Sümerler'de Eğitim (M.Ö. 4000-1950) Ders Notları PDF
Document Details
Uploaded by FantasticCornet2425
Fatih ÖZÇELİK
Tags
Summary
Bu belge, Sümerler'de M.Ö. 4000-1950 yılları arasında uygulanan eğitim sistemine dair ders notlarını içermektedir. Notlar, Sümer eğitim sisteminin yapı taşlarını, kullanılan yöntemleri ve toplumsal etkilerini ele almaktadır.
Full Transcript
**SÜMERLERDE EĞİTİM (M. Ö. 4000-1950)** **Doç. Dr. Fatih ÖZÇELİK** - M. Ö. 4000'li yıllarda kent devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir. Ur, Uruk Lagaş Kiş, Nippur, Eridu gibi şehirler kurmuşlardır. - Kent devletlerine "Site" adı veriliyordu. - Kent devletlerini "Patesi ya da "Ensi" adı...
**SÜMERLERDE EĞİTİM (M. Ö. 4000-1950)** **Doç. Dr. Fatih ÖZÇELİK** - M. Ö. 4000'li yıllarda kent devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir. Ur, Uruk Lagaş Kiş, Nippur, Eridu gibi şehirler kurmuşlardır. - Kent devletlerine "Site" adı veriliyordu. - Kent devletlerini "Patesi ya da "Ensi" adı verilen rahip krallar yönetiyordu. - Sümerler tarihte yazıyı bulan toplumdur. Çivi yazısını bulmuşlardır. - İlk yazılı belge Uruk Şehir Devleti'nde M. Ö. 3200'lerde bulunmuştur. - Tarihte bilinen ilk yazılı kanunname Sümer Kralı Urgakina tarafından yapılmıştır. - Tanrılar için "Ziggurat" adı verilen tapınaklar inşa etmişlerdir. Zigguratlar, tahıl ambarı rasathane okul ve ibadethane olarak kullanılmıştır. - Çok tanrılı inançları vardır. Ahiret inançları yoktur. - Sayıyı bulmuşlardır. Dört işlem yapmışlardır. Astronomi ve tıpta ileri gitmişlerdir. - Saat, gün, ay ve yıl hesaplarını yapmışlardır. - Çemberin iç acılarının 360° olduğunu bulmuşlardır. - Gılgamış, Yaratılış ve Tufan destanı Sümerlere aittir. - Sümerler günlük hayatın çok farklı yönlerine ilişkin kayıtlar tutmuşlardır. Devlet işleri, gelenek ve görenekler, tapınaklardaki usul ve esaslar, ekonomi, kütüphane katalogları vs. - Bu mirasın önemli ayrıntılarından biri de Sümerlerde eğitim ve okul faaliyetleridir. Sümerlerde eğitim modern zamanların sınıf prototipini fazlasıyla yansıtmaktadır. - Eski Çağ'da Örgün eğitim çok geniş toplum kesimlerin için değil, dar bir seçkin zümre için hizmet vermiştir. - Sümerler Milat'tan önce 3000'li yıllarda yüksek bir kültür ve medeniyet seviyesine ulaşmışlardır. - Tarihte okula benzer ilk yapıların Sümerler tarafından kurulduğu varsayılmaktadır. - Sümerler'e ait bulunan tabletlerde: Okul günlükleri, Hikayeler ve Okul faaliyetlerine ilişkin bilgiler bulunmaktadır. - Tabletlerden anlaşıldığına göre daha çok dini ve mesleki nitelikte okullar açılmışlardır. - Memleketin özellikle de saray ve mabetlerin iktisadi ve idari ihtiyaçları için memurlar yetiştirmek gerekli görülmüştür. Bu sebeple okullarda yazı yazmak ve hesap tutmak önemli sayılmıştır. - Sümerlerde okul genel halk için değildi. Zenginler idareciler ve din adamlarının çocukları okuyabiliyordu. - Aynı zamanda kadın ve kızların da eğitimde yer almadığı bilinmektedir. - Okul zorunlu değildir ve belli zaman aralığında eğitim yapılmaktadır. - Okulda Ummiya adında parantez içerisinde üstat hoca adında bir baş eğitici ya da yönetici vardır. - Bu baş eğitimcinin yanında yardımcı personel vardır. Onlara "Okul Abisi" denilmektedir. Öğrencilere de "Okul Oğlu" denilmektedir. - Ayrıca sınıfta disiplinden, yoklama ve ödevleri kontrolden sorumlu sınıf başkanı statüsünde birileri de bulunurdu. - Sümer Okulları'nda bilimsel ve edebi derslerde okutulurdu. - Okulun asıl amacı Sümer dilinin nasıl yazılacağını öğretmekti. Bunun için dil ve yazı öğrenimine yönelik ileri düzeyde yöntemler kullanılırdı. - Okulda tarih, aritmetik, matematik, geometri, astronomi ve astroloji dersleri okutulurdu. - Bunun yanında hekimlik ve din adamlığına yönelik ileri düzeyde dersler de veriliyordu. - Müzik, resim ve mimarlığa ilişkin dersler programda yer almıştır. - Sümer okullarında sıkı bir disiplin vardı. - Okul sabahın erken saatlerinde başlar akşam saatlerine kadar devam ederdi. - Okulun mutlaka tatil günleri vardı. - Okulda ödevler verilir ve kontrol edilirdi. - Teneffüs mutlaka verilirdi. - Ödevini iyi yapanlar ödüllendirilirdi kötü yapanlar da çeşitli cezalara çarptırılırdı. - Bütün bunların yanında nüfuzlu ailelerin çocuklarına karşı öğretmenler ve idareciler tarafından kayırma, üstün tutma vb. davranışlar da gösterilebilirdi. - Sümer ve diğer Mezopotamya uygarlıklar da tarihin ilk kütüphaneleri ve kataloglarını yapıldığı bilinmektedir. Buralarda çok sayıda kitap bulunmakta ve isteyenler de okuyabilmekteydi. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **FENİKELİLER'DE EĞİTİM** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **HUNLAR** - - - - - - - - - Milat'tan önce 209'da Türk kara ordusunu kurdu. - İlk kez Türk siyasi birliğini sağladı. - Çin'e seferler düzenledi vergiye bağladı. - Islıklı oku icat etti - Ordusunda unlu sistemi kurdu. **[Hunların Eğitim Anlayışları: ]** **Savaş eğitimi:** - - - - - - **Ad koyma:** - - - **Bağımsız yaşama isteği:** - - Bu olayda Metin'i tutumundan çıkarılması gereken esas sonuç onun devlet yönetiminde son derece akılcı davrandığı savaşta ve kan dökülmesini mümkün olduğunca kaçındığı savaşa ancak gerçek milli davalar için ve başka yol kalmadığı zaman başvurduğudur. **Çocuk sevgisi:** - Hunlarda ve eski Türklerde çocuk sahibi olmak çok arzulanırdı. Erkek ve kızlar arasında genellikle fark gözetilmezdi. - Hatta bazen kızlara daha fazla değer verilirdi. - Çocuksuz ailelerin itibarî düşüktü. - Dede korkut kitabında yazanlara göre; Bayındır Han'ın yılda bir kaç kez ziyafet verip Oğuz beylerinin konuklarmış Gene ziyafet verip aygır, deve koç kırdırdı. Bir yere ak bir yere kızıl otağ bir yere de kara otağ kurdurdu. "Kiminki kızı yok oğlu yok kara otağa otursun kara keçeyi altına döşeyin, karakoyun yahnisinden getirin yerse yesin yemezse kalksın gitsin. Oğlu olana ak kızı olanı kızıl otağa kondurun. Oğlu kızı olmayanı Allah lanetlemiştir. Biz dahi lanetleriz. Eski Türklere göre oğul babasına kız anasına çekmeliydi. İyi oğlana" ataç", iyi kıza da "anaç" denirdi. İnanışa göre ata oğlu ataç doğardı yani oğul babasına benzerdi. Oğlanı yetiştirmek babanın kızı yetiştirmek ananın görevi idi. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **URARTULAR** - - - - - - **FİRİGLER** - Firiklerin Dünya kültür mirasına önemli katkıları vardır. - Firigler balkan kökenli bir toplumdur. - Onlar da büyük ölçüde Sümerlerden ve diğer Mezopotamya kültürlerinden etkilendiler. - Kendilerine özgü Firig alfabesini geliştirdiler. - Firiglerin eğitim tarihi açısından en önemli özellikleri oyuncakların bir eğitim olarak görülmesidir. - Gelişkin bir ekonomik faaliyetleri olan firiglerde söz konusu faaliyetin yapılabilmesi için yaygın bir mesleki eğitimli olduğu kuşkusuzdur. **LİDYALILAR** - - - - - - - **İONYALILAR** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1. Baba ve çocuk arasındaki ilişki. 2. Kral ve toplum arasındaki ilişki. 3. Hak ve adaletin önemi. 4. Anne ve babaya hürmet. 5. Büyük ve küçük çocuk arasındaki saygı. 6. Dostlar arası iletişim. - - - - - - - - - 1. Cemaat okulları 2. Kanton okulları 3. Büyük şehir ve büyük kasaba okulları - - - - - - **HİNDİSTAN'DA EĞİTİM** - - - - 1. 2. 3. 4. - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1. Canlı hiçbir şeyi öldürme. 2. Başkasının karısına kızına dokunma, saygı göster. 3. Başkasının malına dokunma. 4. Yalan söyleme. 5. Sarhoş eden her türlü içkiden sakın. **ANTİK YUNAN'DA EĞİTİM** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **ANTİK YUNAN'DA SOFİSTLER VE PROTAGORAS** - - - - - - - - - - - - - - - - - Herkes için geçerli bir hakikat yoktur. - Tanrılara şüpheyle bakılır. - İnsanın dış alemle iletişimi duyu ve algılardan ibarettir. - Dünyada sabit gerçeklik yoktur. - Her şey her an değişebilir. - - - - - 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. - - - - - - - **SOKRATES (M.Ö. 470-399)** - - - - - - - - - - Kendine özgü bazı öğretim yöntemleri yanında, - Öğrencilerine sonsuz bir sevgi beslemesi, - Gerçeğe karşı fayda gözetmeyen bağlılığı, - Tavır, davranış ve kanaatleri arasındaki tutarlılığıdır. - 1. 2. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1. Bilgelik 2. Güzel sanatlar 3. Pratik kavrayış 1. Cesaret 2. Ölçülü olmak 3. Cömert olmak 4. Haksever olmak - - - - - - - - 1. Müzik 2. Retorik 3. Gramer 4. Diyalektik 5. Politik 6. Grafik 7. Aritmetik 8. Geometri 9. Felsefe 10. Devlet bilimleri 11. Ahlaki eğitim **HELENİSTİK DÖNEM (M.Ö. 323-M.S. 30)** - - - - - 1. Öklid 2. Arşimed 3. Heron 4. Aristark 5. Firon 6. Poseidanus 7. Filon 8. Kleantes - - - - - - - - - - Aritmetik - Geometri - Gök bilim - Müzik - 1. Akademia. Platon'dan beri devam ediyor. 2. Peripatikçiler: Aristo'nun kurduğu Lykeion'un devamı niteliğinde felsefi biröğretim merkezidir 3. Stoacılar. 4. Epikürcüler. **Stoacı Okul:** - 1. Mantık 2. Fizik 3. Ahlak - - - - - - - **Epikürcü Okul:** - - - - - - - - - - - - - Antik dünyanın ilk ve en büyük bilim insanı olarak kabul edilir. Matematik fizikçi astronom ve mühendistir. İntegralin babasıdır. Bir hamamda su ile yıkanırken bulduğu iddia edilen suyun kaldırma kuvveti bilime en çok bilinen katkısıdır. Suyun kaldırma kuvvetini bulmuştur. **ANTİK HRİSTİYANLIK DÖNEMİNDE EĞİTİM** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **Cicero (Ö. M.Ö 43)** - - - - **Seneca (Ö. M.S. 65)** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1. Tabiat 2. Öğretim 3. Alışkanlık - - - - - - - - - - - - - - - - - **ORTA ÇAĞ AVRUPASI'NDA EĞİTİM** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Bu dönemde eğitim, kilisenin kontrolünde gelişmesine rağmen dinî ve laik eğitim arasında bir denge kurulmaya çalışıldı. **Manastır ve Kilise Eğitimi:** - - - - - - - - **Saray ve Asil Eğitimleri**: - - - - - **Piskopos ve Papaz Okulları:** - - - - **Laik ve Seküler Eğitim:** - - - **Eğitimde Yeni Hedefler:** - - - - **Kadınların Eğitimi:** - - - - **Mesleki Eğitim ve Üniversitelerin Doğuşu:** - - - - Üniversitelerin kurulmasından önce eğitim sistemi, gramer okullarıyla başlıyor ve ortaöğretime kadar ilerliyordu. Örneğin, Bologna Üniversitesi'nde hukuk okumak için beş yıl gramer eğitimi şarttı. Bu sistem, nitelikli bir üniversite eğitiminin temelini atmak için ilk ve ortaöğretimde sağlam bir altyapı gerektiriyordu. **AVRUPA'DA ÜNİVERSİTELERİN KURULUŞU** **Toplumsal ve Ekonomik Dönüşüm** - - - **Kent Okulları ve Loncalar:** - - - **Üniversitelerin Özgün Yapısı:** - - - **13. Yüzyıldan Günümüze Üniversiteler:** - - - - - **ORTA ÇAĞ ÜNİVERSİTELERİNİN YAPISI VE İŞLEYİŞİ** **Kuruluş Modelleri ve Organizasyon:** - - - - - - **Fiziksel Şartlar ve Mekân:** - - - - - **Eğitim ve Fakülteler:** - Üniversitelerde eğitim, \"trivium\" (dil bilgisi, retorik, diyalektik) ve \"quadrivium\" (aritmetik, geometri, astronomi, müzik) olarak bilinen yedi temel bilimle başlıyordu. - Bu temel eğitim, tüm öğrencilerin ustalık (master) ve doktora derecelerine ilerlemesi için bir ön koşuldu. - Hukuk, tıp ve ilahiyat gibi uzmanlık alanlarında verilen dersler, dönemin ihtiyaçlarına göre çeşitlenmişti. - İlahiyat, en prestijli ve zor kabul edilen alanlardan biriydi ve bu alanda uzmanlaşmak yaklaşık 15 yıl sürebiliyordu. Tıp eğitimi genellikle altı yıl sürerken, hukuk eğitimi için önce gramer ve mantık derslerini tamamlamak şarttı. - Örneğin, Bologna Üniversitesi'nde hukuk fakültesine girmek için beş yıl gramer okulu eğitimi gerekiyordu. - Fakülteler, başlarında bulunan bir dekan aracılığıyla yönetilir ve öğrenci sayısına göre fakülteler arası üstünlük belirlenirdi. **Kolej Sistemi ve Yapısal Gelişim:** - - - - **Öğrenci Hayatı ve Ritüeller:** - - - - - - - - **Akademik Süreç ve Dereceler:** - - - - - **Resmî kıyafetler**: - - - - - **Üniversitelerdeki Öğretim Yöntemi:** - - - - - - - - **ORTA ÇAĞ'DA TÜRKLERİN YAŞADIKLARI COĞRAFYADA EĞİTİM-ÖĞRETİM FAALİYETLERİ** - - - - - - - - - - - - - - - - - - **DÜNYADA MODERN EĞİTİMİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ** - - - - - - - - - - - - - - - - - - **2. Ekonomik Değişim** - - - - - - - - **3. Bilimsel ve Teknolojik Değişim** - - - - - - - - **4. Politik Değişimler** - - - - - - - - - **5. Eğitim Düşüncesindeki Değişimler** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **MODERN EĞİTİM SİSTEMLERİNİN KURULUŞU** - - - - - - - - **Okul Öncesi Eğitim** - - - - - - - - - **İlköğretim** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **Dünyada Çağdaş Eğitim Hareketleri** **Sanat Eğitimi ve Müze Eğitimi Akımı:** - - - - - - - - - **Kır Eğitim Yurdu Akımı** - Kır eğitim yurdu akımı, 19. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkmıştır. - Bu akım, çağın büyük şehir kültürüne, yani onların deyimiyle "asfalt kültürüne" ve özellikle de entelektüalizmine bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. - Bilgi kazandırma işi ikinci plana itilip, karakter şekillendirme ön plana alınmıştır. - Aslında manastır eğitimi toplumdan uzak yerlerde verildiği gibi; J.Locke, J.-J. Rousseau ve J.W.von Goethe'nin eğitim teorilerinde de toplumdan uzak okul tasarıları vardır. - Çağdaş kır eğitim yurtları, büyük şehir okullarına karşı olarak, gençlere kırsal bölgede bir eğitim korunağı yaratmak istiyordu. - Bu tip okulların örneklerini İngiltere'de C.Reddie'nin "New School of Abbotsholme" adlı okulunda, H.Lietz'in Ilsenburg'daki 'Kır Eğitim Yurdu' (Landerziehungsheim) adlı okulunda, G.Wyneken'in Wickersdorf 'taki eğitim yurdunda ve P.Geheeb'in "Odenwaldschule" adlı okul örneklerinde görmekteyiz. - Bu okullarda doğaya uygun yaşamaktan ziyade somut bilgilerin, dostluğun, arkadaşlığın yoğun olduğu, ahlaki yönü güçlü kişiler yetiştirme amaçlanmaktadır. - Dolayısıyla bu okullar, millî bir eğitim modeli sunmaktadırlar. - Gençler, kendi özellik ve yeteneklerine uygun, çağın ve milletin gereksinimlerini karşılayacak bir şekilde yetiştirilmelidir. - Onlara göre eğitilen çocuklar ailelerinden ayrılmalı ve kırlarda kurulan gençlik merkezlerinde eğitilmelidir. - Çünkü ailede, gençliğinin serbest olarak gelişmesi garanti edilemez. - Eğitim, ancak aynı cinsten olanların oluşturacağı bir topluluk içinde, gençlik yurtlarında mümkün olabilir. - Bazı kır eğitim merkezlerinde karma ve değişik milletlerden öğrenciler de bir arada eğitim görmüşlerdir. **Çocuktan Hareket Akımı** - - - - - - - - - - - - - - - - - **Sınıf Düzenleri Akımı** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **İş Eğitimi Akımı** - - - - -