AP9-Q2-Aralin Ekonomiks PDF

Panimulang Panalangin Dakilang Dios na siyang lumalang ng lahat. Dinadakila at pinupuri namin sa kaitaasan ang iyong ngalan. Salamat sa lahat ng biyaya at pagpapala na ipinagkaloob mo sa bawat isa saamin. Nawa'y tulungan mo ang bawat isa saamin na magkaroon ng pagmamahal, katal...

Panimulang Panalangin Dakilang Dios na siyang lumalang ng lahat. Dinadakila at pinupuri namin sa kaitaasan ang iyong ngalan. Salamat sa lahat ng biyaya at pagpapala na ipinagkaloob mo sa bawat isa saamin. Nawa'y tulungan mo ang bawat isa saamin na magkaroon ng pagmamahal, katalinuhan at kalakasan ng loob sa lahat ng aming gagawin sa asignaturang Ekonomiks. Panalangin naming ikaw ang mangusap at manguna sa bawat isa saamin, upang ang lahat ng aming matututunan patungkol sa ekonomiks ay maging kapakipakinabang sa araw-araw naming buhay. Ang lahat ng ito Ama ay aming isinasamo't-idinadalangin sa pangalan ng iyong anak na si Hesus, Amen!  EKONOMIKS MAYKROEKONOMIKS MAKROEKONOMIKS Bawat ekonomiya ▪ Pag-aaral sa maliit ay naglalayong na yunit ng magkaroon ng mataas ▪ Tumutukoy na awtput sa malaking yunit ng upang lumaki ang pagkunsumo. Kapag Malaki ekonomiya ang pagkunsumo, lalaki ang ekonomiya produksiyon. ▪ Nagpapaliwanag Adhikain ito sa galawdin at ng bawat bansasa na ▪ Nakapokus mapaunlad pagtalakay sa ang desisyon ng bawat pamumuhunan bahay kalakal at at pakikipagkalakalang kabuuang ekonomiya panlabas. Lahat ngngitobansa ay kakabit ng sambahayan pagsisikap na mapalaki ang pambansang ▪ Pambansang kita o kita, GNP. Bawat kalakalan, kabuuang ▪ Demand, suplay, sambahayan, at pamilihan, pamahalaan presyo pambansang ay maaaring produktoginagampanan maybahaging (GNP), Kabuuang domestikong produkto at upang mapataas ang GNP at Maiwasan ang iba implasyon. pa. MAYKROEKONO MIKS Araling Panlipunan 9 || Yunit II MARK T. ALMAZAN Guro  MAYKROEKONOM IKS Ito ay isang sangay ng ekonomiks na nag-aaral kung paano ipinamamahagi ng sambahayan (household) at kalakalan (firms) ang limitadong resorses na karaniwang pinuprodyus at ipinagbibili sa pamilihan (Market) upang matugunan ang walang katapusang pangangailangan nito.  DALAWANG SALIGAN NA BAHAGI NG PAMILIHAN DEMAND SUPLAY ▪ Kumakatawan ito sa ▪ Kumakatawan ito sa kapasidad kagustuhan ng konsyumer , at natatamong mga gastos ng kakayahang makabili kalakalan sa pagprodyus ng (purchasing power) at ang produkto o serbisyo. kaniyang kagustuhang magbayad para sa halaga ng isang bagay. “Ang dalawang saligan na ito ay nagpapasiya kung gaano karaming produkto o serbisyo ang maluwag sa loob na iprodyus at ikunsumo at sa anong presyo ito kusang-loob na ipagpapalitan.” DEMAND Ikalawang Yunit||Unang Aralin  MY WISH LIST Isulat ang mga bagay na iyong hinihiling o nais makamtan sa oras na ito.  MY WISH LIST Ano-ano ang mga bagay na ilalagay mo sa iyong wish list?  MY WISH LIST Sa iyong palagay, matatawag bang demand kapag ang mga bagay na ito ay nasa isip lamang ng tao at hindi naman niya binili?  MY WISH LIST Kapag sinabing demand, ano ang pagkakaunawa rito?  = KAGUSTU KAKAYA HAN DEMAN HAN D ❑ Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto o serbisyong gusto at kayang bilihin ng konsyumer sa isang takdang presyo at partikyular na panahon. ❑ Ang kakayahan at kagustuhan ng tao na makamit at bilhin ang isang produkto o serbisyo ang nagtatakda ng kaniyang demand ❑ Malaki ang kinalaman ng presyo sa pagtatakda ng kaniyang demand. PRESYO Kung kagustuhan at kakayahan ay magkasama para matawag na demand, ano ang pinakamahalagang nagtatakda (determinant) sa dami ng demand (quantity demand)?  ANO ANG RELASYON NG DEMAND AT PRESYO? 2022 2023 P 15.00 P 20.00 ILAN ANG MABIBILI MONG NOTBUK SA MAGKA-IBANG PRESYO? Habang tumataas ang presyo, nababawasan ang kapangyarihan ng tao na makabili o inversely related ayon sa LAW OF DEMAND  LAW OF DEMAND D P P E Kabaligtarang R D R M relasyon E E E A S M S N Y A Y D O N O D Ito ay kung ang ibang nakakaimpluwensya (labas sa presyo) ay nakapirmi lamang o hindi nagbago “CITIRIS PARIBUS”  HALIMBA WA: 2022 2023 P 15.00 P 20.00 4 piraso 3 piraso Habang tumataas ang presyo, nababawasan ang kakayahan nating bumili. Ito ay INCOME EFFECT. Kapag tumataas din ang presyo, napipilitang humanap ng alternatibo o kapalit ang konsyumer. Ito ay SUBSTITUTION EFFECT.  PAANO NAIPAKIKITA ANG DEMAND? ▪ Ang relasyon ng dami at presyo ng demand ay naipapakita sa tatlong paraan: 1. Ekwasyon na tinatawag na demand function 2. Paggamit ng demand skedyul 3. Paggamit ng graph o kurba o tinatawag na kurba ng demand Ekwasyon na tinatawag na demand function Ang dami ng demand (Quantity demanded) ay naipapakita bilang “mathematical function” ng presyo. Ekwasyon ng demand: QD = a-bP Dami ng demand (Quantity demanded QD (dependent variable) Dami ng demand kung ang presyo ay ZERO o a horizontal intercept (--------) Slope ng demand function. Ito ay –b upang ipakita ang -b kabaligtarang relasyon ng presyo at demand P Presyo (Independent variable)  HALIMBA Ekwasyon ng demand: WA: QD = a-bP QD=100-10P 1. 0 2. 1 2. Kung ang presyo a 1. Kung ito ay libre piso QD = 100-10(0) QD = 100-10(1) QD = 100-0 QD = 100-10 QD = 100 Subukan mo: QD = 90 3. 2 4. 4 5. 6  Iskedyul ng Demand (Demand Schedule) Ang skedyul ng demand ay talahanayang nagpapakita kung gaano karaming produkto o serbisyo ang gusting bilihin ng konsyumer sa iba’t-ibang presyo sa partikyular na panahon, cetiris paribus (lahat ng iba pang baryabol ay nakapirmi). PUNTO PRESYO DAMI (QD) A 0 100 B 1 90 C 2 80 D 4 60 E 6 40 Ano ang inyong napapansin sa dami at presyo mula punto A hanggang E? Kung titingnan naman mula punto E hanggang A, ano ang nangyari sa presyo at dami?  Iskedyul ng Demand (Demand Schedule) PUNTO PRESYO DAMI (QD) A 0 100 B 1 90 C 2 80 D 4 60 E 6 40 Batay sa talahanayan 1, makikita na mula punto A hanggang punto E na ang presyo ay tumataas ngunit sa pagtaas nito ay siya naming pagbaba ng dami ng mga may kakayanang bumili. Ngunit mula sa punto E hanggang A, mapapansin naming habang bumababa ang presyo ay siya naming pagtaas ng dami ng may kakayanang bumili ng notbuk.  Kurba ng Demand Ang kurba ng demand ay iginuguhit sa paraang downward sloping upang maipakita ang kabaliktarang kaugnayan (inverse relationship) ng dami ng demand at presyo ng isang produkto o serbisyo. Presyo Demand Kurba ng Demand  Learning checkpoint! Paano ba maipapakita ang demand? EKWASYON ESKEDYUL KURBA Ito ay ginagamitan ng Ito ay talahanayng Ito ay paggamit ng mathematical equation nagpapakita kung grapikong upang maipakita ang gaano karaming paglalarawan ng ugnayan ng presyo at produkto o serbisyo di-tuwirang ugnayan demand. ang gusting bilihin ng ng presyo at dami ng QD=a-bP konsyumer sa demand. iba’t-ibang presyo sa partikyular na panahon, cetiris paribus. TAKDANG ARALIN ▪ Sa isang buong papel, sagutin ang mga sumusunod: 1. Kunin ang dami ng demand ng damit gamit ang ekwasyong nito: QD=60-8P; sa mga Presyong A. 3 B. 4 C. 5 D. 6 E. 7 2. Ilagay ito sa demand skedyul 3. Ipakita ang resulta sa pamamagitan ng kurba ng demand. MGA VARIABLE NA HINDI PRESYO NA NAKAKAIMPLUWENSYA SA DEMAND 1. POPULASYON O BILANG NG MGA MAMIMILI ▪ Kapag dumarami ang populasyon, ito ay nangangahulugang mas marami ang konsyumer kaysa sa produkto o serbisyo kahit na ang presyo ay nananatili. ▪ Gayundin, kapag nababawasan ang popolasyon, bumababa ang demand kahit na nananatili ang presyp. 2. KINIKITA ▪ Ang mataas na antas ng kinikita ay nagpapahiwatig ng mas malaking kapasidad upang makabili ng maraming produkto o serbisyo kahit na ang presyo ay nananatili. ▪ Kapag bumababa naman ang kita, bumababa rin ang demand. ▪ Ang tawag sa produkto serbisyo na dumarami ang demand kapag tumataas ang kita at bumababa kung lumiliit ang kita ay NORMAL GOODS ▪ Halimbawa: Pagkain ng karne, kapag tumataas ang kinikita ng konsyumer, bumibili sya ng maraming kilo ng karne. 2. KINIKITA ▪ Ngunit possible na ang demand ay bumababa kapag tumataas ang kita ng konsyumer dahil bumibili na ito ng kapalit na mas mahal kumpara sa kaya nyang bilihin dati. ▪ Halimbawa, ang binibili nya dati ay margarine, ngunit ng siya ay lumaki ang kita, ang kaniya ng binibili ay keso at mayonnaise na. ▪ Ang tawag sa produktong tulad ng margarine ay INFERIOR GOODS. KINIKITA Normal Goods Inferior Goods ▪ Tawag sa produktong dumarami ang ▪ Produkto o serbisyong pinapalitan demand kapag tumataas ang kita at nang mas mahal kapag tumataas ang Bumababa ang demand kapag kita. bumababa ang kita ▪ Margarine vs Cheesee ▪ Halimbawa: Karneng baboy at manok ▪ Candy vs Chocolates 3. PANLASA ▪ Ang desisyon ng konsyumer upang bumili ng kalakal o o paglilingkod ay depende sa kaniyang panlasa ▪ Kung nauuso ang produkto o serbisyo, tumataas ang demand nito kahit na nananatili ang presyo. ▪ Halimbawa: Jollibee 4. PRESYO NG KAPALIT AT KAUGNAY NA KALAKAL (COMPLEMENTARY O SUBSTITUTE GOODS) ▪ Ang demand sa produkto o serbisyo ay iniimpluwensyahan ng presyo ng kapalit (substitute) o kaugnay (complementary) na produkto o serbisyo. ▪ Kung tumataas ang presyo ng isang produkto bumibili ang konsyumer ng maliit na produkto ( substitute goods) na mas mura. Dahil ditto, tumataas ang demand ng maliit na produkto kahit nananatili ang presyo nito. ▪ Halimbawa: LAPIS vs BOLPEN ▪ Ang produkto rin magkaugnay o complementary kung saan parehas bumababa ang demand kapag tumataas ang presyo. ▪ Halimbawa: Gasolina at Kotse 5. DISTRIBUSYON NG KINIKITA NG SAMBAHAYAN ▪ Ang pagbubuwis ay isang paraan upang ilipat ang kinikita ng isang sambahayan sa iba. ▪ Ang pagbawas ng buwis o dagdag na exemption sa mga maraming anak ay nagdudulot ng karagdagang deman o kakayahang bumili ng mga produkto o serbisyo para sa mga anak. ▪ Mababawasan naman ang demand ng mga walang anak dahil ang buwis na ibabayad nila ay hindi kaseng liit ng maraming anak. ▪ Halimbawa: Guro 6. ISPEKULASYON TUNGKOL SA MAGIGING PRESYO NG KALAKAL SA HINAHARAP ▪ Kapag ang mga konsyumer ay nag-iispekula na tataas ang produkto o serbisyo sa hinaharap, bibili sila ng marami ngayon upang mag imbak upang di maapektohan sa pagtaas ng presyo. ▪ Ang epekto nito ay tataas ang demand ng produkto ngunit kahit na ang presyo ay nananatili pa rin. ▪ Ngunit kapag nag ispekula ang mga konsyumer na bababa ang presyo ng produkto sa hinaharap, hindi sila bibili ngayon. Hinihintay nilang bumaba ang presyo sa sila bibili nito. ▪ Ang epekto naman nito ay bababa ang demand para sa produkto ngayon kahit ang presyo ay nananatili pa rin. 7. OKASYON ▪ Ang pagkakaroon ng okasyon o pagdiriwang ay isa sa mga maaaring makaimpluwensya sa mga tao na bumili ng produkto o serbisyo. ▪ Halimbawa: Kapag pasko, dumarami ang demand sa mga bagay na pangregalo at panghanda sa nochebuena tulad ng ham, pasta at iba pa. 8. PANAHON O KLIMA ▪ Ito ay malaking kinalaman din sa mga pang-araw-araw na pangangailangan. ▪ Halimbawa: Kung ang isang produkto ay napapanahon, maraming suplay ang makikita sa pamilihan na siyang maaaring makapagpababa ng presyo nito na lalong maging dahilan upang mas tangkilikin ng mamimili. ▪ Hambawa: Kung ang klima ay mainit, tataas ang demand ng mga produktong nagdudulot ng malamig na pakiramdam sa katawan. QUIZ QUIZ 2 ▪ Sa isang buong papel, sagutin ang mga sumusunod: 1. QD = 150-12P a. 0 b. 3 c. 6 d. 9 e. 12 2. Ilagay ito sa Iskedyul ng Demand 3. Ipakita ang resulta sa pamamagitan ng Kurba ng Demand 4. Sagutin ang Tuklasin Pahina 161 no. 1-10 PAGKILOS NG KURBA NG DEMAND Ano ang mangyayari sa kurba ng demand kapag ang pagbabago sa dami ng demand ang dahilan sa pagbabago ng presyo? ANO ANG MANGYAYARI SA KURBA NG DEMAND KAPAG ANG PAGBABAGO SA DAMI NG DEMAND ANG DAHILAN SA PAGBABAGO ▪ Kapag ang pagbabago sa NG dami ngPRESYO? demand ang dahilan ay pagbabago ng presyo, ang kurba ng demand ay kikilos lamang at hindi lilipat. Kapag kumilos nang pababa ang kurba, tinatawag itong pagtaas ng dami ng demand at nangangahulugan na bumaba ang presyo. Kapag TANDAAN:bumababa kumikilos ang nangpresyo Ang pagbabago pataas ng ngang presyo notbuk kurba mula ng ay nagdudulot ng pagbabago demand, P25.00 sa dami hanggang tinatawag ng demand P5.00 itong bawat (Quantity pagbaba isa, ang Demand) ng dami ng ngunit hindi dinemand demand aynaito nakakapagpabago tumataas ang ibigsabihin aysatumataas mula anim demand. Ang na notbuk ang nakakapagpabago sa demand ay ang mga variable na presyo. hanggag sampung Notbuk. hindi presyo na nakakaimpluwensya sa konsyumer o mamimili na bumili ng produkto kahit nananatili ang presyo nito. PAGLIPAT NG DEMAND Ano ang mangyayari sa kurba ng demand kapag ang pagbabago nito ay dahil sa ibang variable maliban sa presyo? Kung magkakaroon ng pagbabago sa mga variable maliban sa presyo, maaapektohan ang demand. HALIMBAWA: ❑ Ano ang mangyayari sa demand ng notbuk kapag dumami ang populasyon ng mag-aaral sa darating na pasukan? Kapag dumami ang populasyon ng mag-aaral sa darating na pasukan, dadami ang demand ng notbuk kahit na ang presyo ay nakapirmi pa rin. Hindi ito maipapakita sa original na kurba kaya ipakikita ang pagbabagong ito sa bagong kurba ng demand na inililipat sa kanan o kaliwa mula sa dating kurba.  KAPAG TUMAAS ANG DEMAND, ANG KURBA AY LUMILIPAT SA KURBANG PAKANAN Ang pagtaas ng demand mula D0 hanggang D1 ay ng reresulta ng paglipat ng kurba sa kanan ng dati o orihinal na kurba. KAPAG BUMABABA ANG DEMAND, ANG KURBA AY LUMILIPAT SA KURBANG PAKALIWA Ang pagbaba ng demand mula D0 hanggang D1 ay ng reresulta ng paglipat ng kurba sa kaliwa ng dati o orihinal na kurba. ANG PAGLIPAT NG DEMAND Ipakita ang kurba ng demand na nagpapakita ng pagtaas ng Demand ANG PAGLIPAT NG DEMAND Ipakita ang kurba ng demand na nagpapakita ng pagbaba ng Demand PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE KINIKITA Kapag tumataas ang kinikita, anong nangyayari sa normal goods? PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE KINIKITA Kapag tumataas ang kinikita, anong nangyayari sa Inferior goods? PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE POPULASYON Kapag tumataas ang Populasyon, anong nangyayari sa Demand? PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE PANLASA Kapag ang produkto ay na-uuso, ano ang nangyayari sa Demand? PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE OKASYON Habang papalapit ang pasko, ano ang nangyayari sa Demand mga pang Noche buena? PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE PANAHON Kapag mainit, ano ang nangyayari sa Demand ng aircon, abaniko, at ice cream? PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE KINIKITA Kapag tumataas ang kinikita, anong nangyayari sa Inferior goods? PAGTAAS NG MGA HINDI PRESYONG VARIABLE PANAHON Kapag malamig, ano ang nangyayari sa Demand ng aircon, abaniko, at ice cream?  AKTIBITI: Presyong PUNAN hindiANG TALAHANAYAN. Variable ISULAT Resulta sa Demand Paglipat ng Kurba ANG EPEKTO NG DEMAND SA o MGAngHINDI (Tumataas Demand sa: Bumababa) (Kanan o Kaliwa) PRESYONG VARIABLE A. Pagtas ng kita ng mamimili A.1 Normal Goods 1. 9 A.2 Inferior Goods 2 10 Pagbaba ng populasyon 3 11 Kapag uso ang produkto o serbisyo 4 12 Substitute goods 5 13 Inaasahan na tataas ang presyo ng 6 14 produkto sa susunod na mga araw Noche Buena pagpapalapit ang 7 15 pasko Tumaas ang Presyo ng 8 16 Complementary Good 17-19 17-18. Ipakita ang pagbabago sa kurba ng demand na ang dahilan ay presyo. 19. Ipakita ang pagtaas ng kurba ng demand dahil sa hindi presyong baryabols 20. Ipakita ang pagbaba ng kurba ng demand dahil sa hindi presyong baryabols  AKTIBITI: Presyong PUNAN hindiANG TALAHANAYAN. Variable ISULAT Resulta sa Demand Paglipat ng Kurba ANG EPEKTO NG DEMAND SA o MGAngHINDI (Tumataas Demand sa: Bumababa) (Kanan o Kaliwa) PRESYONG VARIABLE Pagtas ng kita ng mamimili Normal Goods 1. Tumataas 9 Kanan Inferior Goods 2 Bumababa 10 Kaliwa Pagbaba ng populasyon 3 Bumababa 11 Kaliwa Kapag uso ang produkto o serbisyo 4 Tumataas 12 Kanan Substitute goods 5 Tumataas 13 Kanan Inaasahan na tataas ang presyo ng 6 Tumataas 14 Kanan produkto sa susunod na mga araw Noche Buena pagpapalapit ang 7 Tumataas 15 Kanan pasko Tumaas ang Presyo ng 8Bumababa 16 Kaliwa Complementary Good SUPLAY Ikalawang Yunit||Ikalawang Aralin PAGNA KAKAYA = NAIS HAN SUPLAY ❑ Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto o serbisyong gusting ipagbili ng mga prodyuser sa pamilihan sa isang takdang panahon at iba-ibang presyo. ❑ Ang pagnanais at kagustuhan ng mga prodyuser o suplayer ang batayan pagtatakda ng suplay sa pamilihan. ❑ Tulad ng demand, malaki ang kinalaman ng presyo sa pagtatakda ng kaniyang demand.  PRESYO Gaya ng demand, ang pinakamahalagang nagtatakda ng suplay ay ang presyo. Ang presyo ay pangunahing pinagtutunan ng mga prodyuser upang matukoy kung gaano karami ang ipoprodyus. ANO ANG RELASYON NG SUPLAY AT PRESYO? 2022 2023 P 15.00 P 20.00 GAANO KARAMING NOTBUK ANG NAIS IPAGBILI NG PRODYUSER SA MAGKAIBANG PRESYO? Habang tumataas ang presyo, tumataas din ang dami ng suplay o positively related ayon sa LAW OF SUPLAY  LAW OF SUPPLY Y P A Y P Positibong R L A R relasyon E P L E S U P S Y S U Y O S O Ito ay kung ang ibang nakakaimpluwensya (labas sa presyo) ay nakapirmi lamang o hindi nagbago “CITIRIS PARIBUS” KUNG MATAAS ANG PRESYO NG PRODUKTO/SERBISYO, ITO AY MAS PROFITABLE PARA SA MGA PRODYUSER. BAKIT POSITIBO?  PAANO NAIPAKIKITA ANG SUPLAY? ▪ Gaya ng demand, ang relasyon ng dami at presyo ng suplay ay naipapakita sa tatlong paraan: 1. Ekwasyon na tinatawag na suplay function 2. Paggamit ng Iksedyul ng Suplay 3. Paggamit ng graph o kurba o tinatawag na kurba ng suplay Ekwasyon na tinatawag na supply function Ang dami ng suplay (Quantity supplied) ay naipapakita bilang “mathematical function” ng presyo. Ekwasyon ng suplay: QS = -a+bP Dami ng Suplay (Quantity supplied) (dependent QS variable) Dami ng suplay kung ang presyo ay ZERO o -a horizontal intercept (--------) Slope ng supply function. Ito ay –b upang ipakita ang +b kabaligtarang relasyon ng presyo at suplay P Presyo (Independent variable)  HALIMBA Ekwasyon ng SUPLAY: WA: Qs = -a+bP QS=-100+10P A. 0 B.10 2. Kung ang presyo a 1. Kung ito ay libre Subukan mo: piso QS = -100+10(0) C. 15 QS = -100+10(10) QS = -100+0 D. 20 QS = -100+100 QS = -100 E. 25 QS = 0 F. 30 G. 35  Iskedyul ng Suplay (Supply Schedule) Ang iskedyul ng suplay ay talahanayang nagpapakita kung gaano karaming produkto o serbisyo ang nais iprodyus ng prodyuser sa iba’t-ibang presyo sa partikular na panahon. PUNTO PRESYO DAMI (QS) A 0 -100 B 10 0 C 15 50 D 20 100 E 25 150 F 30 200 G 35 250  Kurba ng Suplay Ang kurba ng suplay ay iginuguhit sa paraang upward sloping upang maipakita ang kabaliktarang kaugnayan (positively related) ng dami ng demand at presyo ng isang produkto o serbisyo. Presyo Suplay P G 35 F 30 E 25 D 20 C 15 B 10 50 100 150 200 250 QS  ▪ Sa isang buong papel, sagutin ang mga sumusunod: 1. Kunin ang dami ng suplay ng damit gamit ang ekwasyong nito: Qs=-160+16P; sa mga Presyong A. 10 B. 15 C. 20 D. 25 E. 30 F. 35 2. Ilagay ito sa iskedyul ng suplay 3. Ipakita ang resulta sa pamamagitan ng kurba ng suplay. ITULOY ANG PAGSASAGOT SA BAHAY… MGA VARIABLE NA HINDI PRESYO NA NAKAKAIMPLUWENSYA SA SUPLAY 1. DAMI NG PRODYUSER ▪ Kapag marami ang kalakalan (firms) ang magbebenta sa pamilihan (market), marami ang magpoprodyus sa iba’t-ibang magpipiliang presyo kaya tataas ang suplay. Baba naman ito kung maraming kalakalan ang umaalis sa pamilihan. 2. PRESYO NG MGA INPUT/GASTOS NG PRODUKSIYON ▪ Ang mga INPUT ay ang mga resorses na ginagamit upang makagawa ng awtput o produkto/serbisyo. (hilaw na materyales) ▪ Kapag tumataas ang presyo ng input, ang suplay ay bababa dahil magiging magastos ang pagprodyus. ▪ Kabaligtaran naman, kapag bumaba ang presyo ng input, tataas ang suplay. 3. TEKNOLOHIYA ▪ Ang teknolohiya ay kaalaman ng tao sa siyensiya. Ginagamit ang kaalaman na ito sa produksiyon, pagpapaunlad, at distribusyon ng mga produkto o serbisyong kailangan ng tao. ▪ May mga Teknik o pamamaraang ginagamit ng kalakalan upang bumaba ang gastos sa produksiyon dahil sa napapabilis nito ang Gawain at nakakatipid sa lakas-paggawa. Dahil ditto, tumataas ang suplay ng kalakalan. 4. ISPEKULASYON TUNGKOL SA MAGIGING PRESYO NG KALAKAL SA HINAHARAP ▪ Kapag ang prodyuser ay nag-iispekula na tataas ang presyo sa hinaharap, posibleng itago o i-hoard nila ang kanilang mga produkto nang sa gayon ay ibenta sa hinaharap. Ang epekto nito, ang suplay ay bababa ngayon. ▪ Kabaliktaran naman kung bababa ang presyo sa hinaharap, magpoprodyus sila nang marami at ibebenta habang mataas pa ang presyo. Ang epekto naman nito ay taas ang suplay ngayon kahit ang presyo ay nananatili. PANAHON ▪ Kapag ang produkto ay napapanahon, maraming suplay na makikita sa pamilihan. ▪ Kapag summer, maraming manga ang nabibili sa murang halaga. Kung hindi naman ito napapanahon, kakaunti ang suplay at mataas ang presyo. KALAMIDAD ▪ Ang pagkakaroon ng kalamidad tulad ng bagyo, lindol, pagbaha, at iba pa ay nagiging sanhi upang masira ang mga pananim o pinagkukunan ng hilaw na materyales na magdudulot ng pagbaba ng suplay. PAGKILOS NG KURBA NG SUPLAY PAGLIPAT NG KURBA NG SUPLAY QUIZ 3 1. Kompyutin ang dami ng suplay gawin ang ekwasyon sa ibaba: A. Qs= -200+5P Enero: 40 Pebrero: 45 Marso: 50 Abril: 55 Mayo: 60 Hunyo: 65 B. Isalin ito sa iskedyul ng suplay C. Gamit ang kurba ng suplay, ipakita ang pagbabago sa dami dahil iba’t-ibang presyo. QUIZ 3 2. Identipikasyon 1. Tumutukoy sa dami ng mga produkto at serbisyo na gusto at kayang ipagbili ng prodyuser sa pamilihan sa isang takdang panahon at sa iba’t ibang presyo. 2. Talaan o talahayan ng presyo at dami ng isusuplay. 3. Grapikong representasyon ng tuwirang relasyon ng dami at presyo sa pamilihan. 4. Tumutukoy sa halaga ng produkto at serbisyo 5. Makabagong bagay na ginagamit upang mapabilis angproduksiyon ng produkto at serbisyo. QUIZ 3 3. Madaming pamilian: 6. Ayon sa batas ng suplay, nagbibili ang prodyuser ng maraming produkto at serbisyo kung ang presyo ay _________. A. Mababa B. Mataas C. Pabago-bago D. Walang pagbabago E. Wala sa nabanggit QUIZ 3 3. Madaming pamilian: 7. Ang presyo ng produkto at serbisyo ay nagsisilbing hudyat sa mga prodyuser kung gagawa o hindi ng mga produkto o serbisyo. Ang mataas na presyo ng isang produkto o serbisyo ay makahihikayat sa mga negosyante dahil ____________________. A. Lalaki ang kapital niya B. Mabilis maipagbibili ang mga produkto o serbisyo C. Lalaki ang kikitain niya D. Mapadadali ang gawa E. Lahat ng nabanggit QUIZ 3 3. Madaming pamilian: 8. Nakabili ng bagong traktora si Mang Juan na ginagamit niya sa kaniyang taniman. Hindi na siya nangangailangan ng maraming katulong sa bukid. Ano ang HINDI mabuting epekto nito? A. Bumabagal ang trabaho dahil sa kawalan ng katulong sa bukid B. Marami syang naipoprodyus C. Naging makasarili si Mang Juan D. Maraming kababaryo ang nawalan ng trabaho E. A, B, at C. QUIZ 3 3. Madaming pamilian: 9. Kung karamihan ng mga mangagawa sa pabrika ng asukal ay nagwelga, ano ang mangyayari sa suplay nito? A. Tataas ang supaly B. Bababa ang suplay C. Mananatili ang suplay D. Malulugi ang kompanya E. Tataas ang presyo QUIZ 3 3. Madaming pamilian: 10. Alin sa mga sumusunod ang salik na nakapagpapataas sa antas ng produksiyon ng suplay ng mga produkto? A. Paggamit ng angkop na teknolohiya B. Pagdami ng bilang ng mamimili C. Pagmahal ng mga salik ng produksiyon D. Pagtaas ng demand para sa produkto E. Lahat ng nabanggit.  QUIZ 3 4. Paglalarawan P P P A B C QS QS QS 11. Pagdaan ng bagyo sa bansa na nag dulot ng pagkasalanta ng mga pananim.  QUIZ 3 4. Paglalarawan P P P A B C QS QS QS 12. Pangingibang bansa ng Pangulo upang manghikayat ng mga dayuhang mamumuhunan sa bansa.  QUIZ 3 4. Paglalarawan P P P A B C QS QS QS 13. Mataas ang ispekulasyon na bababa ang presyo ng cellphone sa hinaharap.  QUIZ 3 4. Paglalarawan P P P A B C QS QS QS 14. Tumaas ang presyo ng gulay sa pamilihan.  QUIZ 3 4. Paglalarawan P P P A B C QS QS QS 15. Pagtatago ng mga produkto upang manipulahin ang presyo nito at kumita nang mas Malaki. INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPLAY INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPLAY ▪ Sa pamililihan, ang dami ng demand para sa isang produkto o serbisyo ay maaaring mas marami, kulang, o pantay sa dami ng suplay. Interaksiyon ng demand at suplay DEMAND = SUPLAY EKWILIBRIYUM DEMAND ≠ SUPLAY DISEKWILIBRIYUM DEMAND < SUPLAY LABIS NA SUPLAY O SURPLUS DEMAND > SUPLAY LABIS NA DEMAND O SHORTAGE EKWILIBRIYUM ▪ Ang interaksiyon ng demand at suplay ay natutukoy sa ekwilibriyum na presyo at Ang dami ekwilibriyum ng produkto o serbisyo. ay isang sitwasyon na kung saan ang dami ng demand ay natutugunan ng dami ng suplay. Dito, walang labis na demand o kulang na demand at walang labis na suplay o kulang na suplay. Nangyayari ang ekwilibriyum kapag nagkatagpo ang presyong gusto ng konsyumer at prodyuser at ang dami ng gustng bilihin ng konsyumer at dami ng gusting ipagbili ng prodyuser. EKWILIBRIYUM ▪ Ang ekwilibriyum ay natatamo sa pamamagitan ng kompetisyon. BATAS NG DEMAND AT SUPLAY (LAW OF DEMAND AND SUPPLY) ▪ Ano sa palagay mo ang mangyayari sa presyo at sa dami ng kalakal o paglilingkod kung may mga pagbabago sa demand at suplay? ▪ Ang batas ng demand at suplay ang magtutukoy kung anong mangyayari sa presyo at sa dami ng produkto o serbisyo kung may pagbabago sa demand at suplay. BATAS NG DEMAND AT SUPLAY (LAW OF DEMAND AND SUPPLY) ▪ Ang demand ay tumataas habang ang suplay ay nananatili. BATAS NG DEMAND AT SUPLAY (LAW OF DEMAND AND SUPPLY) ▪ Ang demand ay bumababa habang ang suplay ay nananatili. BATAS NG DEMAND AT SUPLAY (LAW OF DEMAND AND SUPPLY) ▪ Ang suplay ay tumataas habang ang demand ay nananatili BATAS NG DEMAND AT SUPLAY (LAW OF DEMAND AND SUPPLY) ▪ Ang suplay ay bumababa habang ang demand ay nananatili  Panimulang Panalangin Dakilang Dios na siyang lumalang ng lahat. Dinadakila at pinupuri namin sa kaitaasan ang iyong ngalan. Salamat sa lahat ng biyaya at pagpapala na ipinagkaloob mo sa bawat isa saamin. Nawa'y tulungan mo ang bawat isa saamin na magkaroon ng pagmamahal, katalinuhan at kalakasan ng loob sa lahat ng aming gagawin sa asignaturang Ekonomiks. Panalangin naming ikaw ang mangusap at manguna sa bawat isa saamin, upang ang lahat ng aming matututunan patungkol sa ekonomiks ay maging kapakipakinabang sa araw-araw naming buhay. Ang lahat ng ito Ama ay aming isinasamo't-idinadalangin sa pangalan ng iyong anak na si Hesus, Amen!  PAMILIHA N Lugar kung saan may nagaganap na pagpapalitan at interaksiyon sa pagitan ng mamimili at nagbebenta. Hindi ito nalilimitahan sa espasyo PAMILIHA N Ang Konsyumer at Prodyuser ang pangunahing ahensya ng pamilihan Dito nabibili ang mga bagay na kailangan natin araw-araw  PAMILIHA N Nagkakaiba-iba ang pamilihan sa anyo gaya ng… ❖ Bilang at laki ng prodyuser at konsyumer ❖ Uri ng produkto ❖ Kontrol sa pagpasok sa pamilihan ❖ Kontrol sa presyo ❖ Paggamit ng di-presyong kompetisyon  IBA’T IBANG ESTRUKTURA NG PAMILIHAN 1. GANAP NA KOMPETISYON  1. GANAP NA KOMPETISYON Libo-libo ang konsyumer at prodyuser sa industriya. Magkakatulad ang produkto kaya hindi na kailangan ng pag-aanunsiyo Ang mga kalakalan sa industriyang ito ay tinatawag na price takers. A. Ang indibidwal na kalakalan ay hindi puwedeng makaimpluwensiya sa presyo ng produkto o serbisyo sa pamamagitan ng pagkontrol ng dami ng kalakal dahil maliit lamang ang share nito sa pamilihan. B. Ang presyo ng produkto sa industriyang ito ay idinidikta ng interaksiyon sa pamamagitan ng demand at suplay. Malayang nakapapasok at nakalalabas ang mga kalakalan sa produksiyon.  2. HINDI GANAP NA KOMPETISYON Estrukturang pampamilihan na kung saan ang indibidwal na kalakalan ay may kontrol sa presyo ng kalakal. ✔ Kompetisyong Monopolistiko ✔ Oligopolyo ✔ Monopolyo  KOMPETISYONG MONOPOLISTIKO May katamtamang dami ng mga prodyuser at konsyumer sa industriya. Agresibong nakikipagkompetensiya sa larangan ng disenyo, kalidad, at presentasyon at lokasyon ng tindahan. Gumagamit ng malawakang pag-aanunsiyo. May kaunting kontrol sa presyo dahil sa pagkakaiba-iba ng produkto. Madali ang pagpasok ng mga bagong prodyuser kung ikukumpara sa monopolyo at oligopolyo. KOMPETISYONG MONOPOLISTIKO  OLIGOPOLYO Kakaunti ang prodyuser sa industriyang ito, ngunit bawat isa ay nagpoprodyus ng malaking bahagi sa kabuuang produksiyon. Ang produkto sa industriyang ito ay maaaring magkakatulad o magkakaiba. Malaki ang kontrol sa presyo ng mga produkto. Ang pinakamalaking prodyuser ang may pinakamalaking control sa presyo. Mahirap ang pagpasok sa ganitong pamilihan dahil sa laki ng puhunan at malakihang produksiyon. Gumagastos din ito ng malaking halaga para sa pag-aanunsiyo, at sa pananaliksik at pag-unlad. OLIGOPOLYO  MONOPOLYO Iisa ang prodyuser. Ang prodyuser na ito ay ang buong industriya. Ang mga produkto ay walang malapit na kahawig o kapalit gaya ng tubig, kuryente at iba pang pampublikong serbisyo. Ang monopolista ang nagtatakda ng presyo o price maker. Kapag nais nilang itaas ang presyo, maaaring bawasan nila ang suplay o produksiyon. Mahirap ang pagpasok ng mga bagong prodyuser. Bukod sa kapital, kailangan din nito ng teknolohiya, legal na dokumento. Maaaring gamitin o hindi ang pag aanunsiyo. MONOPOLYO  BAHAGING GINAGAMPANAN NG PAMAHALAAN ▪ Nagtatakda ng Price Control Policy sa pamilihan. ▪ Nagpapatupad ng mga batas at programang pang-ekonomiya upang mapanatili at mapalawak ang kompetisyon sa pamilihan. ▪ Naglilikha ng paraan kung paano isinasagawa ang alokasyon ng mga pinagkukunang yaman upang maipamahagi ito nang maayos sa lahat at upang maging matipid sa resorses. ▪ Ginagawan din ng pamahalaan na mapaliit ang agwat sa pagitan ng mayayaman at mahihirap sa pamamagitan ng paglalaan ng pondo sa mga serbisyong panlipunan.