Ryzyko Materializacja Bank 2024 PDF

Ryzyko: charakterystyka, zarządzanie i materializacja -podsumowanie 1. Wpływ na apetyt na ryzyko: - otoczenie banku: struktura rynku, konkurencja, niepewność - regulacje - pozycja kapitałowa banku 2. Kryzys 2008 - nowy paradygmat w zarządzaniu ryzykiem 3. Rodzaje ryzyka: pierwszy, drugi (i trz...

Ryzyko: charakterystyka, zarządzanie i materializacja -podsumowanie 1. Wpływ na apetyt na ryzyko: - otoczenie banku: struktura rynku, konkurencja, niepewność - regulacje - pozycja kapitałowa banku 2. Kryzys 2008 - nowy paradygmat w zarządzaniu ryzykiem 3. Rodzaje ryzyka: pierwszy, drugi (i trzeci – ESG) filar Bazylei II i III 4. Zarządzanie ryzykiem: 3 linie obrony, rola compliance i etyki Świat w nocy – jedni śpią, inni pracują….  Bazylea II (2004, NUK) trzy wzajemnie uzupełniające się filary stabilności wpływające na wymogi kapitałowe i zarządzanie ryzykiem Filar I - szacowanie sumy minimalnych wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego, rynkowego i operacyjnego (+ plynnosci i systemowe) (wskaźnik relacji kapitału do aktywów ważonych ryzykiem). Filar II - określa podstawową rolę nadzoru podczas stosowania wewnętrznych modeli szacowania wymogów kapitałowych przez banki i ustalenia docelowych kapitałów zgodnych z profilem ryzyka w danym banku. Filar III - zobowiązuje banki do zachowania odpowiedniej dyscypliny rynkowej I ujawniania informacji na temat ich profilu ryzyka oraz poziomu kapitalizacji. Główne typy ryzyka uwzględnione w Filarze II NUK  Ryzyko kredytowe - analiza możliwości banku w zakresie portfela kredytowego, - analiza zdolności kredytowej poszczególnych klientów. Ryzyko rynkowe – dotyczy niekorzystnych zmian spoza sektora. Może się wiązać z efektem zarażenia (2008) lub globalnym spowolnieniem gospodarczym; lub problemami na rynku krajowym (niestabilność polityczna, klęski żywiołowe itp.). Zabezpieczenie – dywersyfikacja portfela, monitorowanie trendów. Ryzyko operacyjne związanego z funkcjonowaniem banku. Na ogół niedoszacowane. Ważne jest posiadanie specjalistów w zakresie procesów banku, technologii jak i jego kultury etycznej; weryfikacja zewnętrznych dostawców usług, ciągła analiza trendów w zakresie cyberbezpieczeństwa. Ryzyko płynności – możliwość wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań wobec wierzycieli lub klientów, ale też związane z runami na bank (panika wśród klientów). Może też wystąpić efekt domina. Banki zarządzają ryzykiem płynności poprzez j regularne prognozowanie przepływów pieniężnych, banki muszą też przestrzegać podstawowych wskaźników płynności (LCR, NSFR).  Ryzyko utraty reputacji - kwestia utrzymania zaufania inwestorów i klientów. Powiązane z innymi ryzykami. Może też być spowodowane przez praktyki biznesowe banku lub zachowanie pracowników, lub osób powiązanych z bankiem. Ważne jest zdefiniowanie podstawowych wartości - kultury korporacyjnej banku. Należy ją opracować we współpracy z interesariuszami i przeprowadzić odpowiednie szkolenia pracowników. Bank bada też swoją reputację w serwisach informacyjnych i mediach społecznościowych. Bank powinien mieć plan awaryjny na wypadek wystąpienia incydentu wpływającego na reputację. Powinien on koncentrować się na szybkiej i przejrzystej komunikacji w celu zminimalizowania szkód. Bank może zatrudnić firmę public relations lub skorzystać ze specjalistycznego oprogramowania do zarządzania reputacją. ▪ Ryzyko braku zgodności (compliance) Brak przestrzegania w pełni przepisów prawa, regulacji sektorowych i przyjętych norm społecznych. Ryzyko braku zgodności obejmuje również ryzyko utraty reputacji. Bank zarządza ryzykiem braku zgodności, zatrudniając odpowiednich pracowników – np. specjalista ds. zgodności z przepisami AML. Niezbędne jest również posiadanie narzędzi do automatyzacji procesów tam, gdzie to możliwe, kwantyfikacji i analizy wzorców aktywności oraz śledzenia wszelkich innych zobowiązań. Pozwala to bankowi zidentyfikować obszary ryzyka szczątkowego i wzmocnić tam kontrolę. Bank powinien uczynić compliance częścią swojej ogólnej kultury. Oznacza to edukowanie pracowników spoza zespołów ds. zgodności i zarządzania ryzykiem w zakresie odpowiednich przepisów i regulacji.  Ryzyko ESG Standardy odnoszące się do ESG zostały wprowadzone na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 2014 r. - ujawnianie informacji niefinansowych dotyczących kwestii środowiskowych, społecznych, pracowniczych. W 2023 r. Komisja UE przyjęła Europejskie Standardy Sprawozdawczości w zakresie Zrównoważonego Rozwoju tzw. ESRS, zgodnie z którymi wszystkie przedsiębiorstwa podlegające CSRD ( w tym banki) mają obowiązek raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju. Niewłaściwe praktyki ESG - utrata reputacji i konsekwencje prawne.  E: Wpływ ryzyka klimatycznego na rynki finansowe Ryzyko klimatyczne odnosi się do potencjalnych ryzyk, które wynikają ze zmiany klimatu i które mogą wpłynąć na bezpieczeństwo i kondycję poszczególnych instytucji finansowych oraz mieć szerszy wpływ na stabilność systemu finansowego (BIS, 2020). Ryzyko powodziowe: kurs PZU (IX 20284 –powódź) Zródło: Ł. Kurowski, K. Rogowicz, SGH  Ryzyko technologiczne Konieczność realizacji złożonych Rosnąca projektów konkurencja z transformacji firmami cyfrowej Dopasowanie produktów do technologicznymi potrzeb klientów Nowe regulacje i ryzyka zwiększają niepewność i koszty Wykorzystanie nowych technologii i AI w bankowości jest ogromne  Systemy IT nigdy nie są w pełni bezpieczne 1. DORA (Digital Operational Resilience Act), 2025 Rozporządzenie UE w sprawie cyfrowej odporności operacyjnej dla sektora finansowego inicjatywa wprowadzająca kompleksowe ramy regulacyjne na poziomie UE dotyczące cyfrowej odporności operacyjnej dla nadzorowanych instytucji finansowych. określa wymogi dotyczące zarządzania ryzykiem ICT, klasyfikacji i zgłaszania incydentów ICT, testowania cyfrowej odporności operacyjnej, umów z zewnętrznymi dostawcami usług ICT, ram nadzorczych dla krytycznych dostawców usług ICT oraz wymiany informacji. ICT: Technologie informacyjno-komunikacyjne  2. MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation), 2025 Zawiera informacje o tym, jak można wydawać i handlować różnymi rodzajami kryptoaktywów (cyfrowych aktywów finansowych). https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/kryptoaktywa_czy_wiaza_sie_z_wyzszym_ryzykiem/zakres_rozporzadzenia_mica  Raport Autopay: Niewidzialna bankowość Technologie stają się niewidzialną częścią otaczającego nas świata  Ryzyko i compliance (zapewnienie zgodności) Ryzyko braku zgodności rozumiane jest jako ryzyko sankcji prawnych, regulacyjnych, istotnej straty finansowej lub negatywnego wpływu na reputację, jakie Bank może ponieść w wyniku nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz standardów rynkowych. Na ryzyko braku zgodności składają się następujące kategorie ryzyka: Ryzyko braku zgodności regulacyjnej; Ryzyko prowadzenia działalności (conduct); Ryzyko utraty reputacji; Ryzyko przestępstw finansowych. Ryzyko braku zgodności ryzyko sankcji prawnych bądź nadzorczych, strat finansowych, utraty reputacji (wiarygodności dla kontrahentów) na jakie narażony jest bank w wyniku niezastosowania się do przepisów prawa, rekomendacji regulatorów, lub regulacji wewnętrznych. Efektywne ale niedocenianie źródło kreowania wartości. 16  Elementy procesu zarządzania ryzkiem 1. Identyfikacja: określenie charakteru ryzyka i dlaczego stanowi zagrożenie dla banku. 2. Ocena i analiza: ustalenie priorytetów, które ryzyka zasługują na największą uwagę. 3. Zapobieganie: wdrażanie odpowiednich procesów, które ograniczają prawdopodobieństwo zagrożenia dla banku. 4. Monitorowanie: gromadzenie danych, reagowania na incydenty oraz badanie pojawiających się trendów w celu ustalenia, czy ramy zarządzania ryzykiem banku wymagają aktualizacji. 5. Współpraca: stworzenie bardziej scentralizowanego i skoordynowanego systemu reagowania na zagrożenia. 6. Raportowanie: w zakresie zarządzania ryzykiem w celu oceny skuteczności.  Mapa ryzka Dwa wymiary: siła oddziaływania i prawdopodobieństwo wystąpienia oraz ewentualnych skutków w przypadku jego pojawienia się (finansowych i pozafinansowych, np. ryzyko reputacji). – akceptacja ryzyka; – transfer ryzyka, – przeciwdziałanie – unikanie ryzyka  Zarządzanie ryzykiem przez banki – trzy linie obrony Banki zarządzają ryzykiem w oparciu o wymagania nadzorcze i własne praktyki rynkowe. KNF: funkcjonujący w banku system zarządzania ryzykiem i system kontroli wewnętrznej opiera się na trzech niezależnych poziomach: -na pierwszą linię obrony składa się zarządzanie ryzykiem w działalności operacyjnej banku, -na drugą linię obrony składa się zarządzanie ryzykiem przez pracowników na specjalnie powoływanych do tego stanowiskach lub w komórkach organizacyjnych, - na trzecią linię obrony składa się działalność komórki audytu wewnętrznego  Ryzyko indywidualne a systemowe ▪ problemy indywidualnego banku: niewypłacalność, program naprawczy, przymusowa restrukturyzacja lub upadłość ▪ kryzys o skali lokalnej, wymagający podjęcia interwencji organów regulacyjnych ▪ kryzys o znaczeniu systemowym (2008 r.) silne zakłócenie rynków finansowych, z dużą liczbą niewypłacalności i wzrostem należności zagrożonych, częściowo lub w całości wyczerpany zostaje zagregowany kapitał własny sektora bankowego (Laeven, Valencia: Systemic Banking Crises: A New Database, IMF )  Ryzyko systemowe Skokowy wzrost znaczenia po 2008 r. - skala negatywnych skutków związanych z materializacją. prawdopodobieństwo załamania się całego systemu finansowego, w odróżnieniu od niestabilności poszczególnych jego części, ryzyko wystąpienia zdarzenia systemowego, które jest rozumiane jako przejaw niestabilności finansowej przenoszący się na tak szeroką skalę, że proces pośrednictwa finansowego jest zaburzony i w znaczący negatywny sposób wpływa to na wzrost gospodarczy i dobrobyt. ryzyko wystąpienia zakłóceń w funkcjonowaniu systemu finansowego, które może wywołać poważne negatywne skutki dla realnej sfery gospodarki. jest określane przez skutki, a nie przez przyczynę (wiele zachodzących na siebie). kluczowym elementem jest efekt zarażania - przenoszenie się zaburzeń (szoków).  Główne powody ryzyka systemowego ekspozycja wielu podmiotów na ryzyko zmian cen aktywów (baniek spekulacyjnych), w szczególności na rynku nieruchomości ryzyko płynności ryzyko błędnej wyceny aktywów, różne stany równowagi rynkowej i panika, efekt zarażania, kryzys zadłużeniowy oraz niedopasowania walutowe w systemie bankowym Błędna polityka monetarna/fiskalna Błędna polityka pieniężna – nie przeciwdziała narastaniu słabości finansowych i ryzyka systemowego. Błędy regulacji i nadzoru finansowego Wadliwa globalna architektura finansowa Systemic Crises Database: 2012, 2018 i 2020 – Laeven i Velencia Zidentyfikowali i zanalizowali 151 kryzysów systemowych w latach 1970-2017 Laeven i Valencia definiują kryzys bankowy jako systemowy, gdy spełnione są dwa warunki: Znaczące oznaki trudności finansowych w systemie bankowym (na co wskazują znaczące runy na banki, straty w systemie bankowym i/lub likwidacje banków). Znaczące środki interwencyjne polityki bankowej w odpowiedzi na znaczące straty w systemie bankowym. Interwencje w sektorze bankowym za znaczące, jeśli zastosowano co najmniej trzy z sześciu następujących środków: szerokie wsparcie płynnościowe (5 proc. depozytów i zobowiązań wobec nierezydentów) koszty brutto restrukturyzacji banków - co najmniej 3 procent PKB znaczące nacjonalizacje banków wprowadzenie gwarancji znaczne zakupy aktywów (co najmniej 5 procent PKB) zamrożenie depozytów i/lub wakacje bankowe.  Systemic Crises Database II: 2020 – Laeven i Velencia Frequency of systemic banking crises around the world, 1970–2017.  Laeven i Velencia: Przyczyny i przebieg kryzysów systemowych Kryzysy trwają dłużej i przynoszą większe straty w krajach wysoko rozwiniętych niż w krajach o niskich lub średnich dochodach. Ich przyczyny nie są jednoznaczne, więc w przypadku kolejnego zagrożenia istnieje ryzyko niewykrycia lub zbagatelizowania. Banki często nie chcą potwierdzić, że zagrożenie ich dotyka, aby nie ponieść ryzyka utraty reputacji, a to doprowadzić może do sytuacji, że system bankowy nie uwzględni należycie ryzyka systemowego w początkowej fazie jego materializacji. Globalna sieć stabilizująca system finansowy Instytucjonalna sieć w strefie euro  Calomiris: Polityczne źródła kryzysów bankowych (Fragile by design) Nieprzypadkowy rozkład kryzysów bankowych: niektóre kraje są odporne, podczas gdy inne są podatne. Krajem, który doświadczył najwięcej kryzysów jest Argentyna, tak długo źle rządzona, że jej polityczna historia jest synonimem złego rządzenia. ▪ Polityka często determinuje czy społeczeństwa doznają powtarzalnych kryzysów bankowych (jak w Argentynie i USA), czy ich nie doświadczają nigdy (jak w Kanadzie). ▪ Systemy bankowe są podatne na załamania tylko wtedy, gdy banki udzielają ryzykownych pożyczek i innych inwestycji, mając niewystarczający kapitał na pokrycie strat. ▪ Kiedy kapitał banku jest niedostateczny w relacji do ryzyka, straty banków mogą stać się tak wysokie, że ujemna wartość netto banków będzie stanowiła znaczną część PKB - kredyt kurczy się, PKB spada i kraj przeżywa recesję wywołaną przez kryzys bankowy. ▪Rządy mogą temu zapobiec wspierając i adekwatnie regulując system bankowy  Wszystkie kryzysy Argentyny Argentyna – najczęściej bankrutujące Państwo świata (ogłaszające niewypłacalność i zaprzestanie obsługi obligacji skarbowych średnio co ok.10 lat). J. Conrad, Nostromo Pięćdziesiąt lat nierządu  Problemy Argentyny: - problemy polityki fiskalnej: wydatki (zwłaszcza socjalne) przekraczają dochody (nieefektywny system podatkowy) - brak odpowiednich reform strukturalnych (instytucjonalnych) lub reformy nieakceptowalne społecznie - problemy polityko monetarnej: brak zaufania do BC i instytucji regulacyjnych – zaufanie oparte na sztywnym kursie peso do dolara (zależność od sytuacji międzynarodowej)  Głębsze problemy Niedemokratyczny reżim militarny który rządził przez dekady , kupujący popularność działaniami rujnującymi gospodarkę - „wszyscy jesteśmy peronistami”, Niska edukacja ekonomiczna i akceptacja korupcji (np. żony prezydentów obejmują władzę – Evita i Isabel Peron; Cristina Fernández de Kirchner) Wyparcie przedsiębiorczości innowacyjności przez dominujące państwo (nacjonalizacja) Oparcie gospodarki na zewnętrznych źródłach finansowania  Peronizm ruch polityczny, który powstał w Argentynie w połowie lat 40. XX w. wokół postaci charyzmatycznego prezydenta Juana Peróna i jego żony Evity, nazywanej czasem królową ubogich. demonstrowali bliskość w stosunku do ludzi »przeciętnych«, mających prawdziwe powody do niezadowolenia z dystansu okazywanego im przez poprzednie ekipy. często mówili ludziom, że kraj do nich należy, podczas gdy inni go zawłaszczają – „legalne jest to, co powie naród”.  Argentyna: populizm/peronizm Eva i Juan Peron (1895-1974) Juan Peron - Prezydent Argentyny w latach 1946-1955 i 1973-1974. poparcie związków zawodowych i wojska. politykę interwencjonistyczna - nacjonalizacja banków i kolei. nacjonalizm (hasło „wielkiej Argentyny”) + hasła sprawiedliwości społecznej, „pokoju klasowego” i „trzeciej drogi” opartej o sprawiedliwość społeczną (korporacjonizm), niepodległość ekonomiczną i polityczną niezależność (izolacjonizm) korporacjonizm – państwo ma pośredniczyć w kompromisach między pracownikami i związkami zawodowymi – celem wzrost gospodarczy (M. Thatcher: „governing by bribery”) Na jego wniosek rząd wprowadził emerytury, sądy pracy, płatne urlopy, ustalił jasne zasady wypłaty rent i ubezpieczeń społecznych, a liczba pracowników objętych świadczeniami socjalnymi wzrosła z 0,5 miliona w 1943 do 1,5 miliona w 1946, przyczynił się do potegi związków zawodowych. Ale: dzienniki opozycji zostały zamknięte lub wywłaszczone, druga kadencja Perona charakteryzowała się represjami wobec opozycji, utworzeniem organizacji paramilitarnych, walką prawicowych i lewicowych peronistów oraz rebelią lewicowych partyzantów.  Isabel Peron – 3 żona, później Prezydent Argentyny Juan Peron zmarł dziesięć miesięcy po ponownym objęciu władzy i w 1974 Isabel została prezydentem Argentyny. Krótki okres jej rządów naznaczyły walki zewnętrzne i gwałtowny wzrost terroryzmu, za który w części odpowiadali lewicowi i skrajnie prawicowi peroniści. Doradca prezydenta utworzył „Triple A” czyli Antykomunistyczny Sojusz Argentyński pełniący funkcję organizacji terrorystycznej, która eliminowała w fizyczny sposób lewicową oraz umiarkowaną opozycję. 24 marca 1976 Isabel została obalona przez wojskowy zamach stanu i uwięziona w areszcie domowym na przeszło pięć lat. Ocenia się, że podczas rządów Peronów (lata 1973-1976) i w kolejnych latach (1976 -1983 – „state terrorism”) zaginęło ponad 30 tys. osób. Dalsza historia Argentyny to przewroty, manifestacje i nieustanne kryzysy finansowe  Argentyna lat 40. była jednym z najbogatszych państw świata. Dorobiła się na dwóch wojnach w Europie, eksportując produkty rolne. Nazwa „Argentyna” pochodzi od łacińskiego argentum - srebro) (J. Conrad – Nostromo) Po wojnie było więc co dzielić. Robotnicy i robotnicy rolni stali się wielkimi wygranymi epoki. Ich awans zmienił w sposób nieodwracalny argentyńskie społeczeństwo. Egalitarna rewolucja: Perón uczynił z milionów biednych nową klasę średnią. Po raz pierwszy dostali emerytury i płatne urlopy, powstały sądy pracy broniące robotników, tworzono uniwersytety robotnicze, schroniska dla samotnych matek, zbudowano kilka tysięcy szkół. Kobiety dostały prawa wyborcze, wprowadzono prawo o rozwodach. Biedni odwdzięczyli się poparciem i uwielbieniem. To właśnie dlatego ruchem, który w Argentynie zakorzenił się na trwałe, jest peronizm, a nie np. ruch socjalistyczny. Argentyna zajmuje jedno z najwyższych miejsc w rankingach wskaźnika rozwoju społecznego, PKB per capita i jakości życia pośród krajów Ameryki Łacińskiej. Argentyńczycy mawiają że peronizm to nie ideologia, lecz uczucie. Emocjonalność. Jednym z narzędzi politycznych i peronizmu, i PiS są przekazy odwołujące się do silnych emocji – narodowych, quasi- religijnych – a także urazów. Populizm polityka w interesie biedoty; ambicja, by rozwiązać palącą kwestię biedy. Nacjonalizm nacjonalizm jest nierozerwalnie związany z antyimperializmem. Oznacza sprzeciw wobec dominacji hegemona – Stanów Zjednoczonych – bądź programów narzucanych przez MFW.  Alejandro Horowicz: „Cztery peronizmy” Peronizm „oryginalny” lata 50-te (Peron) Faszyzująca polityka Peróna i reżimu woskowego po powrocie z wygnania (1973–74) – lata 70-te Peronizm neoliberalny prezydenta Carlosa Menema w latach 90. Współczesna polityka Nestora Kirchnera, Cristiny Fernandez i Alberto Ángel Fernándeza, nawiązująca do peronizmu egalitarnego. XI 2023: Javier Mile nowym prezydentem Przydomek - ‘the madman’ – obiecał „wywrócić stolik” (przeciąć piłą więzy państwa) Obecnie Argentyna idzie drogą Polski z lat 90. - "szokowej terapii”. Inflacja w ciągu roku spadła do najniższego poziomu od trzech lat (poniżej 200 proc ☺) Likwidacja 13 ministerstw i zwolnienie ok 10% zatrudnionych w sektorze publicznym  Ryzyko bankowe – przykłady materializacji ▪ryzyko kredytowe i hazard moralny - Credit Lyonnaise Francja – likwidacja banku 1995-1998 ▪ ryzyko operacyjne – Barings Wielka Brytania – upadek banku 1995. ▪ ryzyko systemowe – Lerman, USA - upadek 15.09.2008 ▪ryzyko płynności – DBL, USA, upadek 1990 Rynek polski: ▪ upadek Banku Staropolskiego, 2000 ▪ upadek SKOK Wołomin i SK Banku w Wołominie (2015) ▪ przymusowe restrukturyzacje ( Getin, Idea, PBS)  1. Ryzyko kredytowe i hazard moralny: Crédit Lyonnais Francuski sektor bankowy: – Historycznie duże zaangażowanie państwa – Silnia regulacja – Nacjonalizacja banków podczas rządów socjalistycznych (do lat 90-tych) aby oferować „fair banking” dla MSP i finansować projekty rządowe – Lata 90- prywatyzacja Crédit Lyonnais nieistniejący już bank francuski. W latach 90. był to największy bank Francji, z większościowym udziałem Skarbu Państwa. W wyniku złego zarządzania, od 1993 był na skraju bankructwa, upadek w 1995.  Credit Lyonnaise ▪ 1863: założony w Lyonie przez Henriego Germaina, w 1900 r. największy bank na świecie ▪ 1945: nacjonalizacja ▪ 1987: prezesem zostaje Jean-Yves Haberer, przyjaciel prezydenta Mitteranda i znany polityk ▪ 1988: nowa strategia uniwersalnego banku pan-europejskiego ▪ 1990: intensywna ekspansja na rynku europejskim Rezultaty: ▪ skandale finansowe, wzrost zadłużenia, nieudane transakcje. ▪ 1992: w CL zarząd komisaryczny, Haberer odwołany, ▪ 1993 niewypłacalność Całkowite straty: - 17 mld dol. bezpośrednio - $20 - $30 mld całościowy program ratunkowy Likwidacja ▪ 1995: w zamian za zgodę na bailout Komisja Europejska nałożyła szereg warunków ograniczając działalność oraz wymuszając sprzedaż części spółek zależnych. ▪ 1999: Crédit Lyonnais został sprzedany kilku inwestorom, głownie Crédit Agricole  Problemy CL – Zarządzany przez biurokratów państwowych, którzy sądzili, że lepiej potrafią realizować interes narodowy i świadczyć potrzebne usługi, niż rynek – Silne poparcie państwowe – hazard moralny. – 1990 recesja - ekspansja banku (“buy its way out of the recession”) – Finansowanie ryzykownych projektów – brak zarządzania ryzykiem – Rząd tolerował straty : „Growth is more important than profits“  Strategia Credit Lyonnais Sukcesy - lata 80/90 Problemy - lata 90-te Pierwszy bank „pan-europejski” Błędy w zarządzaniu strategicznym – geograficzna ekspansja (Jean –Yves Harberer) Znaczny wzrost aktywów Duży udział niespłaconych kredytów, szczególnie dla znanych osób i firm (Maxwell, Hachette, Parretti, przejęcie MGM) Bank innowacyjny, w pełni Brak zarządzania ryzykiem uniwersalny Silne powiązany z rządem Kredytowanie państwowych firm (ze stratą)  Ryzyko operacyjne: Barings Bank John Baring (1730–1816) Banki europejskie na przełomie lat 80. i 90. rozpoczęły ekspansję globalną, związaną z deregulacją – zatrudniły dużo nowych ludzi, którzy byli bardziej „agresywni” - mieli generować dochody na nowych polach, na rynku globalnym i w instrumentach pochodnych Brytyjski Barings zatrudnił Nicka Leesona i skierował go do Singapuru, gdzie miał się zajmować arbitrażem i handlem papierami wartościowymi na rachunek klientów. Odpowiadał zarówno za handel, jak i księgowość (front i back office). Niekontrolowany, wykroczył poza swoje uprawnienia - spekulował za pieniądze banku na giełdach japońskich (Tokio i Osaka) i straty małego oddziału w Singapurze okazały się większe, niż kapitał dużego, międzynarodowego banku.  Barings - kryzys aby ukryć przypadkową stratę, Nick Leason założył tajny rachunek „88888”, na którym ukrył: – w 1992 r. - 2 mln funtów, – w 1993 r. - 23 mln, – w 1994 r. - 108 mln. Aby odrobić straty, aktywnie spekulował (zachowywał otwarte pozycje) głównie na transakcjach future na indeksy giełdowe w Tokio i Osace, co finansował „pożyczając” pieniądze z rachunków klientów albo w centrali w Londynie Centrala banku była zachwycona jego osiągnięciami, podobnie jak giełda w Singapurze, gdzie Leeson znacznie rozbudował handel instrumentami pochodnymi Nikt nie kwestionował jego poczynań, a okresowe kontrole były wyrywkowe i powierzchowne. Nikkei 225 index  Barings - bankructwo W 1995 r. , kiedy grał na zwyżkę indeksów, trzęsienie ziemi w Japonii i gwałtowny spadek indeksów spowodowały ogromną stratę, której nie dało się już ukryć. Leeson uciekł z Singapuru, pozostawiając za sobą dług w wysokości 800 mln funtów, w sytuacji gdy kapitał całego banku wynosił 540 mln funtów. Bank of England odmówił udzielenia pomocy. Barings ogłosił bankructwo, a masa upadłościowa została przejęta za 1 funta przez holenderski bank ING. Leeson został aresztowany i skazany na 8 lat wiezienia. 3. Ryzyko systemowe – Lehman Brothers (2008)  Problemy etyczne w bankowosci inwestycyjnej: Drexel Burnham Lambert Jeden z największych banków inwestycyjnych lat 80. Stworzył rynek obligacji śmieciowych (junk bond) w USA, głownie za sprawą Michaela Milkena, twórcy i CEO DBL Agresywna kultura korporacyjna powodowała nieetyczne zachowania pracowników (insider trading). Milken musiał opuścić firmę w 1989 (procesy) - niektórzy winili go za to, że lata 80. to „dekada chciwości”. Koniec lat 80. – załamanie rynku junk bonds - Drexel musiał sam finansować niesprzedane obligacje śmieciowe, co pozbawiło go kapitału i spowodował upadek. 1990 - bankructwo - brak gotówki, zła reputacja – nikt nie chciał dokapitalizować firmy.  Banki a piramidy finansowe upadek Banku Staropolskiego (imperium Piotra Bykowskiego) Początki, 1989 -1994 Korporacja Drewbud miała budować tanie domy, ale najpierw Drewbud trzeba było kupić jej „akcje”, Bykowski wynegocjował też z rządem Rakowskiego linię kredytową o niskiej stopie procentowej, mimo szalejącej inflacji. Zebrane od „akcjonariuszy” pieniądze trafiły do Invest-Banku (1990). Kilkudziesięciu założycieli banku dostało z Drewbudu Invest Bank pożyczki, które wnieśli jako kapitał do nowej firmy. Kolejną firmą Bykowskiego stał się parabank Polskie Towarzystwo Samochodowe - jeśli ktoś chciał dostać kredyt na samochód, musiał wpłacić pieniądze na wkład do spółdzielni. PTS w 1991 r. Bykowski kupił Bank Staropolski aby oferować lokaty dewizowe - głównym udziałowcem Banku Staropolskiego został parabank - Polskie Towarzystwo Samochodowe,Bykowski zostaje szefem rad nadzorczych Banku Staropolskiego i Invest-Banku. Bank Staropolski Powstała w ten sposób piramida spółek, której stabilność zależała od ciągłego napływu świeżej gotówki. 1993: spółki Bykowskiego przejęły kontrolę nad KIB Bankiem w Charkowie, gdzie lokowano depozyty zbierane przez Bank Staropolski (1993 – 1999: ponad 600 mln zł) Westa Gdy GINB zaczął interweniować w ukraińskim nadzorze bankowym, przeniesiono pieniądze do Mołdawii, kupując akcje Oguzbanku, gdzie stworzono „lokatę” Banku Staropolskiego.  Upadek Banku Staropolskiego (2000) W końcu lat 90. Bykowski znalazł nowego inwestora - Zygmunta Solorza-Żaka, który zamiast wspierać konsorcjum przejął większość udziałów w Invest-Banku w 1999. 2000 r.: Komisja Nadzoru Bankowego zawiesza działalność Banku Staropolskiego. BFG, zasilany przez inne działające w kraju banki, wypłacił klientom Staropolskiego ponad 484 mln złotych. W 2000 r. Bykowski zajął 75. miejsce w rankingu Wprost najbogatszych Polaków. Bykowski był też przez jakiś czas doradcą Waldemara Pawlaka i opracował koncepcję Agencji Rozwoju Gospodarczego, która przejęła od Skarbu Państwa akcje i majątek rozmaitych spółek. Agencja miała zostać wielkim graczem na rynku kapitałowym. Plany PSL i Bykowskiego storpedowała Najwyższa Izba Kontroli, która wnioskowała o likwidację Agencji.  O Bykowskim jeszcze usłyszeliśmy Bykowski został pełnomocnikiem MCP. Firma Monaco Capital Partners Wojciecha Janowskiego (Konsul Honorowy Polski w Monaco) od połowy 2007 roku po cichu skupowała akcje Banku Staropolskiego – właściwie bezwartościowe i zebrała 75 proc. akcji banku. MCP wystąpiła do KNF o cofnięcie zawieszenia Banku Staropolskiego. Gdyby operacja cofnięcia zawieszenia powiodła się, Staropolski stałby się drugim co do wielkości akcjonariuszem Invest-Banku. MCP wspierało wiele osobistości. MCP zamierzał po reaktywacji Banku Staropolskiego nadać mu charakter banku inwestycyjnego specjalizującego się w finansowaniu rynku nieruchomości, szczególnie oferować tzw. odwróconą hipotekę. Ten plan wymagał sporego kapitału: Wojciech Janowski w Monako zarządzał hotelami i kasynami, w Kanadzie kierował spółką paliwową, najwięcej interesów prowadził w Polsce - a tak naprawdę żył z kieszonkowego teściowej miliarderki. W 2014 r. Wojciech J. przyznał się do zlecenia zabójstwa teściowej, miliarderki Helene Pastor i został aresztowany. Piotr Bykowski po 19-letnim procesie o działanie na szkodę Banku Staropolskiego został uniewinniony w 2019 r. Apelacja – w 2022 skazany za doprowadzenie do wyrządzenia szkody w wysokości co najmniej 127 milionów złotych w upadłym przed ponad 20 laty Banku Staropolskiem.