HUBUBAT ALIM ŞARTLARI ve BAREMLERİ 2024 PDF

HUBUBAT ALIM ŞARTLARI ve BAREMLERİ DERS NOTLARI TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ALIM ve MUHAFAZA DAİRESİ BAŞKANLIĞI HUBUBAT ALIM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ANKARA 2024 AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  TANIMLAR, S...

HUBUBAT ALIM ŞARTLARI ve BAREMLERİ DERS NOTLARI TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ALIM ve MUHAFAZA DAİRESİ BAŞKANLIĞI HUBUBAT ALIM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ANKARA 2024 AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  TANIMLAR, SATIN ALMA ŞARTLARI ve BAREMLER MAKARNALIK BUĞDAY İÇİN TANIMLAR, SATIN ALMA ŞARTLARI VE DEPOLAMA ESASLARI A-TANIMLAR 1. Rutubet: Ürünün içerdiği nem yüzdesidir. 2. Hektolitre Kütlesi: Buğdayın 100 litresinin kg olarak kütlesidir. 3.Sağlam Hububatın Dışındaki Maddeler Makarnalık buğday içerisinde bulunan kırık, kusurlu, süne-kımıl tahribatına uğramış, çimlenmiş ve filizlenmiş taneler ile diğer muhtelif maddeler toplamıdır. 3.1. Kırık Tane: Endospermin bir kısmı görünen, hasat işleminde hasar gören ve embriyosu düşmüş olan makarnalık buğday taneleridir. Not: Bir tanenin kırık tane olabilmesi için kusurlu tane sınıfında (süne ve kımıl tahribatına uğramış tane, çimlenmiş tane, zarar görmüş tane, cılız, buruşuk tane, fazla ısıya maruz kalmış tane, embriyosu kararmış tane, lekeli, benekli tane, diğer hububat ve haşere tahribatına uğramış tane) yer almaması gerekmektedir. 3.2. Kusurlu Taneler: Buğday içerisinde bulunan Cılız, buruşuk taneler, fazla ısıya maruz kalmış taneler, embriyosu kararmış taneler, lekeli-benekli taneler, diğer hububat, süne ve kımıl dışındaki haşere tahribatına uğramış tanelerin toplamıdır. a) Cılız, buruşuk tane Analiz numunesi sağlam hububatın dışındaki maddelerden arındırıldıktan sonra 1,9 mm'lik uzun delikli metal elek altına geçen cılız ve buruşuk taneler ile elek üzerinde kalan ham (yeşil) ve don zararı görmüş tanelerdir. b) Diğer hububat Makarnalık buğday içerisinde, makarnalık buğday dışında bulunan tahıl (ekmeklik buğday, arpa, çavdar, tritikale, yulaf, darı, mısır vb.) taneleridir. Not: Makarnalık buğday numunesi içerisindeki diğer hububat taneleri ve bu diğer hububat tanelerine ait analiz unsurları (kırık tane, kusurlu tane, süne kımıl tahribatı, çimlenmiş filizlenmiş tane) diğer hububat olarak sınıflandırılır. c) Haşere tahribatına uğramış tane Süne ve kımıl dışındaki bambul, buğday sineği (% 50’den az zarar durumu) vb. tarla haşereleri ile Khapra, Sitophilus granarius gibi depo haşereleri tarafından zarara uğratılmış (yenmiş, delinmiş, emilmiş, kemirilmiş vb.) kırık, cılız ve bütün makarnalık buğday taneleri. Not: Buğday sineği (tatarcık) tarafından zarar verilmiş olan taneler, sadece ikincil kriptogamik bir tahribat sonucunda tane yüzeyinin yarısından az kısmının gri ile siyah arasında bir renkte olması halinde bu taneler haşere tahribatına uğramış taneler sınıfında değerlendirilecektir. ç) Embriyosu kararmış tane: Embriyo zarı kahverengi ile kahverengimsi siyah arasında renk almış ancak embriyosu sağlam, filizlenmemiş tanelerdir. (embriyonun en çok 1/3’e kadar büyüklüğünde bir kararma varsa bu durum sağlam tane olarak kabul edilir.) d) Lekeli, benekli tane Embriyodan başka bir yerde özellikle karın yarığı içerisinde ve karın yarığı çizgi uzunluğunun 1/4’ünden fazla olan kendiliğinden oluşmuş kahverengiden kahverengimsi siyaha doğru olan renk değişimine uğramış tane Not: Lekeli-benekli tane tanımı yalnızca makarnalık buğday için geçerlidir. Ekmeklik buğdayda lekeli, benekli tane dikkate alınmaz. e) Fazla ısıya maruz kalmış tane: AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI Kurutma esnasında fazla ısıya maruz kalmış, hasar görmüş olmamakla birlikte alazlanmış bakır rengi görünüme sahip hububat taneleridir (tane kesiti normal renginde olup, dış yüzeyinde kahverengileşme olması). 3.3. Süne ve kımıl tahribatına uğramış tane: Süne ve kımıl tarafından zarara uğratılmış tanelerdir. 3.4. Çimlenmiş, filizlenmiş tane: Embriyo kısmındaki kökçüğü (radicula) ya da tomurcuğu (plumula) çıplak gözle kolaylıkla görülebilen tanelerdir (Embriyoda meydana gelen değişimlerin açıkça görülebildiği ve böylelikle normal tanelerden kolaylıkla ayrılabilen tanelerdir). 3.5. Diğer Muhtelif Maddeler: Yabancı ot tohumları (diğer ot tohumları, zararlı ot tohumları), toplam yabancı maddeler (yabancı organik madde, yabancı inorganik madde), zarar görmüş taneler (kızışmış veya kurutma esnasında yanmış taneler, çürümüş taneler, fusarium etkisine maruz kalmış taneler, diğer zarar görmüş taneler, sürmeli-rastıklı taneler, çavdarmahmuzu (ergot), kavuz, ve hayvan orijinli kalıntılar). a) Yabancı ot tohumları Hububatın dışındaki zararlı ve diğer ot tohumları (Bu tür tohumlar ayrılıp geri kazanmaya değmeyecek olan tohumları, hayvan yemi için kullanılabilecek tohumları ve zararlı ot tohumlarını içerir. Yağlı toh umlar, baklagil tohumları gibi hububat dışındaki tüm tohumlar bu grup içerisinde değerlendirilir) a.1) Zararlı ot tohumları İnsan ve hayvan için zehirli olan tohumlar, hububatın temizlenmesini ve değirmende öğütülmesini zorlaştıran veya engelleyen tohumlar ya da hububattan elde edilen ürünlerin kalitesini olumsuz yönde etkileyen tohumlardır. Buğdayın içerisinde bulunan Pelemir, Karamuk, Delice, Datura ot tohumu gibi zararlı ot tohumlarıdır. a.2) Diğer ot tohumları Buğdayın içerisinde bulunan hububat ve zararlı ot tohumları dışındaki tüm bitki tohumlarıdır. b) Zarar görmüş tane Tarlada veya depolama esnasında meydana gelen küflenme ve bakteriyel sebepler veya diğer sebeplerden dolayı gerek insan tüketimi için gerekse hayvan yemi olarak kullanımı uygun olmayan taneler. Not: Aşağıda tanımı yapılan kızışmış veya kurutma esnasında yanmış tane, çürümüş tane, fusarium etkisine maruz kalmış tane ve diğer zarar görmüş tane (buğday sineği(tatarcık) vb tarafından % 50’den fazla zarar verilmiş taneler) zarar görmüş tane olarak değerlendirilecektir. b.1) Kızışmış veya kurutma esnasında yanmış tane Kendiliğinden kızışmış veya kurutma sırasında aşırı ısıya maruz kalmaktan dolayı yanmış olan taneler. Not: Bu kızışmış tanelerin dış yüzeyinin (meyve kabuğu) rengi grimsi kahverengi ile siyah arasında, tane kesitinin rengi ise sarımsı gri ile kahverengimsi siyah arasındadır. b.2) Fusarium etkisine maruz kalmış tane Meyve kabuğu (perikarp) fusarium miselleri ile bulaşmış olan tane. Not: Böyle taneler hafif buruşuk, kırışık görünürler ve bu tanelerin üzerinde hastalıklı olduklarını gösteren pembe ya da beyaz yaygın lekeler vardır. b.3) Çürümüş tane Çeşitli nedenlerden dolayı kendine has özelliğini kaybetmiş tane. b.4) Diğer zarar görmüş tane Kızışmış veya kurutma esnasında yanmış taneler, çürümüş taneler ile fusarium etkisine maruz kalmış taneler haricinde, küflenme ve bakteriyel sebepler veya diğer sebeplerden dolayı (% 50’nin üzeri tanede buğday sineği zararı dahil) gerek insan tüketimi için gerekse hayvan yemi olarak kullanımı uygun olmayan hububat taneleri. (buğday sineği zararı; sadece ikincil kriptogamik bir tahribat sonucunda tane yüzeyinin yarısından fazla kısmının gri ile siyah arasında bir renkte olmasıdır.) c)Toplam yabancı madde Aşağıda tanımı yapılan yabancı organik ve inorganik maddelerin toplamıdır. c.1)Yabancı organik madde 3,55 mm ve 1,0 mm uzun delikli eleklerden elendikten sonra, 3,55 mm’lik uzun delikli elek üzerinde bulunan ergot, sürmeli-rastıklı taneler, diğer hububat ve iri taneler haricinde kalan tüm maddeler (sap, saman, içi boşaltılmış başak vb.) ile 1,0 mm’lik uzun delikli elek altına geçen tüm maddeler (bitkisel parçaları vb.) ayrıca 1,0 mm‘lik uzun delikli elek üzerinde kalan sap, saman vb gözle görülebilir organik maddelerdir. c.2)Yabancı inorganik madde AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI 3,55 mm ve 1,0 mm uzun delikli eleklerden elendikten sonra, 3,55 mm’lik uzun delikli elek üzerinde bulunan ergot, sürmeli-rastıklı taneler, diğer hububat ve iri taneler haricinde kalan tüm maddeler (taş, cam vb.) i le 1,0 mm’lik uzun delikli elek altına geçen tüm maddeler (kum, toprak, vb) ayrıca 1,0 mm‘lik uzun delikli elek üzerinde kalan taş, toprak, cam, demir vb. gözle görülebilir inorganik maddelerdir. ç) Kavuz Taneyi saran ve tanenin başakçığa bağlanmasını sağlayan kısım. d) Çavdarmahmuzu (Ergot) Claviceps purpurea’nın yapmış olduğu hastalıklı tane. e)Sürmeli ve Rastıklı tane e.1) Sürmeli tane İçleri sürme (Tilletia spp.) sporları ile dolu, bütün ve kırık taneler. e.2) Rastıklı tane İçleri rastık (Ustilago spp.) sporları ile dolu, bütün ve kırık taneler. f) Hayvan orijinli kalıntılar Hayvan orijinli tüy, kıl, dışkı vb ile ölü haşere ve parçaları. Ölü haşere ve parçaları hayvan orjinli kalıntılar içinde değerlendirilecektir. Birimi adet/kg olarak değiştirildiğinden ölü böcek parçaları için bulunan değer toplama dahil edilmeyecektir. 4.Dönmeli tane Makarnalık buğdaylarda tam camsı olmayan, dış görünüşünde veya tane kesitinde nokta halinde bile olsa unsulaşma (dönme) olan taneler 5. Protein: Amino asitlerden meydana gelen azotlu organik bileşiklerdir. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI B- MAKARNALIK BUĞDAY SATIN ALMA ŞARTLARI: 1. Kendine has tabii renk ve kokuda olacak, canlı haşere ihtiva etmeyecektir. 2. Yıkanıp kurutulmuş olmayacaktır (Islanıp kurutulmuş fakat doğal rengini kaybetmemiş ve kabuğu buruşmamış olanlar satın alınabilir.). 3. Rutubet oranı %14,0’dan yukarı olanlar SATIN ALINMAZ. 4. Sağlam hububatın dışındaki maddeler toplamı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 5. Kırık tane oranı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 6. Sağlam hububat dışındaki maddeler toplamı ile sınırlı kalmak şartıyla kırık tane oranı %6,0-18,0 arasında olan makarnalık buğdaylar, Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınır. 7. Kusurlu taneler toplamı %14’ü geçenler SATIN ALINMAZ. Kusurlu tane içerisinde cılız tane oranı en fazla %7,0, diğer hububat oranı en fazla %5,0, haşere tahribatı oranı en fazla %3,5, embriyosu kararmış tane oranı en fazla %4,0, lekeli, benekli tane oranı en fazla %3,5 ve fazla ısıya maruz kalmış taneler en fazla %0,5 olacaktır. Kusurlu taneler toplamı ile sınırlı kalmak şartıyla cılız tane oranı %7,0-14,0, diğer hububat oranı %5,0-14,0, haşere tahribatı oranı %3,5-14,0, embriyosu kararmış tane oranı %4,0-14,0 arasında olan makarnalık buğdaylar; Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır. Kusurlu taneler içinde yer alan cılız tane, diğer hububat, haşere tahribatına uğramış tane, embriyosu kararm ış tane oranı %14’ü, lekeli, benekli tane oranı %3,50’yi ve fazla ısıya maruz kalmış taneler %0,50’yi geçenler SATIN ALINMAZ. 8. Süne ve kımıl tahribatı oranı %3,5-14,0 arasında olan makarnalık buğdaylar, Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır, %14’ü geçenler SATIN ALINMAZ. 9. Çimlenmiş, filizlenmiş tane oranı %3,9-4,0 arasında olan makarnalık buğdaylar, Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır, %4’ü geçenler SATIN ALINMAZ. 10. Sağlam hububat dışındaki maddeler toplamı ile sınırlı kalmak şartıyla diğer muhtelif madde içerisinde zararlı ot tohumları (pelemir, karamuk, delice, datura) oranı %0,1’i geçenler % 0,2, diğer ot tohumları oranı %3’ü geçenler %18’e kadar olan makarnalık buğdaylar; Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır. Diğer muhtelif madde içerisinde kızışmış veya kurutma esnasında yanmış tane oranı %0,05’i, fusarium etkisine maruz kalmış tane oranı %1,5’i, çürümüş tane oranı %0,5’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer muhtelif madde içerisinde diğer zarar görmüş tane oranı %2,9’u geçenler,%3’e kadar olan makarnalık buğdaylar; Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır.%3’ü geçenler SATIN ALINMAZ. Toplam yabancı madde oranı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer muhtelif madde içerisinde yabancı organik madde oranı %3,0-18,0 arasındaki makarnalık buğdaylar Düşük Vasıflı Makarnalık Buğdaylar olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır. Toplam yabancı madde içerisindeki yabancı inorganik madde (taş-toprak vb.) oranı %1,0’ı geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer Muhtelif madde içerisindeki kavuz oranı %3,0’ı geçenler %18,0’a kadar, sürmeli -rastıklı tane oranı %0,06’yı geçenler %0,1’e kadar olan makarnalık buğdaylar; Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır. Kavuz oranı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer Muhtelif madde içerisinde çavdarmahmuzu (Ergot) oranı %0,05’i, zararlı ot tohumları (pelemir, karamuk, delice, datura) oranı %0,2’yi, sürmeli-rastıklı buğday tane oranı %0,1’i, hayvan orijinli tüy, kıl, dışkı vb. oranı %0,1’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer muhtelif maddeler toplamı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 11. Dönmeli tane oranı %50’nin üzerinde olan makarnalık buğdaylar, Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır. 12. Hektolitresi 74’ün altında olan makarnalık buğdaylar Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır. 13. Protein oranı %11,5’in altında olan makarnalık buğdaylar Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday olarak 1140 kodu ve fiyatı ile satın alınacaktır. C-DEPOLAMA: Satın alınan makarnalık buğdaylar; MB1, MB2, MB3 ve DVM olmak üzere kalitelerine göre ayrı depolanacaktır. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  2024 DÖNEMİ MAKARNALIK BUĞDAY ALIM BAREMİ NO.2 KODU MAKARNALIK BUĞDAY GRUP ADI ALIM FİYATI (TL/TON) 1120 Tüm Makarnalık Buğdaylar MB 10.000 1140 Düşük Vasıflı Makarnalık Buğday DVM 8.750 FİYATA TESİR EDEN ELEMANLARIN DEĞERLERİ VE GRUP NO.LARI Elemanlar Değer Grup No. Elemanlar Değer Grup No. 0,00-1,00 1 Çimlenmiş, Filizlenmiş Tane 1,01-2,00 2 (%G) 2,01-3,90 3 Rutubet Grup Belirleyici 0-14,0 (%) Değildir. Kırık Tane Grup Belirleyici 0,00-6,00 (% G) Değildir. 0-27 1 78 ve üzeri 1 Dönmeli Tane Hektolitre 28-35 2 2 (%) 76,0-77,9 (Kg) 74,0-75,9 3 36-50 3 0,00-1,50 1 13,5 ve üzeri 1 Süne Kımıl Tahribatı Oranı 1,51-2,50 2 (% G) Protein (%) 2,51-3,50 3 12,5-13,4 2 Diğer Muhtelif Grup Belirleyici Maddeler 0,00–3,00 11,5-12,4 3 Değildir. (% G) Kusurlu Tane Kusurlu Tane Toplamı Elemanlar Grup No ve Limitleri (% G) Değer NO1 NO2 NO3 Cılız, Buruşuk Tane Cılız, Buruşuk Tane (Grup Belirleyici Değildir.) Diğer Hububat Diğer Hububat Diğer Hububat Diğer Hububat (En fazla) %2,00 %2,01- 4,00 %4,01-5,00 Haşere Tahribatı Haşere Tahribatı Haşere Tahribatı Haşere Tahribatı (En fazla) %1,50 %1,51-2,50 %2,51-3,50 0-14,00 Embriyosu Kararmış Tane Embriyosu Kararmış Tane (Grup Belirleyici Değildir.) Lekeli Benekli Tane Lekeli Benekli Tane (Grup Belirleyici Değildir.) Fazla Isıya Maruz Kalmış Tane Fazla Isıya Maruz Kalmış Tane (Grup Belirleyici Değildir.) AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  EKMEKLİK BUĞDAY İÇİN TANIMLAR, SATIN ALMA ŞARTLARI VE DEPOLAMA ESASLARI A-TANIMLAR 1. Rutubet: Ürünün içerdiği nem yüzdesidir. 2. Hektolitre Kütlesi: Buğdayın 100 litresinin kg olarak kütlesidir. 3.Sağlam Hububatın Dışındaki Maddeler Ekmeklik buğday içerisinde bulunan kırık, kusurlu, süne-kımıl tahribatına uğramış, çimlenmiş ve filizlenmiş taneler ile diğer muhtelif maddeler toplamıdır. 3.1. Kırık Tane: Endospermin bir kısmı görünen, hasat işleminde hasar gören ve embriyosu düşmüş olan ekmeklik buğday taneleridir. Not: Bir tanenin kırık tane olabilmesi için kusurlu tane sınıfında (süne ve kımıl tahribatına uğramış tane, çimlenmiş tane, zarar görmüş tane, cılız, buruşuk tane, fazla ısıya maruz kalmış tane, embriyosu kararmış tane, diğer hububat ve haşere tahribatına uğramış tane) yer almaması gerekmektedir. 3.2. Kusurlu Taneler: Buğday içerisinde bulunan Cılız, buruşuk taneler, fazla ısıya maruz kalmış taneler, embriyosu kararmış taneler, diğer hububat, süne ve kımıl dışındaki haşere tahribatına uğramış tanelerin toplamıdır. a) Cılız, buruşuk tane Analiz numunesi sağlam hububatın dışındaki maddelerden arındırıldıktan sonra 2,0 mm'lik uzun delikli metal elek altına geçen cılız ve buruşuk taneler ile elek üzerinde kalan ham (yeşil) ve don zararı görmüş tanelerdir. b) Diğer hububat Ekmeklik buğday içerisinde, ekmeklik buğday dışında bulunan tahıl (makarnalık buğday, arpa, çavdar, tritikale, yulaf, darı, mısır vb.) taneleridir. Not: Ekmeklik buğday numunesi içerisindeki diğer hububat taneleri ve bu diğer hububat tanelerine ait analiz unsurları (kırık tane, kusurlu tane, süne kımıl tahribatı, çimlenmiş filizlenmiş tane) diğer hububat olarak sınıflandırılır. c) Haşere tahribatına uğramış tane Süne ve kımıl dışındaki bambul, buğday sineği (% 50’den az zarar durumu) vb. tarla haşereleri ile Khapra, Sitophilus granarius gibi depo haşereleri tarafından zarara uğratılmış (yenmiş, delinmiş, emilmiş , kemirilmiş vb.) kırık, cılız ve bütün ekmeklik buğday taneleri. Not: Buğday sineği (tatarcık) tarafından zarar verilmiş olan taneler, sadece ikincil kriptogamik bir tahribat sonucunda tane yüzeyinin yarısından az kısmının gri ile siyah arasında bir renkte olması halinde bu taneler haşere tahribatına uğramış taneler sınıfında değerlendirilecektir. ç) Embriyosu kararmış tane: Embriyo zarı kahverengi ile kahverengimsi siyah arasında renk almış ancak embriyosu sağlam, filizlenmemiş tanelerdir. (embriyonun en çok 1/3’e kadar büyüklüğünde bir kararma varsa bu durum sağlam tane olarak kabul edilir.) d) Fazla ısıya maruz kalmış tane: Kurutma esnasında fazla ısıya maruz kalmış, hasar görmüş olmamakla birlikte alazlanmış bakır rengi görünüme sahip hububat taneleridir.(tane kesiti normal renginde olup, dış yüzeyinde kahverengileşme olması) 3.3. Süne ve kımıl tahribatına uğramış tane: Süne ve kımıl tarafından zarara uğratılmış tanelerdir. 3.4. Çimlenmiş, filizlenmiş tane: Embriyo kısmındaki kökçüğü (radicula) ya da tomurcuğu (plumula) çıplak gözle kolaylıkla görülebilen tanelerdir (Embriyoda meydana gelen değişimlerin açıkça görülebildiği ve böylelikle normal tanelerden kolaylıkla ayrılabilen tanelerdir). 3.5. Diğer Muhtelif Maddeler: AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI Yabancı ot tohumları (diğer ot tohumları, zararlı ot tohumları), toplam yabancı maddeler (yabancı organik madde, yabancı inorganik madde), zarar görmüş taneler (kızışmış veya kurutma esnasında yanmış taneler, çürümüş taneler, fusarium etkisine maruz kalmış taneler, diğer zarar görmüş taneler, sürmeli-rastıklı taneler, çavdarmahmuzu (ergot), kavuz, ve hayvan orijinli kalıntılar). a) Yabancı ot tohumları Hububatın dışındaki zararlı ve diğer ot tohumları (Bu tür tohumlar ayrılıp geri kazanmaya değmeyecek olan tohumları, hayvan yemi için kullanılabilecek tohumları ve zararlı ot tohumlarını içerir. Yağlı tohumlar, baklagil tohumları gibi hububat dışındaki tüm tohumlar bu grup içerisinde değerlendirilir) a.1) Zararlı ot tohumları İnsan ve hayvan için zehirli olan tohumlar, hububatın temizlenmesini ve değirmende öğütülmesini zorlaştıran veya engelleyen tohumlar ya da hububattan elde edilen ürünlerin kalitesini olumsuz yönde etkileyen tohumlardır. Buğdayın içerisinde bulunan Pelemir, Karamuk, Delice, Datura ot tohumu gibi zararlı ot tohumlarıdır. a.2) Diğer ot tohumları Buğdayın içerisinde bulunan hububat ve zararlı ot tohumları dışındaki tüm bitki tohumlarıdır. b) Zarar görmüş tane Tarlada veya depolama esnasında meydana gelen küflenme ve bakteriyel sebepler veya diğer sebeplerden dolayı gerek insan tüketimi için gerekse hayvan yemi olarak kullanımı uygun olmayan taneler. Not: Aşağıda tanımı yapılan kızışmış veya kurutma esnasında yanmış tane, çürümüş tane, fusarium etkisine maruz kalmış tane ve diğer zarar görmüş tane (buğday sineği(tatarcık) vb tarafından % 50’den fazla zarar verilmiş taneler) zarar görmüş tane olarak değerlendirilecektir. b.1) Kızışmış veya kurutma esnasında yanmış tane Kendiliğinden kızışmış veya kurutma sırasında aşırı ısıya maruz kalmaktan dolayı yanmış olan taneler. Not: Bu kızışmış tanelerin dış yüzeyinin (meyve kabuğu) rengi grimsi kahverengi ile siyah arasında, tane kesitinin rengi ise sarımsı gri ile kahverengimsi siyah arasındadır. b.2) Fusarium etkisine maruz kalmış tane Meyve kabuğu (perikarp) fusarium miselleri ile bulaşmış olan tane. Not: Böyle taneler hafif buruşuk, kırışık görünürler ve bu tanelerin üzerinde hastalıklı olduklarını gösteren pembe ya da beyaz yaygın lekeler vardır. b.3) Çürümüş tane Çeşitli nedenlerden dolayı kendine has özelliğini kaybetmiş tane. b.4) Diğer zarar görmüş tane Kızışmış veya kurutma esnasında yanmış taneler, çürümüş taneler ile fusarium etkisine maruz kalmış taneler haricinde, küflenme ve bakteriyel sebepler veya diğer sebeplerden dolayı (% 50’nin üzeri tanede buğday sineği zararı dahil) gerek insan tüketimi için gerekse hayvan yemi olarak kullanımı uygun olmayan hububat taneleri. (buğday sineği zararı; sadece ikincil kriptogamik bir tahribat sonucunda tane yüzeyinin yarısından fazla kısmının gri ile siyah arasında bir renkte olmasıdır.) c)Toplam yabancı madde Aşağıda tanımı yapılan yabancı organik ve inorganik maddelerin toplamıdır. c.1)Yabancı organik madde 3,55 mm ve 1,0 mm uzun delikli eleklerden elendikten sonra, 3,55 mm’lik uzun delikli elek üzerinde bulunan ergot, sürmeli-rastıklı taneler, diğer hububat ve iri taneler haricinde kalan tüm maddeler (sap, saman, içi boşaltılmış başak vb.) ile 1,0 mm’lik uzun delikli elek altına geçen tüm maddeler (bitkisel parçaları vb.) ayrıca 1,0 mm‘lik uzun delikli elek üzerinde kalan sap, saman vb gözle görülebilir organik maddelerdir. c.2)Yabancı inorganik madde 3,55 mm ve 1,0 mm uzun delikli eleklerden elendikten sonra, 3,55 mm’lik uzun delikli elek üzerinde bulunan ergot, sürmeli-rastıklı taneler, diğer hububat ve iri taneler haricinde kalan tüm maddeler (taş, cam vb.) ile 1,0 mm’lik uzun delikli elek altına geçen tüm maddeler (kum, toprak, vb) ayrıca 1,0 mm‘lik uzun delikli elek üzerinde kalan taş, toprak, cam, demir vb. gözle görülebilir inorganik maddelerdir. ç) Kavuz Taneyi saran ve tanenin başakçığa bağlanmasını sağlayan kısım. d) Çavdarmahmuzu (Ergot) Claviceps purpurea’nın yapmış olduğu hastalıklı tane. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI e)Sürmeli ve Rastıklı tane e.1) Sürmeli tane İçleri sürme (Tilletia spp.) sporları ile dolu, bütün ve kırık taneler. e.2) Rastıklı tane İçleri rastık (Ustilago spp.) sporları ile dolu, bütün ve kırık taneler. f) Hayvan orijinli kalıntılar Hayvan orijinli tüy, kıl, dışkı vb ile ölü haşere ve parçaları. Ölü haşere ve parçaları hayvan orjinli kalıntılar içinde değerlendirilecektir. Birimi adet/kg olarak değiştirildiğinden ölü böcek parçaları için bulunan değer toplama dahil edilmeyecektir. 4. Zıt renkli ekmeklik buğday taneleri Beyaz ekmeklik buğday içerisindeki kırmızı ekmeklik, kırmızı ekmeklik buğday içerisindeki beyaz ekmeklik buğday taneleri. Not 1: Sağlam hububatın dışındaki maddeler ayrıldıktan sonra kalan analiz numunesi içerisinde zıt renkli ekmeklik buğday taneleri ayrılır. 5. Protein: Amino asitlerden meydana gelen azotlu organik bileşiklerdir. 6. Zeleny (Sedimantasyon) değeri Ekmeklik buğdayın zeleny sedimantasyon endeksini gösterir. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI B- EKMEKLİK BUĞDAY SATIN ALMA ŞARTLARI: 1. Kendine has tabii renk ve kokuda olacak, canlı haşere ihtiva etmeyecektir. 2.Yıkanıp kurutulmuş olmayacaktır (Islanıp kurutulmuş fakat doğal rengini kaybetmemiş ve kabuğu buruşmamış olanlar satın alınabilir.). 3. Rutubet oranı %14,0’dan yukarı olanlar SATIN ALINMAZ. 4. Sağlam hububatın dışındaki maddeler toplamı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 5. Kırık tane oranı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 6. Sağlam hububat dışındaki maddeler toplamı ile sınırlı kalmak şartıyla kırık tane oranı %5,0-18,0 arasında olanlar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar fiyatı ile satın alınır. 7. Kusurlu taneler toplamı %14’ü geçenler SATIN ALINMAZ. Kusurlu tane içerisinde cılız tane oranı en fazla %7,0, diğer hububat oranı en fazla %5,0, haşere tahribatı oranı en fazla %3,5, embriyosu kararmış tane oranı en fazla %8,0 ve fazla ısıya maruz kalmış taneler en fazla %0,5 olacaktır. Kusurlu taneler toplamı ile sınırlı kalmak şartıyla cılız tane oranı %7,0-14,0, diğer hububat oranı %5,0-14,0, haşere tahribatı oranı %3,5-14,0, embriyosu kararmış tane oranı %8,0-14,0 arasında olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar fiyatı ile satın alınacaktır. Kusurlu taneler içinde yer alan cılız tane, diğer hububat, haşere tahribatı, embriyosu kararmış tane oranı %14’ü ve fazla ısıya maruz kalmış taneler %0,5’i geçenler SATIN ALINMAZ. 8. Süne ve kımıl tahribatı oranı %3,5-14,0 arasında olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar fiyatı ile satın alınacaktır. %14’ü geçenler SATIN ALINMAZ. 9. Çimlenmiş, filizlenmiş tane oranı %3,9-4,0 arasında olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar fiyatı ile satın alınacaktır. %4’ü geçenler SATIN ALINMAZ. 10. Diğer muhtelif madde içerisinde zararlı ot tohumları (pelemir, karamuk, delice, datura) oranı %0,1’i geçenler % 0,2, diğer ot tohumları oranı %3,0’ı geçenler %18’e kadar olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar alım fiyatı ile satın alınacaktır. Diğer muhtelif madde içerisinde kızışmış veya kurutma esnasında yanmış tane oranı %0,05’i, fusarium etkisine maruz kalmış tane oranı %1,5’i, çürümüş tane oranı %0,5’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer muhtelif madde içerisinde diğer zarar görmüş tane oranı %2,9’u geçenler, %3’e kadar olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar alım fiyatı ile satın alınacaktır. %3’ü geçenler SATIN ALINMAZ. Toplam yabancı madde oranı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer muhtelif madde içerisindeki yabancı organik madde oranı %3,0-18,0 arasındaki ekmeklik buğdaylar renk hâkimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar alım fiyatı ile satın alınacaktır. %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. Toplam yabancı madde içerisindeki yabancı inorganik madde (taş-toprak v.b.) oranı %1’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer Muhtelif madde içerisindeki kavuz oranı %3’ü geçenler %18’e kadar, sürmeli-rastıklı tane oranı %0,06’yı geçenler %0,1’e kadar olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar alım fiyatı ile satın alınacaktır. Kavuz oranı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer Muhtelif madde içerisinde çavdarmahmuzu (Ergot) oranı %0,05’i, zararlı ot tohumları (pelemir, karamuk, delice, datura) oranı %0,2’yi, sürmeli-rastıklı buğday tane oranı %0,1’i, hayvan orijinli tüy, kıl, dışkı oranı %0,1’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer muhtelif maddeler toplamı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 11. Hektolitresi 73’ün altında olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar alım fiyatı ile satın alınacaktır. 12. Protein oranı %10,5’in altında olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar alım fiyatı ile satın alınacaktır. 13.Tüccar ve şirket alımlarında zeleny (sedimantasyon) değeri 22’nin altında olan ekmeklik buğdaylar renk hakimiyetine göre beyazlar 1610, kırmızılar 1620 kodu ve düşük vasıflı ekmeklik buğdaylar alım fiyatı ile satın alınacaktır. 14. 1. ve 2. gruba giren 1210 kodlu beyaz ve 1220 kodlu kırmızı ekmeklik buğdaylarda zıt renkli ekmeklik buğday oranı % 25,01’den %50,00’a kadar olanlar 3.grup kırmızı veya beyaz ekmeklik buğdaylar grubunda değerlendirilir. Alım analizi sonucunda oluşan 3. grup (1213 ve 1223) çıkan ekmeklik buğdaylarda zıt renkli ekmeklik buğday oranı grup belirlemeyecek, renk hâkimiyetine göre kendi grubundan barem uygulanarak satın alınacaktır. C-DEPOLAMA: Satın alınan ekmeklik buğdaylar; BE1, KE1, BE2, KE2, BE3, KE3, DVB ve DVK olmak üzere kalitelerine göre ayrı depolanacaktır. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  ARPA İÇİN TANIMLAR, SATIN ALMA ŞARTLARI VE DEPOLAMA ESASLARI A-TANIMLAR 1. Rutubet: Ürünün içerdiği nem yüzdesidir. 2. Hektolitre Kütlesi Arpanın 100 litresinin kilogram olarak kütlesidir. 3.Sağlam Hububatın Dışındaki Maddeler Arpa içerisinde bulunan kırık, kusurlu, çimlenmiş ve filizlenmiş taneler ve diğer muhtelif maddeler toplamıdır. 3.1. Kırık Tane: Endospermin bir kısmı görünen, hasat işleminde hasar gören ve embriyosu düşmüş olan tanelerdir. Not: Bir tanenin kırık tane olabilmesi için kusurlu tane sınıfında (çimlenmiş tane, zarar görmüş tane cılız, buruşuk tane, kurutma esnasında fazla ısıya maruz kalmış tane, diğer hububat ve haşere tahribatına uğramış tane) yer almaması gerekmektedir. 3.2. Kusurlu Taneler: Arpa içinde bulunan cılız, buruşuk taneler, fazla ısıya maruz kalmış, diğer hububat, haşere tahribatına uğramış tanelerin toplamı a) Cılız, buruşuk tane Rutubet oranına bakılmaksızın 2,0 mm'lik uzun delikli metal elekten geçen cılız ve buruşuk taneler ile elek üzerinde kalan ham (yeşil) ve don zararı görmüş tane. b) Diğer hububat Arpa içerisinde, arpa dışında bulunan tahıl (buğday, çavdar, tritikale, yulaf, darı, mısır vb.) taneleri. Not: Arpa numunesi içerisindeki diğer hububat taneleri ve bu diğer hububat tanelerine ait analiz unsurları (kırık tane, kusurlu tane, çimlenmiş filizlenmiş tane) diğer hububat olarak sınıflandırılır. c) Haşere tahribatına uğramış tane Tarla ve depo haşereleri tarafından zarara uğratılmış (yenmiş, delinmiş, emilmiş, kemirilmiş vb.) kırık, cılız ve bütün arpa taneleridir. ç) Fazla ısıya maruz kalmış tane: Kurutma esnasında fazla ısıya maruz kalmış, hasar görmüş olmamakla birlikte alazlanmış bakır rengi görünüme sahip hububat tane. 3.3 Çimlenmiş, filizlenmiş tane Embriyo kısmındaki kökçüğü (radicula) ya da tomurcuğu (plumula) çıplak gözle kolaylıkla görülebilen tane. Çimlenmiş, filizlenmiş tane, embriyoda meydana gelen değişimlerin açıkça görülebildiği ve böylelikle normal tanelerden kolaylıkla ayrılabilen tane. 3.4 Diğer Muhtelif Maddeler: Yabancı ot tohumları (diğer ot tohumları, zararlı ot tohumları), yabancı maddeler, zarar görmüş taneler, hayvan orijinli kalıntılar, sürmeli-rastıklı tane, kavuz, çavdarmahmuzu (ergot) tanelerinin toplamı a) Yabancı ot tohumları Arpa içerisinde bulunan zararlı ve diğer ot tohumları (Bu tür tohumlar ayrılıp geri kazanmaya değmeyecek olan tohumları, hayvan yemi için kullanılabilecek tohumları ve zararlı ot tohumlarını içerir. Yağlı tohumlar, baklagil tohumları gibi hububat dışındaki tüm tohumlar bu grup içerisinde değerlendirilir). a.1) Zararlı ot tohumları İnsan ve hayvan için zehirli olan tohumlar, hububatın temizlenmesini ve değirmende öğütülmesini zorlaştıran veya engelleyen tohumlar ya da hububattan elde edilen ürünlerin kalitesini olumsuz yönde etkileyen tohumlar (Arpanın içerisinde bulunan Pelemir, Karamuk, Delice, Datura ot tohumu vb. zararlı ot tohumlarıdır.) a.2) Diğer ot tohumları Arpanın içerisinde bulunan hububat ve zararlı ot tohumları dışındaki tüm bitki tohumları. b) Zarar görmüş tane Tarlada veya depolama esnasında meydana gelen küflenme ve bakteriyel sebepler veya diğer sebeplerden dolayı gerek insan tüketimi için gerekse hayvan yemi olarak kullanımı uygun olmayan taneler. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI Not: Aşağıda tanımı yapılan kızışmış veya kurutma sırasında yanmış tane, çürümüş tane, fusarium etkisine maruz kalmış tane ve diğer zarar görmüş tane (buğday sineği(tatarcık) vb tarafından % 50’den fazla zarar verilmiş taneler) zarar görmüş tane olarak değerlendirilecektir. b.1) Kızışmış veya kurutma esnasında yanmış olan taneler Kendiliğinden kızışmış veya kurutma sırasında aşırı ısıya maruz kalmaktan dolayı yanmış olan tanelerdir. Not: Bu kızışmış tanelerin dış yüzeyinin (meyve kabuğu) rengi grimsi kahverengi ile siyah arasında, tane kesitinin rengi ise sarımsı gri ile kahverengimsi siyah arasındadır. b.2) Fusarium etkisine maruz kalmış tane Meyve kabuğu (perikarp) fusarium miselleri ile bulaşmış olan tanelerdir. Not: Böyle taneler hafif buruşuk, kırışık görünürler ve bu tanelerin üzerinde hastalıklı olduklarını gösteren pembe ya da beyaz yaygın lekeler vardır. b.3) Çürümüş tane Muhafaza esnasında yapılan hatalardan dolayı renk ve özelliklerini kaybetmiş tanelerdir. b.4) Diğer zarar görmüş tane Kızışmış veya kurutma sırasında yanmış taneler ile çürümüş taneler haricinde, küflenme ve bakteriyel sebepler veya diğer sebeplerden dolayı gerek insan tüketimi için gerekse hayvan yemi olarak kullanımı uygun olmayan taneler. c)Toplam yabancı madde Aşağıda tanımı yapılan yabancı organik ve inorganik maddelerin toplamıdır. c.1)Yabancı organik madde 3,55 mm ve 1,0 mm uzun delikli eleklerden elendikten sonra, 3,55 mm’lik uzun delikli elek üzerinde bulunan ergot, sürmeli-rastıklı taneler, diğer hububat ve iri taneler haricinde kalan tüm maddeler (sap, saman, içi boşaltılmış başak vb.) ile 1,0 mm’lik uzun delikli elek altına geçen tüm maddeler (bitkisel parçaları vb.) ayrıca 1,0 mm‘lik uzun delikli elek üzerinde kalan sap, saman vb gözle görülebilir organik maddelerdir. c.2)Yabancı inorganik madde 3,55 mm ve 1,0 mm uzun delikli eleklerden elendikten sonra, 3,55 mm’lik uzun delikli elek üzerinde bulunan ergot, sürmeli-rastıklı taneler, diğer hububat ve iri taneler haricinde kalan tüm maddeler (taş, cam vb.) ile 1,0 mm’lik uzun delikli elek altına geçen tüm maddeler (kum, toprak, vb) ayrıca 1,0 mm‘lik uzun delikli elek üzerinde kalan taş, toprak, cam, demir vb. gözle görülebilir inorganik maddelerdir. ç) Kavuz Taneyi saran ve tanenin başakçığa bağlanmasını sağlayan kısımdır. d) Ergot (Çavdarmahmuzu) Claviceps purpurea’nın yapmış olduğu hastalıklı tane. e)Sürmeli ve Rastıklı tane e.1) Sürmeli tane İçleri sürme (Tilletia spp.) sporları ile dolu, bütün ve kırık taneler. e.2) Rastıklı tane İçleri rastık (Ustilago spp.) sporları ile dolu, bütün ve kırık taneler. f) Hayvan orijinli kalıntılar Hayvan orijinli tüy, kıl, dışkı vb ile ölü haşere ve parçaları. Ölü haşere ve parçaları hayvan orjinli kalıntılar içinde değerlendirilecektir. Birimi adet/kg olarak değiştirildiğinden ölü böcek parçaları için bulunan değer toplama dahil edilmeyecektir. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI B- ARPA SATIN ALMA ŞARTLARI: 1. Kendine has tabii renk, kokuda olacak ve canlı haşere ihtiva etmeyecektir. 2. Yıkanıp kurutulmuş olmayacaktır (Islanıp kurutulmuş fakat doğal rengini kaybetmemiş ve kabuğu buruşmamış olanlar satın alınabilir). 3. Rutubet oranı %14,0’dan yukarı olanlar SATIN ALINMAZ. 4. Sağlam hububatın dışındaki maddeler toplamı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 5. Kırık tane oranı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. 6. Kusurlu taneler toplamı %14’ü geçenler SATIN ALINMAZ. Kusurlu tane içerisinde cılız tane oranı %14’ü, diğer hububat oranı %14’ü, haşere tahribatına uğramış tane oranı %14’ü ve fazla ısıya maruz kalmış taneler oranı %3’ü geçenler SATIN ALINMAZ. 7. Çimlenmiş, filizlenmiş tane oranı %6’yı geçenler SATIN ALINMAZ. 8. Diğer muhtelif maddeler toplamı %18’i geçenler SATIN ALINMAZ. Diğer muhtelif madde içerisinde zararlı ot tohumları (pelemir, karamuk, delice, datura) oranı %0,2’yi, diğer ot tohumları oranı %18’i, kızışmış veya kurutma esnasında yanmış taneler oranı %3’ü, fusarium etkisine maruz kalmış tane oranı %1,5’i, çürümüş taneler oranı %0,5’i, diğer zarar görmüş tane oranı %3’ü, yabancı organik m adde oranı %18’i, yabancı inorganik madde oranı %1’i, kavuz oranı %18’i, çavdarmahmuzu (ergot) oranı %0,05’i, sürmeli - rastıklı tane oranı %1’i, hayvan orijinli tüy, kıl, dışkı oranı %0,1’i geçenler SATIN ALINMAZ. C-DEPOLAMA: Satın alınan arpalar, A1 ve A2 olmak üzere kalitelerine göre ayrı depolanacaktır. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  NUMUNE ALMA İŞLEMLERİ Alımı gerçekleştirilecek olan ürünün niteliğini belirlemek için gerekli olan ilk numune, eksper/ziraat mühendisi tarafından üretici alımları için usulüne uygun olarak her araçtan alınır.Ürün analizleri, mutlaka alım esnasında araçtan alınan ve ürünün tamamını temsil eden numunede yapılacaktır. Gelen ürüne ait olmayan başka bir numune kesinlikle kullanılmayacaktır. İş yeri yetkilileri bu konuya gerekli hassasiyeti gösterecek, olası ihtilaf ve suistimallere meydan verilmeyecek şekilde tedbir alacaktır. 1-Araçlardan Alım Analizi İçin Ürün temsili numunesi alma yöntemleri: 15 tona kadar olan araçlardan en az 5, 15-30 tonluk araçlardan 8, 30-50 tonluk araçlardan ise 11 noktadan, Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesi’nin Cilt I./I.Bölüm/Madde 22-A’da belirtilen şekilde numune alınacaktır. Sağlam hububatın dışındaki maddeler içerisinde yer alan bütün hadlere ait analiz değerleri virgülden sonra 2 (iki) hane (0,01g hassasiyetle) hesaplanacak ve stok modülüne virgülden sonra iki hane girilecektir. Örneğin; Kırık Tane %: 2,39, Yabancı İnorganik Maddeler %: 0,16. Cılız, buruşuk tane oranını belirlemek için ekmeklik buğdayda 2,0 mm’lik, makarnalık buğdayda 1,9 mm’lik, arpada 2,0 mm’lik uzun delikli metal elek kullanılacaktır. Her araçtan ürünü temsil eden tek bir numune alınacak ve bu numune analize tabi tutulacaktır. Alım odasında sadece analizi yapılan araçtaki ürüne ait numune bulunacak bunun dışında kesinlikle başka bir numune bulundurulmayacaktır. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI 2- Depolardan ürün temsili numunesi alma yöntemleri: Alım ve iç satışlarda sorun yaşanmaması için depo temsili numunelerinin alınmasında ve analizlerinde azami titizlik gösterilecektir. İş yeri amirleri, depolardan zamanında ve usulüne uygun numune alınıp alınmadığını sürekli kontrol edeceklerdir. Numunelerin vaktinde alınmaması veya hiç alınmamasından, hatalı alınmasından veya partisini temsil etmemesinden başta iş yeri amiri olmak üzere eksper/ziraat mühendisi ve tüm ilgili personel sorumlu tutulacaktır. Alım esnasında araçlardan alınan numuneler, analizi yapılıp araca geri dökülecektir. Analizi yapılan numune, kesinlikle üçüncü şahıslara verilmeyecektir. Ancak tank kapasitesi büyük, transfer hızı düşük silolarda yapılacak depolamalar için 1 kg’lık ölçekler ile küçük araçlardan 1 ölçek, büyük araçlardan 3 ölçek numune alınarak alım binasındaki çuvallarda biriktirilecektir. Karışıklığa meydan verilmemesi için tamamlanan depolardan alınan numuneler, gününde bölünecektir. Numune bölücüde küçültülerek beş (5) er kg'lık 3 ayrı numune hazırlanacaktır. Numune torbalarının içinde ve dışında usulüne uygun etiket bulunacaktır. Bu numunelerin ikisi iş yerinde saklanacak, diğeri ise analizi yapılmak üzere başmüdürlükçe görevlendirilecek bir araçla iş yerlerinden periyodik olarak toplanarak ilgili laboratuvara gönderilecektir. Alımların tamamlanması veya depo ünitelerinin dolmasını müteakip analizlerin yapılması için depolardan aşağıda belirtildiği şekilde numune alınacaktır. Açık Yığınlardan Numune Alma: Alım sırasında, yığının her 10 metresi teşekkül ettikçe numune alınacaktır. Teşekkül etmiş bu her 10 metresinden, yığının iki yanından ve yığının eğimine dik olarak numune alma sondası sokulmak suretiyle numune alınacaktır. Böylece her 10 metrede, 20 noktadan numune alınmış, alınan numune 8-10 kg civarında, 100 metre uzunluktaki bir yığın için bu rakam 80-100 kg civarında olacaktır. Eksper/ziraat mühendisinin alım yoğunluğu nedeniyle numune almada sıkıntı yaşaması durumunda, iş yeri amirinin görevlendireceği bir personel tarafından usulüne uygun şekilde numune alınacaktır. Numunenin doğru alınmamasından doğacak olumsuzluklardan eksper/ziraat mühendisi ile iş yeri amiri sorumludur. Silolardan Numune Alma: Silolarda numune, silo kuyusunun dolması veya silo kuyusunda alımın tamamlanmasını müteakip kuyudaki ürünün kendi üzerine transferi suretiyle alınacaktır. Alınacak numune miktarı, silo kuyusundaki ürünü temsil edecek kadar olacaktır. Ancak numune alma işlemi, yukarıdaki maddelerde açıklandığı gibi tank kapasitesi büyük, transfer kapasitesi düşük silolarda uzun zaman alacağından alım esnasında küçük araçlardan 1 ölçek, büyük araçlardan 3 ölçek olarak alınan numune; çuvallarda biriktirilecek ve depo ünitesinin dolmasını müteakip numune bölücüden geçirilerek hazırlanacaktır. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI Yatay Depolardan Numune Alma: Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamesi'nin Cilt I/I.Bölüm/Madde 22-B'de belirtilen şekilde depolar dolduktan veya alımın tamamlanmasından sonra numune alınacaktır. MAYDÜ'lerden Numune Alma: a) Oval MAYDÜ Depo ünitesi tamamlandığında, pnömatik numune alma cihazları ile usulüne uygun olarak numuneler alınarak numune bölücüden geçirilmek suretiyle hazırlanacaktır. b) Dairesel MAYDÜ: Alım esnasında küçük araçlardan 1 ölçek, büyük araçlardan 3 ölçek numune alınarak çuvallarda biriktirilecek ve depo ünitesinin dolmasını müteakip numune bölücüden geçirilerek hazırlanacaktır. Tahıl Torbalama Ünitelerinden Numune Alma: Alım esnasında küçük araçlardan 1 ölçek, büyük araçlardan 3 ölçek numune alınarak çuvallarda biriktirilecek ve depo ünitesinin dolmasını müteakip numune bölücüden geçirilerek hazırlanacaktır. 4.11-Sevk, tesellüm ve temizleme sırasında Alım ve Muhafaza İşleri İzahnamelerinde belirtilen esaslara uygun olarak temsili numune alınacak, bu numuneler depoların tasfiyesine kadar saklanacaktır. İş yerinde bulunan ve işlemleri biten her türlü numune, bir tutanakla başmüdürlükten yetki alınarak kendi kod ve grubundaki depolara dökülecektir. İş yerine ait son numune bir sonraki yıl oluşacak stoka kadar bekletilecek, bir tutanak ile başmüdürlükten yetki alınarak yeni oluşan stoklardaki kendi kod ve grubundaki depoya dökülecektir. Geçici alım merkezlerine ait son numune ise geçici alım merkezi kapandıktan sonra bağlı olduğu iş yerine gönderilerek bir tutanakla ve başmüdürlükten yetki alınarak kendi kod ve grubundaki depoya dökülecektir. Depolara dökülecek numunelerin haşeresiz olmasına dikkat edilecek, haşereli olması durumunda söz konusu numuneler fumigasyon işlemine tabi tutulduktan sonra ilgili deposuna dökülecektir. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  ÜRÜN ANALİZ İŞLEMLERİ Üretici aracından alınan ilk numune homojen bir şekilde karıştırılarak paçal numune elde edilerek aşağıda belirlenen sıralama ile analizi yapılır: 1) Paçal numuneden numune bölücü yardımıyla 1 kg temsili numune alınır. Ergot, sürme ve rastık yönüyle kontrol edilir. 2) Alınan 1 kg temsili numune, 3,55 mm’lik uzun delikli elek üstte ve 1,0 mm’lik uzun delikli elek altta olacak şekilde en az 30 saniye elek yönüne paralel olarak elenir. 3) 1,0 mm’lik uzun delikli elek üstünde ve altında kalan kısımda canlı haşere kontrolü yapılır. Canlı haşereye rastlanmadığı takdirde analiz işlemlerine devam edilir. Gerektiğinde 1,0 mm’lik elek üzerinde kalan kısım 2,2 mm’lik yuvarlak delikli elekten de elenmek suretiyle canlı haşere kontrol edilir. 4) 3,55 mm’lik elek üzerinde kalan ergot, sürme, rastık, iri buğday taneleri, diğer hububat ile kavuzlarından ayrılmamış hububat taneleri var ise kavuzlarından ayrılarak numuneye ilave edilir. 3,55 mm’lik uzun delikli elek üzerinde kalan diğer maddeler ile 1,0 mm’lik uzun delikli elek altına geçen maddeler birlikte tartılarak “yabancı madde” olarak değerlendirilir. 1,0 mm’lik uzun delikli elek üzerinde kalan numune içinde bulunan taş, toprak, cam, demir gibi yabancı inorganik maddeler ile sap ve saman v.b. yabancı organik maddeler ayıklanarak toplam yabancı maddeye ilave edilir. Taş, toprak, cam, demir gibi yabancı inorganik maddeler toplamı %1’in altında ise analize devam edilir. Bulunan yabancı madde analizi 1 kg temsili numunede yapıldığı için 10’a bölünerek % oranı bulunur. Ürün belgesine, analizle bulunan yabancı inorganik madde (taş, toprak, cam, demir v.b.) ve yabancı organik madde (sap, saman v.b.) oranları elle yazılacaktır. Toplam yabancı madde oranı bölümünü sistem otomatik olarak hesaplayacaktır. Stok Modülünde sadece toplam yabancı madde oranı diğer muhtelif madde toplamına dâhil edileceğinden bu konuda gerekli dikkatin gösterilmesi gerekmektedir. (Örneğin; yabancı inorganik madde oranı %0,51 g bulunsun. Bu değer yabancı inorganik madde oranı bölümüne elle yazılacaktır. Yabancı organik madde oranı %0,53 g olarak bulunmuş ise toplam yabancı madde bölümüne 0,53+0,51=% 1,04 g değeri sistem tarafından getirilecek.) 5) Buraya kadar Dogajı yapılmış 1,0 mm’lik elek üzerinde kalan numune ile NIT cihazında rutubet, hektolitre, protein, sedimantasyon ve yaş gluten ölçümü yapılır. Rutubet oranının %14,0’ı geçmemesi hâlinde analizlere devam edilir. 6) Numune, NIT cihazı ile ölçümden sonra numune bölücü cihazı kullanılmak suretiyle ya da yoğun dönemlerde temiz bir analiz masası üzerine yayılarak önce dörde bölünüp karşılıklı 2 parçası iptal edilir; kalan 2 parçadan eşit miktarlarda alınmak suretiyle 2 adet 50 gramlık paralel analiz numunesi hazırlanır. Üretici, kooperatif ve birliklerden yapılacak alımlarda tek analiz yapılacaktır. 7) 50 gramlık paralel 2 numuneden biri alınarak analiz masasının üzerine yayılır, daha sonra analiz pensi yardımıyla numune içerisinde sağlam hububatın dışında kalan aşağıdaki maddeler ayrılır. Sağlam hububatın dışındaki maddeler içerisinde yer alan ve aşağıda isimleri belirtilen bütün hadlere ait analiz değerleri virgülden sonra 2 (iki) hane (0,01 g hassasiyetle) olacak şekilde stok modülüne girilecektir (Örneğin; Kırık Tane %: 2,39, Yabancı İnorganik Maddeler %: 0,16 gibi) AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  a) KIRIK TANE b) KUSURLU TANE  Cılız, Buruşuk tane (En son yapılacak olup bir sonraki maddede açıklanmıştır.)  Diğer hububat  Haşere tahribatına uğramış tane (süne ve kımıl tahribatına uğramış tane hariç)  Embriyosu kararmış tane  Lekeli, Benekli Tane (Sadece Makarnalık Buğdayda yapılacak)  Fazla ısıya maruz kalmış tane c) SÜNE VE KIMIL TAHRİBATINA UĞRAMIŞ TANE ç) ÇİMLENMİŞ, FİLİZLENMİŞ TANE d) DİĞER MUHTELİF MADDELER  Yabancı Ot Tohumları  Zararlı ot tohumları (pelemir, karamuk, delice, datura)  Diğer ot tohumları  Zarar Görmüş Taneler  Kızışma veya kurutma esnasında yanmış taneler  Fusarium etkisine maruz kalmış taneler  Çürümüş taneler  Diğer zarar görmüş taneler (buğday sineği vb)  Yabancı Madde  Yabancı organik madde (Sap, saman vb.)  Yabancı İnorganik Maddeler (taş, toprak, cam, demir v.b.)  Kavuz (Analiz numunesi içerisinde kavuzlu taneler bulunması hâlinde, kavuzlar el ile soyularak kavuza dâhil edilir.)  Çavdarmahmuzu (ergot)  Sürme-Rastıklı taneler  Hayvan Orijinli Kalıntılar  Ölü haşere ve parçaları (adet/kg)  Hayvan orijinli kalıntılar (tüy, kıl, dışkı vb.) Analiz numunesi içerisindeki ölü haşere ve parçaları ayrılarak sayılır ve adet/kg olarak hesaplanır. Ayrıldıktan sonra kalan numunede hayvan orjinli kalıntılar da (tüy, kıl, dışkı vb.) ayrılarak tartılır (Eleme işleminde elek altına geçen hayvan orjinli kalıntılar da dikkate alınır). Birimi adet/kg olarak değiştirildiğinden ölü haşere ve parçaları için bulunan değer toplama dahil edilmeyecektir. 8) Daha sonra kalan numune; ekmeklik buğday için 2,0 mm’lik, makarnalık buğday için 1,9 mm’lik, arpa için 2,0 mm’lik, uzun delikli elekten 30 saniye elenerek alta geçen kısım “cılız, buruşuk tane” olarak kabul edilir. 50 gr’lık analiz numunesinde ayrılan don zararı görmüş olan taneler ile ham taneler cılız, buruşuk taneye dâhil edilir.  Sağlam hububatın dışındaki maddeler 0,01g hassasiyetle çok dikkatli bir şekilde tartılır, tartım sonuçları 2 ile çarpılarak % değeri bulunur. Örneğin; 50 gram içerisinde kırık tane tartılarak 2,44 gram bulunmuş olsun. Bu durumda kırık tane oranı 2,44x2= % 4,88 olur. Bulunan bu %4,88 değer yuvalanmadan ilgili hanesine virgülden sonra iki hane olacak şekilde yazılır.  Ekmeklik ve Makarnalık buğdaylarda embriyosu kararmış tane analizinde, ürün belgesine analiz esnasında bulunan değer yazılacaktır. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI   Ekmeklik buğdaylarda embriyosu kararmış tane oranı % 8’e kadar, makarnalık buğdaylarda % 4’e kadar kusurlu tane içerisinde dikkate alınmaz. Ekmeklik buğdaylar % 8'in üzerinde, makarnalık buğdaylar % 4’ün üzerinde ise % 14'e kadar düşük vasıflı ekmeklik/makarnalık buğday olarak değerlendirilir (Örneğin; % 12 embriyo kararması tespit edilen ekmeklik buğdaylar, düşük vasıflı ekmeklik buğday olarak değerlendirilecek olup kusurlu tane içerisinde % 4 oranında dikkate alınacaktır. % 12 embriyo kararması tespit edilen makarnalık buğdaylar, düşük vasıflı makarnalık buğday olarak değerlendirilecek olup kusurlu tane içerisinde % 8 oranında dikkate alınacaktır).  Ekmeklik buğdaylarda % 8'in üzerindeki, makarnalık buğdaylarda % 4'ün üzerindeki kısım artış oranında dikkate alınır. Örneğin ekmeklik buğdayda % 8,1, makarnalık buğdaylarda % 4,1 değerinde tespit edilen embriyo kararması % 0,1 oranında düşük vasıflı ekmeklik/makarnalık buğday olarak kusurlu tane içerisinde değerlendirilir.  Ekmeklik buğdayda sağlam hububatın dışındaki maddeler ayrıldıktan sonra kalan analiz numunesi içerisinde zıt renkli ekmeklik buğday taneleri ayrılarak tartılır ve sonuçlar % gram olarak kayıt altına alınır. Makarnalık Buğdayda Dönmeli Tane Oranının Belirlenmesi I = Sağlam hububatın dışındaki maddelerin yüzdesi M1 = Temizlenmiş numunedeki dönmeli tane yüzdesi M2 = Temizlenmemiş numunedeki dönmeli tane yüzdesi M2=M1x(100-I)/100 Örneğin; 50 gram makarnalık buğday numunesinde sağlam hububatın dışındaki maddelerin toplamı 8,34 gram bulunmuş olsun. Bu değer 2 ile çarpılarak I= % 16,68 olarak bulunur. Kalan temiz numune içerisinde sayılan 50 adet tanenin 15 adedi dönmeli tane olarak tespit edilmiş olsun. M1=15x2= %30 bulunur. M2=30x(100-16,68)/100=30x83,32/100=24,996 bulunan rakam en yakın tam sayı olan 25’e yuvarlanır. Bu değer üzerinden (%25) dönmeli tane indirimi uygulanır. Yuvarlama işlemi yapılırken virgülden sonraki rakam 50 ve 50’nin üzerinde ise tam sayı bir üste, 50’in altında ise tam sayının kendisi esas alınır. Örneğin; %24,51 ise %25, %24,49 ise %24 olarak alınır. Stok Modülünde bu girişin yapılabilmesi için ise “Dönmeli Tane (%)” bölümünün üzerine gelip çift tıklandığında açılacak olan hesaplama tablosunda “sağlam hububatın dışındaki maddelerin yüzdesi” kısmı otomatik olarak gelecek olup “temizlenmiş numunedeki kısmen ya da tamamen dönmüş tane yüzdesi” bölümüne 50 gr. temizlenmiş numunedeki kısmen ya da tamamen dönmüş tanelerin yüzdesi (Temizlenmiş numuneden alınan 50 adet makarnalık buğdaydaki dönmeli tane sayısı (2 ile çarpılmayacak)) elle girilerek “temizlenmemiş numunedeki kısmen ya da tamamen dönmüş tane yüzdesi” sistem tarafından otomatik olarak hesaplanacak ve ürün belgesine yansıyacaktır (Bulunan değer örneğin; 8,64 ise sistem tam sayıya yuvarlayacaktır.) Daha sonra tamam butonuna basılacak, böylece açılan veri tablosu ekranı da kapatılmış olacaktır. AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI FİZİKSEL ANALİZDE SAĞLAM HUBUBATIN DIŞINDAKİ UNSURLAR İÇERİSİNDE HUBUBAT TANELERİNİN AYRILMASINDA ÖNCELİK SIRALAMASI 1. Zarar Görmüş Taneler 2. Diğer Hububat 3. Süne ve Kımıl Tahribatına Uğramış Taneler / Çimlenmiş Filizlenmiş Taneler 4. Kusurlu Taneler a. Ham Taneler b. Kurutma Esnasında Fazla Isıya Maruz Kalmış Taneler c. Lekeli, Benekli Taneler (Sadece Makarnalık Buğdayda) d. Embriyosu Kararmış Taneler e. Haşere Tahribatına Uğramış Taneler 5. Kırık Taneler 6. Cılız ve Buruşuk Taneler AJANS AMİRLİĞİ DERS NOTLARI  B.SAĞLAM HUBUBAT DIŞINDAKİ MADDELER (En fazla % 18) EK-5 B.2.KUSURLU TANE (En fazla %14) B.5.Diğer Muhtelif Maddeler % c.Toplam f.Hayvan a.Yabancı Ot b.Zarar Görmüş Tane % Yabancı Madde Orijinli Tohumları % % Kalıntılar Yabancı İnorganik Madde (Taş,Toprak,Cam,Demir Kızışmış veya Kurutma Es.Yanmış Tane (En fazla) GRUP NUMARASI g.Diğer Muhtelif Maddeler Toplamı (En Fazla) e.Fazla Isıya Maruz Kalmış Tane % (En fazla) c.Haş.Tah.Uğr.Tane (Süne ve Kımıl hariç) % Fusarium Etk. Maruz Kalmış Tane (En fazla) Yabancı Organik Madde (Sap,Saman v.b.) C.Zıt Renki Ekmeklik Buğday Taneleri % HUBUBAT ÜRÜNLERİ F.Zeleny Sedimantasyon Değeri (ml) B.3.Süne ve Kımıl Tah. Uğr. Tane % B.4.Çimlenmiş, Filizlenmiş Tane % Hayvan orijinli tüy,kıl,dışkı v.b. % e.Sürmeli-Rastıklı Tane (En fazla) Ölü haşere ve parçaları Adet / Kg Zararlı Ot Tohumları (En fazla) d.Çavdarmahmuzu (En fazla) Diğer Zarar Görmüş Tane Çürümüş Tane (En fazla) A.RUTUBET (En fazla) % d.Lekeli,Benekli Tane% a.Cılız,Buruşuk Tane % ç.Embr.Karar.Tane % D.Hektolitre (Kg/Hl) Diğer Ot Tohumları b.Diğer Hububat % B.1.Kırık Tane % E.Protein (N*5.7) Ç.Dönmeli Tane ç.Kavuz % v.b.) 78 ve 1 0-2,00 0-1,00 0-1,00 0-1,00 13 ve üzeri 37 ve üzeri üzeri 0-25,0 EKMEKLİK 2 0-5,00 0-7,00 2,01-3,00 1,01-2,00 0-8,00 1,01-2,00 1,01-2,00 0-0,10 0-3,00 0-2,90 0-3,00 0-3,00 0-0,06 0-3,00 76,0-77,9 12,0-12,9 31-36 BUĞDAY 14,0 0-0,50 0-0,05 0-1,50 0-0,50 0-1,00 0-0,05 0-0,10 3 3,01-5,00 2,01-3,50 - 2,01-3,50 2,01-3,90 * 25,01-50,0 - 73,0-75,9 10,5-11,9 22-30 5,01- 8,01- 3,01- 3,01- DÜŞÜK VAS. EKM. DVB-DVK 7,01-14,00 5,01-14,00 3,51-14,0 3,51-14,00 3,91-4,00 0,11-0,20 3,01-18,00 2,91-3,00 0,07-0,10 3,01-18,00 - 73'ün altı 10,5'in altı 22'nin altı 18,00 14,00 18,00 18,00 14,0 18,00 14,00 14,00 14,00 14,00 0,50 14,00 4,00 0,20 18,00 0,05 1,50 0,50 3,00 18,00 1,00 18,00 0,05 0,10 0,10 18,00 Satın Alınmaz - - - - üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri üzeri 78 ve 13,5 ve 1 0-2,00 0-1,50 0-1,50 0-1,00 - 0-27 üzeri üzeri MAKARNALIK 2 0-6,00 0-7,00 2,01-4,00 1,51-2,50 0-4,00 1,51-2,50 1,01-2,00 0-0,10 0-3,00 0-2,90 0-3,00 0-3,00 0-0,06 0-3,00 - 28-35 76,0-77,9 12,5-13,4 BUĞDAY 14,0 0-3,50 0-0,50 0-0,05 0-1,50 0-0,50 0-1,00 0-0,05 0-0,10 3 4,01-5,00 2,51-3,50 2,51-3,50 2,01-3,90 * - 36-50 74,0-75,9 11,5-12,4 - 6,01- 4,01- 3,01- 3,01- 50'nin DÜŞÜK VAS. MAK. DVM 7,01-14,00 5,01-14,00 3,51-14,00 3,51-14,00 3,91-4,00 0,11-0,20 3,01-18,00 2,91-3,00