Ilm-fanning jamiyat taraqqiyotida tutgan o'rni PDF

**Mavzu: Ilm-fanning jamiyat taraqqiyotida tutgan o'rni, fanning maqsad va vazifalari**. **Testlar:** 1\. Ilm-fanni egallash jarayoni qanday boshlanadi? A\) Kirish imtihonlarini topshirishdan B\) O\'qish va yozish bilan C\) Voqelikni idrok etishdan D\) Tadqiqot qilishdan 2\. Ilmiy izlanishlar...

**Mavzu: Ilm-fanning jamiyat taraqqiyotida tutgan o'rni, fanning maqsad va vazifalari**. **Testlar:** 1\. Ilm-fanni egallash jarayoni qanday boshlanadi? A\) Kirish imtihonlarini topshirishdan B\) O\'qish va yozish bilan C\) Voqelikni idrok etishdan D\) Tadqiqot qilishdan 2\. Ilmiy izlanishlar qaysi bosqichlardan boshlanadi? A\) Old formalardan B\) Yuqori ta\'lim bosqichlaridan C\) O\'rta ta\'limdan D\) Umumta\'lim maktabidan 3\. Ilmiy ishlar qanday rasmiylashtiriladi? A\) Faqat nazariy ma\'lumotlar bilan B\) O\'ziga xos formatlarga muvofiq C\) Praktik ishlar taqdim etish bilan D\) Rasmiy talablarni qondirish bilan 4\. Ilmiy tadqiqot ishining maqsadi nima? A\) Yangi kashfiyotlarni yaratish B\) Boshqa tadqiqotlarni o\'tkazish C\) Ilmiy bilimlarni chuqurlashtirish D\) O\'z bilimlarini oshirish 5\. Ilmiy tavsiflash va tasniflash qanday amalga oshiriladi? A\) O\'z joyini bilish orqali B\) O\'zaro munosabatlarni tahlil qilish orqali C\) Fikrlar va mulohazalar ishlab chiqish orqali D\) Zamonaviy metodlardan foydalanish orqali 6\. Ilm olish jarayonida asosiy qiyinchiliklar qaysilardan iborat? A\) Talablarni tushunmaslik B\) Kuch va iroda talab qilish C\) Kam bilimga ega bo\'lish D\) Zamonaviy texnologiyalarni qo\'llash 7\. Jamiyat uchun ilmiy tadqiqotlar nima sababdan muhim? A\) Faqat ilmiy va nazariy bo\'lishi uchun B\) Mamlakatni taraqqiy ettirishi uchun C\) Yangi bilimlarni keltirishi uchun D\) O\'z-o\'zidan foyda keltirishi uchun 8\. Ilmiy ishni qanday aprobatsiya qilish mumkin? A\) Tasodifiy tahlillar o\'tkazish orqali B\) Tez-tez o\'zgartirishlar kiritish orqali C\) Tadqiqot natijalarini muhokama qilish orqali D\) Mavzuni yaxshi tushunish orqali 9\. Kompilyativ talqin qanday xususiyatlarga ega? A\) Obyektning real muammolarini ko'rib-korish B\) Mustaqil yondashishni yanada kuchaytirish C\) Salbiy jihatlarni keltirib chiqarish D\) Raqobatchi talqin 10\. Differensiatsiya nima? A\) Ilmiy izohlash usuli B\) Obyektlarni umumiy tasvir qilish C\) O'rganilayotgan obyekt xususiyatlarini boshqalardan farqlash D\) Tadqiqot muhimligini tushuntirish 11\. Dogmatik talqin qanday xususiyatga ega? A\) Yaratilish jarayonida erkin yondashish B\) Avtoritetlar tomonidan ma'qullanish C\) Haqiqiy holatni tasvirlash D\) Erkin fikrlashga yo'l qo'yish 12\. Ijodiy talqin qanday jarayonni anglatadi? A\) Ma'lumotlarni faqat qayd etish B\) Fikrlashni cheklash C\) Obyektni shunchaki izohlash D\) Zamonaviy ilmiy qarashlarga bog'lash 13\. Ilm nima deb ta'riflanadi? A\) Oʻqish-oʻrganish va tadqiqot orqali erishilgan bilimlar B\) San'at bilan bog'liq faollik C\) Nazariy fikrlash D\) Ma'lumotlarning tasnifi 14\. Ilmiy tadqiqotning asosiy maqsadi nima? A\) Fikrlarni shakllantirish B\) Obyektlarni o'rganish va yangi natijalarni oldindan ko'ra bilish C\) Yangi ixtirolar yaratish D\) Amaliy tavsiyalar berish 15\. Ilmiy faoliyat qanday jarayondan iborat? A\) Konsensusga erishish B\) Barcha bilimlarni yig'ish C\) Ilmiy bilim olish, qayta ishlash va saqlash D\) Ilm-fan va texnologiyalarni aralashtirish 16\. Ilmiy bilimning o'ziga xosligini nima belgilaydi? A\) Osmonda yulduzlarni kuzatish B\) Maxsus sohasi sifatidagi fanning shakllanishi C\) E\'tiborni jalb qiladigan mavzular D\) Raqobatda g'olib chiqish 17\. Ilm-fanning maqsadlaridan biri nima? A\) Kelishuv va nizolarni hal etish B\) Texnologiyalarga sahna bo'lish C\) Til o'rganish D\) Bilim olish 18\. Ilmiy tadqiqot qanday reja asosida olib boriladi? A\) Ijtimoiy ehtiyojlar bilan B\) Tasodifiy reja bilan C\) Aniq maqsad va qat'iy reja asosida D\) O'z fikriga asoslangan reja 19\. Differensiatsiya va integratsiya jarayonlarining asosiy farqi nima? A\) Integratsiya xususiyatlarni tushuntirish jarayonidir. B\) Differensiatsiya obyektlarning xususiyatlarini boshqalaridan farqlashni anglatadi. C\) Integratsiya obyektlarning xususiyatlarini alohidalashni anglatadi. D\) Differensiatsiya obyektlarni birlashtirishni anglatadi. 20\. Ilmiy izlanish jarayoni qaysi janrlarda amalga oshiriladi? A\) Kreativ va san\'at sohalarida B\) Mahalliy til va an\'analar haqida o'rganish C\) Siyosat va iqtisodiyotga aloqador tadqiqotlar D\) Yangi ilmiy dalillar va nazariyalarni kashf etish 21\. Ilmiy bilim olish jarayonida qanday metodologik omil muhim ahamiyatga ega? A\) Differensiatsiya jarayoni B\) Integratsiya tushunchalari C\) Axborot tuzilmasi va umumiy xususiyatlarini o'rganish D\) Ilmiy talqin 22\. Ilmiy etikada qanday tushunchalar yuzaga keladi? A\) Ilmiy tavsiflash B\) Kasbiy mahorat C\) Ziyon keltiradigan vositalar D\) Yaxshilik maqsadi 23\. Ilmiy tavsiflash nima? A\) Noma'lumlikni ma'lumlik orqali tushuntirish. B\) Ilmiy bilishni va keyinchalik amaliyotga tatbiq etishni anglatadi. C\) Noma'lumlikni noma'lum orqali tushuntirish D\) Tafakkur hosilasini sodda ko'rinishda ifodalashdir. 24\. Fan va jamiyat o\'rtasidagi munosabatlarning xarakteri qanday bo\'lishi mumkin? A\) Zid xarakterga ega B\) Avlodlar o\'rtasida uzviy aloqalar C\) Faqaru zo'ravon D\) Yuqori darajada uyg\'un 25\. Ilmiy bilish obyektiga aylanish jarayoni qanday ataladi? A\) Ilmiy integratsiya B\) Ilmiy idrok etish C\) Ilmiy metodologiya D\) Ilmiy tavsiflash 26\. Bilimlar rivojining oliy darajasi uchun nima talab qilinadi? A\) Savodxonlik darajasini oshirish B\) Yuqori tafakkur va mahorat C\) Ustun o'yinchoqlar D\) Fanga befarqlik 27\. O\'quvchilarni fan asoslari bilan tanishtiruvchi ta\'lim qanday ahamiyatga ega? A\) Ular bolalarga ko\'p nafaqa beradi. B\) Ular bolalarni videolar orqali ta\'lim beradi. C\) Ular bolalarning kreativligini rivojlantiradi. D\) Ular o\'quvchilarga o\'z qiziqishlariga muvofiq yo\'l tanlashga yordam beradi. 28\. O\'quv fanlari qaysi asboblar orqali yangi tasavvur ochadi? A\) Ommaviy axborot vositalari B\) Darsliklar va o\'quv qo\'llanmalar C\) Jurnal va gazeta maqolalari D\) Yig\'ilish va muloqot platformalari 29\. Tadqiqot ishlarining olib borilishi nima uchun muhim? A\) Ular sohalarning rivojlanishiga ta\'sir qiladi. B\) Ular faqat qiziqarli faktlar topish uchun kerak. C\) Ular faqat bilimlar to\'plash uchun zarur. D\) Ular vaqtni behuda sarflashga yordam beradi. 30\. O\'quvchilar uchun muayyan sohani tanlab olish qanday natijaga olib keladi? A\) Ular qizg\'in sport faoliyatida qatnashadilar. B\) Ular o\'z qiziqishlariga ko\'ra mutaxassislar bo\'lishadi. C\) Ular bilim olishni qiyinlashtiradi. D\) Ular hayotda qiyinchiliklar tufayli to\'xtab qoladilar. 31\. Ilmni rivojlantirishda qanday masalalar doimiy diqqatga olinishi kerak? A\) Noma\'lum jihatlar va o\'rganilishi kerak bo\'lgan obyektlar B\) Maktab o\'qituvchilarining ma\'muriyati C\) Uzoq muddatli loyiha rejalari D\) O\'quvchilar va ota-onalar o\'rtasidagi ijtimoiy tarmoqlar 32\. Ilmiy tasnif nima ma'noni bildiradi, A\) Guruhlash va sinflarga ajratish B\) Tadqiq etish jarayoni C\) Obyektlarni muhokama qilish D\) Dunyoqarashni kengaytirish 33\. Ijodiy talqin qanday xususiyatga ega? A\) Matnni faqat o\'xshashliklarga ko\'ra tahlil qilish B\) Zamonaviy ilmiy qarashlarga bog'lab o'rganish C\) Ulgurji fikrni taqdim etish D\) Obyektni shunchaki izohlash 34\. Ilmiy talqinning maqsadi nima? A\) Vaziyatlarni shunchaki tushuntirish B\) Obyektlarni faqat bir xillikda ko\'rish C\) Yangicha uslublar ishlab chiqish D\) Hodisalarni bilish va izohlab berish 35\. Ijodiy talqin qaysi usul sifatida yondashiladi? A\) Muhokama qilish usuli B\) Mulohaza qilish usuli C\) Kengroq va chuqurroq tahlil qilish D\) Judayam zamonaviy usul **Nuqtalar o'rnini to'ldiring.** 1.Ilmiy izlanishlardan boshlanish nuqtasi \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\....bo'ladi. 2.Har qanday ilmiy tadqiqotning asosiy maqsadi\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\.... o'rganishdir. 3.Ilmiy faoliyatning asosiy jihatlaridan biri \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\....bo'lib, u ratsional va isbotlangan bo'ladi. 4.Bilimning kumulyativ xarakteriga egaligi ilm-fan rivojining engmuhim \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\.... dan biridir. 5.Ilm-fani egallashning bosh maqsadlardan biri\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\.... olishdir. 6.Maqsadga erishishning alohida vositasi \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\....hisoblanadi. 7.Ilm-fan - bu kishilik jamiyatining \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\....anglashga urinishi jarayonida qo'lga kiritgan bilimlar jamlanmasidir. 8.To'plangan bilim \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\...\.... deb nomlanadi. 9.Savollari orqali predmet, voqea-hodisalarni bir-biridan farqlay\...\...\...\...\...\...\...\...\...\.... 10.Oddiy qiziqishdan kelib chiqadigan savollar bola katta bo'lgansari uni \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... o'rganishga yetaklaydi. 11.Ta'limning o'rni nihoyatda katta bo'lib, maktab ta'limio'quvchilarni \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... bilan tanishtiradi. 12.O'quvchi, bola muayn sohani tanlab olib, shu soha bo'yicha\...\...\...\...\...\...\...\...\...\... bo'lishga qaror qilgach. 13.Darslik va o'quv qo'llanmalar muayyan o'quv \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...bilan bog'liq. 14.Fanning rivoji tadqiqot ishlarining olib borilishi, ushbu tadqiqotishlarining avloddan-avlodga \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... borishi bilanbelgilanadi. 15.Tadqiqotlar olib borilmayotgan sohalar esa rivojlanmaydi,aksincha, yo'qolishga \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... bo'lib qoladi. 16.Ilm bilan shug'ullangan, ilm yo'lidan ketgan insonlar esa\...\...\...\...\...\...\...\...\...\... bo'lib yetishadilar. 17.Ilm olish nihoyatda murakkab, sermashaqqat va\...\...\...\...\...\...\...\...\...\... davom etadigan ish. 18.Ilm-fanni egallash uchun \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... tashkil etish kerak. 19\...\...\...\...\...\...\...\...\...\.... ishlar qanday yoziladi va qandayrasmiylashtiriladi? 20.Tadqiqot ishlarini qanday olib \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... kerak. 21.Ilmiy ish asoslari fani aynan ilmshunoslik \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... bilantanishish imkonini beradi. 22.Ilm-fan tushunchasining mohiyatini \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... etish talabetadi. 23.Ilmiy tadqiqot ishining maqsadi ilmiy \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...chuqurlashtirishdir. 24\...\...\...\...\...\...\...\...\...\.... ilmiy dalilni aniqlashning o\'zi bilan ilmdakashfi yot yaratib bo\'lmaydi. 25.Ilmiy tavsifda ikki tur xususiyatlar ajratiladi: birinchisi, butavsifl anayotgan obyektlar, hodisalarning umumiy \...\...\...\...\...\...\...\.... gaoid. 26.Tadqiq qilinayotgan obyektning umumiy yoki farqlixususiyatlariga ko'ra muayyan guruhlarga ajratib o'rganilishi\...\...\...\...\...\...\...\.... deb ataladi. 27.Tasnif arab tilidan olingan so'z bo'lib, \...\...\...\...\...\...\...\...., sinfl argaajratish ma'nosini bildiradi. 28.Ilmiy tadqiqotning keyingi bosqichi olingan bilimlarni talqinqilish -- \...\...\...\...\...\...\...\.... qilish bo'lib. 29.Ijodiy talqin obyektni shunchaki \...\...\...\...\...\...\...\.... emas, balki unizamonaviy ilmiy qarashlarga bog'lab o'rganish. 30.Ijodiy tanqid ham ilmiy talqinning bir turi, ammo unda matn,asarning nafaqat \...\...\...\...\...\...\...\.... tomonlari, balki kamchiliklari hamyoritib berilishi kerak. 31.Ushbu jarayonda bilim chegara \...\...\...\...\...\...\...\...., yangichadunyoqarash, ilm-fanda yangi katetoriyalar paydo bo'ladi. 32.Ilmiy talqinda tabiat va jamiyat \...\...\...\...\...\...\...\.... ochib berish,talqin qilish muhim o'rin tutadi. 33.Ba'zan tadqiqotchi \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... taqlididan foydalanadi. 34.Taqlidchilik ilmiy izlanishlarga kirishilayotgan \...\...\...\...\...\...\...\...\...\...bosqichda ko'zga tashlanadi. 35.Dogmatik talqin..........o'rnatilgan tushuntirish usuli sanaladi. 36.Izlanishlarini real hayot \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... bilan bog'layolmaslik\... 37.Ratsional talqin \...\...\...\...\...\...\...\...\...\..., idrok, bilimga asoslangan izohlash usulidir. 38.Tadqiqotchining \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... talqin tarafdori bo'lishi muhimdir. 39.Erkin talqin tayyor \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... chetga chiqish usuli hisoblanadi. 40.Badiiy asarlar va matnlarni ilmiy \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... qilish. 41.Badiiy talqinda hayotiylikka asosiy belgi sifatida\...\...\...\...\...\...\...\...\...\... qilinadi. 42.Dogmatik talqin -- ilm-fan sohalarida qat'iy o'rnatilgan,avtoritetlar \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... ma'qullaydigan tushuntirish usuli. 43.Ijodiy talqin -- obyektni o'rganishda uni shunchaki izohlash emas,balki uni zamonaviy \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... qarashlarga bog'lagan holda,sintezdan o'tkazish. 44\. Kompilyativ talqin yakunda yo'q \...\...\...\...\...\...\...\...\...\... sifatlarni borqilib, bo'rttirib ko'rsatishga olib keladi. 45.Differensiatsiya o'rganilayotgan obyekt xususiyatlarini boshqalaridan\...\...\...\...\...\... orqali o'rganish **Savollar :** **1.**Badiiy talqinda hayotiylikning asosiy belgisi nima sifatidaqaraladi? 2.Kompilyativ talqinning asosiy xususiyatlari qanday? 3.Dogmatik talqinga xos xususiyatlarni aytib ber. 4.Ijodiy talqinning maqsadi nima? 5.Ilm va fan o\'rtasidagi farqni qanday izohlashingiz mumkin? 6.Dogmatik talqinning salbiy ta'siri nimada ifodalanadi? 7.Ratsional talqinning asosiy xususiyatlari nimalardan iborat? 8.Dogmatik yondashuvdan voz kechishning zaruriyati nimada? 9.Badiiy talqinning ilmiy talqinda qanday roli bor? 10.Erkin talqinning asosiy xususiyatlari qanday? 11.Transsendentallikning ilmiy talqiniga ta'siri nimada? 12.Irratsional yondashuvning ilm-fandagi o'rni qanday? 13.Ilmiy tavsifda qanday ikki tur xususiyatlar mavjud? 14.Tasnif so'zi qaysi tilga oid va nimani anglatadi? 15.Ilmiy tadqiqotning keyingi bosqichi nima hisoblanadi? 16\. Ijodiy talqinning asosiy nuqtalari qaysilar? 17.Ilmiy talqinning asosiy maqsadi nima? 18.Ijodiy talqin va ijodiy tanqid o\'rtasidagi farq nima? 19.Ilmiy talqin qanday ko'rinishlarga ega? 20.Diff erensiatsiya jarayoni nima? 21.Integratsiya jarayoni qanday tushuniladi? 22.Nima sababdan tadqiqot ishlari ilmiy rivojlanishga xizmat qiladi? 23.Ilmiy tavsiflash va tasniflash nima maqsadida amalga oshiriladi? 24.Olimlar jamiyatda qanday rol o'ynaydi? 25\. Ilmiy tadqiqot ishlarida qanday metodlardan foydalaniladi? 26\. Ilmiy ishlarni rasmiylashtirishda qanday talablar mavjud? 27.Tadqiqot ishlarining natijalarini qanday aniqlash kerak? 28\. Ilmiy tavsifl ash va tasnifl ash jarayonlari qanday o\'tkaziladi? 29.Ilmiy etika nima va u qanday ahamiyatga ega? 30.Tanlangan ilmiy sohada yangi kashfi yotlar qanday yuzagakeladi?