Экономикалық география PDF

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯ ====================== \*Өзара байланысы күн сайын өсетін және өзгеретін біртұтас, толық жүйе -- Табиғат пен қоғам. ================== \*Адам қоршаған ортадан алатын, өмір сүруіне және шаруашылығына қолданатын табиғат элементтері -- **Табиғи ресурстар.** \*Дүниежүзінің таб...

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯ ====================== \*Өзара байланысы күн сайын өсетін және өзгеретін біртұтас, толық жүйе -- Табиғат пен қоғам. ================== \*Адам қоршаған ортадан алатын, өмір сүруіне және шаруашылығына қолданатын табиғат элементтері -- **Табиғи ресурстар.** \*Дүниежүзінің табиғи ресурстары: ================================= 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. \*Табиғи ресурстың мөлшері мен оларды қолдану өлшемі арасындағы қатынас -- Ресурспен қамтамасыз етілу. =========================== Табиғи ресурстарды игеруге қатысты мәселелер ============================================ \*Табиғи ресурстарды қолданумен байланысты мәселелер: ===================================================== 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. \*Табиғи ресурстарды игеру және қолдануға қатысты мәселелерді шешу жолдары: =========================================================================== 1. Мемлекеттің ресрусты сақтау саясаты -- минералды шикізаттарды қайта өңдеу және үдемелі байыту технологияларын енгізу 2. 3. 4. 5. Шикізаттарды қайталап қолдану (металл қалдығы, макулатура, күлдер, ЖЭС- тегі қоқыс қалдықтары) 6. 7. 8. Деректердің экономикалық-географиялық қоры ========================================== \*Деректерді автоматты түрде пайдалану нәтижесінде қалыптасты -- Картографиялық-географиялық деректер қоры. ========================================== \*Сапалы, әртүрлі түс қолданылған және картографиялық стандартқа сай жасалған туынды -- **Карта.** Инфрақұрылым. Көлік құрылымы ============================ \*Материалдық өндіріске және тұрғындарға қызмет көрсету саласының ірі тобы -- Инфрақұрылым. ============= \*Бір-бірімен көлік жолдары және тораптары арқылы байланысқан барлық көлік түрлерінің жиынтығы -- **Көлік жүйесі.** \*Көліктің жұмысы бағаланатын көрсеткіштер: =========================================== 1. 2. \*Құрлық көліктерінің арасында рөлі ерекше көлік түрі -- **Теміржол.** \*Ауа-райы жағдайын талғамайтын көлік түрі -- **Теміржол.** \*Қозғалысы тұрақты, тасымалдау құны арзан және тасымалданатын жүктің салмағы жоғары болуымен ерекшеленетін көлік түрі -- **Теміржол.** \*1000 км^2^-ге 100 км-ден астам теміржол тиесілі аймақ -- **Батыс Еуропа.** \*Қазақстанда меридиан бағытында орналасқан теміржол магистралдары: =================================================================== 1. 2. 3. \*Қазақстанда ендік бағытында орналасқан теміржол магистралдары: ================================================================ 1. 2. \*Жүкті жылдам және соңғы пунктке дейін жеткізумен ерекшелетін көлік түрі -- Автомобиль. =========== \*Салмағы бойынша жүк тасымалдаудан дүниежүзінде 1 орынды алатын көлік түрі -- **Автомобиль.** \*Қысқа қашықтыққа тасымалдауда жетекші орын алатын көлік түрі -- Автомобиль. =========== \*Автомобиль жолының ұзындығы бойынша жетекші орындағы мемлекет -- **АҚШ.** \*АҚШ-ғы автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы -- **5 млн км.** \*Қазақстандағы автомагистралдардың жалпы ұзындығы -- **100 мың км.** \*Сұйық және газтәрізді жүктерді тасымалдауда жетекші орын алатын көлік -- Құбыр көлігі. ============= \*Жүкті тоқтаусыз жеткізетін және көп қызмет күшін талап етпейтін көлік түрі -- Құбыр көлігі. ============= \*Ресейдің Батыс Сібірдегі газын Батыс Еуропаға тасымалдайтын құбыр жолы -- «Дружба». ========= \*Қазақстандағы құбыр жолының ең жиі орналасқан ауданы -- **Батыс.** \*Пайдалану құны арзан және жүк тасымалынан жетекші орын алатын көлік түрі -- Теңіз көлігі. ============= \*Мемлекетаралық жүк тасымалдаудың 80% тиесілі көлік түрі -- **Теңіз көлігі.** \*Жүкті ұзақ қашықтыққа тасымалдайтын, жүк айналымында бірінші орын алатын көлік түрі -- **Теңіз көлігі.** \*Дүниежүзіндегі теңіз арқылы тасымалданатын жүктің 40% тиесілі мұхит -- Атлант мұхиты. ============== \*Жолаушыларды, жедел және тез бұзылатын азық-түлік жүктерін тасымалдайтын көлік түрі -- **Әуе көлігі.** \*Дүниежүзіндегі жолаушы тасымалының жартысына жуығы тиесілі мемлекет -- АҚШ. ==== \*Қазақстанның басты «әуе айлағы» - **Астана.** \*Қазақстандағы әуе тасымалымен айналысатын авиакомпаниялар саны -- **20 авиакомпания.** \*Халықаралық және ішкі жолаушылардың 3/5 бөлігін тасымалдайтын Қазақстандық авиакомпания -- **«Эйр Астана».** \*ТМД елдерінің дүниежүзілік көлік жүйесіндегі алатын үлесі -- **10%.** \*Гибралтар бұғазы жағалауымен салынған магистраль -- **Транспиреней.** \*Еуропадағы көлік дәліздерінің саны -- **9.** \*Қазақстандағы көлік дәліздерінің саны -- **5.** \*Ресейдегі көлік дәліздерінің саны -- **2.** \*Контейнермен тасымалданатын жүктің үлесі -- **40%.** Әлеуметтік инфрақұрылым ======================= \*Инфрақұрылым кешенінің құрамына кіретін салалар саны -- **30 сала.** --------------------- -- Көлік және байланыс --------------------- -- -- -- -- -- \*Әлеуметтік инфрақұрылым салалары: =================================== 1. Сауда. Бұл сала бойынша халық тұтынатын тауарлар сату. Сауда жұмысының негізгі көрсеткіші-оның көлемі және құрылымы. 2. Тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорындары (шаштараз, киім жуу, химиялық тазалау, техниканы, аяқкиімді, киім-кешекті жөндеу) көбінесе қалаларда орналасқан. 3. Денсаулық сақтау саласы әртүрлі аурулардың алдын алу мен емдеуге басты рөл атқарады. Денсаулық сақтау саласының негізгі орталықтары Алматы, Астана, Қарағанды, Семей. 4. Білім беру саласы -- әлеуметтік салалардың арасындағы адам саны ең көп тартылған сала. 5. Халықтың демалысын ұйымдастыру саласы -- адамдардың немесе ұйымдардың демалыс денсаулықты қалпына келтіру рекреациясына бағытталған қызмет көрсету түрі. \*Тұрғын үйіңнен басқа жерде денсаулықты немесе жұмыс істеу қабілетін, табиғат аясында немесе туристік серуендеу кезінде демалу арқылы қалпына келтіру -- **Рекреация.** \*Адамдардың денсаулығын қалпына келтіруіне, демалыстың жақсы өтуіне себепші болатын ресурс түрі -- **Рекреациялық ресурс.** \*Рекреациялық ресурстың түрлері: ================================= 1. 2. \*Шығыс Қазақстанның мәдени орталығы -- **Семей.** \*Қазақстанның орталығында орналасқан ұлттық саябақ -- **Қарқаралы.** \*Қазақстанда ең алғашқы ұйымдастырылған ұлттық саябақ -- **Баянауыл.** \*1985 жылы ұйымдастырылған ұлттық саябақ -- **Баянауыл.** \*Қазақстанда ең алғаш ашылған курорт -- **Бурабай.** \*Қазақстанның басты емдік туризм аймағы -- **Бурабай.** \*Балшықпен емдейтін санаторий орналасқан аймақ -- **Мойылды.** \*Метеорит кратері орналасқан облыс -- **Ақтөбе.** \*Бозжыра шатқалы орналасқан қорық -- **Үстірт.** \*Өнеркәсіптің, ауылшаруашылығының және басқа да экономикалық салалардың қалыпты және сапалы жұмыс істеуін қамтамасыз етеді -- **Әлеуметтік инфрақұрылым.** Дүниежүзілік шаруашылық салалары: ауылшаруашылығы және өнеркәсіп ================================================================ \*Бір-бірімен дүниежүзілік экономика арқылы байланысып, тарихи қалыптасқан дүниежүзі елдерінің ұлттық шаруашылығының жиынтығы -- **Дүниежүзілік шаруашылық.** ХХ ғасыр басы. ============== \*Тауарлы ауыл шаруашылығы -- Интенсивті егіншілік және жемшөп даярлайтын малшаруашылығы, бау-бақша, ауыспалы егіншілік, жайылымдық малшаруашылығы. =================================================================================================================================================== \*ХХ ғасырдың 50-60 жылдарындағы заманауи агротехниканы қолдану арқылы ауыл шаруашылығын түрлендіру -- **«Жасыл революция».** \*Тез пісетін дәнді дақылдарды егу, ирригация көлемін ұлғайту, техниканы және тыңайтқыштарды кеңінен қолданып, мол өнім алу жолдары -- **Жасыл революция.** \*Азық-түлік шаруашылығы құрылымының басты өнімдері: ==================================================== 1. 2. 3. 4. 5. \*Қазақстанның «бау-бақшасы» деп аталатын аймақ -- **Оңтүстік.** \*Шошқа шаруашылығы бойынша жетекші ел -- **Қытай.** \*Материалдық өндірістің жетекші саласы -- **Өнеркәсіп.** \*Өнеркәсіп салаларының қалыптасуына қарай бөлінісі: ==================================================== 1. Ескі салалар -- өнеркәсіптік революция кезінде пайда болғандар (таскөмір, металлургия, тоқыма, бу машиналарын жасау). Қазіргі таңда бұл салалардың өсі қарқыны баяу. 2. Жаңа салалар -- ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы ғылыми-техникалық прогреспен анықталатын салалар (автомобиль жасау, пластмасса, химиялық талшық). Қазір бұл сала қарқынды даму үстінде. 3. Ең жаңа салалар -- ҒТР заманында пайда болды және ғылымды көп қажет ететін салалар (микроэлектроника, микробиология, робот жасау) оны жоғары технологиялар саласы деп атайды. Бұл қазіргі кездегі тұрақты және жылдам дамып келе жатқан салалар. \*Дүниежүзі шаруашылығының салалық құрылымының құрамы: ====================================================== 1. 2. 3. \*ХХ ғасырдың 70 жылдарындағы мұнай мен энергетика дағдарысынан кейін қарқыны бәсеңдеген өнеркәсіп саласы -- **Отын-энергетика.** \*Дүниежүзіндегі мұнай өндіретін мемлекеттер саны -- **80 мемлекет.** \*Дүниежүзіндегі табиғи газдың жылдық өндірісі -- **2 трлн м^3^.** \*Дүниежүзіндегі көмір өндіретін мемлекеттер саны -- **60 мемлекет.** \*Берилли өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **1-4 орын.** \*Ниоби өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **3 орын.** \*Галлий өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **3 орын.** \*Техникалық таллий өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **3 орын.** \*Титан түтігін өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **3 орын.** \*Рений өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **1-5 орын.** \*Уран өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **1 орын.** \*Көмір өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **9 орын.** \*Күміс өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **9 орын.** \*Мырыш өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **10 орын.** \*Глинозем өндіру жөнінен Қазақстанның дүниежүзінде алатын орны -- **10 орын.** \*Тантал, ниобий қоры жөнінен Қазақстанның ТМД елдері арасында алатын орны -- **1 орын.** Өнеркәсіп географиясы ===================== \*Түсті металлургия саласы отар және жартылай отар болып тұрған кездерінен бастап дамыған мемлекеттер -- **Чили, Перу, Индонезия.** \*Қазақстанда өндірілетін темір кенінің экспортқа шығарылатын мөлшері -- **70%.** \*Қазақстандағы түсті металды өндіру көлемі -- **12%.** \*Қазақстанда орналасқан дүниежүзіндегі ең ірі алпауыт қара металлургия компанияларының бірі -- **Mittal Steel.** \*Қызмет көрсету саласы жағынан және өндірілген өнім құны көрсеткіші бойынша 1 орын алатын шаруашылық саласы -- **Машина жасау.** \*Машина жасау саласындағы өнімнің 9/10 бөлігін шығаратын елдер -- **Дамыған елдер.** \*Дүниежүзіндегі негізгі машина жасау аймақтары: ================================================ 1. 2. 3. 4. \*Қазақстандағы пресавтомат шығаратын кәсіпорын -- **Шымкент.** \*Қазақстандағы металл кесетін станок шығаратын кәсіпорын -- **Алматы.** \*Қазақстандағы аккумулятор шығаратын кәсіпорын -- **Талдықорған.** \*Қазақстандағы сорғыш (насос) шығаратын кәсіпорын -- **Астана.** \*Қазақстандағы рентген аппараттарын шығаратын кәсіпорын -- **Ақтөбе.** \*Қазақстандағы өнеркәсіптік құрал-жабдық өндірістерінің негізгі орталықтары -- Алматы, Қарағанды, Өскемен, Шымкент, Атырау. ============================================ \*Қазақстандағы ауылшаруашылығы машиналарын шығару орталықтары -- Астана, Павлодар. ================= \*Қазақстанның химия өнеркәсібін дамытқан: ========================================== 1. 2. 3. 4. \*Орман белдеулерінің таралу географиясы: ========================================= 1. 2. \*Қазақстанның мақта-тоқыма өнеркәсібінің шикізаты -- **Мақта.** \*Қазақстандағы мақта талшығының экспортқа шығарылатын мөлшері - **80%.**