Αφή και Πόνος PDF

Σωματικές αισθήσεις Αφή, πόνος Αλεξάνδρα Οικονόμου  Ιδεοδεκτικότητα Σωματαισθητικές και αιθουσαίες οδοί και η ολοκλήρωσή τους στον εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό Η αίσθηση που μας ενημερώνει για τη θέσ...

Σωματικές αισθήσεις Αφή, πόνος Αλεξάνδρα Οικονόμου  Ιδεοδεκτικότητα Σωματαισθητικές και αιθουσαίες οδοί και η ολοκλήρωσή τους στον εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό Η αίσθηση που μας ενημερώνει για τη θέση και την κίνηση Αιθουσαίο γάγγλιο Παρεγκεφαλίδα των μερών του Αιθουσαίος λαβύρινθος σώματός μας Οι αισθητήρες της Στέλεχος ιδεοδεκτικότητας Νωτιαιο-παρεγκεφαλιδική ανιχνεύουν την τάση οδός και έκταση μυών, τη Γάγγλιο ραχιαίας ρίζας γωνία των άκρων στις Αισθητικός νευρώνας Μυϊκή κλειδώσεις Κινητικός νευρώνας άτρακτος Μυς  Ιδεοδεκτικότητα Χωρίς την αίσθηση αυτή, θα βασιζόμασταν μόνο στην όραση για τη στάση, τη βάδιση, τον έλεγχο των κινήσεων Χωρίς την αίσθηση αυτή, δεν θα μπορούσαμε να σταθούμε όρθιοι σε σκοτεινό χώρο  Αισθήσεις δέρματος Μας πληροφορούν για τα εξωτερικά ερεθίσματα αλλά και για το σώμα μας Ελεύθερες νευρικές απολήξεις: αποφύσεις στα άκρα των νευρωνικών δενδριτών. Ανιχνεύουν ζέστη, κρύο, πόνο. Πόνος: θερμικός, χημικός (πχ., καψαϊκίνη), μηχανικός. Ενθυλακωμένοι υποδοχείς: πιο περίπλοκοι, περικλείονται από μεμβράνη. Αφή, υφή (περίπλοκες αισθήσεις).  Το δέρμα: υποδοχείς Επιδερμίδα: το πιο λεπτό στρώμα Κυρίως δέρμα: πλέγμα νευρικών ινών σε ένα δίκτυο συνδετικού ιστού, αιμοφόρων αγγείων Σωμάτια του Pacini (δόνηση) Σωμάτια του Meissner (αφή, σχήμα, περισσότερα σωμάτια αλλά με λιγότερη ανάλυση, αλλαγές σε ερεθίσματα, κίνηση) Δίσκοι του Merkel (άκρες δακτύλων, γλώσσα, υψηλή διακριτική ικανότητα και ανάλυση, Braille) Απολήξεις του Ruffini (τάση-τέντωμα δέρματος)  Υποδοχείς δόνησης, αφής Στο σώμα, δέρμα, στους μυς Ελεύθερες απολήξεις Ενθυλακωμένοι υποδοχείς Σωμάτια Meissner Ελεύθερες νευρικές απολήξεις (ζέστη, κρύο, πόνος) Απολήξεις Ruffini Δίσκοι του Merkel Σωμάτια Pacini Σωμάτιο Meissner (αφή) Απολήξεις Ruffini (τάση, τέντωμα) Δίσκοι του Merkel Σωμάτιο Pacini (διάκριση, ανάλυση) (δόνηση) Garrett 2018  Υποδοχείς δόνησης, αφής Σωμάτιο του Pacini, σωμάτιο του Meissner Σωμάτιο Meissner (αφή) Σωμάτιο Pacini (δόνηση) Στο σώμα, δέρμα, στους μυς  Υποδοχείς δόνησης, αφής Μηχανικό ερέθισμα (δόνηση) → διαβαθμιζόμενο ηλεκτρικό δυναμικό Εύρος δυναμικού ανάλογο της ισχύος του ερεθίσματος Μηχανικό ερέθισμα → παραμόρφωση σωματίου Pacini → πίεση νευράξονα → αύξηση εισόδου νατρίου → νευρικές ώσεις (εάν > ουδού πυροδότησης) Σωμάτιο Pacini: υψηλές συχνότητες (ερεθίσματα > 200 Hz) Σωμάτια Meissner: χαμηλές συχνότητες Σωμάτιο Meissner Βαθμός πίεσης δέρματος (μm) Άσκηση πίεσης στο δέρμα σε διαφορετικές συχνότητες, έως ότου δημιουργηθούν δυναμικά ενέργειας (κατώφλι πίεσης) Σωμάτιο Pacini Συχνότητα ερεθίσματος  Υποδοχείς δόνησης, αφής Σωμάτια του Pacini: μεγάλα υποδεκτικά πεδία Σωμάτια του Meissner: μικρά υποδεκτικά πεδία Υποδοχείς δέρματος κατά την ανάγνωση Braille Μέγεθος υποδεκτικού πεδίου Εξοικείωση Δίσκοι Merkel: πυροδότηση μόνο πάνω από την κουκίδα Braille, συνεχιζόμενη πυροδότηση, παρέχουν πιστή αναπαράσταση του σχήματος των κουκίδων Σωμάτια Meissner: γρήγορη προσαρμογή, άρα επιβράδυνση καθώς το δάκτυλο διέρχεται από τις κουκίδες Απολήξεις Ruffini: ευαισθησία στην τάση (τέντωμα δέρματος), όχι στη μορφή Σωμάτια Pacini: ευαισθησία στη δόνηση  Εξοικείωση Προοδευτική απώλεια της αντίδρασης παρ’ όλη τη διατήρηση του ερεθίσματος Τονικοί υποδοχείς: βραδεία ή μη ελάττωση συχνότητας νευρικών ώσεων παρουσία του ερεθίσματος (μικρή εξοικείωση) Φασικοί υποδοχείς: ταχεία ελάττωση συχνότητας ώσεων παρουσία του ερεθίσματος (εξοικείωση) Χρησιμότητα εξοικείωσης στην καθημερινότητα Κεντρική ρύθμιση αισθητικών πληροφοριών Κατιούσα οδός από τον εγκέφαλο σε χαμηλότερα επίπεδα της αισθητικής οδού (ή και στον υποδοχέα) Υψηλότερα κέντρα (πόνος) αναστέλλουν τα εισερχόμενα ερεθίσματα του πόνου Διάκριση 2 σημείων Άκρες δακτύλων: υψηλότερη διάκριση. Περισσότεροι υποδοχείς, μικρότερα υποδεκτικά πεδία, περισσότερη έκταση των δακτύλων στον σωματαισθητικό φλοιό. Δερμοτόμια Αυχενική μοίρα Θωρακική μοίρα Οσφυϊκή μοίρα Ιερή μοίρα Δερμοτόμια Γάγγλιο ραχιαίας ρίζας Ο έρπης ζωστήρ εμφανίζεται μόνο σε συγκεκριμένο δερμοτόμιο διότι ενεργοποιείται στους νευρώνες ενός γαγγλίου ραχιαίας ρίζας  Σωματαισθητικός φλοιός Σωματαισθητικός χάρτης του σώματος Ιεραρχική επεξεργασία των σωματαισθήσεων: Θάλαμος → πρωτοταγής σωματαισθητικός φλοιός → δευτεροταγής σωματαισθητικός φλοιός (συνδιάζει πληροφορίες από τον Δ & Α πρωτοταγή σωματαισθητικό φλοιό) Θάλαμος → πρωτοταγής σωματαισθητικός φλοιός → οπίσθιος βρεγματικός φλοιός (θέση του σώματος στο χώρο, προσανατολισμός στο χώρο) Σωματαισθητικός φλοιός Πρωτοταγής σωματαισθητικός φλοιός Δευτεροταγής σωματαισθητικός φλοιός  Σωματαισθητικός φλοιός Σωματαισθητικός φλοιός Επώδυνο ερέθισμα Νοητικές δραστηριότητες Αφή Κατιούσα οδός Αισθητικοί νευρώνες Γάγγλιο ραχιαίας ρίζας  Πλάγια αναστολή Α. Χωρίς ενίσχυση Β. Με ενίσχυση της αντίθεσης  Νευροευπλαστότητα Μέλη φαντάσματα Συναισθησία  Ο πόνος Βραχείας διάρκειας: απόσυρση από την πηγή, προλαβαίνει περαιτέρω βλάβη Μακράς διάρκειας: προάγει ύπνο, αδράνεια, περιποίηση, τροφή, λήψη υγρών, προάγει ανάρρωση.  Ο πόνος: ανιούσες οδοί διαβίβασης Πρωτοταγής σωματαισθητικός φλοιός Θάλαμος (ενδοπετάλιοι και οπίσθιοι κοιλιακοί πυρήνες) Προμήκης μυελός Ραχιαίες ρίζες νευραξόνων Νωτιαίο-θαλαμική οδός Στο νωτιαίο μυελό οι νευρώνες για τον πόνο Η νωτιαιο-θαλαμική οδός απελευθερώνουν (πόνος, θερμοκρασία) γλουταμινικό & ουσία P, ένα Νωτιαίος μυελός νευροπεπτίδιο που αυξάνει την ευαισθησία στον πόνο  Ο πόνος: κατιούσες οδοί τροποποίησης Περί τον υδραγωγό φαιά ουσία Μεσεγκέφαλος (periaqueductal gray) Προμήκης μυελός Πυρήνες της ραφής Νωτιαίος μυελός Ραχιαίο κέρας Η κατιούσα οδός επηρεάζει την περί τον υδραγωγό φαιά ουσία (που προκαλεί αναλγησία διότι έχει υποδοχείς για ενδορφίνες αλλά και για κανναβινοειδή), η οποία ουσία επηρεάζει τους πυρήνες της ραφής, που ρυθμίζουν τη ροή της αλγαισθητικής πληροφορίας από τα ραχιαία κέρατα του νωτιαίου μυελού. Η θεωρία ελέγχου της πύλης (Gate control theory) Τα σήματα πόνου που φτάνουν στον εγκέφαλο ενεργοποιούν έναν ανασταλτικό μηχανισμό πίσω προς τον νωτιαίο μυελό, όπου «κλείνει» μια νευρική «πύλη» της οδού του πόνου Η ενδορφίνη αναστέλλει την αποδέσμευση της ουσίας Ρ (substance P), κλείνοντας την «πύλη» του πόνου στον νωτιαίο μυελό (η εγκεφαλίνη, είδος ενδορφίνης στον νωτιαίο μυελό, μειώνει την αποδέσμευση της ουσίας Ρ με προσυναπτική αναστολή) Το κύκλωμα ενδορφίνης ξεκινάει από πολλές περιοχές: έλικα προσαγωγείου (αναλγησία από placebo), αμυγδαλή (αναλγησία λόγω φόβου)  Ο πόνος: κατιούσες οδοί τροποποίησης Εγκεφαλίνη Προσυναπτική αναστολή Μήνυμα από Μεσεγκέφαλος τους υποδοχείς πόνου Περί τον υδραγωγό φαιά ουσία Γέφυρα Προμήκης μυελός Νωτιαίος μυελός Μείωση αποδέσμευσης ουσίας Ρ Μείωση πόνου Garrett 2018  Η αφή και ο πόνος Ραχιαία στήλη Ακριβής αφή, ιδεοδεκτικές πληροφορίες, δόνηση Πλ. νωτιαίο-θαλαμική οδός Πόνος, θερμοκρασία Κοιλ. νωτιαίο-θαλαμική οδός Απαλή αφή Ραχιαία στήλη-έσω λημνίσκος: αντίληψη αφής, δόνησης, διάκρισης δύο σημείων Νωτιαίο-θαλαμικό σύστημα: αντίληψη πόνου, θερμοκρασίας  Αναλγησία και χρόνιος πόνος Αναλγησία: σπάνια, γενετική αντίσταση στον πόνο. Σχέση με επικίνδυνες συμπεριφορές, αυτοτραυματισμό. Χρόνιος πόνος: πόνος που επιμένει μετά την ολοκλήρωση της ίασης. Δεν συνδέεται με τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Οι οδοί του πόνου αυξάνουν την ευαισθησία τους, αναπτύσσοντας νέες συνδέσεις στο νωτιαίο μυελό και καταστέλλοντας τους νωτιαίους ανασταλτικούς μηχανισμούς. Πιο έντονη απόκριση οδών πόνου στο στέλεχος, στον προμετωπιαίο φλοιό, στο προσαγώγιο, στη νήσο. Η περιοχή του πόνου του σωματαισθητικού φλοιού επεκτείνεται. Απώλεια φαιάς ουσίας (γήρανση), με επίδραση σε νευροψυχολογικές δοκιμασίες προμετωπιαίας λειτουργίας. Αναστρέψιμη.