Maritime Security PDF

1.3.1 Αντιπροσωπευτικά περιστατικά εγκληματικής δραστηριότητας στη ναυτιλία Εισαγωγή Η ναυτιλία αποτελεί διεθνή βιομηχανία που διαχειρίζεται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Πειρατεία και ένοπλες ληστείες ενάντια σε πλοία έχουν αυξηθεί, ιδιαίτερα σε ευαίσθητες περιοχές. Π...

1.3.1 Αντιπροσωπευτικά περιστατικά εγκληματικής δραστηριότητας στη ναυτιλία Εισαγωγή Η ναυτιλία αποτελεί διεθνή βιομηχανία που διαχειρίζεται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Πειρατεία και ένοπλες ληστείες ενάντια σε πλοία έχουν αυξηθεί, ιδιαίτερα σε ευαίσθητες περιοχές. Παραδείγματα Εγκληματικών Πράξεων 1. Κρουαζιερόπλοιο Achille Lauro (1985): a. Πειρατεία από Παλαιστίνιους μαχητές που κατέλαβαν το πλοίο για την απελευθέρωση κρατουμένων. b. Επίδραση: Ανάπτυξη κανονισμών για την πρόληψη παρόμοιων ενεργειών. 2. Στατιστικά Πειρατείας (2008-2018): a. Ενίσχυση της πειρατικής δραστηριότητας στις ακτές της Σομαλίας και στον Κόλπο της Γουινέας. b. Πειρατεία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για πληρώματα και περιβάλλον. Αιτίες και Συνέπειες 1. Αιτίες: a. Χαμηλή ταχύτητα πλοίων και χαμηλά έξαλα (low freeboards) διευκολύνουν την επιβίβαση πειρατών. b. Οικονομική κρίση και έλλειψη ναυτικής αστυνόμευσης. 2. Συνέπειες: a. Οικονομικές: Απώλεια φορτίων, αυξημένο κόστος ασφάλισης. b. Ανθρώπινες: Απαγωγές πληρωμάτων, τραυματισμοί ή θάνατοι. c. Περιβαλλοντικές: Καταστροφή οικοσυστημάτων από διαρροές καυσίμων. 1.3.1 Αντιπροσωπευτικά περιστατικά εγκληματικής δραστηριότητας στη ναυτιλία (Ενημερωμένο) Η Επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 Γεγονός: o Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ άλλαξαν την αντίληψη για την παγκόσμια ασφάλεια, περιλαμβανομένης της ασφάλειας στη ναυτιλία. Συνέπειες: o Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και την αντιμετώπιση τρομοκρατικών επιθέσεων στη θάλασσα. o Ανάπτυξη του Κώδικα ISPS (International Ship and Port Facility Security Code), ο οποίος καθορίζει πρότυπα και μέτρα για την προστασία πλοίων και λιμενικών εγκαταστάσεων. o Ενίσχυση των ελέγχων σε πλοία και φορτία Σημαντικές Τροπολογίες μετά την 11η Σεπτεμβρίου 1. Κεφάλαιο ΧΙ-2: Ειδικά μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα a. Περιλαμβάνει τα θεμέλια για την ανάπτυξη του Κώδικα ISPS. b. Επικεντρώνεται στην πρόληψη τρομοκρατικών επιθέσεων. 2. Κώδικας ISPS (International Ship and Port Facility Security Code): a. Εφαρμογή: Υποχρεωτικός για όλα τα πλοία που εκτελούν διεθνή ταξίδια και τις λιμενικές εγκαταστάσεις που τα εξυπηρετούν. b. Στόχοι: i. Πρόληψη περιστατικών ασφαλείας στη ναυτιλία. ii. Καθορισμός επιπέδων ασφαλείας (1: Κανονικό, 2: Ενισχυμένο, 3: Υψηλό). c. Καθήκοντα Αξιωματικού Ασφαλείας Πλοίου (SSO): i. Σύνταξη και εφαρμογή του Σχεδίου Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ). ii. Επικοινωνία με Αξιωματικούς Ασφαλείας Λιμένων (ΥΑΛΕ). Σχέση SOLAS και ISPS Η SOLAS αποτελεί τη νομική βάση για την εφαρμογή του ISPS. Οι τροπολογίες στο Κεφάλαιο XI-2 ενσωματώνουν μέτρα για τη διαχείριση των κινδύνων από τρομοκρατικές απειλές και πειρατεία. 1.4 Υφιστάμενες Απειλές Ασφάλειας (Αναλυτικά) Κατηγορίες Απειλών 1. Πειρατεία και Ένοπλη Ληστεία a. Επιθέσεις σε πλοία από ομάδες πειρατών. b. Συνηθισμένες περιοχές: Κόλπος της Γουινέας, Στενά της Μαλάκα, Ινδικός Ωκεανός. c. Κίνδυνοι: Απαγωγές πληρωμάτων, κλοπές φορτίων, καταστροφή πλοίων. 2. Τρομοκρατία a. Χρήση πλοίων ή λιμενικών εγκαταστάσεων για τρομοκρατικές επιθέσεις. b. Παραδείγματα: Μεταφορά εκρηκτικών, επίθεση σε στρατηγικά πλοία ή λιμένες. c. Στόχος: Πρόκληση φόβου, οικονομικής αστάθειας ή πολιτικής πίεσης. 3. Παράνομο Εμπόριο a. Είδη παράνομου εμπορίου: i. Ναρκωτικά: Χρήση πλοίων ως μέσο μεταφοράς. ii. Όπλα: Παράνομη διακίνηση όπλων μέσω θαλάσσιων διαδρομών. iii. Ανθρώπινη εκμετάλλευση: Λαθρεμπόριο ανθρώπων, ιδιαίτερα μεταναστών. 4. Επιθέσεις στα Πλοία a. Καταστροφή μέσω σαμποτάζ ή εκρηκτικών. b. Παραδείγματα: Επιθέσεις με εμπρησμό ή βανδαλισμό. 5. Μη Εξουσιοδοτημένη Πρόσβαση a. Παρουσία λαθρεπιβατών ή προσπαθειών παράνομης επιβίβασης. b. Χρήση πλοίων για εγκληματικές δραστηριότητες. 6. Βιομηχανική Κατασκοπεία a. Κλοπή ευαίσθητων πληροφοριών που αφορούν τη λειτουργία ή τη διαχείριση πλοίων. 7. Απειλές Κυβερνοασφάλειας a. Επίθεση σε ηλεκτρονικά συστήματα πλοίων ή λιμενικών εγκαταστάσεων. b. Κίνδυνοι: Παραβίαση δεδομένων, διακοπή συστημάτων πλοήγησης. Συνέπειες Απειλών Οικονομικές: Αύξηση κόστους ασφάλισης, απώλεια φορτίων. Ανθρώπινες: Ζημίες σε πληρώματα, τραυματισμοί. Περιβαλλοντικές: Καταστροφές λόγω διαρροής καυσίμων. 2.1.3 Σύνοψη τροπολογιών στο Κεφάλαιο ΧΙ της ΔΣ SOLAS και περιεχόμενο του Κώδικα ISPS Εισαγωγή Μετά τις τρομοκρατικές ενέργειες κατά των πλοίων USS Cole (2000) και Limburg (2002), καθώς και την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) υιοθέτησε νέες τροπολογίες για την ενίσχυση της ασφάλειας στη ναυτιλία. Στη Διπλωματική Διάσκεψη του Δεκεμβρίου 2002, τροποποιήθηκε το Κεφάλαιο ΧΙ της SOLAS, οδηγώντας στη δημιουργία δύο νέων κεφαλαίων, ΧΙ-1 και ΧΙ-2. Νέα Κεφάλαια SOLAS 1. Κεφάλαιο ΧΙ-1: "Ειδικά Μέτρα για την Ενίσχυση της Ναυτικής Ασφάλειας" a. Κανονισμός 3: Υποχρέωση μόνιμης εμφάνισης του Αριθμού Αναγνώρισης Πλοίου (IMO Number) στο μηχανοστάσιο ή στο εξωτερικό μέρος του πλοίου. b. Κανονισμός 5: Εισαγωγή του Διαρκούς Συνοπτικού Αρχείου (Continuous Synopsis Record - CSR), το οποίο περιλαμβάνει το ιστορικό του πλοίου και είναι διαθέσιμο για επιθεώρηση. 2. Κεφάλαιο ΧΙ-2: "Ειδικά Μέτρα για την Ασφάλεια της Ναυσιπλοΐας" a. Εστίαση στην αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων. b. Εισαγωγή του Κώδικα ISPS (International Ship and Port Facility Security Code). Κώδικας ISPS Εφαρμογή: o Επιβατηγά και εμπορικά πλοία άνω των 500 ΚΟΧ. o Κινητές μονάδες γεώτρησης (Mobile Offshore Drilling Units). Σκοπός: o Καθορισμός επιπέδων ασφαλείας. o Βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ πλοίων και λιμένων. o Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των Αξιωματικών Ασφάλειας Πλοίου (SSO) και Λιμενικών Εγκαταστάσεων (PFSO). Σημαντικές Αλλαγές Αριθμός IMO: o Βοηθά στην ταυτοποίηση πλοίων. Διαρκές Συνοπτικό Αρχείο (CSR): o Παρέχει διαφάνεια και πλήρη ιστορικότητα του πλοίου. Επίπεδα Ασφάλειας: o Εισήχθησαν 3 επίπεδα ασφαλείας για την προσαρμογή σε διαφορετικούς κινδύνους. Ανάλυση Επιπέδων Ασφάλειας στον Κώδικα ISPS Τα επίπεδα ασφάλειας αποτελούν κεντρικό στοιχείο του Κώδικα ISPS και εφαρμόζονται για να προσαρμόζουν τα μέτρα ασφαλείας ανάλογα με τον βαθμό της απειλής. Υπάρχουν τρία επίπεδα ασφαλείας, που περιγράφονται αναλυτικά παρακάτω: Επίπεδο 1: Κανονική Λειτουργία (Security Level 1) Περιγραφή: o Εφαρμόζεται όταν η απειλή είναι ελάχιστη ή μηδενική. o Αποτελεί το βασικό επίπεδο κατά τη διάρκεια της καθημερινής λειτουργίας πλοίων και λιμένων. Μέτρα: o Ενίσχυση του ελέγχου πρόσβασης. o Έλεγχος επιβατών, πληρωμάτων και αποσκευών. o Τακτική επιτήρηση της περιοχής του πλοίου και των λιμενικών εγκαταστάσεων. Στόχος: o Η πρόληψη χωρίς διατάραξη της κανονικής λειτουργίας. Επίπεδο 2: Ενισχυμένη Λειτουργία (Security Level 2) Περιγραφή: o Εφαρμόζεται όταν υπάρχει αυξημένη απειλή για την ασφάλεια που απαιτεί ειδικά μέτρα. o Το επίπεδο παραμένει για όσο διάστημα η απειλή παραμένει ενεργή.  Μέτρα: o Αυστηρότερος έλεγχος πρόσβασης. o Περισσότερες περιπολίες ασφαλείας γύρω από πλοία και εγκαταστάσεις. o Περιορισμός μη εξουσιοδοτημένων ατόμων σε ευαίσθητες περιοχές. Παραδείγματα Εφαρμογής: o Όταν υπάρχουν πληροφορίες για πιθανή τρομοκρατική δραστηριότητα. Επίπεδο 3: Υψηλή Λειτουργία (Security Level 3) Περιγραφή: o Εφαρμόζεται όταν υπάρχει άμεση απειλή ή πραγματική επίθεση σε εξέλιξη. o Τα μέτρα σχεδιάζονται για να προστατεύσουν ανθρώπους, πλοία και εγκαταστάσεις από τη συγκεκριμένη απειλή. Μέτρα: o Άμεση διακοπή πρόσβασης σε όλες τις μη εξουσιοδοτημένες περιοχές. o Οπλισμένες περιπολίες, αν είναι απαραίτητο. o Εκκένωση ή απομόνωση της περιοχής που διατρέχει κίνδυνο. Παραδείγματα Εφαρμογής: o Κατά τη διάρκεια επίθεσης, όπως πειρατείας ή τρομοκρατικής ενέργειας. Γενικές Παρατηρήσεις 1. Ευθύνη Καθορισμού: a. Τα επίπεδα ασφάλειας καθορίζονται από τις κυβερνήσεις και κοινοποιούνται στα πλοία και τις λιμενικές εγκαταστάσεις. 2. Συνεργασία: a. Τα πλοία πρέπει να συνεργάζονται με τους Υπεύθυνους Ασφάλειας Εταιρείας (CSO) και Λιμενικών Εγκαταστάσεων (PFSO) για την εφαρμογή των επιπέδων. 3.6 Αξιωματικός Ασφάλειας Πλοίου (ΑΑΠ) Ορισμός Ο Αξιωματικός Ασφάλειας Πλοίου (Ship Security Officer - SSO) είναι το άτομο που διορίζεται από την εταιρεία και τον πλοίαρχο για τη διασφάλιση της ασφάλειας του πλοίου.  Υπεύθυνος για την εφαρμογή και τη διατήρηση του Σχεδίου Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ), καθώς και για την επικοινωνία με: o Υπεύθυνο Ασφάλειας Εταιρείας (CSO). o Υπεύθυνο Ασφάλειας Λιμενικών Εγκαταστάσεων (PFSO). Καθήκοντα και Ευθύνες 1. Τακτικές επιθεωρήσεις ασφαλείας: a. Διασφάλιση της ορθής εφαρμογής των μέτρων ασφαλείας σε όλες τις περιοχές του πλοίου. b. Εντοπισμός και διόρθωση αδυναμιών στα συστήματα ασφαλείας. 2. Παρακολούθηση ύποπτων κινήσεων: a. Παρατήρηση και καταγραφή κάθε ύποπτης δραστηριότητας εντός και γύρω από το πλοίο. 3. Διαχείριση ζωνών περιορισμένης πρόσβασης: a. Διασφάλιση ότι μόνο εξουσιοδοτημένα άτομα έχουν πρόσβαση. 4. Επικοινωνία ασφάλειας: a. Υποστήριξη συστημάτων επικοινωνίας για την άμεση αναφορά περιστατικών. 5. Εκπαίδευση πληρώματος: a. Παροχή οδηγιών για την κατανόηση και εφαρμογή του ΣΑΠ. b. Οργάνωση γυμνασίων ασφαλείας και εξοικείωση του πληρώματος με μέτρα ασφαλείας. 6. Συντονισμός με εξωτερικές αρχές: a. Συνεργασία με λιμενικές αρχές για την προσαρμογή στα επίπεδα ασφαλείας. Ειδικά Καθήκοντα για Επίπεδο Ασφάλειας 3 Διενέργεια επιθεωρήσεων κάθε έξι ώρες. Ενίσχυση ελέγχων σε κρίσιμες περιοχές και ευαίσθητες διαδικασίες, όπως η φόρτωση και η εκφόρτωση 3.7 Υπεύθυνος Ασφάλειας Εταιρείας (ΥΑΕ) Ορισμός Ο Υπεύθυνος Ασφάλειας Εταιρείας (ΥΑΕ) είναι το πρόσωπο που ορίζεται από την πλοιοκτήτρια ή διαχειρίστρια εταιρεία για να διασφαλίσει την εκτέλεση,  εφαρμογή και διατήρηση του Σχεδίου Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ), σε συνεργασία με τον Αξιωματικό Ασφάλειας Πλοίου (ΑΑΠ) και τον Υπεύθυνο Ασφάλειας Λιμενικής Εγκατάστασης (ΥΑΛΕ). Καθήκοντα και Ευθύνες 1. Ανάπτυξη Πολιτικής Ασφάλειας: a. Σχεδιάζει και διαχειρίζεται τη γενική πολιτική ασφάλειας της εταιρείας για την προστασία των πλοίων. b. Αναπτύσσει διαδικασίες για την εφαρμογή των απαιτήσεων του ISPS. 2. Υποστήριξη του ΑΑΠ: a. Παρέχει στον Αξιωματικό Ασφάλειας Πλοίου (ΑΑΠ) τα απαραίτητα εργαλεία και καθοδήγηση για τη σωστή εφαρμογή του ΣΑΠ. 3. Συνεργασία με Εξωτερικούς Φορείς: a. Συντονίζεται με αρχές λιμένων και διεθνείς οργανισμούς για την αντιμετώπιση των απειλών ασφαλείας. 4. Επιθεώρηση Ασφάλειας Πλοίου: a. Διενεργεί ελέγχους για να διασφαλίσει την εφαρμογή μέτρων ασφαλείας. 5. Εκπαίδευση Πληρώματος: a. Διασφαλίζει ότι όλο το προσωπικό έχει την κατάλληλη εκπαίδευση για τα καθήκοντά του σε θέματα ασφάλειας. Συνεργασία και Επικοινωνία Συνδέεται απευθείας με: o ΑΑΠ (Ship Security Officer - SSO): Ελέγχει και υποστηρίζει την εφαρμογή του ΣΑΠ στο πλοίο. o ΥΑΛΕ (Port Facility Security Officer - PFSO): Συντονίζει τα μέτρα ασφαλείας μεταξύ λιμένων και πλοίων. Διαρκής Αξιολόγηση και Βελτίωση Διεξάγει εσωτερικούς ελέγχους ασφαλείας για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας των μέτρων. Αναλύει και αναπροσαρμόζει το ΣΑΠ βάσει των ευρημάτων. 4.1 Μεθοδολογία Αξιολόγησης Κινδύνου Εισαγωγή Η αξιολόγηση κινδύνου είναι βασικό εργαλείο για την ανάλυση και τον περιορισμό των κινδύνων που μπορεί να απειλήσουν την ασφάλεια του πλοίου. Περιλαμβάνει μια απλή αλλά δομημένη διαδικασία που οδηγεί στον προσδιορισμό και τη διαχείριση πιθανών κινδύνων. Βήματα Αξιολόγησης Κινδύνου 1. Ταυτοποίηση Κινήτρων: a. Αναγνώριση πιθανών κινήτρων που μπορεί να οδηγήσουν σε απειλές ή ζημίες στο πλοίο. 2. Προσδιορισμός Κρίσιμων Λειτουργιών: a. Εντοπισμός των σημαντικών λειτουργιών, περιοχών και προσωπικού που απαιτούν προστασία. 3. Επισκόπηση Μέτρων Ασφάλειας: a. Αξιολόγηση των υφιστάμενων μέτρων ασφαλείας, διαδικασιών και συστημάτων. 4. Προσδιορισμός Σναρίων Απειλών: a. Ανάλυση πιθανών σεναρίων επίθεσης που μπορεί να επηρεάσουν το πλοίο. 5. Αξιολόγηση Πιθανοτήτων και Συνεπειών: a. Εκτίμηση της πιθανότητας να συμβεί ένα περιστατικό και της σοβαρότητας των συνεπειών του. Διαδικασία Εκτίμησης Κινδύνου (Πίνακας 4.1) 1. Τι μπορεί να πάει στραβά; a. Εντοπισμός πιθανού κινδύνου. 2. Τι θα συμβεί; a. Εκτίμηση των πιθανών συνεπειών. 3. Πόσο συχνά; a. Αξιολόγηση της συχνότητας του κινδύνου. 4. Πόσο σοβαρές είναι οι συνέπειες; a. Ανάλυση της σοβαρότητας των επιπτώσεων. 5. Ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν;  a. Προτάσεις για μέτρα διαχείρισης κινδύνων. Στόχος Η διαδικασία αξιολόγησης κινδύνου εξασφαλίζει ότι: Οι απειλές εντοπίζονται εγκαίρως. Τα μέτρα ασφαλείας είναι επαρκή για τη μείωση ή την εξάλειψη των κινδύνων. Το Σχέδιο Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ) παραμένει αποτελεσματικό και επίκαιρο. 4.4 Έγγραφα Αξιολόγησης της Ασφάλειας Ορισμός Τα έγγραφα αξιολόγησης της ασφάλειας αποτελούν τη βάση για την τεκμηρίωση, εφαρμογή και διατήρηση μέτρων ασφαλείας που σχετίζονται με το πλοίο. Περιλαμβάνουν διαδικασίες, πολιτικές, και αναφορές σχετικά με την προστασία από κινδύνους και απειλές. Κατηγορίες Εγγράφων 1. Κατάλογος Ελέγχου Ασφάλειας (Checklists): a. Περιλαμβάνει τη γενική κατάσταση του πλοίου, την επιθεώρηση περιοχών και τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν ανάλογα με το επίπεδο ασφάλειας. 2. Έγγραφα Νομοθετικών Απαιτήσεων: a. Συμβάσεις, κανονισμοί, και οδηγίες που διέπουν την ασφάλεια του πλοίου. 3. Εγχειρίδια και Πιστοποιητικά: a. Εγχειρίδια πλοίου, εγχειρίδια κατασκευαστών, πιστοποιητικά επιθεώρησης. 4. Πολιτικές Εταιρείας και Διαδικασίες Ασφάλειας: a. Περιγράφουν τη φιλοσοφία της εταιρείας για τη διαχείριση κινδύνων. b. Ειδικές διαδικασίες για κάθε επίπεδο ασφάλειας. 5. Αρχεία Επιθεωρήσεων και Αναφορών: a. Περιλαμβάνουν πληροφορίες για προηγούμενες επιθεωρήσεις και διορθωτικές ενέργειες. Διαδικασία Χρήσης Εγγράφων 1. Συλλογή και Τεκμηρίωση: a. Όλα τα σχετικά έγγραφα συλλέγονται και τεκμηριώνονται σύμφωνα με τα πρότυπα ISPS. 2. Επανεξέταση και Επικαιροποίηση: a. Τα έγγραφα αξιολόγησης αναθεωρούνται περιοδικά για να εξασφαλιστεί ότι παραμένουν επίκαιρα. 3. Διατήρηση και Διανομή: a. Τα έγγραφα φυλάσσονται σε ασφαλές σημείο και διανέμονται μόνο σε εξουσιοδοτημένα άτομα. Στόχος Εξασφάλιση σαφήνειας και συνέπειας στα μέτρα ασφαλείας. Παροχή πληροφορίας για τον εντοπισμό, την αξιολόγηση, και την αντιμετώπιση κινδύνων 5.1.1 Σύστημα Προειδοποίησης για την Ασφάλεια των Πλοίων (SSAS) Ορισμός Το Σύστημα Προειδοποίησης για την Ασφάλεια των Πλοίων (SSAS) είναι ένα μέτρο ασφάλειας που εφαρμόζεται για την ενίσχυση της προστασίας από πειρατικές και τρομοκρατικές επιθέσεις. Αποτελεί μέρος του Διεθνούς Κώδικα ISPS και υιοθετήθηκε από τον ΙΜΟ για να ενισχύσει την ασφάλεια στις θαλάσσιες μεταφορές. Λειτουργία 1. Ενεργοποίηση Συστήματος: a. Όταν ο Αξιωματικός Ασφάλειας Πλοίου (SSO) ή ο Πλοίαρχος εντοπίσει κίνδυνο (πειρατεία ή τρομοκρατική ενέργεια), ενεργοποιείται το SSAS. b. Ο συναγερμός είναι αθόρυβος: i. Δεν γίνεται αντιληπτός από άτομα στο πλοίο ή γύρω από αυτό. c. Το σήμα αποστέλλεται: i. Στον πλοιοκτήτη ή διαχειριστή. ii. Στην Αρχή της Σημαίας του πλοίου.  d. Οι αρχές ενημερώνουν τις τοπικές δυνάμεις καταστολής (λιμενικές, στρατιωτικές) για βοήθεια. 2. Δορυφορική Υποστήριξη (Cospas-Sarsat): a. Χρησιμοποιεί δορυφορικό σύστημα για την παρακολούθηση και εντοπισμό του πλοίου. b. Εξασφαλίζει τη γρήγορη ανταπόκριση των Αρχών Έρευνας και Διάσωσης (SAR). Νομοθεσία Το SSAS θεσμοθετήθηκε το 2002 από τον ΙΜΟ μέσω του Κεφαλαίου XI-2 της SOLAS. Υποχρεωτική εγκατάσταση σε: o Όλα τα φορτηγά πλοία που κατασκευάστηκαν μετά την 1/7/2004. o Επιβατηγά πλοία και ταχύπλοα που κατασκευάστηκαν πριν από την 1/7/2004, κατά την πρώτη επιθεώρηση μετά την ημερομηνία αυτή. Συντήρηση και Έλεγχοι Το SSAS πρέπει να ελέγχεται: o Κατά τις ετήσιες επιθεωρήσεις ραδιοεξοπλισμού. o Κατά την ανανέωση ή την ενδιάμεση επιθεώρηση του πιστοποιητικού ISPS. 6.4 Σχεδιάγραμμα ΣΑΠ Εισαγωγή Το Σχεδιάγραμμα του Σχεδίου Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ) προσφέρει μια συνολική εικόνα της διαδικασίας ανάπτυξης, εφαρμογής και διατήρησης του σχεδίου. Περιλαμβάνει τις ενότητες που πρέπει να καλύπτει το ΣΑΠ και τον ρόλο του στο πλαίσιο των εθνικών και διεθνών κανονισμών. Κύρια Στοιχεία του Σχεδιαγράμματος 1. Αρχική Σχέση με τη Νομοθεσία:  a. Το ΣΑΠ ευθυγραμμίζεται με την εθνική νομοθεσία του κράτους της σημαίας του πλοίου. b. Συνεργάζεται με τα Σχέδια Ασφάλειας Λιμένων και Εγκαταστάσεων (Port and Facility Security Plans). 2. Περιεχόμενα του ΣΑΠ: a. Καταγραφή σημαντικότερων λειτουργιών του πλοίου. b. Αναγνώριση τρωτών σημείων και κινδύνων. c. Ανάπτυξη μέτρων για την προστασία από απειλές. 3. Διαδικασία Ολοκλήρωσης του ΣΑΠ: a. Συλλογή δεδομένων για την εκτίμηση της ασφάλειας. b. Ανάπτυξη και έγκριση του ΣΑΠ από αναγνωρισμένο οργανισμό ασφαλείας (ROA). c. Εφαρμογή και περιοδική αναθεώρηση του σχεδίου. 4. Διαχείριση Ασφάλειας Επίπεδα 1-3: a. Καθορισμός ειδικών διαδικασιών για κάθε επίπεδο ασφαλείας. b. Ενίσχυση ελέγχων κατά τη μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα. Πολιτική Εταιρείας και ΣΑΠ Οι πολιτικές της εταιρείας καθοδηγούν τη διαχείριση κινδύνων και την υλοποίηση του ΣΑΠ. Ο Υπεύθυνος Ασφάλειας Εταιρείας (ΥΑΕ) φέρει την ευθύνη για την επικοινωνία με αρχές και την εφαρμογή διορθωτικών ενεργειών. 8.1 Ενέργειες που απαιτούνται από διαφορετικά επίπεδα ασφάλειας Εισαγωγή Σύμφωνα με τον Κώδικα ISPS, κάθε Σχέδιο Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ) πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα για τα τρία διεθνώς υιοθετημένα επίπεδα ασφάλειας: 1. Επίπεδο 1: Κανονικό. 2. Επίπεδο 2: Ενισχυμένο. 3. Επίπεδο 3: Υψηλό. Ενέργειες για το Επίπεδο Ασφάλειας 1 (Κανονικό) Ισχύει όταν η απειλή είναι χαμηλή ή μηδενική. Μέτρα:  o Διασφάλιση της εκτέλεσης όλων των καθηκόντων ασφαλείας από το πλήρωμα. o Έλεγχος πρόσβασης στο πλοίο. o Επιθεώρηση επιβατών και προσωπικών ειδών. o Παρακολούθηση ζωνών περιορισμένης πρόσβασης. o Διαθεσιμότητα επικοινωνιακών συστημάτων ασφαλείας. Ενέργειες για το Επίπεδο Ασφάλειας 2 (Ενισχυμένο) Ισχύει όταν υπάρχει αυξημένη απειλή. Μέτρα: o Ενίσχυση ελέγχων σε ζώνες περιορισμένης πρόσβασης. o Συνεχής παρακολούθηση μέσω εξοπλισμού επιτήρησης. o Αυξημένη συχνότητα περιπολιών γύρω από το πλοίο. o Ειδική εκπαίδευση πληρώματος για διαχείριση αυξημένης απειλής. o Πλήρης ή μερική έρευνα του πλοίου για μη εξουσιοδοτημένα άτομα. Ενέργειες για το Επίπεδο Ασφάλειας 3 (Υψηλό) Ισχύει όταν υπάρχει άμεση ή επικείμενη απειλή. Μέτρα: o Κλείδωμα και ασφάλιση όλων των σημείων πρόσβασης. o Χρήση ειδικού εξοπλισμού παρακολούθησης για εντοπισμό εισβολέων. o Εκκένωση του πλοίου, αν χρειαστεί, ή μεταφορά σε ασφαλή θέση. o Πλήρης συνεργασία με λιμενικές αρχές και τοπικούς φορείς ασφαλείας. o Ενίσχυση επικοινωνίας και συνεχής ενημέρωση του πληρώματος για τις εξελίξεις. Στόχος των Μέτρων Η πρόληψη περιστατικών ασφαλείας. Η διασφάλιση της ζωής και της περιουσίας του πλοίου και του πληρώματος. Η αποτελεσματική αντίδραση σε περίπτωση απειλής. Ορισμοί και Επίπεδα Ασφάλειας (Σελίδες 20-21) Ορισμοί 1. Σχέδιο Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ): a. Το σχέδιο που διασφαλίζει την εφαρμογή των μέτρων ασφαλείας στο πλοίο. b. Προστατεύει επιβαίνοντες, φορτίο, εφόδια, και το ίδιο το πλοίο από συμβάντα ασφαλείας. 2. Υπεύθυνος Ασφάλειας Εταιρείας (ΥΑΕ): a. Το άτομο που εξασφαλίζει την εκτέλεση αξιολογήσεων ασφαλείας και την εφαρμογή του ΣΑΠ σε συνεργασία με τους Αξιωματικούς Ασφάλειας Πλοίου (ΑΑΠ) και Λιμενικών Εγκαταστάσεων (ΥΑΛΕ). 3. Επίπεδα Ασφάλειας: a. Ορίζουν τον βαθμό κινδύνου σε πλοία και λιμενικές εγκαταστάσεις, με τρία επίπεδα: i. Επίπεδο 1 (Κανονικό): Κανονικές λειτουργίες, μικρός ή ανύπαρκτος κίνδυνος. ii. Επίπεδο 2 (Ενισχυμένο): Αυξημένος κίνδυνος. iii. Επίπεδο 3 (Υψηλό): Άμεση ή επικείμενη απειλή. 4. Συμβάν Ασφάλειας (Security Incident): a. Οποιαδήποτε ύποπτη πράξη ή περίσταση που απειλεί την ασφάλεια ενός πλοίου ή λιμενικής εγκατάστασης. Ενέργειες σε Επίπεδα Ασφάλειας Επίπεδο 1: o Έλεγχος πρόσβασης, παρακολούθηση περιοχών, επιθεώρηση προσωπικών ειδών. Επίπεδο 2: o Αυστηρότερη επιτήρηση, έλεγχος πρόσβασης, ενίσχυση περιπολιών. Επίπεδο 3: o Εφαρμογή ειδικών μέτρων ασφάλειας, εκκένωση περιοχών, ενίσχυση επικοινωνιών. Σελίδες 38-39: Διαδικασία Εκτίμησης Κινδύνου Εισαγωγή Η εκτίμηση κινδύνου ξεκινά με την ανάλυση σεναρίων που ενδέχεται να απειλήσουν την ασφάλεια του πλοίου. Σημαντικό είναι τα σενάρια να είναι ρεαλιστικά και να βασίζονται σε προηγούμενα περιστατικά ή πιθανές καταστάσεις. Διαδικασία Εκτίμησης Κινδύνου 1. Προσδιορισμός Σεναρίων Απειλής: a. Τα σενάρια πρέπει να περιλαμβάνουν τις δυνατότητες και τις προθέσεις πιθανών απειλών. b. Παράδειγμα: i. Μικρό σκάφος με εκρηκτικά που προσπαθεί να εμβολίσει ένα δεξαμενόπλοιο. ii. Λιγότερο αξιόπιστο σενάριο: Πλοίο που βάλλεται από απόσταση με πολεμικό υλικό. 2. Αξιολόγηση Κατασκευαστικής Ακεραιότητας Πλοίου: a. Η κατάσταση του πλοίου (ταχύτητα, εξοπλισμός, ανθεκτικότητα) επηρεάζει την τρωτότητα. b. Πλοία με χαμηλή ταχύτητα είναι πιο ευάλωτα. 3. Αξιολόγηση Μέτρων Ασφάλειας: a. Ανάλυση υφιστάμενων μέτρων για τον εντοπισμό αδυναμιών. b. Εξέταση του κατά πόσο τα μέτρα αυτά είναι επαρκή υπό κανονικές συνθήκες και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Απαιτήσεις για Αποτελεσματική Εκτίμηση Συνεχής αξιολόγηση σημείων πρόσβασης στο πλοίο. Καταγραφή τρωτών σημείων και διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένων: o Περιοχών περιορισμένης πρόσβασης. o Διαδικασιών για την αντιμετώπιση πυρκαγιών. o Συστημάτων ελέγχου πρόσβασης και συναγερμών. Τελικές Συστάσεις Η εκτίμηση ασφάλειας πρέπει να τεκμηριώνεται, να επικαιροποιείται και να βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα. Τα αποτελέσματα της εκτίμησης να οδηγούν σε αναθεώρηση και βελτίωση του Σχεδίου Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ). Σελίδα 91: Υποενότητες 1-2-3 9.1 Σχέδια Έκτακτης Ανάγκης Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης είναι προκαθορισμένες ενέργειες για την αντιμετώπιση κρίσιμων περιστατικών που απειλούν την ασφάλεια του πλοίου. Στόχος: o Βελτίωση της αποτελεσματικότητας κατά τη διάρκεια σημαντικών γεγονότων ή κρίσεων. 9.1.1 Αντιμετώπιση Βλάβης ή Καταστροφής Σε περίπτωση βλάβης ή καταστροφής του πλοίου ή της λιμενικής εγκατάστασης από: o Βόμβες. o Σαμποτάζ. o Τρομοκρατικές επιθέσεις. Ενέργειες: o Άμεση ενημέρωση των αρχών. o Απομάκρυνση πληρώματος και περιορισμός ζημιών. 9.2 Γυμνάσια και Ασκήσεις Ασφάλειας 1. Γυμνάσια Ασφάλειας: a. Συχνότητα: Πραγματοποιούνται κάθε 3 μήνες. b. Επικεντρώνονται σε: i. Εξοικείωση πληρώματος με τα μέτρα ασφάλειας. ii. Αντιμετώπιση επιθέσεων ή άλλων περιστατικών. c. Στόχος: Εκπαίδευση για γρήγορη και αποτελεσματική αντίδραση. 2. Ασκήσεις Ασφάλειας: a. Πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές και τους ΥΑΛΕ. b. Προσομοίωση ρεαλιστικών καταστάσεων:  i. Πειρατείες. ii. Εισβολές. iii. Σενάρια απομάκρυνσης. 3. Αξιολόγηση Γυμνασίων και Ασκήσεων: a. Καταγραφή ευρημάτων και αναγνώριση αδυναμιών. b. Βελτιώσεις στα Σχέδια Ασφάλειας Πλοίου (ΣΑΠ