FIL03 - CO1–CO2.pdf

FIL03 - Pagsulat sa Filipino sa Akademikong Larangan S.Y. ‘24 - ‘25 | S1 Q1 CO1 - 3 Panggitnang Pagsusulit (Pagbabalik-Aral) – SEM 1 Q1 CO1 – 1.3 BATAYANG KAALAMAN SA PAGSULAT 1.0 PAGSULA...

FIL03 - Pagsulat sa Filipino sa Akademikong Larangan S.Y. ‘24 - ‘25 | S1 Q1 CO1 - 3 Panggitnang Pagsusulit (Pagbabalik-Aral) – SEM 1 Q1 CO1 – 1.3 BATAYANG KAALAMAN SA PAGSULAT 1.0 PAGSULAT Akademikong kaalaman 1.1 WIKANG FILIPINO Propesyonal na larangan Pagpili ng paksa at organisasyon ng diwa Gramatika at lohika ng presentasyon Wika ng Komunikasyon Wika sa iba’t ibang Sektor ng Lipunan Wika ng Kaalaman at Produksyon ng 1.4 PANANAW SA PAGSULAT Kaalaman Nangangailangan ito ng sosyo-kognitibong 1.2 PAGSULAT pananaw. Ito rin ay komunikasyong intrapersonal at interpersonal. Kapwa pisikal at mental na ability. Ito rin ay multi-dimensyonal na proseso. Nangangailangan ng puspusang mental at 1. Biswal na Dimensyon kakonsiderableng antas ng kaalamang 2. Oral na Dimensyon teknikal at pagkamalikhain. Kahulugan: 1.5 LAYUNIN SA PAGSULAT Ayon kina Xing at Jin (1989, sa Bernales, et 1. Layuning Ekspresibo al., 2006), ang pagsulat ay isang - pagpapahayag ng iniisip o nadarama komprehensibong kakayahang naglalaman ng wastong gamit, talasalitaan, pagbuo ng 2. Layuning Transaksyunal kaisipan, retorika, at iba pang elemento. - ginagamit sa layuning panlipunan o nasasangkot ng pakikipag-ugnay sa Mula kay Badayos (2000), ang pagsulat ay iba pang tao sa lipunan. isa sa mga kasanayang pangwika na mahirap matamo, subalit napag-aaralan ang wasto at Ayon naman kay Bernales et al., epektibong paggawa nito. Impormatibong Pagsulat Ayon naman kay Keller (1985, sa Bernales, et Mapanghikayat na Pagsulat al., 2006), ang pagsulat ay isang biyaya, Malikhaing Pagsulat pangangailangan, at isang kaligayahan ng nagsasagawa nito. 1.6 PROSESO SA PAGSULAT Samantala, mula sa paglalarawan nina Peck at Buckingham (sa Bernales, et al., 2006), 1. Bago Magsulat (Pre-Writing) ang pagsulat ay ekstensyon ng wika at 2. Aktuwal na Pagsulat (Actual Writing) karanasang natamo ng isang tao mula sa 3. Muling Pagsulat (Re-Writing) kaniyang pakikinig, pagsasalita at pagbasa. 4. Pinal na Awtput Ang pagsulat ang pinakamahalagang imbensyon sa kasaysayan sapagkat sa 1.7 AKADEMIKONG PAGSULAT pamamagitan nito ay naitala ang mga mahahalagang kaalaman ukol sa pinagmulan Hindi lamang daynamiks ng mismong ng tao at sibilisasyon (Caroll, 1990; Coulmas, pagsulat, kundi sa isang makabuluhang 2003). proseso ng pagsulat. Kailangang matutuhan ang pananaliksik at Sa pagsulat, kailangan ng kaalaman ukol sa pagsulat hinggil sa kultura at lipunang Pilipino, wika lalo’t higit sa gramatika kasama na ang ugnay sa iba’t ibang mga akademikong bokabularyo. Gaya ng kakayahan sa disiplina sa antas ng unibersidad. pagsasalita, tinuturing na mahalaga ang kakayahan ng mga mambabasa (Benwell, n.d.). 1.8 KATANGIAN NG AKADEMIKONG © wonrika | Pagsasalin ni Rhaine Estrella MIDTERM PAGE 1  FIL03 - Pagsulat sa Filipino sa Akademikong Larangan S.Y. ‘24 - ‘25 | S1 Q1 CO1 - 3 Panggitnang Pagsusulit (Pagbabalik-Aral) PAGSULAT 1.11 MGA HALIMBAWA NG AKADEMIKONG SULATIN Ayon sa Using English for Academic Purposes For Students in Higher Education (UEFAP) [http://www.uefap.com], Kompleks Pormal Tumpak Wasto Eksplisit Obhektibo Responsable Ayon naman sa City University of Seattle in Slovakia (VSM) [http://www.vsm.sk], Malinaw na layunin Malinaw na pananaw May pokus Malinaw na eksplanasyon 2.0 BUOD, SINTESIS, ABSTRAK Kumpletong eksplanasyon Matibay na suporta Lohikal na organisasyon Buod Sintesis Abstrak Epektibong pananaliksik Eskolarling estilo sa pagsulat Pinaikling Mula sa magkakaibang Paunang bersyon ideya at sanggunian, ito ay kabuuang ng isang pinag-uugnay-ugnay nilalaman. 1.9 LAYUNIN NG AKADEMIKONG teksto. upang maipaliwanag batay PAGSULAT sa sariling komprehensyon. Mapanghikayat Magsuri Impormatibo 2.1 BUOD 1.10 TUNGKULIN NG AKADEMIKONG Personal na tala ukol sa narinig o nabasa. PAGSULAT Maaaring para sa artikulo, balita, aklat, panayam, isyu, usap-usapan, atbp. Paglinang sa kahusayan sa wika Paglinang sa mapanuring pag-iisip 2.2 MGA GINAGAMITAN NG BUOD SA Paglinang sa pagpapahalagang pantao PAARALAN Paghanda para sa propesyon Kuwentong binasa Pananaliksik na pinag-aralan Balitang napakinggan Palabas na sinubaybayan Isyung tinutukan Pelikulang pinanood 2.2 MGA GINAGAMITAN NG BUOD SA LARANGANG PAMPROPESYONAL Ulat sa trabaho Liham pangnegosyo © wonrika | Pagsasalin ni Rhaine Estrella MIDTERM PAGE 2  FIL03 - Pagsulat sa Filipino sa Akademikong Larangan S.Y. ‘24 - ‘25 | S1 Q1 CO1 - 3 Panggitnang Pagsusulit (Pagbabalik-Aral) Dokumentasyon 2.8 ABSTRAK 2.3 MGA PAMANTAYAN SA PAGSULAT nasa unahang bahagi ng manuskrito na (Swales at Feat, 1994) nagsisilbing panimulang bahagi ng anumang akademikong papel Buo ginagawang lagusan ng isang papel sa isang Patas copyright, patent, o trademark application Sapat isang paraan upang mas madaling maunawaan ang malalalim at kompleks na pananaliksik 2.4 KATANGIAN NG MAHUSAY NA BUOD kadalasang ginagamit ng iba’t ibang organisasyon bilang batayan ng pagpili ng 1. Nagtataglay ng obhektibong balangkas ng proposal para sa presentasyon ng papel, orihinal na teksto. workshop, o panel discussion 2. Hindi nagsasama ng mga impormasyong wala maaaring ipakita ang mahahalagang resulta at sa teksto. konklusyon ng pananaliksik, ngunit mas 3. Hindi nagbibigay ng sariling ideya at mabuting basahin ang mga artikulo ng kritisismo. siyentipikong papel upang maunawaan pa ang 4. Gumagamit ng susing salita. mga detalye ng metodolohiya, resulta at 5. Gumagamit ng sariling pananalita ngunit kritikal na diskusyon ng pagsusuri at napapanatili ang orihinal na mensahe. interpretasyon ng mga datos 2.5 ANYO NG SINTESIS 2.9 LAYUNIN NG ABSTRAK Explanatory “maibenta” o maipakitang maganda ang Argumentative kabuuan ng pananaliksik, at mahikayat ang mga mambabasa na ituloy pa ang pagbabasa ng buong artikulo sa pamamagitan ng 2.6 KATANGIAN NG SINTESIS paghahanap o pagpili ng buong kopya nito Nag-uulat ng tamang impormasyon mula sa 2.10 URI NG ABSTRAK mga sanggunian at gumagamit ng iba’t ibang estruktura ng pagpapahayag; Nagpapakita ng organisasyon ng teksto kung 1. Impormatibo saan madaling makikita ang mga - naglalaman ng halos lahat ng impormasyong nagmumula sa iba’t ibang mahahalagang impormasyong sangguniang ginamit; at matatagpuan sa loob ng pananaliksik; Napagtitibay ang nilalaman ng mga may dalawang daan na salita. pinaghanguang akda at napalalalim nito ang pag-unawa ng nagbabasa sa mga akdang 2. Deskriptibo pinag-ugnay-ugnay. - naglalaman ng suliranin at layunin ng pananaliksik, metodolohiyang ginamit at saklaw ng pananaliksik, ngunit hindi 2.7 HAKBANG SA PAGSULAT NG nagtataglay ng resulta, konklusyon at SINTESIS rekomendasyon; kadalasang may isang daang salita. 1. Linawin ang layunin sa pagsulat. 2. Pumili ng sanggunian. 3. Kritikal 3. Buuin ang tesis ng sulatin. - pinakamahabang uri ng abstrak; halos 4. Bumuo ng plano sa organisasyon ng sulatin. kagaya ng isang rebyu. 5. Isulat ang unang burador. - bukod sa mga nilalaman ng isang 6. Ilista ang mga sanggunian. impormatibong abstrak, binibigyang- 7. Rebisahin ang sintesis. ebalwasyon din nito ang kabuluhan, 8. Isulat ang pinal na sintesis. kasapatan at katumpakan ng isang pananaliksik. © wonrika | Pagsasalin ni Rhaine Estrella MIDTERM PAGE 3  FIL03 - Pagsulat sa Filipino sa Akademikong Larangan S.Y. ‘24 - ‘25 | S1 Q1 CO1 - 3 Panggitnang Pagsusulit (Pagbabalik-Aral) – SEM 1 Q1 CO2 – 3.0 BIONOTE 3.1 KAHULUGAN sulating nagbibigay ng mga impormasyon ukol sa isang indibidwal upang maipakilala siya sa mga tagapakinig o mambabasa binibigyang-diin ang mga bagay-bagay tulad ng edukasyon, mga parangal o nakamit, mga paniniwala at mga katulad na impormasyon ukol sa ipinakikilalang indibidwal upang pataasin ang kaniyang kredibilidad maituturing na volatile sapagkat maaari itong magbago dahil sa mga naidaragdag na impormasyon sa isang indibidwal 3.2 MAGAGAMIT ANG BIONOTE SA… 4.0 TALUMPATI aplikasyon sa trabaho paglilimbag ng mga artikulo o aklat, o blog pagsasalita sa mga pagtitipon 4.1 KAHULUGAN pagpapalawak ng network propesyonal pananaliksik pormal na pagsasalita sa harap ng mga pag-apply sa mga scholar tagapakinig o audience pagdalo sa mga workshop layuning magbigay impormasyon o journal manghikayat kaugnay ng isang partikular na paksa o isyu kinapapalooban ng: 3.3 MGA DAPAT TANDAAN ○ kakayahan sa pagpapahayag ng mga ideya nang may organisasyon balangkas ng pagsulat (baligtad na tatsulok) ○ talas sa pagsusuri haba ng bionote ○ epektibong paggamit ng wika kaangkupan ng nilalaman (target na mambabasa) antas ng pormalidad ng sulatin (gumamit ng 4.2 URI NG TALUMPATI BATAY SA ikatlong panauhang pananaw) NILALAMAN larawan 1. Impormatibong Talumpati 3.4 HAKBANG SA PAGSULAT - ang diskurso ay maglahad at magpaliwanag - maaaring maging paksa ang: - Pagpapaliwanag sa proseso na may 1. Tiyakin ang layunin sistematikong serye ng aksyon 2. Pagdesisyunan ang haba ng susulating - Kronolohiya ng isang pamamaraang bionote pang-organisasyon 3. Gamitin ang ikatlong panauhing perspektib - mahalaga ang tulong biswal 4. Simulan sa pangalan - simpleng pagpapaliwanag ng iba’t ibang 5. Ilahad ang propesyong kinabibilangan konsepto gaya ng teorya, prinsipyo, 6. Isa-isahin ang mahahalagang tagumpay paniniwala o ideya na nagbibigay 7. Idagdag ang ilang diinaasahang detalye impormasyon 8. Isama ang contact information - esensyal ang pagbibigay ng halimbawa, 9. Basahin at isulat muli ang bionote analohiya o paghahambing - hal.: SONA ng pangulo na naglalaman ng impormasyon tungkol sa naging tagumpay, 3.5 HALIMBAWA plano at hamon na kinahaharap ng bansa. © wonrika | Pagsasalin ni Rhaine Estrella MIDTERM PAGE 4  FIL03 - Pagsulat sa Filipino sa Akademikong Larangan S.Y. ‘24 - ‘25 | S1 Q1 CO1 - 3 Panggitnang Pagsusulit (Pagbabalik-Aral) ★ Mga dapat tandaan: - paglimita sa paksang tinatalakay - huwag ipagpalagay na ang lahat ng tinatalakay ay alam ng tagapakinig - iwasang maging masyadong teknikal o abstrakto 2. Mapanghikayat na Talumpati - Mahalagang mahikayat ang mga tagapakinig sa pamamagitan ng kritikal na pagtatanong ng mananalumpati. - Ang mensahe ay kailangang iangkop sa 4.3 MGA DAPAT BIGYANG-DIIN SA kaalaman, interes, pagpapahalaga, aktitud, at PAGTATALUMPATI mga paniniwala ng target na tagapakinig. - Nakatuon sa paksa o isyung kinapapalooban ng iba’t ibang perspektiba o posisyon. Kredibilidad ng nagsasalita (kakayahan at - Nagbibigay ito ng partikular na posisyon o karakter) tindig sa isang isyu batay sa malalim na Ebidensya at mahusay na dokumentasyong pagsusuri. inilatag - Maaaring maging sentro nito ang Pangangatwiran pagkwestiyon sa isang katotohanan, isang Emosyon sa pamamagitan ng talas ng ideya pagpapahalaga, o kaya ay polisiya. at husay sa paggamit ng wika ★ Tatlong Dulog sa Mapanghikayat na Talumpati 4.4 DALAWANG PARAAN NG PAGTATALUMPATI Pagkwestiyon sa isang katotohanan - Nagpapakita ng iba’t ibang 1. Impromptu o Biglaang Talumpati katotohanan at datos upang - Isinasagawa ito nang walang ano mang suportahan ang kaniyang posisyon paghahanda. - Mahalaga ito upang masukat ang lalim at Pagkwestiyon sa pagpapahalaga lawak ng kaalaman ng isang mag-aaral o - Nakasentro sa personal na paghatol tagapagsalita sa isang tiyak na paksa kahit kung ano ang tama o mali, mabuti o walang naunang pagbabasa hinggil dito. masama, o kaya etikal o hindi etikal. - Nahahasa nito ang husay sa organisasyon ng - Hal. Nangangatwiran laban sa mga ideya, talas ng pagsusuri at pagbibigay probisyong may kinalaman sa diin sa mahahalagang aspekto ng isang isyu. aborsyon na nakapaloob sa RH Law at sa utos ng bibliya. Pagkwestiyon sa polisiya - Layuning hikayatin ang mga tagapakinig na magpasyang umaksyon o kumilos. - Paglalatag ng isang plano na magpapakita ng praktikalidad ng isang panibagong proposal. 2. Ekstemporanyo o Pinaghandaang Talumpati - Kabaligtaran ng impromptu, ito ay maingat at inihahanda, pinagpaplanuhan at ineensayo bago isagawa. © wonrika | Pagsasalin ni Rhaine Estrella MIDTERM PAGE 5  FIL03 - Pagsulat sa Filipino sa Akademikong Larangan S.Y. ‘24 - ‘25 | S1 Q1 CO1 - 3 Panggitnang Pagsusulit (Pagbabalik-Aral) - Gumagamit ng maiksing tala o ang tagapagsalita upang maaalala ang mahalagang punto ng inihandang talumpati. - Madalas itong sinasaulo o memoryado. - Kumbersyunal ang katangian nito at kahit pa praktisado, kailangan espontanyo ang magiging dating nito sa mga tagapakinig. 4.4 GABAY SA PAGSULAT NG TALUMPATI Gumamit ng maiikling pangungusap Huwag gumamit ng mga abstrakto at mabibigat na salitang hindi makakaugnay sa tagapakinig Laging basahin ng malakas ang talumpati habang sinusulat ito Gumamit ng kongkretong salita at halimbawa Magsulat kung paano nagsasalita Tiyaking tumpak ang mga ebidenya’t datos na ginagamit sa talumpati Piliin lamang ang isang pinakamahalagang ideya © wonrika | Pagsasalin ni Rhaine Estrella MIDTERM PAGE 6