Van kiemcel tot baby PDF

Van kiemcel tot baby Zwangerschap: **38 weken** vanaf bevruchting tot de geboorte (laatste menstruatie -\> 40 weken voor de geboorte) **Embryogenese** - Eerste 8 weken van de zwangerschap - Mitosedelingen en celdifferentiatie die zorgt voor de vorming van alle organen - Gevoeligste pe...

Van kiemcel tot baby Zwangerschap: **38 weken** vanaf bevruchting tot de geboorte (laatste menstruatie -\> 40 weken voor de geboorte) **Embryogenese** - Eerste 8 weken van de zwangerschap - Mitosedelingen en celdifferentiatie die zorgt voor de vorming van alle organen - Gevoeligste periode van de zwangerschap **Foetale fase** - Na 8 weken van de bevruchting - Afwerking van de organen en groei **1.3 Embryogenese** **[STAP 1: De weg naar de baarmoeder]** - Zygote deelt onmiddellijk door mitose - 30 u na de bevruchting -\> tweecellig stadium - **Bevruchtingsmembraan** is aanwezig Klievingsdelingen - Bevruchtingsmembraan is aanwezig - Cellen hebben geen groeifase Blastomeren - Ontstane cellen zijn genetisch identiek - Elke blastomeer kan uitgroeien tot een volledig individu ([totipotente stamcellen]) Dag 4 -\> ontstaan morula - 16 tot 32 cellen - Einde van de eileider  - Blastula wordt gevormd - Blastulaholte -\> holte tussen de cellen gevuld met vocht Eerste celdifferentiatie - Trofoblast (-\> placenta) -\> buitenste laag rond de blastulaholte - Embryoblast -\> andere cellen dicht bij elkaar - Kunnen vele weefseltypes worden (pluripotente stamcellen of embryonale stamcellen) -\>Bevruchtingsmembraan wordt te klein en de blastula zal vrijkomen Afbeelding met schermopname, cirkel, serviesgoed, tafelgerei Automatisch gegenereerde beschrijving  **[STAP 2: Innesteling]** **7 dagen na de bevruchting** - Baarmoederslijmvlies - Veel kliertjes - Slijmerig vocht rijk aan glycogeen - Klaar voor innesteling Er is contact tussen trofoblastcellen aan de zijde van de embryoblast en baarmoederslijmvlies. - Chorionvlokken (zorgt voor de vasthechting van het vruchtje) - Groeien daarna naar de bloedruimte en wordt later de placenta In de **tweede week na de bevruchting** - Cellen van het baarmoederslijmvlies groeien over de blastula heen, als de blastula wegzinkt spreken we over innesteling of nidatie. - Het vruchtje produceert [HCG] -\> **humaan choriongonadotrofine** (zo kan het [geel] [lichaam] voldoende progesteron en oestrogeen produceren om in stand te blijven) - [Embryoblast] wordt tweebladig kiemschijf 1. **Ectoderm**: het amnion of de embryonale vruchtzak 2. **Endoderm**: dooierzak met reservestoffen **[STAP 3: Embryonale ontwikkeling]** **Derde week na de bevruchting** - Driebladig kiemschijf: tussen de endoderm en ectoderm ontstaat een derde kiemblad - **Mesoderm** - Uit mesoderm-\> bloedcellen en kleine bloedvaatjes verspreiden zich in de chorionvlokken en vormen de **navelstreng**. (wordt later navelstreng + moederkoek) - Er is GEEN contact tussen het bloed van de moeder en het kind want de uitwisseling gebeurt via diffusie. - Einde derde week: embryo is 0,2 mm groot **Vierde week tot achtste week na de bevruchting** - **Organogenese** - Ontwikkeling van alle weefsels en organen - [Multipotente stamcellen]: kunnen bepaalde celtypes worden van een orgaan  **Einde achtste week na de bevruchting** - Aanleg alle organen is aanwezig - **Foetus** **1.5 Meerlingen** - Meestal één nakomeling - Tweeling: 15 op 1000 zwangerschappen - Drieling of vierling: eerder uitzonderlijk - Zwangerschap met een meerling -\> risicozwangerschap Twee-eiige tweeling - 75 % van de tweelingen zijn twee-eiig (aantal is stijgend door vruchtbaarheidsbehandelingen) - Twee-eiige tweeling: bij de ovulatie zijn er twee eicellen, elk bevrucht door eigen zaadcel - Vruchtje nestelt zich apart zoals eenling - Verschillend genetisch materiaal  Eeneiige tweeling - 25% van de tweelingen zijn eeneiig - Eeneiigie tweeling: bij de ovulatie is er één eicel die wordt bevrucht door één zaadcel - Identiek genetisch materiaal Factoren die de voortplanting beïnvloeden 2.1Vruchtbaarheidsproblemen - Na een jaar is 15 % niet zwanger - Verminderde vruchtbaarheid - 30% bij man - 30% bij vrouw - 30% bij beide - 10% onbekend - Onvruchtbaarheid of **infertiliteit** komt zelden voor - Vruchtbaarheid bevorderen - Gezonde levensstijl - Frequentie van seksuele betrekking 2.2 technieken om de vruchtbaarheid te bevorderen **[Hormoonbehandeling]** - Pilletjes, meerdere follikels rijpen... **[Kunstmatige inseminatie (KI)]** - [Intra-uterine-inseminatie]: sperma wordt in de baarmoeder gebracht - Minder hindernissen voor zaadcellen - Sperma van partner - Sperma eventueel invriezen **[In-vitrofertilisatie (IVF)]** 1. **Follikelstimulatie** ( de vrouw krijgt hormonen) 2. **Eicelpunctie en productie van spermastaal** - Rijpe follikels worden aangeprikt net voor de ovulatie - Beweeglijkste zaadcellen worden geselecteerd 3. **Fertilisatie** of bevruchting - Eicel en zaadcel worden samengevoegd in een petrischaal 4. **Embryotransfer** - Embryo's worden geselecteerd - Één of twee embryo's worden teruggeplaatst - Rest wordt eventueel ingevroren 5. **Twee weken na de embryotransfer** - Bloedonderzoek bepaalt zwangerschap - Indien nodig behandeling herhalen of ingevroren embryo's gebruiken **Intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI)** - Zaadcel wordt in de eicel geïnjecteerd - Zelfde stappen als IVF BEHALVE de fertilisatie - Heel weinig zaadcellen of niet beweeglijke zaadcellen **2.3 Beïnvloedende factoren tijdens de zwangerschap** ( 3% wordt geboren met min of meer een ernstige afwijking) - Ingeboren of **erfelijke** **afwijking** - Fout in het erfelijk materiaal van de eicel of zaadcel - **Aangeboren** **afwijkingen**: ontstaan tijdens de zwangerschap door een teratogeen - **Teratogeen**: - Chemische stoffen, stralingen, ziekteverwekkers - Weefsel dat in ontwikkeling is - In de eerste 8 weken: embryo is heel vatbaar voor teratogeen - Foetale fase: foetus is minder vatbaar voor teratogenen **2.3.1 Positief gezondheidsgedrag** \- gezonde levenswijze \- foliumzuur extra innemen (goede ontwikkeling zenuwstelsel, kleinere kans op afwijking...) **2.3.2 Negatief gezondheidsgedrag** - **Alcoholgebruik** - Foetaal alcoholsyndroom (FAS) - Kleine hersenen, groeiachterstand... - **Drugs** - Miskraam - Groeiachterstand - Na geboorte ontwenningsverschijnselen - **Roken** (actief en **passief**) - Bloedvaten en placenta vernauwen - Lager geboortegewicht - CO zit vast op het hemoglobine - **Geneesmiddelen** - Gevolgen onvoldoende gekend **2.3.3 Omgevingsfactoren** Röntgenstraling en radioactieve stralingen kunnen schade toebrengen op het DNA (ook zware metalen, hormoon verstorende stoffen...) **2.3.4 Ziekteverwekkers** - **Rode hond (door rubellavirus)** - Milde ziektesymptomen - Besmetting via lucht of voorwerpen - Kans op miskraam of afwijking - Meisjes worden voor puberteit gevaccineerd - **Toxoplasmose (door ééncellige parasiet)** - Besmetting via kat, kattenbak, tuinieren... - Ongeboren kind: blindheid, waterhoofd... - **Cytomegalie (door cytomegalovirus)** - Besmetting via lichaamsvocht van jonge kinderen - Ongeboren kind: doofheid, mentale problemen... **2.4 verminderen van de vruchtbaarheid** \- **anticonceptie** is het gebruik van technieken om zwangerschap te voorkomen \- soorten anticonceptie -\> [hormonale middelen en niet-hormonale middelen] 2.4.1 Hormonale anticonceptie **Anticonceptiepil of combinatiepil** - Bevat oestrogeen en progesteron 1. Geen eisprong 2. Slijmvlies wordt minder goed opgebouwd 3. Verandering in samenstelling slijmprop - 21 dagen innemen, max 7 dagen niks innemen **De vaginale ring** (zelfde werking als combinatiepil) - Inbrengen zoals tampon - 3 weken met ring - 1 week zonder ring **Anticonceptiepleister** - 3 pleisters (elke week 1) - 1 week zonder pleister **De minipil** - Enkel progesteron - Bruikbaar tijdens borstvoeding - Minder betrouwbaar en bijwerkingen - Hele tijd doornemen **De prikpil** - Progesteronachtige stof - Één prik per drie maanden - Heel betrouwbaar - Minder hevige menstruatie - Eigen hormonale cyclus komt soms minder vlot terug op gang **Hormonaal implantaat** - Enkel progesteron - Plastic staafje, binnenkant bovenarm - 3 jaar - Heel betrouwbaar - Eigen hormonale cyclus komt makkelijker terug op gang - Verwijdering kan lastig zijn **De hormoonspiraal** - Baarmoederslijmvlies gaat in rustfase - 3 jaar - Heel betrouwbaar - Eigen hormonale cyclus komt makkelijker op gang - In baarmoeder **2.4.2 Niet-hormonale anticonceptie** **Het condoom** - Zowel vrouwen als mannencondoom - Barrière tussen zaadcel en eicel - **Bescherming tegen SOA'S** **De koperspiraal** - Koper is giftig voor het embryo - Abnormale opbouw van het baarmoederslijmvlies - 5 jaar - Soms hevigere en pijnlijkere menstruatie - Normale cyclus blijft doorgaan **Sterilisatie** **Man** - Zaadleiders worden doorgeknipt en afgebonden - Sperma bevat enkel zaadvocht - Zaadcel en hormoonproductie blijft doorgaan - Niet onmiddellijk steriel: na 6 maand controle **Vrouw** - Eileiders worden doorgeknipt en afgebonden - Eicel kan niet meer naar de baarmoeder - Hormoonproductie blijft doorgaan - Onmiddellijk steriel **2.4.3 Natuurlijke methoden** - Dag van eisprong achterhalen - Heel lage betrouwbaarheid - Geen ingrepen/bijwerkingen - Tussen de 50 en 230 vrouwen op 1000 worden toch zwanger - Eerder nuttig wanneer je wel zwanger wilt worden **Kalendermethode** - 6 tot 12 maand cyclus bijhouden - Vruchtbare periode uitrekenen - Eerder nuttig wanneer je wel zwanger wilt worden **Temperatuurmethode** - Elke ochtend temperatuur meten - Na ovulatie is lichaamstemperatuur 0,5 graden hoger - Lage betrouwbaarheid **Billingsmethode** - Opvolging structuur en hoeveelheid vaginaal slijm - Rond ovulatie: helder, vloeibaar, rekbaar slijm - Rest: taai en kleverig **2.4.4 Onbeschermde betrekkingen** **Morning-afterpil of noodpil** - Hoge dosis hormonen - Nemen binnen 72 uur - Invloed op je gezondheid - Enkel in NOOD **Koperspiraal** - Binnen 5 dagebn - Innesteling wordt verhinderd **Abortus** - Tot 12 weken na bevruchting of 14 weken na zwangerschap - Via abortuspil of curettage - Enkel in gespecialiseerde abortusklinieken, wachttijd, gesprek met psycholoog