Gastroenteropankreatik Nöroendokrin Tümörler (GEP NET) - Cenk Hoca Not PDF

Gastroenteropankreatik nöroendokrin tümörler (GEP NET) Prof.Dr.Okay NAZLI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı 1 GEP peptidler Gastrointestinal tüm hormonlar peptid...

Gastroenteropankreatik nöroendokrin tümörler (GEP NET) Prof.Dr.Okay NAZLI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı 1 GEP peptidler Gastrointestinal tüm hormonlar peptid yapısındadır, ancak her peptid hormon değildir. Peptidlerin tümü endokrin etki göstermez, otokrin, nörokrin ve parakrin yolla da etkide bulunabilirler. Peptidlerin salgılandığı mide ve barsaklardaki endokrin hücrelerin bazılarının pankreasta da bulunmaları ve endokrin hücrelerin embriyolojik olarak pankreas adacık hücreleri ile ortak kökenden gelişmeleri nedeniyle, günümüzde gastrointestinal endokrin yapılara ve peptidlere GEP yapılar ve GEP peptidler denir. 2 GEP endokrin hücreler, salgıladıkları peptidler ve Lokalizasyon Peptid Hücre tipi lokalizasyonları Mide Gastrin G Somatostatin D Duodenum/Jejunum Sekretin S Kolesistokinin I Yükleniyor… GIP Somatostatin K D Motilin M İleum/Kolon Enteroglukagon L Peptid YY L Nörotensin N Somatostatin D Pankreas İnsülin B Glukagon A Pankreatik polipeptid(PP) D1 Somatostatin D 3 GEP peptidlerin etkileri 1-Su ve elektrolit sekresyonu Mide, pankreas, karaciğer, barsaklar 2-Enzim sekresyonu Mide, pankreas 3-Trofik etki Mide ve barsak mukozası, pankreas 4-Endokrin sekresyon Gİ hormonlar, insülin, glukagon, kalsitonin 5-Motilite Mide, barsaklar, sfinkterler, safra kesesi 6- Su, elektrolit, besinlerin absorpsiyonu Barsaklar 4 GİS’in nöroendokrin hücreleri GIS’in pek çok tümörü, endoderm kaynaklı epitelyal yapıdan köken almasına karşın, GIS’ de nöral krest, nöroektoderm kökenli çok sayıda nöroendokrin hücre de yer almakta ve bu hücreler nöroendokrin Yükleniyor… tümörlerin gelişmesine yol açabilmektedir. 5 GEP NET - Terminoloji GI sistem(pankreas dahil) vücudun en büyük endokrin yapılanması olan “Diffüz Nöroendokrin Sistem” in(DNES) en önemli parçasıdır. GEP NET: Gastrointestinal 6 APUD hücreler Amin Amin içeriğinin yüksek oluşu Prekürsör Amin öncü maddelerini Uptake tutmaları Dekarboksilasyon Bu öncüler dekarboksilasyon yaparak aminleri oluşturur APUDOMA APUD hücrelerden çıkan, aminleri işleyerek çoğu hormon olan peptidleri yapan tümörler 7  Endokrin hücreler gastrointestinal sistem boyunca bulunurlar. Pankreasta Langerhans adacıklarını oluştururlar. Langerhans adacıklarında üç tip hücre vardır: Hücre % Yeri Salgısı Beta 60 Ortada İnsulin Alfa 25 Korpus+kuyruk Glukagon Delta 10 Somatostatin Adacıklarda Hiperplazi Adenoma Karsinoma oluşabilir. Bunlar Polipeptidler Aminler Prostaglandinler Başka humoral maddeler salgılayabilirler. 8  Endokrin tümörler, biyoaktif bazı ürünleri üretmelerine bağlı olarak ortak fenotipik özellikler gösterirler. Nöroendokrin terimi, bu tümörlerin nöral hücrelerle ilişkili proteinleri (sinaptofizin, nöron-spesifik enolaz ve kromogranin A gibi) eksprese etmesinden gelmiştir. 9  GEP NET tüm gastrointestinal sistem tümörlerinin % 1,2-1,5’ ini teşkil eder. İnce barsak kanserleri arasında ise en sık görülen tümörlerdir. Karsinoid tümörler, insülinoma ve gastrinoma en sık görülen nöroendokrin tümörlerdir. Her yıl yaklaşık 100.000 yeni olgu bildirilmektedir. 10  Günümüzde intraoperatif USG ve endoskopik USG gibi yöntemlerin gelişmesi, tümörün yaptığı hormon ya da hormonların kandaki düzeylerinin yükselmesinin saptanması (radioimmunoassay yöntemi) (RIA) ile Yükleniyor… GEP-NET tanısı daha sık konulmaya başlanmıştır. Son yıllarda yeni GEP-NET tipleri de bildirilmektedir. Bunlardan birisi de ‘ghrelin’ salgılayan bir pankreatik tümör olan ghrelinomadır. Ghrelin, yakın zamanda keşfedilen bir gastrointestinal hormon olup mide fonksiyonları ve açlık üzerine etkileri vardır. 11 Gastroenteropankreatik NETler Pankreatik NET (adacık hücre tümörleri) Karsinoid tümörler 12 Pankreatik NET’ler Insulinoma Gastrinoma VIPoma Glucagonoma Somatostatinoma 13  İNSÜLİNOMA İnsülinoma, fonksiyonel pankreatik NET’lerin büyük çoğunluğunu oluştururlar. Olguların %75’i benign ve soliterdir. %10’u malign olup, tanı konduğunda metastaz yapmış durumdadır. 14  Küçük tümörler olup %38’i gövdede, %34’ü baş ve uncinatta, %28’i ise kuyrukta lokalizedir. Ortalama 1.8 cm çapındadır. % 60’ı 1-2 cm arasındadır. %15’i 2 cm’den büyüktür. %10 multipldir. %10 MEN 1 ile olur. %10 malign MEN1’de % 85’inde multipldir. Malignlerde metastazlar lenf bezlerine, beyin, akciğere olur. 15  Klinik Belirtileri Hipoglisemi, Nöroglikopenik bulgular(apati, konfüzyon, heyecan, oryantasyon kaybı, görme bulanıklığı, deliryum, stupor, koma veya konvülsiyonlar) Sempatoadrenal otonomik semptomlar (güçsüzlük, halsizlik, endişe, açlık, tremor, terleme ve taşikardi) Patognomonik bulgu ise hipoglisemiye rağmen serum insülin seviyelerinin beklentilerin aksine çok yüksek (>5µU/ml) olmasıdır 16  Tanı Hiperinsülinemi Klasik tanı kriterleri Whipple triadıdır: 1) Açlık ya da egzersizle hipoglisemi semptomları, 2) Semptomatik dönemde kan glikozunun 1000 pg/ml. dir (N: 200pg/ml). Sınırda olgularda sekretin ile provokasyon yapılarak testler yenilenebilir. Midesi tam olan hastalarda 15 mEq/saat’in, postgastrektomili olgularda 5mEq/saat’in üzerinde bazal asit seviyesi ZE’i işaret eder. Mide sıvısında pH’nın