علوم هفتم فصل 1 PDF
Document Details
Uploaded by BrainyVigor1661
Tags
Summary
این سند فصل اول علوم هفتم را شامل می شود و شامل اطلاعاتی در مورد تجربه و تفکر در علوم می باشد. این فصل به مباحثی مانند علم چیست؟ و علم و کنجکاوی می پردازد. در این فصل به توضیحی از روش های عملی در علوم پرداخته شده است.
Full Transcript
فصل1 تجربه و تفکر تصاویر زیر تنها گوشهای از موفقیتها و نوآوریهای متخصصان ایرانی است. آیا تاکنون از خود پرسیدهاید این پیشرفتها چگونه به دست آمدهاند؟ پهپاد (...
فصل1 تجربه و تفکر تصاویر زیر تنها گوشهای از موفقیتها و نوآوریهای متخصصان ایرانی است. آیا تاکنون از خود پرسیدهاید این پیشرفتها چگونه به دست آمدهاند؟ پهپاد ( پرندۀ هدایت پذیر از راه دور) ساخت ایران سد کرخه ،بزرگ ترین سد خاکی -رسی خاورمیانه بنیانا اولین گوسالۀ شبیه سازی شده در خاورمیانه شش داروی جدید زیست ف ّناوری ایرانی متخصصان علوم تجربی با بهره گیری از تفکر ،تجربه و به کار بستن مهارت های گوناگون در برخورد با مسائل زندگی ،علوم را توسعه بخشیده اند.شما نیز می توانید با یادگیری دانش و پرورش مهارت های خود ،به حل مسائلی بپردازید که در زندگی با آنها روبه رو می شوید. 2 علم چیست؟ درباره این پرسش که علم چیست؟ پاسخهای زیر را دادهاند: ٔ دانشآموزان کالسی 1ــ علم به کارگیری حواس پنجگانه برای آشنایی با چیزهای اطراف ماست. همه مسائل زندگی ماست.2ــ علم روشی برای حل ٔ 3ــ علم کارهایی است که در آزمایشگاه انجام می شود. درباره نعمتهای خداوند است. ٔ 4ــ علم فرصتی برای یادآوری و تفکر درباره درستی این پاسخها در گروه خود گفتوگو کنید.چه پاسخهای دیگری را پیشنهاد می کنید؟ ٔ دوره ابتدایی آشنا شدید.در این دوره در فصلهای مختلف ،این مهارتها را به کار ٔ در علوم یادگیری های ت مهار از برخی شما با خواهیم بست.نمونههای زیر به شما کمک می کند تا دوباره آنها را به خاطر آورید. در هر تصویر دانشآموزان کدام مهارت یادگیری در علوم را به کار گرفته اند؟ علم و کنجکاوی متن زیر را در گروه خود بخوانید: معلم :دانشآموزان عزیز ،امروز درس علوم در آزمایشگاه برگزار می شود؛ بنابراین به آزمایشگاه می رویم. هنگام ورود به آزمایشگاه ،مواد کادر زیر ،توجه یکی از دانشآموزان را به خود جلب می کند. او در ذهن خود با این سؤال روبهرو می شود: نفت ،گوگرد ،جوهر نمک، آیا این مواد در آب حل می شوند؟ براده آهن ،اتانول ،نمک او پس از مشورت با اعضای گروه تصمیم می گیرد پرسش خود را مطرح کند. دانشآموز :آیا ٔ همه این مواد در آب حل می شوند؟ معلم :پیشبینی گروه شما چیست؟ طراحی و انجام آزمایش و بررسی نتایج آن است. مطالعه درستی یا نادرستی پیش بینیّ ، ٔ بهترین راه 3 سؤال کردن و تالش برای یافتن جواب مهم ترین نکته در علم است. ف ّعالیت استوانه مدرج ٥٠میلی لیتر آب داخل ٔ ١ــ شش بشر ١٠٠میلی لیتری بردارید.آنها را شماره گذاری کنید و با استفاده از آنها بریزید. مواد مایع چند قاشق بردارید و به آب داخل بشرها بیفزایید. اندازه یک قاشق کوچک و از ّ ٔ مواد جامد به ٢ــ از ّ شماره بشر ٔ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ اتانول جوهرنمک گوگرد براده آهن نمک ماده افزوده شده نفت ٣ــ با همزن محتویات هر بشر را هم بزنید و مشاهدات خود را یادداشت کنید. ٤ــ اطالعات به دست آمده از آزمایش را در جدول زیر ثبت کنید. موادی که در آب حل نشدند موادی که در آب حل شدند ٥ــ اطالعات بهدست آمده از انجام آزمایش را با پیشبینی خود مقایسه کنید.چند مورد از پیشبینیهای شما درست بود؟ آیا می دانید جابربن حیان دانشمند مسلمان، گفت و گو کنید در سال های 194ــ 100هجری درباره حل یک مسئله به روش علمی گفت وگو کنید و مراحل را بنویسید. شمسی می زیسته است.او همواره ٔ بر اجرای هدفمند و نظامدار ّفعالیت های تجربی تأکید داشت. 4 علم و ف ّناوری آیا می دانید ف ّناوری تبدیل علم به عمل ،است.ساخت خودرو ،رایانه ،تلفن ،نیروگاه هستهای ،دارو برای تولید سوخت هسته ای، تعدادی از دانشمندان ما به شهادت و...نمونههایی از تبدیل دانش علمی به عمل هستند.دانشمندان تالش می کنند با تبدیل علم به رسیده اند. فراورده مناسب به نیازهای زندگی پاسخ دهند.برای نمونه با اختراع تلفن انسانها توانستند ٔ یک بهراحتی از فواصل دور با هم ارتباط برقرار کنند.ساخت خودرو و سپس هواپیما باعث شد تا جابهجایی مسافران با سرعت بیشتر و در مدت زمان کوتاهتری انجام شود. ف ّعالیت درباره فواید و زیانهای آنها ٔ در گروه خود چند مورد از تبدیل علم به ف ّناوری را که در سالهای اخیر اتّفاق افتادهاند را بنویسید و گفت وگوکنید. هرچند تبدیل علم به فناوری باعث پیشرفت کشورها شده است؛ اما اغلب ف ّناوریها در کنار فواید ،معایبی هم دارند؛ مثال ً با اختراع خودرو جابهجایی مسافران راحتتر و سریعتر شده است؛ اما استفاده از سوخت فسیلی برای به حرکت درآوردن آن ،آلودگی هوا بهویژه در شهرهای پرجمعیت را افزایش داده است. اطالعات جمع آوری کنید درباره فواید و زیانهای یک ف ّناوری در محیط زندگی خود ٔ در یک تحقیق گروهی گزارش تهیه کنید و راههایی را برای کاهش زیانهای آن پیشنهاد کنید.گزارش خود را روزنامه دیواری به کالس ارائه دهید. ٔ بهصورت نیاز امروز شاخه فیزیک ،شیمی ،زیست شناسی و زمین شناسی تقسیم ٔ گرچه علوم تجربی را به چهار همه نتیجه ّفعالیت مشترک ٔ کرده اند ،اما پژوهشها نشان می دهد موفقیت و پیشرفت سریع علم ٔ دانشمندان و متخصصان با یکدیگر است. تولید سوخت هستهای و استفاده از آن نمونهای از تبدیل علم به ف ّناوری است که دانشمندان همه شاخههای علومتجربی و سایر رشتهها در آن سهیم اند. ٔ 5 فصل2 اندازهگیری در علوم و ابزارهای آن برای اینکه مشخص کنید ،در مدت یک سال چقدر رشد کردهاید، قد و وزن خود را انداز ه می گیرید.برای به موقع رسیدن به مدرسه با اندازهگیری زمان سر وکار داریم.پزشک با اندازهگیری فشار خون، نتیجه آزمایشهای انجام شده به ٔ دمای بدن ،ضربان قلب و استفاده از نجار با اندازهگیری طول ،عرض ،ارتفاع سالمتی یا بیماری ما پی می بردّ. و زاویهها و با استفاده از مقدارهای بهدست آمده به طراحی و سپس ساخت لوازم چوبی می پردازد. نمونه دیگر نشان می دهد که زندگی ما به اندازهگیری این نمونه و دهها ٔ و ابزارهای آن وابسته است.شما در این فصل با برخی اندازه گیریها و ابزارهای آنها آشنا می شوید. اندازهگیری آیا می دانید مرحله مهم برای جمعآوری اطالعات است.اندازهگیری به ما کمک ٔ اندازهگیری یک استاندارد و اندازه گیری می کند تا اشیا را از لحاظ اندازه ،مقدار ،بزرگی و کوچکی ،بلندی و کوتاهی و...با هم کلمه ممکن است تاکنون بارها ٔ اندازه هر چیز را با یک عدد و یکای آن گزارش می کنیم.به یکای اندازهگیری، ٔ مقایسه کنیم. استاندارد را شنیده باشید. واحد نیز می گویند.مثال ً طول حیاط مدرسه 40قدم پارساست.پارسا این طول را با قدمهای آیا به معنا و اهمیت آن فکر کرده اید؟ آیا عالمت آن را می شناسید؟ خود اندازهگیری کرده است.بنابراین «قدم» یکای (واحد) اندازهگیری اوست.اگر این استاندارد در واقع میزان، اندازهگیری توسط رضا انجام شود ،ممکن است « 42قدم» رضا بهدست آید و… . معیار و شاخصی برای سنجش دانشمندان برای آنکه عددهای حاصل از اندازهگیریهای مختلف یکچیز با هم مقایسهپذیر و اندازه گیری است.اولین باشند ،در نشستهای بینالمللی توافق کردند که برای هر کمیت یکای معینی را تعریف کنند. استانداردهای پایه گذاری شده در جهان مربوط به یکسان شدن مثال ً برای جرم یکای کیلوگرم ،برای زمان ،یکای ثانیه ،برای طول یکای متر و… را تعریف واحدهای اندازه گیری طول ،جرم و کردند. زمان است. 6 هر جسم از ماده تشکیل شده است ماده جرم و حجم دارد.جرم یک جسم را با یکای کیلوگرم یا گرم اندازه می گیرند.جرم وسیله ترازو اندازهگیری دهنده آن جسم است.جرم اجسام را به ٔ ماده تشکیل ٔهر جسم مقدار ٔ می کنند (شکل .)1 شکل 1ــ با ترازو جرم جسم اندازه گیری می شود. ف ّعالیت شکل زیر جرم چند چیز مختلف در اطراف ما را نشان می دهد.چرا جرم برخی با گرم و جرم بعضی با کیلوگرم ثبت شده است؟ 55کیلوگرم 350گرم 4گرم 16گرم 200گرم 2کیلوگرم در سال قبل دیدیم وزن جسم برابر با نیروی گرانشی (جاذبه ای) است که از طرف زمین بر جسم وارد می شود و جسم را به طرف زمین می کشد.وزن جسم را توسط نیروسنج اندازه گیری می کنند (شکل .)2داخل نیروسنج یک فنر قرار دارد که می تواند کشیده شود.مقدار کشیدگی فنر اندازه نیرویی بستگی دارد که به نیروسنج وارد می شود. ٔ فنر داخل نیروسنج به وزن یک جسم را با یکای نیوتون نشان می دهد.یک نیوتون ،نیروی کوچکی محسوب نیوتون = 5/3وزن بسته می شود؛ مثال ً وزن یک سیب کوچک 100گرمی تقریباً 1نیوتون است. بسته شکل 2ــ با نیروسنج وزن یک جسم را اندازه گیری می کنیم. 7 ف ّعالیت با استفاده از ترازو و نیروسنج ،جرم و وزن هریک از مواد زیر را اندازهگیری کنید.قبل از اندازهگیری جرم تخمینی خودتان را بنویسید. وزن اندازهگیری شده جرم اندازهگیری شده جرم تخمینی نام ماده ردیف (نیوتون) (کیلوگرم) (کیلوگرم) گردو 1 پرتقال 2 گوشی همراه 3 کتاب علوم 4 تکرار اندازه گیری و میانگین گرفتن از اعداد به دست آمده ،دقت اندازه گیری شما را باال می برد. طول و حجم فاصله بین دو نقطه و مسافتی را که یک جسم طی می کند ،با یکای طول ،اندازه می گیریم. ٔ کیلومتر ،متر ،سانتی متر و میلی متر یکاهای متداول طول اند. ف ّعالیت شکل زیر چند اندازهگیری طول را نشان می دهد. طول مداد حدود 15سانتی متر مسافت تهران تا مشهد حدود 900کیلومتر طول حیاط مدرسه حدود 30متر قطر نوک مداد حدود 1میلی متر فاصله تهران تا مشهد با کیلومتر بیان شده است؟ ٔ چرا طول مداد با سانتیمتر ،قطر نوک آن با میلیمتر ،طول حیاط با متر و یکی از ابزارهای اندازهگیری طول اجسام کوچک ،خطکش است.طول خط کشهای آزمایشگاهی برحسب سانتیمتر و میلیمتر درجهبندی شده است(شکل .)3به نظر شما ،هنگام اندازهگیری طول یک جسم با خطکش باید به چه نکاتی توجه کنیم؟ حجم یک جسم برابر با مقدار فضایی است که جسم اشغال می کند.حجمِ جسم را معموال ً برحسب متر مکعب یا سانتیمتر مکعب اندازه می گیرند. شکل ٣ــ با خطکش طول جسمهای نسبت ًا کوچک را اندازه میگیریم. 8 برای اندازهگیری حجم مقدار کمی مایع ،از ظروف مدرج استفاده می کنیم (شکل .)٤ برای خواندن حجم اغلب مایعات به سطح زیر منحنی توجه میکنیم. ف ّعالیت درباره ٔ استوانه مدرج و آب ،حجم یک سنگ کوچک را اندازه بگیرید و ٔ با استفاده از روش اندازه گیری خود توضیح دهید. چگالی شکل ٤ــ از استوانه مدرج برای اندازهگیری اگر یک مکعب چوبی و یک مکعب فلزی توپر را که شبیه یکدیگرند روی آب قرار دهید، حجم مایع استفاده میشود.این ظرف برحسب میلیلیتر مدرج شده است. چه اتفاقی می افتد؟ کدام یک روی آب شناور می ماند و کدام یک در آب فرو می رود؟ ف ّعالیت چند مکعب هماندازه چوبی ،فلزی و...بردارید و با اندازهگیری جرم و حجم آنها جدول را کامل کنید. مکعب ... مکعب فلزی مکعب چوبی مکعب جرم (گرم) حجم (سانتی مترمکعب) جرم _____ (گرم بر سانتی مترمکعب) حجم الف) نسبت جرم به حجم کدام بیشتر است؟ ب) چه رابطهای بین این نسبت و فرو رفتن در آب وجود دارد؟ آیا می دانید اینکه یک جسم در آب فرو برود یا روی آب شناور بماند ،به کمیتی به نام چگالی بستگی یکای متداول اندازه گیری حجم دارد.در واقع چگالی مقدار جرمی است که در حجم معینی از یک جسم وجود دارد؛ از این رو مایع ها ،لیتر ( )Lو میلی لیتر ()mL است.یک لیتر برابر حجم ظرف بهصورت نسبت جرم جسم به حجم آن تعریف می شود. مکعبی شکل به طول ،عرض و جرم جسم = چگالی جسم ارتفاع ١٠سانتی متر است. حجم جسم حجم ١سانتی متر مکعب (،)١cm 3 ١میلی لیتر ( )١mLو ١سی سی معموال ً یکای چگالی بر حسب گرم برسانتی متر مکعب یاکیلوگرم برمترمکعب بیان می شود . ( )١ccبا هم برابرند. 9 خود را بیازمایید 50 53 وسیله ترازو ،جرم آن را دانش آموزی برای اندازهگیری چگالی یک کلید ،نخست به ٔ میلی لیتر میلی لیتر استوانه مدرج و مقداری ٔ اندازه گیری کرد ( ،)12gسپس حجم آن را با استفاده از یک آب ،اندازه گرفت.با توجه به اعداد روی شکل چگالی کلید را حساب کنید. زمان روزانه خود را ٔ آیا می توانیم بدون در نظر گرفتن زمان و مدت انجام یک ّفعالیت ،کارهای تنظیم و به موقع انجام دهیم؟! در بسیاری از موارد ترتیب و توالی یک پدیده مهم است.مثال ً ساعت 7/5صبح کالس درس مدرسه شروع می شود؛ ساعت ،9زنگ تفریح است ،ساعت 12/5زمان نماز و ناهار است و...در کارهای روزانه بیشتر با این نوع اندازهگیری زمان سروکار داریم؛ اما در بسیاری از موارد دیگر ،مدت زمان انجام یک فعالیت مهم است.مثال ً چقدر طول می کشد تا با اتوبوس از مدرسه به خانه برسیم؛ چقدر طول می کشد تا غذا روی اجاق بپزد؛ چقدر طول می کشد تا یک خوشه رسیده قابل برداشت شود و.... ٔ دانه گندم کاشته شده تبدیل به یک ٔ در مجموع می توان گفت؛ زمان را اندازه می گیریم تا بتوانیم به سؤال «چه وقت» یا «چه مدت» پاسخ دهیم.برای اندازهگیری زمان معموال ً از ساعت یا زمانسنج استفاده می شود. یکای اندازهگیری زمان ،ثانیه است؛ اما در زندگی روزمره از یکاهای دقیقه ،ساعت ،شبانهروز، شکل ٥ــ ساعت مچی معمولی و زمان سنج سال و ...استفاده می شود. ف ّعالیت با استفاده از ساعت یا زمانسنج ،زمان میانگین ضربان قلب هر یک از اعضای گروه خود را اندازهگیری کنید.برای این منظور تعداد ضربان ها را در یک دقیقه بشمارید.این کار را برای هر نفر ،سه بار تکرارکنید و میانگین آن را به دست آورید و به صورت نمودارستونی نشان دهید. دقت در اندازهگیری وسیله ٔ اندازهگیریها همواره با تقریب همراه اند و د ّقت اندازهگیری به د ّقت شخص و د ّقت اندازهگیری بستگی دارد.زمانی که طول یک جسم را با خط کش سانتی متری اندازه گیری نتیجه اند ازه گیری باید به میزان د ّقت ٔ می کنیم ،دقت م ا حدود سانتی متر است.در نوشتن 10 نتیجه وسیله اندازه گیری توجه شود.مثال ً در مثال باال نباید عدد کوچک تر از سانتی متر برای ٔ ٔ اندازه گیری بیان کنیم (شکل .)6 شکل 6ــ طول مداد 16سانتی متر خوانده می شود. گفت و گو کنید رفتار و اعمال خود و دیگران را با چه معیارها و استانداردهایی اندازه گیری می کنید؟ 11