Romeinse Geschiedenis PDF

In 133 voor Christus kwam er een slavenopstand in Sicilië. De graanvoorziening viel stil, er was een leegloop van het platteland en het aantal proletariërs steeg. Tiberius Gracchus, volkstribuun, stelde voor om de grond te herverdelen en zo aan veel proletariërs een menswaardig bestaan te geven. Hij...

In 133 voor Christus kwam er een slavenopstand in Sicilië. De graanvoorziening viel stil, er was een leegloop van het platteland en het aantal proletariërs steeg. Tiberius Gracchus, volkstribuun, stelde voor om de grond te herverdelen en zo aan veel proletariërs een menswaardig bestaan te geven. Hij kreeg steun van de volksvergadering, maar stuitte op tegenwerking van de senaat, die voornamelijk uit grootgrondbezitters bestond. Tiberius werd vermoord. Dit was een keerpunt in de Romeinse politiek: de senaat werd vanaf nu vaak omzeild. Er ontstond een tegenstelling tussen de populares (de volksvergadering) en de optimates (de senaat). In 123 voor Christus ging Gaius Gracchus verder dan zijn broer Tiberius door naast de grondverdeling ook staatskolonies en een basisinkomen te introduceren. Gaius werd echter ook vermoord. Een eeuw van revolutiesVervolgens kwam Marius, die een beroepsleger oprichtte, waardoor proletariërs soldaat konden worden en loon ontvingen, en een pensioen kregen. Dit leidde tot de burgeroorlog tussen Marius en Sulla, waarbij de volgelingen van Marius massaal werden vermoord. Sulla werd uiteindelijk dictator voor het leven wat tot grote problemen leid. Zeerovers, Italiaanse bondgenoten in opstand. Crassus sneuvelt en Ceasar verovert Galie. Pompeius wordt consul zonder collega. Ceasar steekt met zijn leger de Rubicon over wat het begin markeert van de tweede burgeroorlog. Hij wordt ook dictator en volkstribuun. Hij benoemt dan okk de senatoren. Maar helaas krijgt hij de tijn niet om zijn plannen uit te voeren. Wat de grond wordt herverdeeld en de senaat wordt uitgeschakeld. Daarna wordt Ceasar vermoord. Augustus Met Augustus begon een periode van orde en rust na een eeuw van burgeroorlogen. Hij slaagde erin de stellingen binnen de Romeinse maatschappij over tebruggen, en handel en nijverheid kwamen weer tot bloei. Zijn belangrijkste probleem was om de alleenheerschappij te verzoenen met de republikeinse instellingen. Hij noemde zichzelf nooit keizer of dictator, maar gebruikte verschillende titels zoals Augustus (de verhevene), Princeps (de eerste), Imperator (opperbevelhebber), volkstribuun en Pontifex Maximus. Augustus had dus de absolute macht, maar de volksvergadering, de senaat en de cursus honorum bleven bestaan. Hij maakte zich populair bij het volk door veiligheid te bieden, bijvoorbeeld door graanuitdeling. De senatoren bleven bevoordeeld, en er ontstond een nieuwe stand: de ridders. Door een tekort aan slaven ontstond er een nieuwe groep, de kolonisten, vrije pachters die aan de grond gebonden waren. Op militair gebied streefde Augustus naar veiligheid, waarbij hij natuurlijke grenzen vestigde en de limes bewaakte met legioenen. De periode na Augustus was gekarakteriseerd door de Pax Romana, een tijd van relatieve vrede die twee eeuwen duurde. Bloei en verval van het keizerrijk Tijdens de eerste eeuw negeerden sommige keizers de wens van Augustus om veroveringen te stoppen, zoals Claudius die Groot-Brittannië veroverde en Trajanus die Dacië en Mesopotamië veroverde. In de tweede eeuw bereikte de Pax Romana haar hoogtepunt, maar de tegenstelling tussen arm en rijk bleef bestaan. Rome moest met zware militaire druk haar gezag over verschillende gebieden handhaven. Tijdens de derde eeuw viel de Pax Romana uiteen. De legioenen van de keizer vochten burgeroorlogen uit en verwaarloosden de verdediging van de grenzen. Aan de noordgrens sijpelden de Germanen binnen en aan de oostgrens dreigden de Sassaniden (Perzen). Het rijk was simpelweg te groot om te blijven bestaan. Keizer Diocletianus verdeelde het rijk in vier delen, maar kort daarna werd Constantijn alleenheerser en bouwde een nieuwe hoofdstad, Constantinopel. Hiermee verplaatste het centrum van het rijk naar het oosten. In 395 viel het rijk definitief uiteen in een west- en oost-Romeins rijk, en het West-Romeinse rijk bezweek in 476 onder de Germaanse druk rond de vijver eeuw. Maar het Oost Romeinse Rijk zou nog tot 1453 blijven bestaan. De economie Het grootste deel van de bevolking werkte in de landbouw, met de latifundia die gebruik maakten van slaven en kolonisten. Ambachtslieden werkten in de steden en op de latifundia, waar slaven werkten in steengroeven en mijnen. De overschotten van de latifundia werden verkocht in naburige steden, maar dit volstond niet voor Rome, dat grote hoeveelheden voedsel en materiaal moest invoeren. Rome werd het middelpunt van het rijk, waar alle wegen naartoe leidden. Luxegoederen uit de hele wereld kwamen de stad binnen, maar bijna niets verliet Rome, wat het rijk tot een bodemloze put maakte. De landbouw was primitief, zonder vernieuwing, wat leidde tot een daling in productie. Keizer Diocletianus voerde maximumprijzen in om speculatie te vermijden, maar dit leidde tot een bloeiende zwarte markt Het recht Het recht moest het leven in het enorme rijk in goede banen leiden. Bij het begin van de republiek werden de wetten nog mondeling overgeleverd, alleen de patricische rechters kenden de wetten, dit leidde tot willekeur. Rond jaar 450 komen de eerste wetten, ze zijn volledig en onrechtvaardig. Later komen er enkelebare wetten bij. Wetten gelden voor alle inwoners van het rijk. Het natuurrecht wordt ingevoerd: rechten waar iedereen recht op heeft omdat hij een mens is. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen privaatrecht, schade aan personen en goederen. Publiekrecht, misdrijven tegen de gemeenschap. Keizer Justinianus bundelt de wetten (codex Justinianus) via de middeleeuwse universiteiten en Napoleon komen heel wat Romeinse recht principes in onze grondwet. Het einde van het rijk De splitsing van het rijk was voornamelijk het gevolg van de zware economische situatie in het westen, waar er inflatie, een instorting van de handel, veel corruptie en een tekort aan slaven was. Bovendien werden de rijken van de westelijke keizers verwaarloosd en was de verdediging verzwakt. Er was een tekort aan slaven wat de motor van doet sputteren. Er was de pest, hongersnood en onveiligheid door de roversbenden. Slechte handel door de slecht onderhouden wegen. Diverse invallen, waaronder van de Germanen, verder verslechterden de situatie. Gedurende de vijfde eeuw viel het West-Romeinse rijk uiteindelijk onder de druk van de Germanen. Het Oost-Romeinse rijk ging verder als het Byzantijnse rijk, met Constantinopel als hoofdstad. Het Byzantijnse rijk was een voortzetting van de Romeinse overheersing, maar met een andere structuur. De keizer in Constantinopel had niet alleen wereldlijke macht, maar ook spirituele macht als de leider van de christelijke kerk. Het Byzantijnse rijk ging door met een economie die gebaseerd was op landbouw en handel, en het bevorderde de kunst, wetenschap en het recht. De invloed van het Byzantijnse rijk strekte zich uit over grote delen van Zuid-Europa en het Midden-Oosten, en de erfenis ervan blijft tot vandaag de dag bestaan. tussen het jaar 200 en 700 daalt de bevolking in een koude periode. \- veel misoogsten en hongersnoden \- epidemies \- inval van de Germanen vanaf de 7e eeuw een lichte stijging door opwarming wat beter betere oogsten geeft. Er waren toch nog veel slachtoffers door invallen van Noormannen, Hongaren, Islam Vanaf jaar 900 stoppen de invallen. En de bevolking stijgt tot rond 300. Tijdens de 14e eeuw waas er een drastische daling door, -ongewoon vochtig weer doet de oogsten natten \- verschillende oorlogen \- enorme pestepidemie vanaf het 1450 stijgt de bevolking terug Oorzaak: In de vorige periode zijn vooral de zwakken gestorven. De Sterke overblijvers hebben goede vooruitzichten Geboortes gingen omhoog en kindersterfte omlaag. De afkoeling van het klimaat tussen het jaar plus-min 1550 en 1850 en ook de verschillende epidemies hebben geen groot effect. vanaf de industriele revolutie rond jaar 1750 leide tot bevolkingsexplosie Maar tussen 200 en 1500 is de Europese bevolking nauwelijks gestegen door een combinatie van verschillende factoren: \- Slechte levens omstandigheden \- kwetsbare landbouw \- oorlagen, invallen epidemies -Slechte hygiene DE DRIE ERFGENAMEN Byzantium In 324 Sticht keizer constantijn een nieuwe hoofdstadt: Constantinopel. De stad wordt het politieke centrum voor de hellenistische oostelijke helft van het Romeinse rijk. In 395 wordt het Romeinse rijk gesplitst. Constantinopel wordt het nieuwe Rome. De stad heeft een uitstekende ligging -aan de Bosporus, tussen Zwarte en Middellandsezee - op de grens tussen Azië en Europa Het heeft Smeltkroes van allerlei Culturen en handelscentrum en is Zeer goed verdedigbaar Keizer Justineanus zal het rijk uitbreiden. Hij verbetert de rechtstoestand van zijn onderdanen en Byzantium wordt het eerste Christelijke rijk. De keizer beweert te regeren volgens gooldelijk recht. \"een neer, een rijk, een kerk, een recht\". De patriarch van Constantinopel bestreed de leidende na van de paus van Rome. De paus was een verrader omdat hij een pact met de Frankische koningen had gesloten. In 1054 kvam het tot een scheiding tussen de orthodoxe, recht gelovige, en de katholieken, algemene kerk. Heel veel Slavische volkeren bekeerden zich tot de orthodoxe kerk, Tussen, Oekraïners, Bulgaren en Serben. Het Oost, Romeinse rijk zal standhouden tot 1453. De islam Mohammed (570-632) leefde in Mekka. Vanaf 610 krijgt hij van de aartsengel Gabriël een nieuwe geloofsteer. In 622 moet hij vluchten uit Mekka (= begin Islamitische tijdsrekening) De Islam vormt ook een politieke gemeenschap. Nog tijdens het leven van Mohammed wordt bijna het Arabische Schiereiland veroverd. Later wordt het rijk uitgebreid van Spanje tot Pakistan. De Islam steunt op 5 zuilen 1\. de geloofbekentenis (Allah is de allergrootste en Mohammet is zijn profeet). 2\. het gebed (5x per dag) 3\. aalmoezen geven 4\. de vasten (ramadam) 5\. bedevaart naar Mekka (indien mogelijk) De snelle uitbreiding van de Islam is vooral te verklaren, \- door de zwakke van de tegenstander \- nomaden stammen \- maar ook door de sterke uiterij \- en door de religieuze verdraagzaamheid De Arabische wereld kende een hoog cultureel niveau: \- het Arabisch was de eenheidstaal (handel, wetenschap, literatuur etc) -wetenschap kende een grote bloei \"wie naar kennis streeft behaagt Allah\" Enkele voorbeelden: -Arabische cijfers plus nul -Geneeskunde (specialisten opereren onder narcose) Met ook de literatuur in verhalen zoals in 1001 nachten. De Germanen De Merovingers Vanaf de 3:e eeuw vestigden de Franken zich in Noord-Gallie als foederati. Merovens, de oudste bekende Frankische koning sticht een koninkrijk. Een van zijn opvolgers, clavis wordt koning van de streek rond Doornik rond het jaar 500. Een na één onderwierp hij alle Frankische rijkjes. Nadat clavis zich had laten dopen kreeg hij de steun van de kerk waardoor hij zijn gezag verstevigen. Na zijn dood werd zijn rijk verdeeld onder zijn 4 Zonen. Toch bleef het Frankische rijk een eenheid en werden er nog verschillende gebieden veroverd. Vanaf de ze helft van de tweede helft van de zesde eeuw kwam er een einde aan de eenheid. Er ontstonden verschillende deelrijken die bloedige conflicten met elkaar uitvochten. rijken die bloedige conflicten met elkaar uitvochten. De Karolingers. Vanaf de tweede helft van de zevende eeuw waren bijna alle Merovingers minderjarig. De echte macht lag bij de hofmeiers, de eerste minister: -toezicht op de domeinen -opzichters van het personeel -opperbevelhebber Pepijn, de zoon van Karel Martel zette de laatste Merovingerse koning af en liet zich tot koning zalven. Het Heidense koningsheil werd vervangen door een christelijk koningschap. op vraag van de paus versloeg Pepijn de Langobarden in Italië. Dit was het begin van de kerkelijke staten. vanaf dan is er een definitief bondgenootschap tussen de Paus en de Franken. Karel de Grote Hij was de zoon van Pepijn de korte. Tijdens zijn regering kende he rijk een forse uitbreiding, dankzij 60 veldtochten Hij werkte nauw samen met de kerk en veroverde volkeren bekeert werden tot de christendom In 800 werd hij door de paus tot keizer gekroond. Betekenis - de paus stelt zich boven de keizer, hij heeft de macht om de keizer te kronen -de keizer van Byzantium beschouwde Karel voortaan als een concurrent. -Karel zelf was waarschijnlijk niet tevreden. De feodaliteit Bij de romeinen en Germanen bestond de gewonte dat machtige mannen zich omringden met vertrouwelingen. Ook de Merovingers regeerden met de hulp van vertrouwlingen aka (vazallen). Karel had veel ruilers nodig voor zijn strijd tegen de Islam. Hij beloonde zijn soldaten met een persoonlijke (trouw) en een zakelijke band (grond) Karel de Grote breidde dit systeem nog verder uit. Door de verbrokkeling en de invallen van de Noormannen nam de macht van de vazallen toe. Zij gingen op hun beurt vazallen krijgen, zo ontstond er geleidelijk aan een feadele piramide. De vazallen gingen hun leen erfelijk maken en ze eigenden zich koninklijke rechten toe. De Noormannen De Noormannen waren Germanen die woonden in wat nu Denemarken, zweden en Noorwegen is. Vanaf 793 richten zij zich op Europa De Oorzaken van hun plunder tochten: Overbevolking en Zucht naar avontuur De Zweden richten zich op Oost-Europa. Eerst plundertochten daarna meer en meer handel in Luxe producten. Zij Stichten kiev en worden daar Rus genoemd, wat keizer betekende. De Denen en de Noren richten zich op west-Europa. Hier ook eerst plunder tochten, later vestigen ze zich definitief voorbeeld, Normandie, Sivilië en Zuid-Italië De Kloosters De Middeleeuwse mens voelde zich voortdurend bedreigd. Alleen het geloof bood troost. vanaf de deerde eeuw gaan mensen in afzondering leven, weg van de \"zond wereld. Vanaf de vierde eeuw ontstaan de eerste kloosters, aanvankelijk had elk klooster eigen regels. In 529 komt er een algemene regel (Benedictus) basisprincipe, wat inhield: \- bidden en werken armoede kuisheid gehoorzaamheid \- De paters moeten zich bezighouden met bidden \- geestelijke lectuur handenarbeid Ziekenboeg Schrijven Landbouw In het begin kan iedereen in het klooster, later moest de novice (nieuweling) een geschenk (grond) geven. Alleen mensen van adel konden in het klooster (er waren wel lekebroeders als arbeidskracht). De kloosters hadden een voorbeeldfunctie De Drieslagstelsel: nieuwe ploegtechnieken kunst, wetenschap, filosofie ontginnen van bossen droogleggen van moerassen Zorg voor armen, zieken en bejaarden De kloosters groeiden uit tot centra van geestelijk en economisch leven, voorbeeld: Saint Germain des pres 6000 hectare en 10000 inwoners De economische macht en de relatie met de adel vervreemdden de kloosters van hun oorspronkelijke bedoeling DECADENTIE Behoefte aan hervorming: Cluny : 1000 kloosters die leefden volgens strenge regels onder leiding van de paus Cistercienzers: terug naar het ideaal van armoede