فصل دوم: درک و فهم صورتهای مالی (PDF)

‫فصل دوم‬ ‫درک و فهم صورتهای مالی‬ ‫صورتهای مالی اساسی‬ ‫صورت وضعیت مالی‬ ‫صورت سود و زیان‬ ‫استهالک‬ ‫صورت جریان وجوه نقد‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت ه...

‫فصل دوم‬ ‫درک و فهم صورتهای مالی‬ ‫صورتهای مالی اساسی‬ ‫صورت وضعیت مالی‬ ‫صورت سود و زیان‬ ‫استهالک‬ ‫صورت جریان وجوه نقد‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت های مالی‬ ‫‪2‬‬ ‫صورت مالی چیست؟‬ ‫صورت مالی یک گزارش درونسازمانی یا برونسازمانی است که توسط شرکت های خصوصی یا‬ ‫نیمهخصوصی ارائه میشود که در بردارنده جزئیات اقتصادی سازمان یا واحد اقتصادی است‪.‬‬ ‫صورت های مالی گزارش استانداردی از وضعیت مالی یک شرکت در یک دوره مشخص هستند‪.‬‬ ‫هدف از تهیه صورتهای مالی‪ ،‬ارائه اطالعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی‪ ،‬عملکرد‬ ‫مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف گسترده از استفاده کنندگان صورتهای‬ ‫مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع شود‪.‬‬ ‫صورتهای مالی یا گزارشهای مالی یا گزارشگری مالی عبارت است از بازنمایی اطالعات خالصهشده‬ ‫و طبقهبندیشده درباره وضعیت مالی‪ ،‬عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری‪ ،‬به گونهای که برای‬ ‫دامنه گستردهای از استفادهکنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی سودمند واقع شود‪.‬‬ ‫صورتهای مالی شرکتها توسط گروه حسابرسی درونسازمانی یا برونسازمانی (دولتی یا خصوصی)‬ ‫حسابرسی می شوند‪.‬حسابرسی صورتهای مالی به بررسی و شناسایی اشکاالت و خطاهای عمدی یا‬ ‫سهوی در دفاتر قانونی و گزارشهای مالی گفته میشود و هدف از آن ایجاد شفافیت مالی و جلوگیری از‬ ‫فساد مالی اقتصادی و جرائم اقتصادی میباشد‪.‬‬ ‫دانشکده فنیومهندسی دانشگاه خوارزمی‬ ‫‪3‬‬ ‫مدیریت مالی‬ ‫صورت های مالی همچنین نتایج ایفای وظیفه مباشرت مدیریت یا حساب دهی آن ها را در قبال منابعی‬ ‫که در اختیارشان قرار گرفته است‪ ،‬نشان می دهد‪.‬به منظور دستیابی به این هدف‪ ،‬در صورت های مالی‬ ‫یک واحد تجاری اطالعاتی درباره موارد زیر ارائه می شود‪:‬‬ ‫صورت وضعیت مالی (ترازنامه)‬ ‫ترازنامه یکی از صورت های مالی است که وضعیت و موقعیت مالی یک بنگاه را در انتهای یک دوره‬ ‫مالی نشان می دهد‪.‬‬ ‫ترازنامه یکی از صورتهای مالی اساسی شرکت است که مانند یک عکس فوری‪ ،‬وضعیت مالی آن را‬ ‫در انتهای یک دوره مالی نشان میدهد‪.‬ترازنامه از دو ستون کنار هم تشکیل میشود‪.‬در ستون سمت‬ ‫راست‪ ،‬انواع داراییها و در ستون سمت چپ‪ ،‬انواع بدهیها و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) نوشته‬ ‫میشود‪.‬رابطه بین این دو ستون به شرح زیر است‪:‬‬ ‫داراییها = بدهیها ‪ +‬حقوق صاحبان سهام (سرمایه)‬ ‫دکتر مصطفی ابوئی اردکان‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت های مالی‬ ‫‪4‬‬ ‫به رابطه فوق که اولین بار توسط لوکا پاچیولی ارائه شده است‪ ،‬معادله اساسی حسابداری گفته میشود‪.‬‬ ‫رابطه فوق در حساب ‪:T‬‬ ‫دانشکده فنیومهندسی دانشگاه خوارزمی‬ ‫‪5‬‬ ‫مدیریت مالی‬ ‫دارایی‬ ‫عبارت است از حقوق نسبت به منافع اقتصادی آتی یا سایر راههای دستیابی مشروع به آن منافع که در‬ ‫نتیجه معامالت یا سایر رویدادهای گذشته به کنترل واحد تجاری درآمده است‪.‬‬ ‫بدهی‬ ‫عبارت است از تعهد انتقال منافع اقتصادی توسط واحد تجاری ناشی از معامالت یا سایر رویدادهای گذشته‬ ‫حقوق صاحبان سهام‬ ‫عبارت است از حاصل تفاضل مجموع بدهی های واحد تجاری از مجموع دارایی های آن‪.‬‬ ‫آورده صاحبان سهام‬ ‫افزایش حقوق در حقوق صاحبان سرمایه ناشی از سرمایه گذاری در واحد تجاری جهت کسب با افزایش‬ ‫حقوق مالکانه‪.‬‬ ‫ستانده صاحبان سهام‬ ‫کاهش در حقوق صاحبان سرمایه ناشی از انتقال دارایی ها به صاحبان سرمایه یا ایجاد بدهی در قبال آنها‬ ‫به منظور کاهش حقوق مالکانه و یا توزیع سود‪.‬‬ ‫انواع داراییها‬ ‫دکتر مصطفی ابوئی اردکان‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت های مالی‬ ‫‪6‬‬ ‫انواع دارایی جاری‬ ‫انواع دارایی غیرجاری‬ ‫دانشکده فنیومهندسی دانشگاه خوارزمی‬ ‫‪7‬‬ ‫مدیریت مالی‬ ‫در استاندارهای حسابداری آمریکا‪ ،‬در بخش داراییها‪ ،‬حساب ها به ترتیب سرعت نقد شدن یعنی سرعت‬ ‫و سهولت تبدیل آنها به وجه نقد نوشته و مرتب میشوند‪.‬همچنین بدهینیز بر مبنای تاریخ سررسید یا‬ ‫اولویت پرداخت مرتب می شوند‪.‬‬ ‫استاندارد جهانی ‪ IFRS‬متفاوت است‪.‬قبال استانداردهای حسابداری ایران مطابق با استاندارد حسابداری‬ ‫آمریکا بوده است ولی در استانداردهای جدید مطابق با ‪ IFRS‬گزارش دهی میشود‪.‬‬ ‫وجه نقد‬ ‫داراییهای نقدی یک سازمان شامل موجودی بانک (مانده حسابهای جاری در بانکها)‪ ،‬پول موجود در‬ ‫صندوق و یا تنخواه گردان می گردد‪.‬‬ ‫اسناد دریافتنی‬ ‫طلب های کوتاه مدتی که متکی به اسناد قانونی مانند سفته و یا برات هستند‪.‬‬ ‫حساب دریافتنی‬ ‫طلب های کوتاه مدتی که در قبال آن ها سفته یا براتی دریافت نشده است‪.‬‬ ‫پیش پرداختها‬ ‫طلب های کوتاه مدتی که در قبال آن ها سفته یا براتی دریافت نشده است‪.‬‬ ‫موجودی مواد و کال‬ ‫شامل موجودی مواد اولیه ‪،‬کاالی در جریان ساخت و محصول اماده به فروش می باشد‪.‬موارد فوق جزو‬ ‫دارایی های جاری محسوب می شوند‪.‬‬ ‫سایر دارایی ها‪:‬‬ ‫کلیه دارایی هایی که قابل تقسیم بندی در موارد فوق نیستند در این قسمت طبقه بندی می شوند همچون‬ ‫هزینه های تاسیس و هزینه های قبل از بهره برداری‪.‬‬ ‫دکتر مصطفی ابوئی اردکان‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت های مالی‬ ‫‪8‬‬ ‫تمامی موارد ذکر شده‪ ،‬در ستون سمت راست ترازنامه (دارایی ها) می آیند‪.‬‬ ‫ستون سمت چپ ترازنامه از دو قسمت بدهیها و حقوق صاحبان سهام تشکیل شده است‪.‬همانطور که‬ ‫اشاره شد‪ ،‬بدهی های شرکت نیز بر اساس سررسید به دو گروه جاری و بلندمدت (غیرجاری) تقسیم می‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫انواع بدهی غیرجاری‬ ‫حساب ها و اسناد دریافتنی‬ ‫برای سادگی می توانید حساب های دریافتنی را به عنوان فروش نسیه و حساب های پرداختنی را به عنوان‬ ‫خرید نسیه در نظر بگیرید‪.‬‬ ‫تسهیالت مالی دریافتنی‬ ‫وام های کوتاه مدت بانکی‬ ‫پیش دریافتها‬ ‫نقطه مقابل پیش پرداخت ها‪.‬یعنی پول هایی که از مشتری دریافت شده ولی هنوز در قبال آن ها کاالیی‬ ‫به مشتری تحویل نشده است‪.‬دقت نمایید که در این حالت‪ ،‬پول های دریافت شده تحت عنوان درآمد‬ ‫برای شرک ثبت نمی گردند)‪.‬‬ ‫عمده بدهی های بلند مدت نیز عبارتند از اسناد و حساب های پرداختنی بلندمدت‪ ،‬اوراق قرضه پرداختنی‬ ‫بلند مدت و تسهیالت بلندمدت‪.‬‬ ‫دانشکده فنیومهندسی دانشگاه خوارزمی‬ ‫‪9‬‬ ‫مدیریت مالی‬ ‫حقوق صاحبان سهام‬ ‫سرمایه (آورده سهامداران)‬ ‫میزانی از دارایی که سهامداران در ابتدای تشکیل شرکت پرداخت نموده اند‪.‬دقت نمایید که ارزش اسمی‬ ‫سهام عادی (نه ارزش بازار) به عنوان سرمایه ثبت می شود‪.‬‬ ‫سرمایه پرداخت شده اضافی‬ ‫اگر شرکت‪ ،‬سهام عادی خود را باقیمتی بیش از قیمت اسمی به فروش برساند‪ ،‬عواید آن در این قسمت‬ ‫ثبت می شود‪.‬‬ ‫سهام خزانه‬ ‫عبارت است از بازخرید سهام توسط شرکت‪.‬از آنجا که بازخرید سهم در ایران ممنوع است‪ ،‬این آیتم در‬ ‫صورت های مالی ایرانی وجود ندارد‪.‬‬ ‫اندوخته قانونی‪ :‬طبق قانون تجارت‪ ،‬شرکت ها ساالنه حداقل ‪ %5‬از سود خالص خود را باید تحت عنوان‬ ‫اندوخته قانونی در نظر بگیرند تا زمانی که این حساب به ‪ %10‬سرمایه ثبت شده شرکت برسد‪.‬‬ ‫سود انباشته ‪ :‬مجموع سودهای خالص کسب شده از ابتدای فعالیت شرکت که بین سهامداران توزیع‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫سایر اقالم سود جامع‪ :‬شامل آیتم هایی می شود که بدون تاثیر بر صورت سود وزیان‪ ،‬مستقیما بر‬ ‫ترازنامه تاثیر می گذارند‪ ،‬مواردی همچون سود وزیان تحقق نیافته سرمایه گذاری ها و تغییرات ناشی از‬ ‫تسعیر ارز‪.‬‬ ‫دکتر مصطفی ابوئی اردکان‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت های مالی‬ ‫‪10‬‬ ‫صورت سود و زیان‬ ‫صورت سود و زیان یکی از صورت های مالی است که عملکرد مالی شرکت را در طی یک دوره مالی‬ ‫نشان می دهد‪.‬در این صورت مالی درآمدها و هزینه های یک بنگاه نشان داده می شود و از تفاضل آن ها‬ ‫نیز سود به دست می آید‪.‬‬ ‫درآمد های عملیاتی‬ ‫درآمد ها‬ ‫درآمد های‬ ‫مواد اولیه مستفیم‬ ‫غیرعملیاتی‬ ‫دستمزد مستقیم‬ ‫بهای تمام شده کال‬ ‫تولید‬ ‫صورت سود وزیان‬ ‫هزینه های غیر‬ ‫سربار‬ ‫عملیاتی‬ ‫سایر هزینه های‬ ‫هزینه ها‬ ‫غیر عملیاتی‬ ‫سایر هزینه های‬ ‫عملیاتی‬ ‫هزینه های مالی‬ ‫دانشکده فنیومهندسی دانشگاه خوارزمی‬ ‫‪11‬‬ ‫مدیریت مالی‬ ‫نکات مهم مرتبط با درآمد‪:‬‬ ‫درآمد = کسب هر نوع دارایی در مقابل فروش محصول و یا ارائه خدمت‪.‬‬ ‫ درامد لزوما نقدی نیست‪ ،‬بلکه ممکن است به هر شکلی از دارایی باشد‪.‬‬ ‫ هر دارایی که کسب شود لزوما درامد نیست‪ ،‬بلکه باید در مقابل آن فروش کاال یا ارائه خدمت انجام‬ ‫گیرد‪.‬‬ ‫صورت سود و زیان جامع‬ ‫صورت سود و زیان جامع به عنوان یک صورت مالی اساسی‪ ،‬باید کل درآمدها و هزینه های شناسایی شده‬ ‫طی دوره را که قابل انتساب به صاحبان سرمایه است‪ ،‬به تفکیک اجزای تشکیل دهنده آن ها نشان دهد‪.‬‬ ‫دکتر مصطفی ابوئی اردکان‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت های مالی‬ ‫‪12‬‬ ‫یادداشت های توضیحی‬ ‫یادداشت های توضیحی به عنوان یکی از بخش های غیرقابل تفکیک صورت های مالی اطالعات ارزنده ای‬ ‫در مورد صورت های مالی به مخاطب ارائه می دهد‪.‬‬ ‫یکی از ویژگی های صورت های مالی‪ ،‬خالصه بودن آن هاست؛ بدین معنا که مخاطب می تواند با یک نگاه‬ ‫اجمالی به مهم ترین اطالعات مورد نیاز در مورد شرکت دست یابد‪.‬از سوی دیگر ممکن است مخاطب به‬ ‫اطالعات کلی عالقه نشان ندهد و بخواهد که در یک مورد اطالعات ریز و با جزئیات کافی را کسب نماید‪.‬‬ ‫در این مواقع یادداشت ها ی توضیحی به کمک مخاطب آمده و این اطالعات را دراختیار وی قرار می دهد‪.‬‬ ‫اطالعات زیر باید در یادداشت های توضیحی واحد تجاری افشا شود‪:‬‬ ‫الف‪.‬تصریح این که صورت های مالی بر اساس استاندارهای حسابداری تهیه شده است‪.‬‬ ‫ب‪.‬رویه های حسابداری اعمال شده در خصوص معامالت و رویداد های با اهمیت‪.‬‬ ‫ج‪.‬مواردی که افشای آن ها طبق استاندارد های حسابداری الزامی شده و در بخش دیگری از صورت‬ ‫های مالی ارائه نشده است‪.‬‬ ‫د‪.‬موارد دیگری که در صورت های مالی اساسی ارائه نشده است‪ ،‬لیکن افشای آن ها برای ارائه مطلوب‬ ‫ضرورت دارد‪.‬‬ ‫دانشکده فنیومهندسی دانشگاه خوارزمی‬ ‫‪13‬‬ ‫مدیریت مالی‬ ‫استهالک‬ ‫کاهش تدریجی و سیستماتیک در ارزش دارایی ثابت استهالک پذیر به دالیلی همچون استفاده‪ ،‬مرور زمان‬ ‫و تغییر تکنولوژی‪.‬‬ ‫مفهوم روش سیستماتیک این است که کاهش ارزش دارایی مستقل از ارزش روز دارایی و بر اساس یک‬ ‫سیستم از پیش تعیین شده است‪.‬‬ ‫عالوه بر این سرشکن کردن هزینه (استهالک) موجب نمایش عملکرد شرکت منطبق بر واقعیت میشود‪،‬‬ ‫این روش اصل تطابق درآمد و هزینه را نیز بهتر رعایت می نماید‪.‬‬ ‫تاثیر استهالک بر ترازنامه‬ ‫استهالک به صورت تجمعی (‪ )Accumulative‬در ترازنامه نشان داده شده و از دارایی های ثابت کسر‬ ‫می گردد (‪.)Counter Account‬بنابراین استهالک با کاهش دارایی های ثابت باعث کاهش مجموع‬ ‫دارایی ها می شود‪.‬در سمت چپ ترازنامه نیز‪ ،‬باتوجه به اینکه استهالک یک هزینه است‪ ،‬از طریق کاهش‬ ‫سود خالص باعث کاهش سود انباشته (و بالتبع کاهش حقوق صاحبان سهام) می شود تا بدین طریق‬ ‫ترازنامه‪ ،‬تراز بماند‪.‬‬ ‫تاثیر استهالک بر ترازنامه‬ ‫استهالک به عنوان یک هزینه در صورت سود و زیان‪ ،‬قبل از مالیات اثر میگذارد‪.‬مستهلک کردن‬ ‫(‪ )Depreciation‬به جای هزینه کردن(‪ )Expense‬باعث از بین بردن نوسان سود خالص در دوره های‬ ‫مختلف می شود‪.‬استهالک باعث کاهش هزینه های مالیاتی نیز می شود‪.‬‬ ‫تاثیر وجوه نقد بر ترازنامه‬ ‫استهالک یک هزینه غیرنقدی است و در گردش وجوه نقد وارد نمی شود‪.‬‬ ‫دکتر مصطفی ابوئی اردکان‬  ‫فصل دوم – درک و فهم صورت های مالی‬ ‫‪14‬‬ ‫صورت جریان وجوه نقد‬ ‫صورت جریان وجوه نقد یکی از صورت های مالی است که منابع و مصارف وجه نقد را مشخص می سازد‪.‬‬ ‫به بیان دیگر این صورت مالی به ما نشان می دهد که وجه نقد از چه منابعی حاصل و در چه مواردی صرف‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫صورت جریان وجوه نقد تنها صورت مالى اساسی است که بر مبنای نقدی تهیه میشود و در آن علت‬ ‫تغییر موجودى نقد طى دوره مالى‪ ،‬مورد بررسى قرار میگیرد‪.‬همانطور که از نام این صورت مالى پیداست‪،‬‬ ‫در آن فقط دریافتهاى نقد و پرداختهاى نقدى انعکاس مىیابد‪.‬پس این صورت حساب با ارائه خالصهای‬ ‫از اینکه کسبوکارها منابع نقد خود را در چه بخشهایی صرف و یا از چه محلی کسب میکنند‪ ،‬محاسبه‬ ‫میشود‪.‬‬ ‫فرض کنید موجودى نقد واحد تجارى از صفر ریال در ابتدا دوره‪ ،‬به ‪ 100‬ریال در پایان دوره رسیده است‪.‬‬ ‫سوالی که مطرح میشود این است که این ‪ 100‬ریال از چه محل یا محلهایی دریافت شده است؟ در پاسخ‬ ‫باید گفت یا دارایی ثابت (نظیر ماشین و ساختمان) فروختهشده و پول دریافت گردیده است (فعالیتهاى‬ ‫سرمایهگذارى ) یا اینکه واحد تجارى این رقم را از طلبکاران یا مالکان گرفتـه و تعهد به باز پرداخت آن‬ ‫دارد (فعالیتهاى تأمین مالى ) و یا اینکه پول از محلى غیر از دو محل فوق دریافت شده است (مثال در‬ ‫نتیجه فروش کاال یا خدمات) که در این صورت محل دریافت را فعالیتهاى عملیاتى مینامند‪.‬‬ ‫طبق استاندارد حسابداری شماره ‪ ۷‬کمیته استانداردهای بینالمللی حسابداری‪ ،‬جریانهای ورودی و‬ ‫خروجی وجوه نقدی در قالب سه بخش فعالیتهای عملیاتی‪ ،‬فعالیتهای سرمایهگذاری و فعالیتهای‬ ‫تامین مالی طبقهبندی میشوند‪.‬‬ ‫دانشکده فنیومهندسی دانشگاه خوارزمی‬