FIL01 - CO1.2 - Barayti, Rehistro, at Antas ng Wika copy.pdf

FIL01 – CO1.2 Barayti, Rehistro, at Antas ng Wika KURSONG AWTKAM Nauunawaan at naipaliliwanag ang mga konsepto, elementong kultural, kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino. LAYUNIN NG ARALIN Naiuugnay ang mga konseptong pa...

FIL01 – CO1.2 Barayti, Rehistro, at Antas ng Wika KURSONG AWTKAM Nauunawaan at naipaliliwanag ang mga konsepto, elementong kultural, kasaysayan, at gamit ng wika sa lipunang Pilipino. LAYUNIN NG ARALIN Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa mga napakinggan/napanood na sitwasyong pangkomunikasyon sa radyo, talumpati, mga panayam at telebisyon (F11PN – Ia – 86).  BARAYTI NG WIKA Ernesto Constantino Dimensyong Heograpiko Dimensyong Sosyal BARAYTI NG WIKA Jessie Grace Rubrico ▪ DAYALEK – D. Heograpiko ▪ SOSYOLEK – D. Sosyal ▪ REHISTRO NG WIKA – Koda ▪ Jargon ▪ Idyolek P I D G I N C R E O L E  FIL01 – CO1.2 Kategorya at Antas ng Wika Bakit may antas ang wika? Walang wika ang superyor sa iba pang wika kaya ang pag-aantas ng wika ay hindi dahil ito ay malaki o mas makapangyarihan sa isa, inaantas ang wika batay sa antas-panlipunan ng taong gumagamit at sa kauukulan sa katayuan, panahon, pook at okasyon kung saan ito ginagamit. KATEGORYA & ANTAS Pormal o Pambansa o Panretorika o Pampanitikan Impormal o Lalawiganin o Kolokyal o Balbal  Kategorya ng Wika Pormal Impormal ang wikang kinikilala at mga salitang palasak at ginagamit ng mga nag- madalas ginagamit aaral ng wika kaya ito ay araw-araw sa pakikipag- tinatawag na istandard usap nang walang at ginagamit ng kinikilalang tama o mali nakararami. basta naiintindihan ng kausap.  Antas ng mga karaniwang salitang Wika ginagamit sa mga aklat pangwika/pambalarila sa lahat ng paaralan. Ang Pambansa wikang tinuturo at ginagamit ng pamahalaan.  ang mga salitang gamitin Antas ng naman ng mga manunulat Wika sa kanilang akdang Panretorika pampanitikan. Karaniwang o matatayog, malalalim, Pampanitikan makulay at masining na mga salita. Madalas itong gumagamit ng idyoma o tayutay.  Ito ang mga bokabularyong Antas ng dayalektal. Gamitin ng mga Wika tao na nasa iisang pook o lugar lamang. Naiiba ito sa Lalawiganin wikang pambansa dahil ito ay may makikilalang sariling mga bokabularyo at tono o karaniwang sinasabi ng iba na punto.  sinasabing may kagaspangan ang mga salita Antas ng sa antas na ito ngunit Wika masasabing isang penomenong pangwika na Kolokyal nagpapakita ng pagiging malikhain ng tao pa rin ito. Na nalilikha ng tao dahil gusto niyang mapabilis o mapadulas ang daloy ng komunikasyon.  tinatawag sa Ingles na “Slang”. Ito ay mga codes na ng mga pangkat ng tao upang sila ay Antas ng Wika magkaunawaan at higit na maging kasiya-siya para sa kanila ang pakikipagkomunikasyon. May mga ilan pang nagsasabi na Balbal eksperto sa wika na ito na raw ang pinakamababang antas ng wika pero may nagsasabi rin na ang antas-bulgar ang pinakamababa dahil ito ay mga mura at salitang kabastusan.  Mga Proseso sa Pagbuo ng Salitang Balbal 1. Paghango sa mga salita 7. Pagpapalit ng Pantig ng katutubong wika 8. Paghahalo ng wika 2. Panghihiram sa wikang banyaga 9. Paggamit ng bilang 3. Pagbibigay ng bagong 10.Pagdaragdag kahulugan sa salita ng 11. Kumbinasyon wikang Filipino A. Pagbabaligtad at 4. Reduksyon o pagpapaikli pagdaragdag 5. Metatesis o pagbabaligtad B.Pagpapaikli at pagdaragdag A. Papantig B. Buong salita C. Pagpapaikli at pagbabaligtad 6. Paggamit ng Akronim D.Panghihiram at pagpapaikli E. Panghihiram at pagdaragdag  FIL01 – CO1.2 Mga Konseptong Pangwika Konseptong Pangwika Wikang Pambansa Wikang Opisyal Wikang Pantulong Wikang Panturo Lingguwistikong Komunidad Multilingguwalismo Konseptong Pangwika Homogeneous na wika Heterogeneous na wika Unang Wika/ Sinusong Wika Ikalawang Wika Ponosentrismo Pagpaplanong Pangwika mula sa K.W.F. SAGOT!!!  Ang pagkakaroon ng isang wikang pambansa, sa gayon, ay nagmimithing mabilis magkaunawaan at sibulan ng wikang damdamin ng pagkakaisa ang mga mamamayan na may iba-ibang PAMBANSA wikang katutubo. Malimit na hinihirang na wikang pambansa ang sinasalita ng dominante at/o pinakamaraming pangkat.  Ang wikang opisyal ang itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan. Ibig sabihin, ito wikang ang wika na maaaring gamitin OPISYAL sa anumang uri ng komunikasyon, lalò na sa anyong nakasulat, sa loob at labas ng alinmang sangay o ahensiya ng gobyerno.  Karaniwang salin ang wikang pantulong ng auxiliary language sa Ingles. Ang auxiliary ay may pakahulugang “dagdag na tulong o wikang suporta.” Ang wikang pantulong, PANTULONG samakatwid, ay wika na ginagamit para sa higit na pagkakaintindihan ng dalawa o mahigit pang nag- uusap.  Ang wikang panturo ang wikang opisyal na ginagamit sa pormal na edukasyon. Ito wikang ang wikang ginagamit sa pagtuturo at pag-aaral sa PANTURO mga eskuwelahan at ang wika sa pagsulat ng mga aklat at kagamitan sa pagtuturo sa silid-aralan.  BI + LINGGWAL (2) + (wika) BI / MULTI - LINGGWALI MULTI + LINGGWAL SMO (2+) + (wika)  Ito ang tinatawag natin sa grupo ng mga tao o komunidad na gumagamit ng wika. LINGGWISTIKONG KOMUNIDAD Halimbawa: Pilipino ang tawag sa mga gumagamit ng wikang Filipino.  L1 – Unang Wika ▪ Sinusong Wika (Mother Tongue) ▪ Unang ginamit na wika L1 & L2 L2 – Ikalawang Wika ▪ Wikang Natutuhan  HOMOGENEOUS -Estandard na wika -Sa isang lugar ay may isang tiyak at angkop na wika HOMOGENEOUS AT HETEROGENEOUS HETEROGENEOUS -may iba’t ibang dayalektal at sosyal na baryasyon ng wika sa isang lugar  Pono – tunog Sentrismo – pagtutok PONOSENTRISMO > ”Kung ano ang bigkas, siyang baybay.”  Mga hakbang at pamamaraan sa paggamit PAGPAPLANONG PANGWIKA ng wika upang maging akma ito sa kasalukuyang panahon. Salamat sa pakikinig! PADAYON