10. Sınıf Tarih Çalışma Soruları (1) PDF

10. SINIFLAR TARİH DERSİ ÇALIŞMA SORULARI (1) 1- Anadolu’ya ilk Türk akınları, sırasıyla kimler tarafından yapılmıştır? Bu akınların özelliği nedir? - IV. yüzyılın sonlarında Avrupa Hunları, - VI. yüzyıldan itibaren Sabarlar, - Anadolu’ya ilk Selçuklu akınları ise Büyük Selçuklu Devleti...

10. SINIFLAR TARİH DERSİ ÇALIŞMA SORULARI (1) 1- Anadolu’ya ilk Türk akınları, sırasıyla kimler tarafından yapılmıştır? Bu akınların özelliği nedir? - IV. yüzyılın sonlarında Avrupa Hunları, - VI. yüzyıldan itibaren Sabarlar, - Anadolu’ya ilk Selçuklu akınları ise Büyük Selçuklu Devleti kurulmadan önce; Çağrı Bey liderliğinde gerçekleştirilmiştir.  İlk Türk akınları, Anadolu'ya yerleşmek amacı taşımayıp tamamen keşif amaçlıdır. 2- Anadolu’yu yurt edinme politikasının temeli, kim zamanında atılmıştır? Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşundan sonra Tuğrul Bey tarafından atılmıştır. 3- Türklerin Anadolu’yu yurt olarak seçmesinde hangi özellikleri etkili olmuştur? - Anadolu’nun ticaret yolları üzerinde bulunması - Denizlerle çevrili stratejik bir konumda yer alması - Siyasi yapısının çalkantılı olması - Anadolu topraklarının verimli ve hayvancılığa uygun olması - Anadolu nüfusunun az olması 4- İlk Büyük Selçuklu- Bizans savaşının adı nedir? 1048’de Pasinler Savaşı 5- Malazgirt Savaşı’nın a- Tarihini yazınız. ………………26 AĞUSTOS 1071……………. b- Kimler arasında yapıldı? …………. Büyük Selçuklu X Bizans = Büyük Selçuklu………….. c- Sebebi nedir? Bizans ordusunun Türk akınlarını durdurmak ve Anadolu’da iyice ilerleyen Türkleri buradan çıkarmak istemesi d- Sonuçları nelerdir? 1- Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı. 2- Türkler, Anadolu’ya yerleşmeye başladı. 3- Bu zafer ile Anadolu Türk Tarihi başladı. 4- Anadolu’da ilk Türk beylikleri ve Anadolu Selçuklu Devleti kuruldu. 5- Bizans’ın Türkleri durdurmak için Hristiyanlardan yardım istemesi Haçlı seferlerine sebep oldu. 6- Bizans’ın Anadolu’daki hâkimiyeti büyük ölçüde kırıldı. 6- Türklerin Anadolu’ya yerleşmesinde hangi savaşlar etkili olmuştur?  1048 Pasinler Savaşı (Büyük Selçuklu X Bizans)  1071 Malazgirt Savaşı (Büyük Selçuklu X Bizans)  1176 Miryokefalon Savaşı (Türkiye Selçuklu X Bizans) 7- Anadolu’nun Türkleşmesini kolaylaştıran faktörler nelerdir? - Bizans'ta yaşanan taht kavgaları nedeniyle merkezi otoritenin zayıflaması - Anadolu’daki Bizans tekfurlarının (vali) halka her türlü zulüm yapmaya başlaması - Halkın ağır vergiler altında ezilmesi - Bizans’ın Anadolu'daki farklı etnik gruplara ve mezheplere karşı baskıcı bir tutum izlemesi (Ermeniler Süryanilere karşı) - Bizans’ın hem Anadolu hem de Balkanlarda dış saldırılara uğraması - Anadolu halkının, Türkleri kurtuluş çaresi olarak görmeye başlaması ve direnmemesi Anadolu’da Malazgirt Savaşı sonrası kurulan İlk Türk Beylikleri de Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması hızlanmıştır. 8- Anadolu Türk Tarihi hangi devirlere ayrılır?  Birinci Beylikler Dönemi (1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra kurulanlar)  Anadolu Selçuklu Devleti  İkinci Beylikler Dönemi (1243 Kösedağ Savaşı’ndan sonra kurulanlar)  Osmanlı İmparatorluğu  Türkiye Cumhuriyeti Devleti 9- Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinin adlarını ve kuruldukları yerleri yazınız.? 1. Saltuklular (Erzurum merkez olmak üzere Kars, Oltu, Bayburt, Tercan, Malazgirt ve Artvin civarı) 2. Mengücekliler (Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar civarı) 3. Danişmentliler (Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Niksar, Amasya civarı) 4. Artuklular (Diyarbakır ve Mardin çevresi) 5. Çaka Beyliği (İzmir) 1 10- Anadolu’da kurulan ilk Türk Beyliği hangisidir? Kuruluş tarihi nedir? Saltuklular (1072) 11- Anadolu’da kurulan ilk Türk medresesinin ismini ve hangi beylik tarafından kurulduğunu yazınız. Yağıbasan Medresesidir. (Tokat- Niksar’da) Danişmentlilere aittir. 12- Denizcilikle uğraşan ilk Türk beyliğinin adı nedir? Kuruluş tarihi nedir? Çaka Beyliği (1081) 1081 yılı Türk Deniz Kuvvetleri’nin kuruluş yılı olarak kabul edilmektedir. 13- Aşağıda verilen eserler ve kimlere ait olduğunu yazınız. Mama Hatun Türbesi ((Tercan- Erzincan) SALTUKLULAR Divriği Ulu Camii (Unesco Dünya Kültür Mirası) MENGÜCEKLİLER Malabadi Köprüsü (Diyarbakır) ARTUKLULAR 14- Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beyliklerinin Ortak Özellikleri nelerdir? - Kurucuları Oğuzlara mensuptur. - Anadolu’nun Türkleşmesi için Bizans ve Haçlılara karşı başarı ile mücadele etmişlerdir. - Anadolu’da yer adlarını Türkçeleştirmişlerdir. - Türk- İslam Medeniyetinin Anadolu’da yayılmasında etkili olmuşlardır. - Anadolu’da birçok kültür ve sanat eseri ortaya koymuşlardır. Camiler, medreseler, kervansaraylar, imarethaneler, zaviyeler, hamamlar, kümbetler gibi mimari eserler inşa etmişlerdir. Böylece bölgelerini bayındır hâle getirmişlerdir. - Anadolu (Türkiye) Selçuklularının egemenliği altına girmişlerdir. 15- Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurucusu kimdir? Kuruluş ve yıkılış tarihi nedir? Başkentlerini yazınız. Kurucusu: Süleyman Şah Başkentleri: Tarihi: 1077-1308 İznik (I. Haçlı Seferi ile kaybedildi.) Konya 16- Miryokefalon Savaşı’nın a- Tarihini yazınız. ………………17 Eylül 1176 ……………. b- Kimler arasında yapıldı? …………. Anadolu Selçuklu X Bizans = Anadolu Selçuklu………….. c- Sebebi nedir? Türkmenlerin Bizans topraklarına sürekli akınlar düzenlemesi, Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atarak yeniden hâkimiyet sağlanmak istemesi d- Sonuçları nelerdir? 1. Bizans’ın Anadolu’yu Türklerden geri alma ümidi kalmamıştır. 2. Anadolu kesin olarak Türk Yurdu haline gelmiştir. Anadolu’ya Türkiye denilmeye başlanmıştır. 3. Haçlı seferleriyle Bizans’a geçen üstünlük tekrar Anadolu (Türkiye) Selçuklularına geçmiştir. 4. Bizans savunmaya, Türkler taarruza geçmiştir. 5. Bizans bir daha asla Doğu’ya büyük bir sefer düzenleyemeyecektir. 6. Türkler Batıya doğru ilerlemeye başlamıştır. 17- Malazgirt ile Miryokefalon Savaşları arasındaki benzerlikler nelerdir? - İkisi de Bizans’a karşı yapılmıştır. - Her iki savaş da Türklerin Anadolu ile bağını koparmak için yapılmıştır 18- Malazgirt ile Miryokefalon Savaşları arasındaki farklılıklar nelerdir? - Malazgirt: Bizans ile Büyük Selçuklu - Miryokefalon: Bizans ile Türkiye Selçuklu arasında yapıldı - Malazgirt Savaşı ile Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı Miryokefalon Savaşı ile Anadolu kesin olarak Türk Yurdu haline gelmiş, Anadolu’ya Türkiye denilmeye başlanmıştır. 19- Yassıçemen savaşı; a- Tarihi nedir? 1230 b- Kimler arasında yapıldı? Türkiye Selçukluları X Harzemşahlar = Türkiye Selçukluları c- Sebebi nedir? Celâleddin Harzemşah’ın, Selçuklulara ait olan Ahlât’ı kuşatması. d- Sonuçları nelerdir? - Harzemşahlar Devleti yıkıldı. - Kayı aşireti mükâfat olarak Ankara’nın Karacadağ bölgesine yerleştirildi. - Moğol tehlikesine karşı kurulacak olan Anadolu Selçuklu- Harzemşah ittifakı ortadan kalktı. - Türkiye Selçukluları ve Moğollar arasındaki tampon devletin yıkılması ile Selçuklular, Moğol tehlikesi ile yüz yüze kaldı. 2 20- Anadolu Selçuklu Devleti'nin eşitsizliklerine ve baskılarına karşı Güneydoğu Anadolu civarında ortaya çıkan, zorlukla bastırılan ve Selçukluların zayıfladığını gören Moğolların, hareke geçerek Anadolu'ya girmesine neden olan ayaklanmanın adı nedir? Babailer Ayaklanması (1240) 21- Anadolu’da Türk siyasi birliğinin bozulmasına ve “İkinci Beylikler Döneminin” yaşanmasına neden olan olay nedir? Kösedağ Savaşı 22- Kösedağ Savaşı; a- Tarihi nedir? 1243 b- Kimler arasında yapıldı? Türkiye Selçukluları X Moğollar (İlhanlı dev.) = Moğollar c- Sebebi nedir? Selçukluların, Babailer Ayaklanmasında zayıf duruma düştüğünü gören Moğolların harekete geçerek Anadolu’ya girmesi. d- Sonuçları nelerdir? - Anadolu Selçukluları Moğollara bağlı hale gelmişlerdir. - Anadolu Selçuklu Devleti yıkılış sürecine girmiştir. - Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlı beylerin bağımsızlıklarını ilan etmesi sonucunda Anadolu’da siyasi birlik bozulmuştur. - “İkinci Beylikler Dönemi” yaşanmaya başlanmıştır. - Moğolların baskısı altında kalan Türkler batıya göç etmek zorunda kalmışlardır. Bunun sonucunda da Batı Anadolu hızla Türkleşmeye başlamıştır. 23- Kösedağ Savaşı sonrası Anadolu’da kurulan beylikler hangileridir? Karamanoğulları, Candaroğulları, Germiyanoğulları, Canikoğulları, Hamitoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları, Eşrefoğulları, Teke Beyliği, Karesioğulları, Eratnalılar, Dulkadiroğulları, Ramazanoğulları, Osmanoğulları 24- İkta Sistemi nedir? Devletin mülkü olan topraklara ait gelirlerin, yaptıkları hizmet karşılığında asker ve sivil yöneticilere verilmesidir. 25- İkta sahiplerinin görevleri nelerdir? - Bu topraklardan vergi toplar - Topladığı vergilerden kendi maaşını alır, - Kalan kısmı ile atlı asker yetiştirerek savaşa katılır, - Bulunduğu bölgenin güvenliğini sağlardı. 26- İkta Sisteminin Faydaları nelerdir? - Toprak sürekli ekip biçildiği için üretimin devamlılığı sağlanmıştır. (Toprakların boş kalmasının önüne geçilmiştir) - Vergiler düzenli olarak toplanmıştır. - En uzak yerlerde bile güvenlik sağlandığı için merkezi otorite güçlenmiştir. - Devlete yük olmadan asker yetiştirilmiştir. 27- Atabeylik sistemi nedir? Olumlu ve olumsuz yönlerini yazınız. Selçuklularda melikler (sultan çocukları) belli bir yaşa geldiklerinde devlet işlerinde tecrübe kazanmaları amacıyla illere vali olarak gönderilirlerdi. Yanlarında gönderilen tecrübeli devlet adamlarına “atabey” bu sisteme de “atabeylik” denirdi.  Atabeylik Sisteminin Olumlu Yönleri: Melikler atabeyler sayesinde “il” yönetmeyi, halk ile ilişkileri öğrenirler. Devletin başına tecrübe sahibi olarak geçmiş olurlardı.  Atabeylik Sisteminin Olumsuz Yönleri: Bazı atabeyler, melikleri taht için kışkırtmışlar, bazıları da meliklerin sahip oldukları toprakları ele geçirerek bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. 28- Divân-ı Saltanat veya Divân-ı Alâ nedir? Türkiye Selçuklu Devleti’nde askerî, idari, mali ve hukuki bütün devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı en yüksek yönetim organıdır. 29- Anadolu Selçuklu Devleti’nde Divan-ı Saltanata bağlı divanlar ve sorumluluk alanlarını yazınız. Divan-ı Arz Askeri işlerden sorumlu Divan-ı İstifa Mali işlerden sorumlu Divan-ı İşraf İdari İşlerden sorumlu Divan-ı İnşa İç ve dış yazışmalardan sorumlu 3 30- Nâib-i Saltanat veya Niyâbet-i Saltanat ne iş yapar? Nâib-i Saltanat, ilk defa Türkiye Selçuklularında görülmüştür. Başkentte hükümdara vekâlet eden nâipler, hükümdarın devlet merkezinde bulunmadığı zamanlarda devlet işlerini yürütmüştür. 31- Pervane ne iş yapar? Arazi işlerinden sorumlu olan ve bunlarla ilgili işleri düzenleyen, menşur ve beratları hazırlayan görevlidir. Pervane üst düzey bir memuriyet olmamasına rağmen Divân-ı Alâ’nın üyelerinden kabul edilmiştir. 32- Gulam sistemi nedir? Anadolu Selçuklu Devleti’nde; satın alınan veya savaşlarda esir alınan çocukların askeri eğitimden geçirilerek bunlardan askeri sınıf oluşturulmasına “gulam sistemi” denir. 33- Türkiye Selçuklu Devleti’nde ordu hangi unsurlardan oluşmaktadır? - Türkmenler - Hassa kuvvetleri (gulâmlar) - İkta sahiplerinin verdiği kuvvetler - Vassal (bağlı) devlet kuvvetleri - Ücretli askerler 34- Türkiye Selçuklu ordusunun başkumandanı: Beylerbeyi veya Emirül-Ümerâ Ordu kumandanları: Subaşı, sipehsâlar, serleşker Türkmen kuvvetlerinin başı: Beyler Donanma kumandanı: Reis’ül-Bahr, Meliküs-Sevâhil veya Emîr-i Sevâhil 35- Haçlı Seferleri nedir? Avrupa da yaşayan Hıristiyan devletlerin, Türk ve İslam ülkeleri üzerine düzenledikleri seferlerdir. 36- Haçlı Seferleri’nin sebepleri nelerdir? Dini Nedenleri ★ Hristiyanların kutsal şehir ve yerleri Müslümanlardan almak istemesi. (Özellikle Kudüs’ü) ★ Kluni Tarikatı’nın çalışmaları (Avrupa’yı dolaşarak Haçlı Seferlerine katılacak insan toplamaları) ★ Papalığın Hristiyanlığı daha geniş alanlara yaymak İstemesi ★ Hristiyanların günahlardan arınarak cennete gitmek istemeleri Siyasi Nedenler ★ Türklerin Anadolu'daki ilerlemeleri. ★Türk saldırıları karşısında zor durumda kalan Bizans imparatorluğunun Avrupa'dan yardım istemesi ★ Senyör ve şövalyelerin şan, şöhret ve macera isteği (Ele geçirecekleri ülkelerde yüksek mevki ve ayrıcalık kazanma) Ekonomik Nedenler ★ Yoksul batılıların Doğunun zenginliklerine ulaşmak istemeleri ★ Türk ve İslam devletlerinin elinde bulunan önemli ticaret yollarını ele geçirme düşüncesi. ★ Topraksız köylülerin ve şövalyelerin toprak elde etmek istemeleri 37- Kaç tane Haçlı Seferi yapılmış, hangileri başarılı olmuştur? 8 Haçlı Seferi yapılmış sadece I. Haçlı seferi başarılı olmuştur. 38- Kutsal topraklar hangi haçlı seferinde Hristiyanlar tarafından ele geçirilmiştir? I. Haçlı seferi 39- II. Haçlı Seferinin yapılma nedeni nedir? Musul Atabeyi İmadettin Zengi’nin, Urfa Latin Krallığı’na son vermesi üzerine yapılmıştır. 40- III. Haçlı Seferinin yapılma nedeni nedir? Kudüs’ün, 88 yıllık işgalden sonra yeniden Müslümanların eline geçmesi üzerine yapılmıştır. 41- Hristiyanlardan Kudüs’ü, hangi savaş sonrası kim almıştır? 1187 Hıttin Savaşı - Selahaddin Eyyubi 42- İstanbul’un zenginliğinden etkilenen Haçlıların, Bizans taht kavgalarından yararlanarak şehri ele geçirip İstanbul’da bir Latin İmparatorluğu kurmaları hangi Haçlı Seferi ile olmuştur? IV. Haçlı Seferi 4 43- İstanbul’da bir Latin İmparatorluğunun kurulması üzerine egemenliklerini kaybeden Bizans hanedanlık mensupları buradan ayrılıp hangi devletleri kurmuşlardır? İznik Rum ve Trabzon Rum İmparatorlukları 44- Haçlı Seferleri’nin sonuçları nelerdir? Dini Sonuçları ★ Kilise ve din adamlarına duyulan güven azaldı. ★ Skolastik düşünce zayıflamaya başladı. ★ Katolikler ve Ortodokslar arasındaki ayrılıklar daha da belirginleşti. ★ Kudüs ve kutsal kentler Müslümanların ellerinde kaldı. Siyasal ve Sosyal Sonuçları ★ Çok sayıda senyör ve şövalyenin ölmesi ile derebeylik sistemi zayıfladı. Merkezi krallıklar güç kazanmaya başladı. ★ Bizans Haçlıların etkisi ile merkezi otoritesini belli bir süre kaybetti. İznik ve Trabzon’da yeni krallıklar kuruldu. ★ Urfa, Yafa ve Kudüs’te kurulan Hristiyan Kontlukları yıkıldı. ★ Türklerin İslam Dünyası’ndaki saygınlığı arttı. ★ Bizans üstündeki Türk baskısı geçici de olsa durdu. Ekonomik Sonuçları ★ Ön Asya ve Avrupa arasındaki ticaret gelişti. ★ Akdeniz ülkelerinin limanları önem kazandı. ★ Türk - İslam şehirleri tahrip edildi. ★ Bu seferler sırasında Venedik ve Cenevizliler ekonomik olarak zenginleştiler. ★ Gelişen Doğu - Batı ticareti Avrupa’da yaşam standardını yükseltti. Bilim, Teknik ve Kültürel Sonuçları ★ Doğu’dan öğrendikleri kâğıt, matbaa, barut, pusula Batı’ya taşındı. ★ Halı, ipek ve pamuklu dokumayı öğrendiler. ★ Doğu’nun mimari eserlerini inceleyerek köprü, kervansaray, kemer, süsleme sanatını kendi ülkelerinde uygulamaya başladılar. ★ İslam kültürü yoluyla eski Yunan eserlerini tanıdılar. Bu da Rönesans’ın doğuşuna katkı sağladı. 45- Türkiye Selçukluları’nın kuruluş döneminde Haçlılar ile karşılaşması ne gibi sorunlara neden olmuştur? - Merkezî otoritenin bozulmasına neden olmuştur. (Hatta I. Haçlı Seferi sonrası başkent İznik'ten Konya'ya taşınmıştır) - Türklerin Anadolu'daki ilerlemesi durmuştur. 5