimula ang mga gawaing pantahanan ng mga taong-bahay at hindi nagmamadali pumasok sa trabaho ○​ mainam magtanung-tanong tungkol sa buhay-buhay habang naglalaba ang mga babae ○​ Sa tanghali: pagkaligpit ng pinagkainan ay pwede pang magtanong ngunit sandali lamang dahil namamahinga sa tanghali ○​ Sa gabi: mas madaling magtanong pagkatapos ng hapunan, may binibigay na pampainit (alak)dahil pagod na sa mga gawain at para wag antukin PAKIKIPAGKWENTUHAN ★​ Malayang pagpapalitan ng ideya na ang layunin ay makabuo ng kwento ★​ Pokus ay karanasan ng mga kalahok carpe diem 8